1. ใบความรู้
เรือง การพยากรณ์ อากาศ
ปั จจุบนจะพบว่าความรุ นแรงของปรากฏการณ์ทางลมฟ้ าอากาศยังคงเกิดขึนอยูเ่ สมอ ทํา
ั
ให้มนุษย์ได้รับความเดือดร้อนเป็ นอย่างมาก หรื ออาจเป็ นอันตรายถึงแก่ชีวตมนุษย์อีกด้วย การ
ิ
ทราบถึงสภาพอากาศในแต่ละวันจึงเป็ นสิ งจําเป็ นสําหรับการดํารงชี วตของมนุษย์การทีทราบถึง
ิ
สภาพอากาศรวมถึงปรากฏการณ์ของอากาศต่างๆได้นนจะเป็ นข้อมูลสําคัญทีใช้ประกอบการ
ั
วิเคราะห์ลกษณะอากาศในแต่ละบริ เวณ
ั
อุตุนิยมวิทยา เป็ นวิทยาศาสตร์ แขนงหนึงทีศึกษาเกียวกับการเปลียนแปลงของสภาพ
ดินฟ้ าอากาศเพือนํามาเป็ นข้อมูลในการวิเคราะห์ลกษณะอากาศรวมทังการทํานายสภาพอากาศ
ั
ล่วงหน้าทีเรี ยกว่า การพยากรณ์ อากาศ
สําหรับการพยากรณ์อากาศนันจําเป็ นต้องมีการดําเนินงานอย่างเป็ นกระบวนการเพือให้ได้
ข้อมูลทีถูกต้อง แม่นยํา และรวดเร็ ว ซึ งกระบวนการในการพยากรณ์อากาศแบ่งออกเป็ นขันตอน
ต่างๆดังนี
่ ่
1. การตรวจอากาศ นักอุตุนิยมวิทยา ทีประจําอยูในสถานี ตรวจอากาศซึ งกระจายอยูตาม
จังหวัดต่างๆ ทัวประเทศไทย จะทําหน้าทีตรวจอากาศผิวพืนและอากาศชันบนโดยการตรวจ
อากาศผิวพืนจะตรวจจากเครื องมือตรวจ
สภาพอากาศทีติดตังไว้ภายในสถานี เพือเก็บ
ข้อมูลของสารประกอบอุตุนิยมวิทยาทังหมด
ส่ วนการตรวจอากาศชันบนซึ งเป็ นการตรวจ
ความเร็ วลมจะใช้บอลลูนพ่วงติดกับเครื อง
วิทยุยงอากาศ แล้วปล่อยขึนสู่ ทองฟ้ าเพือ
ั ้
ตรวจสภาพอากาศชันบนเครื องวิทยุยงอากาศ ั
จะรายงานความเร็ วลมอุณหภูมิ ความชืน
ความกดอากาศกับมายังสถานีโดยการส่ ง
ภาพแสดงการตรวจอากาศชันบนโดยใช้ บอลลูน
คลืนวิทยุมายังเครื องรับทีพืนดิน
ปั จจุบนได้มีการนําเอาเทคโนโลยีทีทันสมัยมาใช้ในการตรวจวัดสภาพอากาศเพือช่วยผ่อน
ั
แรงมนุษย์และเพือการวิเคราะห์และแปลความหมายการพยากรณ์อากาศทีแม่นยํายิงขึนเครื องมือที
ถูกนํามาใช้ในการพยากรณ์อากาศนีได้แก่ เรดาร์ ตรวจอากาศ และดาวเทียมตรวจสภาพลมฟ้ า
อากาศ

2. เรดาร์ ตรวจอากาศ เป็ นเครื องมือตรวจ
อากาศทีอาศัยคลืนวิทยุความถีสู งเพือตรวจหา
ตําแหน่งเป้ าหมายโดยเมือคลืนความถีสู งไป
กระทบกับเป้ าหมายก็จะสะท้อนกลับมายัง
จอรับภาพ ทําให้นกอุตุนิยมวิทยารู ้ถึง ตําแหน่ง
ั
ของเป้ าหมายได้การพยากรณ์อากาศจะใช้เรดาร์
