1. Παζνθπζηνινγία ηνπ ζαθραξώδε δηαβήηε
ηύπνπ 2
ΑΝΔΠΑΡΚΔΗΑ ΣΟΤ β-ΚΤΣΣΑΡΟΤ

2. Αξθεί ε ύπαξμε αληίζηαζεο ζηελ
ηλζνπιίλε γηα λα εκθαληζηεί ζαθραξώδεο
δηαβήηεο;;

3. Αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε θαη γιπθόδε λεζηείαο
ΔΤΑΗ΢ΘΖ΢ΗΑ ΢ΣΖΝ ΗΝ΢ΟΤΛΗΝΖ
Fasting Plasma Glucose (mg/dl) JCI 1984; 1238-46

4. Παρπζαξθία θαη επίπησζε δηαβήηε
~20%
ΝΑΗ
80%
ΟΥΙ

5. Γηαηί δελ εκθαλίδνπλ όια ηα άηνκα κε αληίζηαζε
ζηελ ηλζνπιίλε ζαθραξώδε δηαβήηε;
Γιατί αντιρροπεί το β-
κύτταρο!!!
Δπαηζζζία Υ Έθθξηζε = Κ
Kahn SE et al., Diabetes, 1993

6. Πνηα άηνκα εκθαλίδνπλ ζαθραξώδε δηαβήηε
ηύπνπ 2;
• Ο ζαθραξώδεο δηαβήηεο εκθαλίδεηαη όηαλ ε αληηξξόπεζε
ηεο ηλζνπιηλναληίζηαζεο από ηα β-θύηηαξα είλαη αλεπαξθήο
• …όηαλ ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο δελ επαξθεί ώζηε λα θαιύςεη
ηηο αλάγθεο ηεο «πεξηθέξεηαο» ζε ηλζνπιίλε γηα θάζε
δεδνκέλν επίπεδν αληίζηαζεο ζηελ ηλζνπιίλε

7. Αλεπάξθεηα ηνπ β-θπηηάξνπ
ΔΡΩΣΗΜΑΣΑ
1. ΠΟΣΔ εκθαλίδεηαη;
2. Πνύ νθείιεηαη;
3. Δίλαη απόηνθνο ηεο
αληίζηαζεο ή
πξωηαξρηθή βιάβε;

8. Κύξηα ζεκεία
• Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο - Φπζηνινγία
• Έθθξηζε ηλζνπιίλεο ζην δηαβήηε ηύπνπ 2
• Γπζιεηηνπξγία ηνπ β-θπηηάξνπ – Αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε.
Πώο δηαπιέθνληαη θαη νδεγνύλ ζηνλ δηαβήηε

9. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Νεζίδια ηος Langerhans
• Δλδνδεξκηθή πξνέιεπζε
• ~2-3% ηεο κάδαο ηνπ παγθξέαηνο
• Πεξηζζόηεξα ζηελ νπξά
– Κύηηαξα
– α: γιπθαγόλε [20%]
– β: ηλζνπιίλε [68%]
– PP (F): παγθξεαηηθό
πνιππεπηίδην [2%]
– δ: ζσκαηνζηαηίλε [10%]

10. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Βιοσύνθεση και έκκριση της
ινσοσλίνης
Λεηηνπξγία ηνπ β-θπηηάξνπ
• Βηνζύλζεζε ηεο πξν-πξν-ηλζνπιίλεο
• Δπεμεξγαζία - δηάζπαζε πξν-πξν-ηλζνπιίλεο
• Παξαγσγή πξν-ηλζνπιίλεο
• Απνζήθεπζε πξν-ηλζνπιίλεο
• Γηάζπαζε πξν-ηλζνπιίλεο
• Έθθξηζε ηλζνπιίλεο θαη C-πεπηηδίνπ

11. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Έκκπιζε ηερ ινζοςλίνερ με εξωκύηηωζε

12. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Πςποδόηεζε ηερ έκκπιζερ ινζοςλίνερ
ATP
ADP ADP
ATP

13. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Δλίζρπζε ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο
[Leucine
Arginine]

14. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Πςποδόηεζε και ενίζσςζε ηερ έκκπιζερ ινζοςλίνερ
ΟΗ ΔΝΗ΢ΥΤΣΗΚΟΗ ΜΖΥΑΝΗ΢ΜΟΗ ΓΔ ΛΔΗΣΟΤΡΓΟΤΝ ΔΑΝ ΓΔΝ
ΤΠΑΡΥΔΗ ΑΤΞΖ΢Ζ ΣΟΤ ΔΝΓΟΚΤΣΣΑΡΗΟΤ Ca++,
ΔΑΝ ΓΖΛΑΓΖ ΓΔΝ ΤΠΑΡΞΔΗ ΠΤΡΟΓΟΣΖ΢Ζ ΑΠΟ ΣΖΝ
ΑΤΞΖ΢Ζ ΣΖ΢ ΓΛΤΚΟΕΖ΢

15. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
Φάζειρ έκκπιζερ ηερ ινζοςλίνερ

16. Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
Φπζηνινγία
• Σν β-θύηηαξν εθθξίλεη ηλζνπιίλε ιεπηό-πξνο-ιεπηό, αληαπνθξηλόκελν
ζε δηαξθώο κεηαβαιιόκελεο ζπλζήθεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξείηαη ε
γιπθόδε αίκαηνο κέζα ζε απζηεξώο ζηελά θπζηνινγηθά πιαίζηα.
• Γιπθόδε: ν κνλαδηθόο θπζηνινγηθόο παξάγνληαο πνπ δύλαηαη λα
εθθηλήζεη ηελ έθθξηζε ηλζνπιίλεο
• Η έθθξηζε ηλζνπιίλεο ππόθεηηαη ζε ξύζκηζε από πνηθίινπο επηπιένλ
θπζηνινγηθνύο κεραληζκνύο, πάληνηε όκσο θάησ από ηελ επηζηαζία
ηεο ζπγθέληξσζεο γιπθόδεο ζην αίκα.
• Η έθθξηζε ηλζνπιίλεο γίλεηαη θαηά ώζεηο
• Μεηά από ρνξήγεζε γιπθόδεο δηαθξίλεηαη ε ηαρεία θαη ε βξαδεία
(δεύηεξε) θάζε έθθξηζεο ηλζνπιίλεο

17. Κύξηα ζεκεία
• Σν β-θύηηαξν θαη ε έθθξηζε ηλζνπιίλεο - Φπζηνινγία
• Έθθξηζε ηλζνπιίλεο ζην δηαβήηε ηύπνπ 2
– Τπάξρεη δηαηαξαρή θαη πνηα (-εο);
– Πόηε εκθαλίδεηαη θαη πώο εμειίζζεηαη;
– Δίλαη εηδηθή γηα ηε γιπθόδε;
– Αίηηα ηεο δηαηαξαρήο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο ζηνλ ΢Γ2
• Γπζιεηηνπξγία ηνπ β-θπηηάξνπ – Αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε.
Πώο δηαπιέθνληαη θαη νδεγνύλ ζηνλ δηαβήηε
• ΢πκπεξάζκαηα

18. Γιπθόδε θαη ηλζνπιίλε πιάζκαηνο κεηά από γεύκα (08.00 θαη
12.00) ζε θπζηνινγηθά άηνκα θαη άηνκα κε δηαβήηε ηύπνπ 2
Γλυκόζη
Ινσουλίνη
Reaven G. Banting Lecture 1988

19. Γιπθόδε θαη ηλζνπιίλε πιάζκαηνο κεηά από γεύκα (08.00 θαη
12.00) ζε θπζηνινγηθά άηνκα θαη άηνκα κε δηαβήηε ηύπνπ 2
Γλυκόζη
Ινσουλίνη
Reaven G. Banting Lecture 1988

20. 15Km/h
Αλεπάξθεηα β-θπηηάξνπ
Video
10Km/h

21. Έθθξηζε ηλζνπιίλεο
90mg/dl
150mg/dl
Δπαηζζεζία ζηελ ηλζνπιίλε

22. Γείθηεο δηαζεζηκόηεηαο ηεο ηλζνπιίλεο
Disposition index
Kahn SE et al. Diabetes 1993
Γείθηεο δηαζεζηκόηεηαο ηεο ηλζνπιίλεο:
AIR X IS

