1. АЖЛЫН ДИЗАЙН БА
БҮТЦИЙН ШИНЭЧЛЭЛ
Лекц 6

2. АЖЛЫН ДИЗАЙН ШИНЭЧЛЭХ
 Industrial (organizational) psychology
 Дэлхийн 1-р дайн, их бууны анги
 Нэг ижил үр дүн гарцад хүрэхэд олон ажилбаруудыг хэрхэн
нэгтгэх багцлах вэ?
 Ажлын агуулга, бүтэц, гарц буюу үр дүн
 Ажлын ачаалал уян хатан байх

3. АЖЛЫН ДИЗАЙН
•Хамгийн энгийн хөдөлгөөнүүд
•Өртөг агуулна, үр дүн гарна
•Зорилготойгоор хийгдэнэ
•Хэд хэдэн үйлдлүүд нэг зорилгоор ажилбар болно
• Бие биенээсээ хамааралтай ажилбарууд
• Бие биенээсээ уламжлан гарах ажилбарууд нийлээд
• Хариуцлага нэмэгдэж орно
•Нэг ба түүнээс үүрэг даалгаварт нөөц бүрэн эрхийг ноогдуулсан хэлбэр
•Ажилбар ба хариуцлагаараа хоорондоо хамааралтай албан тушаалууд
•Ижил төрлийн албан тушаалуудын нэгдэл
3

4. АЖЛЫН ДИЗАЙН






Нэг үр дүнд хүрэх ажилбарууд
Дараалсан ажилбарууд
Ойролцоо ур чадвар хүчин чармайлт шаардсан
Ажлын сэлгэлт
Ажлын баяжилт ба өргөжилт
Ажлын хүрээ ба далайц

5. АЖЛЫН ДИЗАЙН ШИНЭЧЛЭХ
Механистик арга
Сэдэлжүүлэлт арга
Биологийн арга
Хөнгөн аж үйлдвэр,
энгийн хөдөлмөр,
дамжлага
Удирдах, нарийн
мэргэжлийн, оюуны
ажлууд
Хүнд аж үйлдвэр,
инженер техникийн ажил
ажлын төрөлжилт,
хялбаржуулалт, энгийн
ерөнхий ур чадвар
Ажлын баяжилт ба
өргөжилт
Эргономик, биомеханик,
физиологи мэдлэг
Хөдөлгөөн хязгаарлах,
аюулгүй байдал чухал
Хүчин чадлыг бүрэн
дайчлах, гарц чухал
Гэхдээ чадамжаас
хэтэрсэн биш
Давуу тал:
Энгийн ур
чадвар
Богино
хугацааны
сургалт
Оюуны
шаардлага
бага
Ажлын
стресс,
оюуны
ачаалал
бага
Ажил
таслалт
бага
Бүтээмж ба
гүйцэтгэл
өндөр
Ажлын
ханамж,
сэдэлжүүлэ
лт өндөр
Оролцоо
идэвхтэй
Биеийн
хүчин
чармайлт
бага
Ажил
таслалт
бага
Ажлын
ханамж
өндөр
когнитив
ханамж
өгнө
Алдаа
хамгийн
бага
Ажлын
стресс
ачаалал
бага
Богино
сургалт
Ялгаатай
түвшинг
тогтооно
Сул тал:
Ажлын
ханамж
бага
Сэдэлжүүлэ
лт бага
Ажил
таслалт
өндөр
Эрүүл
мэндийн
гомдол,
осол их
Үнэтэй
сургалт
ХН-р
хангах
хэцүү
Стресс
оюуны
ачаалал
өндөр
Алдаа их
Үр дүн
шууд биш
Зардал
ихтэй
Алдаа их
Ачааллаас
зайлсхийх
Залхах
байдал их
Хүлээлт ба хүчин
чадал
Төрөл бүрийн ажилд
хэрэглэнэ, хувь хүн чухал
Ажлын
ханамж
хурдан
буурна
Биеэ
дайчлах
хүсэл бага