ในการตรวจการเคลือนตัวของพายุฟ้าคะนอง
เรดาห์ ตรวจอากาศ
และพายุไต้ฝนได้เป็ นอย่างดี
ุ่
ดาวเทียมตรวจสภาพลมฟาอากาศ เป็ นการนําเอาเทคโนโลยีทีทันสมัยมาใช้ในการ
้
ตรวจวัดสภาวะต่างๆในบรรยากาศโดยดาวเทียมตรวจสภาพลมฟ้ าอากาศจะป้ อนข้อมูลสภาพลมฟ้ า
อากาศจากอวกาศการทํางานของดาวเทียมจะส่ งข้อมูลด้านกลุ่ม และชนิดของเมฆกลับลงมายังโลก
โดยจะลอยตัวอยูเ่ หนือพืนโลก ณ ตําแหน่งทีคงทีตลอดเวลาในอวกาศ
นักอุตุนิยมวิทยาจะนําข้อมูลทีตรวจวัดได้จากเครื องมือต่างๆมาวิเคราะห์ลกษณะอากาศ
ั
และบันทึกลงในแผนทีอากาศ (Weather Map) เพือแปลความหมายของข้อมูลว่าสภาพอากาศที
ตรวจวัดได้นนมีลกษณะอย่างไร
ั ั
ตัวอย่างแผนทีอากาศ
เร็วลมสูงสุดใกล ้จุดศูนย์กลาง
ในแผนทีอากาศจะมีเส้นแสดงความดันอากาศโดยแต่ละเส้นแสดงความดันของอากาศ

3. เท่ากัน เราเรี ยกว่า เส้ นไอโซบาร์ (Isobar) ในแผนทีอากาศตัวอักษร L แทนหย่อมความกด
อากาศตํา โดยเส้นในสุ ดแสดงถึงความกดอากาศตําสุ ด อาจรี ยกว่า ศูนย์ กลางของความกดอากาศ
ตํา ส่ วนตัวอักษร H แทนหย่อมความกดอากาศสู ง โดยเส้นในสุ ดแสดงว่ามีความดกอากาศสู งสุ ด
และอาจเรี ยกว่า ศูนย์ กลางของความกดอากาศสู ง นอกจากนียังมีขอมูลทีได้จากการตรวจวัดอืนๆ
้
อีก เช่น แนวปะทะอากาศ อุณหภูมิ ลักษณะของเมฆปรากฏการณ์ทางธรรมชาติเช่น หิ มะ ฝนฟ้ า
คะนอง ฟ้ าแลบ เป็ นต้น ข้อมูลเหล่านีเขียนลงบนแผนทีอากาศในลักษณะของรู ปรหัสและ
สัญลักษณ์ต่อไปนี
แทน แนวปะทะอากาศเย็น
แทน บริ เวณท้องฟ้ าแจ่มใสไม่มีเมฆ
แทน บริ เวณท้องฟ้ ามีเมฆมาก
บางส่ วน
แทน บริ เวณท้องฟ้ ามีเมฆมาก
แทน ลมตะวันตก
แทน ลมตะวันออก
2. การสื อสาร เป็ นตัวกลางระหว่างการตรวจอากาศกับการพยากรณ์อากาศ โดย
เจ้าหน้าทีฝ่ ายสื อสารจะเป็ นผูนาข้อมูลจากสถานีตรวจอากาศทังภายในประเทศและต่างประเทศมา
้ ํ
ทําการเขียนแผนทีอากาศแล้วส่ งต่อไปยังนักพยากรณ์อากาศเพือวิเคราะห์ และรายงานสภาพอากาศ
ต่อไป
3 . การพยากรณ์ อากาศ ประเทศไทยมีหน่วยงานมีทําหน้าทีพยากรณ์อากาศ คือ
กรมอุตุนิยมวิทยา ซึ งจะทําหน้าทีรวบรวมผลการตรวจอากาศจากสถานีตรวจอากาศทัวประเทศ
และนํามาทําแผนทีอากาศร่ วมกับข้อมูลทีได้จากภาพถ่ายดาวเทียม เพือสรุ ปลักษณะสําคัญของลม