23. Ο δείθηεο δηαζεζηκόηεηαο εθθξάδεη ηελ
ηθαλόηεηα ηνπ β-θπηηάξνπ λα αληηξξνπεί
ηελ αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε θαη
ζεσξείηαη ν θαιύηεξνο δείθηεο
ιεηηνπξγηθόηεηαο ηνπ β-θπηηάξνπ

24. Αληηξξνπηζηηθή ηθαλόηεηα ηνπ β-θπηηάξνπ
IGT PCO
1νπ βαζκνύ
ζπγγελεηο
΢Γ2

25. Γείθηεο εθθξηηηθήο ηθαλόηεηαο ηνπ β-θπηηάξνπ
• Καηάζηαζε λεζηείαο • Λεηηνπξγηθνί δείθηεο (κεηά θόξηηζε)
• Ένδοθλέβια γλςκαγόνε
• Ιλζνπιίλε λεζηείαο – Ιλζνπιίλε
• C-πεπηίδην λεζηείαο – C-πεπηίδην
• Γείθηεο ΗΟΜΑ-β • Ενδοθλέβια γλςκόδε
• Γείθηεο ΗΟΜΑ-β κε C-πεπηίδην • IV δνθηκαζία αλνρήο γιπθόδεο
• Πξντλζνπιίλε (IVGTT) – Minimal Model –
• Πξντλζνπιίλε/Ιλζνπιίλε • Τπεξγιπθαηκηθή θαζήισζε (clamp)
– AIR θαη δείθηεο δεύηεξεο θάζεο
• OGTT
• Ιλζνπιηλνγόλνο δείθηεο
• ΓΙ/ΓG
• AUCins/AUCgl
ΥΡΗ΢Η ΢Δ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ΢-ΔΠΙΓΗΜΙΟΛΟΓΙΚΔ΢ ΜΔΛΔΣΔ΢

26. Δθηίκεζε ηεο ιεηηνπξγηθόηεηαο ηνπ β-θπηηάξνπ
ζηελ θιηληθή πξάμε
• Όρη κεηξήζεηο ηλζνπιίλεο/C-πεπηηδίνπ – κόλν ζε
εμαηξεηηθέο πεξηπηώζεηο
• Δθηίκεζε κε βάζε:
– Σξόπνο εκθάληζεο ηεο ππεξγιπθαηκίαο
– Γηάξθεηα δηαβήηε
– Σηκέο γιπθόδεο
– ΢σκαηηθό βάξνο
– ΢πκπηώκαηα

27. Ση γίλεηαη όκσο ζε πην πξώηκα ζηάδηα
Σηάδιο ηος «πποδιαβήηε»
NGT IFG IGT DM

28. Ομεία (πξώηε) θάζε απόθξηζεο ηεο ηλζνπιίλεο
ζηνλ δηαβήηε ηύπνπ 2
Brunzell et al. JCEM, 1976

29. Έθθξηζε ηλζνπιίλεο [κε βάζε ην δείθηε
ΖΟΜΑ-β] ζην δηαβήηε ηύπνπ 2
• Καηά ηε δηάγλσζε ηνπ δηαβήηε ηύπνπ 2 Η ΓΙΑΣΑΡΑΥΗ ΔΚΚΡΙ΢Η΢
ΣΟΤ β-ΚΤΣΣΑΡΟΤ ΔΙΝΑΙ ΔΚΓΖΛΖ
UKPDS 16, Diabetes. 1995;44:1249-58
ADOPT: N Engl J Med 2006;355:2427-43.