6. АЖЛЫН ДИЗАЙН ШИНЭЧЛЭХ
Орц
Ур чадвар
Ажилбар
Ажлын ач холбогдол
Бие даасан байдал
Эргэх холбоо
Үйл явц
Ажлаа ойлгосон байдал
Зөв арга, багаж, тоног төх
Хариуцлага
Гарц бүт мэддэг байх
гарц
Ажлын ханамж өндөр
Сэдэлжсэн байдал
Гүйцэтгэл
Ажлын чанар

7. БҮТЦИЙГ ШИНЭЧЛЭХ
 ҮЙЛ ЯВЦ 5-9 ҮЕ ШАТ БАЙЖ БОЛНО
 БОДЛОГО ДҮРЭМ ЖУРМЫН ӨӨРЧЛӨЛТ
 ХЭРЭГЖҮҮЛЭГЧ БАГ НЭГЖ

8. БҮТЦИЙН ШИНЭЧЛЭЛТ
 СТРАТЕГИ – судалгаанд үндэслэсэн, ойлгомжтой, энгийн
байдлаар илэрхийлэгдсэн, цаг хугацаа ба хэмж үүртэй
 СТРАТЕГИД НИЙЦСЭН Б ҮТЭЦ
 Байгууллагын бүтэц
 Засаглалын бүтэц
 Удирдах зөвлөлийн бүтэц
 СОНГОСОН БҮТЦЭЭ ТОДОРХОЙ БОЛГОХ – нэгж хэлтэс тэдгээрийн
зорилго, ажлын ачаалал, г үйцэтгэх үүрэг, хэтэрхий нарийвчлах
шаардлагагүй, давхардал үүсгэхгүй байх
 ХЭРЭГЖИЛТ




Цаг хугацааны баримжаа
Төсөв зардлаа тооцоолох
Өөрчлөлтийн явцад баримтлах журам бодлого
Хариуцагч нарыг тод-х

9. БҮТЦИЙГ ШИНЭЧЛЭХ
 Байгууллагын гишүүдийг бэлтгэх




Өөрчлөлт нь дэмжигдэх
Дэмжигдэхийн тулд оролцуулах
Оролцуулахын тулд ойлголцох
Хурал






хэлэлцүүлэг,
тодотгол,
зөвлөгөөн,
семинар,
түр зогсолт
Санхүүжилт
 Шинэ бүтэц дэх томилгоо
 Өөртөө итгэлгүй хүмүүс хамгийн их эсэргүүцнэ хамгийн их хэл ам
хийнэ
 Сайн дурын сонголт
 Түр зуурын томилолт

10. БҮТЦИЙН ШИНЭЧЛЭЛ
 Шинэ ХН-ийг татах, сонгох
 Бидэнд байхгүй мэргэжил ур чадвар
 Сургаснаас шинээр авсан нь зардал ба цаг хугацаанд хэмнэлттэй
 Шилжилтийн үе
 Хэсэгчилэн өөрчлөлт хийх
 Хуучин систем ажиллах
 Шинэ бүтцэд бүрэн шилжих

11. БҮТЦИЙН ШИНЭЧЛЭЛ
 Бодлого дүрэм журмын өөрчлөлт





Шилжилтийн явцад баримтлах дүрэм
Төсөв
Нөхөн олговор
Үнэт зүйлсийн тогтоц
Баримтлах чиг шугам
 Хэрэгжүүлэгч баг






Нэг хүн өөрчлөлт хийх хэцүү
Баг эсвэл зөвлөл
Удирдах албан тушаалтнууд, ХНА, шаардлагатай бол ҮЭ
Багын гишүүдэд үүрэг хариуцлага хуваарилах
Дотроо ажлын багууд үүсгэж болно
Төлөвлөх, явц, үр дүнгийн хэлэлцүүлгэ