ฟ้ าอากาศทีเกิดขึน จากนันก็จะทําการกระจายข่าวการพยากรณ์อากาศทังในช่วงเวลาสันๆ และการ
พยากรณ์ในวงกว้าง โดยการพยากรณ์ในช่วงเวลาสันๆ จะเป็ นการกล่าวถึงสภาพลมฟ้ าอากาศที
กําลังจะก่อตัวในช่วง 12-24 ชัวโมงข้างหน้า ส่ วนการพยากรณ์ในวงกว้างจะเป็ นการพยากรณ์ที
ครอบคลุมระยะเวลายาวนาน โยจะรายงานเกียวกับสภาพอากาศในอีก 5 วัน ข้างหน้า หรื อ
บางครังก็มีการคาดการณ์ล่วงหน้าถึง 30 วัน
ประโยชน์ ในชี วตประจําวัน
ิ
ถ้าเราติดตามข่าวทางโทรทัศน์หรื อวิทยุ เราจะพบว่า มีการรายงานเกียวกับสภาพของ
อากาศในแต่ละวัน โดยสาระของข่าวจะรายงานเกียวกับสภาพอากาศ เช่น ฟ้ าโปร่ งหรื อมีเมฆฝน
จะตกหรื อไม่ ถ้าตกจะมีโอกาสทีจะตกเป็ นร้อยละเท่าใด เป็ นต้น การรายงานสภาพอากาศดังกล่าว

4. นีมีประโยชน์มากเพราะจะทําให้เราสามารถป้ องกันอันตรายทีอาจเกิดจากปรากฏการณ์ทางลมฟ้ า
อากาศได้ สามารถวางแผนการทํางานล่วงหน้า เพือหลีกเลียงอุปสรรคจากสภาพของอากาศ เช่น
ถ้าเรารู ้ล่วงหน้าว่าในวันรุ่ งขึนฝนจะตก เราควรนําร่ มติดตัวไปด้วย หรื อถ้ามีการพยากรณ์อากาศ
ล่วงหน้าวาจะมีลมพายุพด และทะเลจะมีคลืนลมแรงมาก ชาวประมงหรื อนักท่องเทียวทีคิดว่าจะ
ั
ออกทะเลจะได้ระมัดระวังหรื องดการออกทะเลในช่วงเวลานัน เป็ นต้น
นอกจากอุตุนิยมวิทยาจะมีประโยชน์ในชีวตประจําวันแล้ว ข้อมูลเกียวกับสภาพอากาศ
ิ
และการวิเคราะห์ลกษณะอากาศยังมีประโยชน์อย่างมากต่อการวางแผนและดําเนินการในด้านต่างๆ
ั
ดังนี
ด้ านเกษตรกรรม ประโยชน์ของการทราบลักษณะอากาศ จะเอือประโยชน์ต่อเกษตรกร
ในการคัดเลือกพันธุ์พืชทีจะปลูกให้เหมาะกับสภาวะของอากาศในแต่ละบริ เวณ ตลอดจนการ
คัดเลือกพันธุ์สัตว์ให้เหมาะสมกับสภาพอากาศในท้องถินนันๆ
ด้ านวิศวกรรม ประโยชน์ของการทราบลักษณะอากาศจะส่ งผลผลต่อการออกแบบและ
ก่อสร้างอาคารให้สอดคล้องกับสภาพการไหลเวียนของอากาศในบริ เวณทีทําการก่อสร้าง เพือช่วย
ประหยัดพลังงานและทําให้มีการระบายอากาศทีดี
ด้ านการขนส่ ง ประโยชน์ของการทราบลักษณะอากาศจะช่วยให้การกําหนดเส้นทาง
เดินเรื อให้ปลอดภัยจากบริ เวณทีเกิดพายุ ถ้าเกิดการเดินทางโดยเครื องบินก็ตองพยายามหลีเลียง
้
บริ เวณทีมักจะมีอากาศแปรปรวน และการกําหนดแนวทีดินเพือจะตัดถนนก็ควรจะหลีกเลียง
บริ เวณทีมักจะปกคลุมด้วยหมอกจัด เป็ นต้น