30. Απάληεζε ηνπ β-θπηηάξνπ ζε άιια εξεζίζκαηα
(πλεν ηερ γλςκόδερ)
Ward et al JCI 1984 Meier J et al. Diabetes 2010; 1117

31. Γηαηαξαρέο ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο ζηνλ δηαβήηε ηύπνπ 2
΢ύλνςε
• Καηάξγεζε ηεο πξώηεο θάζεο θαη κείσζε/θαζπζηέξεζε
ηεο δεύηεξεο θάζεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο
• Μεησκέλε αληηξξόπεζε ηεο ηλζνπιηλναληίζηαζεο
• Μεησκέλε απόθξηζε θαη ζε άιια – πιελ ηεο γιπθόδεο –
εξεζίζκαηα (ακηλνμέα, GLP-1)
• Αύμεζε ηεο πξντλζνπιίλεο
• Αύμεζε ηνπ πειίθνπ πξντλζνπιίλεο/ηλζνπιίλε
• Μείσζε ή θαηάξγεζε ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο θαηά ώζεηο

32. Γηαηαξαρέο ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο ζηνλ δηαβήηε ηύπνπ 2
΢ύλνςε (2)
• Η δηαηαξαρή ηνπ β-θπηηάξνπ είλαη ΠΡΩΙΜΗ
• Άηνκα κε δηαηαξαρή αλνρήο ζηε γιπθόδε εκθαλίδνπλ
δηαηαξαγκέλε έθθξηζε ηλζνπιίλεο
• Η εμέιημε πξνο ηνλ δηαβήηε ηύπνπ 2 ραξαθηεξίδεηαη από
επηδείλσζε ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο
• Μεηά ηελ εκθάληζε ηνπ δηαβήηε θαη παξά ηελ ζεξαπεία
απηνύ, ε δηαηαξαρή ηεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο ζηαδηαθά
επηδεηλώλεηαη

33. Αίηηα κεησκέλεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο από ην
β-θύηηαξν
• Μεησκέλε κάδα
• Λεηηνπξγηθή δηαηαξαρή
• Καη ηα δύν

34. Μειέηε ησλ β-θπηηάξσλ ζηνλ άλζξσπν
• Πνιύ δύζθνιν λα κειεηεζνύλ
• Γελ απεηθνλίδνληαη
• Γελ ππάξρνπλ εηδηθνί δείθηεο γηα λα πξνζδηνξηζζεί ε κάδα
θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο
• Μειέηε ζε πεηξακαηόδσα (πνιιέο δηαθνξέο κα ηα
ηξσθηηθά)
• Μειέηε ζε θπηηαξνθαιιηέξγεηεο

35. Μάδα ησλ β-θπηηάξσλ ζην δηαβήηε ηύπνπ 2
• Μειέηεο ζε λεθξνηνκηθό πιηθό:
- [40-63%]
Diabetes 1955;4:367–76, Surv Synth Pathol Res 1985; 4:110–25, Diabetes 2003; 52:102–10

36. Αξθεί ε κείσζε ηεο κάδαο γηα λα εμεγήζεη ηελ
ππεξγιπθαηκία ζηνλ δηαβήηε ηύπνπ 2;
• Σξσθηηθά: απαηηείηαη εθηνκή ηνπ 90% ηνπ παγθξέαηνο γηα ηελ
εκθάληζε ππεξγιπθαηκίαο
• Άλζξωπνη: παγθξεαηεθηνκή 50% δελ πξνθαιεί ζεκαληηθή
ππεξγιπθαηκία, πξνθαιεί όκσο ζαθή δηαηαξαρή ζηελ έθθξηζε
ηλζνπιίλεο
Menge et al, Metabolism, Sept 2011

37. Μήπσο ηα β-θύηηαξα αλαγελλώληαη;
• Νενγέλεζε Πνιιαπιαζηακόο
• ΝΑΙ ζηα ηξσθηηθά
• Άλζξσπνη: ΠΟΛΤ ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΔΝΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ
• Αύμεζε ηεο κάδαο ησλ β-θπηηάξσλ ζηελ παρπζαξθία,
θύεζε
• Αλεύξεζε β-θπηηάξσλ ζην δηαβήηε ηύπνπ 1
Μάδα β-θπηηάξσλ κεηά από δύν
ζπλερόκελεο κεξηθέο παγθξεαηεθηνκέο
Menge et al. Diabetes, 2008

