ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Kaardinacia

1. Тэорыя і практыка
мовы

2. Шмат людзей
прыйшло ці
прыйшлі?
Каардынацыя дзейніка і
выказніка

3. Выказнік
ужываецца толькі
ў множным ліку

4. 1. Пры аднародных
дзейніках, першы з якіх у
множным ліку:
На стале ляжалі кнігі, сшыткі і
асадка.
2. Пасля аднародных
дзейнікаў:
Воля і Галя сябравалі даўно.

5. 3. Калі пры дзейніку ёсць
словы многія, некаторыя,
тыя, гэтыя, усе:
Многія калегі сёння спазніліся на
працу.
4. Калі ёсць азначэнне ў
множным ліку:
На кусце засталіся толькі дзве
чырвоныя ружы.

6. Выказнік
ужываецца толькі
ў адзіночным ліку

7. 1. Калі гэта колькасны
лічэбнік, што абазначае
прыблізную колькасць або
мае словы хвіліна, дзень,
месяц, год, ўсяго, толькі,
процьма, шэраг, безліч,
маса:
Прайшло гадоў пяць, як я бачыўся з
братам. Засталося ўсяго толькі
дзесяць хвілін да пачатку сеанса.

8. 2. Калі гэта назоўнік з
лікавым значэннем кшталту
дзясятак, сотня, чацвёрка:
Дзясятак яек разбіўся.
3. Калі гэта назоўнік з часткай
паў-: Паўмесяца праляцела
вокамгненна.
Выключэнне - калі пры назоўніку
ёсць азначэнне ў множным ліку:
Гэта былі доўгія паўмесяца.

9. 4. Калі гэта няпэўны, адмоўны ці
азначальны займеннік кшталту
нехта, нешта, хтосьці, хто-
небудзь, ніхто, нішто, кожны,
усякі:
Кожны з нас хацеў справядлівасці.
5. Калі ў колькасна-іменным
спалучэнні ёсць займеннікі нас,
вас, іх:
Там нас прысутнічала шасцёра.

10. Выказнік можа
ўжывацца і ў
адзіночным,
і ў множным ліку

11. 1. Калі гэта канструкцыя
“назоўнік + назоўнік у
творным склоне”:
Маці з бацькам пайшлі ў госці.
(часцей) =
Маці з бацькам пайшла ў госці.
(радзей)

12. 2. Калі ёсць словы мала,
нямала, шмат, багата,
шмат, няшмат, некалькі,
большасць, меншасць,
мноства:
Некалькі чалавек стаяла =
Некалькі чалавек стаялі (але калі
дзейнік - неадушаўлёны прадмет,
то выказнік будзе ўжывацца
толькі ў адзіночным ліку: Некалькі
кніг ляжала.).

13. 3. Калі гэта зборны/
колькасны лічэбнік +
назоўнік:
Двое падлеткаў сядзелі на лаўцы =
Двое падлеткаў сядзела на лаўцы.
4. Перад аднароднымі
дзейнікамі, першы з якіх у
адзіночным ліку: На стале
ляжала кніга і акуляры. = На стале
ляжалі кніга і акуляры.

14. Пастаўце выказнік у
патрэбным ліку

15. Некалькі чалавек
стаял…

16. Некалькі чалавек
стаяла / стаялі
(некалькі + назоўнік)

17. Усяго толькі
чатыры хвіліны
застал…ся.

18. Усяго толькі
чатыры хвіліны
засталося.
(усяго толькі +
лічэбнік)

19. Двойка коней
цягнул… павозку.

20. Двойка коней
цягнула павозку.
(назоўнік з лікавым
значэннем)

21. Квітне… тры
старыя яблыні ля
плота.

22. Квітнеюць тры
старыя яблыні ля
плота.
(азначэнне ў
множным ліку)

23. Трое дзяцей гулял…
на дварэ.

24. Трое дзяцей гулялі
/ гуляла на дварэ.
(зборны лічэбнік +
назоўнік)

25. Паўдня застал…ся
да прыезду сына.

26. Паўдня засталося
да прыезду сына.
(назоўнік з часткай
паў-)

27. Цягнул…ся самыя
доўгія і цяжкія
паўгода.

28. Цягнуліся самыя
доўгія і цяжкія
паўгода.
(азначэнне ў
множным ліку пры
назоўніку з паў-)

29. На плошчу
збегл…ся безліч
народу.

30. На плошчу збеглася
безліч народу.
(безліч)

31. Пачу…ся шум і
скрогат колаў.

32. Пачуўся / пачуліся
шум і скрогат
колаў.
(перад аднароднымі
дзейнікамі, першы з
якіх у адзіночным ліку)

33. Дзесяць гадоў
прамінул… з нашай
апошняй сустрэчы.

34. Дзесяць гадоў
прамінула з нашай
апошняй сустрэчы.
(лічэбнік + гадоў)

35. Кіламетраў з
пяць застал…ся да
вёскі.

36. Кіламетраў з
пяць засталося да
вёскі.
(прыблізная
колькасць)

37. Пасля працы
застал…ся нас
трое.

38. Пасля працы
засталося нас
трое.
(нас + лічэбнік)