38. Μείσζε ηεο κάδαο ησλ β-θπηηάξσλ θαη εκθάληζε
ππεξγιπθαηκίαο
• Φπζηνινγηθά άηνκα: αύμεζε ηεο ιεηηνπξγηθόηεηαο ηωλ
β-θπηηάξωλ θαη αληηξξόπεζε
• Γηαβήηεο ηύπνπ 2: κε αληηξξόπεζε
Γηαηαξαρή ιεηηνπξγηθόηεηαο

39. Γηαηί δπζιεηηνπξγεί ην β-θύηηαξν ζηνλ δηαβήηε
ηύπνπ 2;
Γλςκοηοξικόηεηα και λιποηοξικόηεηα
ΔΝΓΟΚΤΣΣΑΡΗΑ ΢ΤΓΚΔΝΣΡΩ΢Ζ • Η γιπθνηνμηθόηεηα θαη ε
ΤΠΔΡΟΞΔΗΓΗΟΤ
ιηπνηνμηθόηεηα ζπκβάιινπλ ζηε
δεκηνπξγία νμεηδσηηθνύ stress
• Σν β-θύηηαξν έρεη πνιύ ρακειό
αληηνμεηδσηηθό δπλακηθό
• In vitro δεδνκέλα δείρλνπλ όηη ε
ρνξήγεζε αληηνμεηδσηηθώλ
πξνζηαηεύεη ελ κέξεη ην β-
θύηηαξν θαη βειηηώλεη ηε
ιεηηνπξγηθόηεηά ηνπ
Robertson et al. Diabetes; 2004: S114

40. Άξζε ηεο γιπθνηνμηθόηεηαο θαηά ηε δηάγλσζε θαη
ύθεζε ηνπ δηαβήηε
• ~ 400 άηνκα κε ΢Γ2 πνπ δελ ειάκβαλαλ ζεξαπεία γηα ην δηαβήηε
• Δπηζεηηθή δηόξζσζε ηεο ππεξγιπθαηκίαο θαη δηαηήξεζε επγιπθαηκίαο γηα 2
εβδνκάδεο
– Με δηζθία
– Με ηλζνπιίλε (πνιιαπιέο ελέζεηο/αληιία)
• Παξαθνινύζεζε γηα έλα έηνο
Weng J et al Lancet 2008

41. Γιπθνηνμηθόηεηα θαη ιεηηνπξγηθόηεηα ηνπ
β-θπηηάξνπ
• Δπηζεηηθόο πεξηνξηζκόο ελεξγεηαθήο πξόζιεςεο ζε άηνκα κε δηαβήηε
ηύπνπ 2 γηα 8 εβδνκάδεο:
Γηαβήηεο ηύπνπ 2 πξν δίαηηαο
Γηαβήηεο ηύπνπ 28 εβδνκάδεο
Φπζηνινγηθά άηνκα κεηά δίαηηα
Diabetologia (2011) 54:2506–2514

42. Αίηηα αλεπαξθνύο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο ζηνλ
δηαβήηε ηύπνπ 2
«Σνμηθό» πεξηβάιινλ ηλζνπιηλναληίζηαζεο
Έθηνπε ελαπόζεζε ιίπνπο
[Γιπθνηνμηθόηεηα - Ληπνηνμηθόηεηα]
β-θύηηαξν
Μείσζε κάδαο
Γηαηαξαρή ιεηηνπξγηθόηεηαο

43. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care 2008, 11:371–377

44. Γπζιεηηνπξγία ηνπ β-θπηηάξνπ – Αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε.
Πώρ «ζςνεπγάδονηαι» ώζηε να πποκαλέζοςν διαβήηε;
Γνλίδηα Πεξηβαιινληηθνί
Πξνδηάζεζε Παξάγνληεο
Γνλίδηα
Μειωμένη λειτουργικότητα β-κυττάρου παρπζαξθίαο/αληίζηαζεο
Αληίζηαζε ζηελ
ηλζνπιίλε
Ήπηεο δηαηαξαρέο ζηελ
παξαγσγή θαη πξόζιεςε Γιπθνηνμηθόηεηα
ηεο γιπθόδεο Ληπνηνμηθόηεηα
Δμέιημε
΢ΑΚΥΑΡΩΓΖ΢ ΓΗΑΒΖΣΖ΢ Δπηδείλωζε ηνπ
δηαβήηε