บทที่ 6 ดาวฤกษ์
•
55 likes•43,939 views
วิชา โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ จัดทำโดย ครูวันวิสา แพนพันธ์ุอ้วน
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Similar to บทที่ 6 ดาวฤกษ์
Similar to บทที่ 6 ดาวฤกษ์ (20)
More from Ta Lattapol
บทที่ 6 ดาวฤกษ์
- 2. • ก้อนแก๊สขนาดใหญ่ • มีองค์ประกอบส่วนใหญ่เป็นธาตุไฮโดรเจน และฮีเลียม • สมบัติของดาวฤกษ์ 2 ประการ 1. สามารถสร้างพลังงานได้ด้วยตัวเอง 2. มีวิวัฒนาการ ก่อให้เกิดธาตุหนัก (ฮีเลียม, ลิเทียม, เบริลเลียม) ดาวฤกษ์
- 3. - การสร้างธาตุ - ระบบของดาวฤกษ์ - ขนาด - มวล - อุณหภูมิผิว - สเปกตรัมหรือสี - องค์ประกอบทางเคมี - ระยะห่าง - ความสว่างส่อง ดาวฤกษ์ ความแตกต่างของดาวฤกษ์
- 4. ดาวฤกษ์ คือ วัตถุท้องฟ้ าในอวกาศที่เป็นก้อนแก๊สมวล มหาศาล ดาวฤกษ์ปรากฏเป็นจุดแสงในท้องฟ้ าเวลากลางคืน เราเห็นแสงดาวกะพริบ จากผลของปรากฏการณ์ใน บรรยากาศโลก และการที่ดาวฤกษ์อยู่ห่างไกลจากเรามาก ยกเว้นกรณีของดวงอาทิตย์ ซึ่งเป็นดาวฤกษ์ดวงเดียวที่อยู่ ใกล้โลกมาก่จนปรากฏเป็นดวงกลมโตให้แสงสว่างในเวลา กลางวัน
- 5. ดาวฤกษ์ไม่ได้อยู่กระจัดกระจายทั่วไปในเอกภพ แต่อยู่ เป็นระบบใหญ่เรียกว่าดาราจักรหรือกาแล็กซี่ซึ่งเป็นเมือง ของดาวฤกษ์ ถ้าเราสามารถเดินทางไปยังดาวฤกษ์ต่างๆ ด้วยความเร็วเท่ากับความเร็วแสง เราจะใช้เวลาในการ เดินทางจากโลกไปยังดวงอาทิตย์เพียง 4 นาที ทั้งๆที่ดวง อาทิตย์อยู่ห่างจากโลกเป็นระยทางถึง 180 ล้านกิโลเมตร แต่ การที่จะเดินทางไปยังดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุด คือ ดาวพรอกซิมาเซนทอรี่ ใช้เวลาเดินทางถึง 4.2 ปี
- 6. 1. สังเกตการส่องแสงของดวงดาว ถ้าดวงดาวนั้น กระพริบแสงก็จัดเป็นดาวฤกษ์ แต่ถ้าดาวดวงนั้นมีแสงสว่างนวล นิ่งไม่อยู่ ณ ตาแหน่งเดิมเมื่อเทียบกับดาวส่วนใหญ่ก็จัดเป็นดาว เคราะห์ 2. สังเกตการเคลื่อนที่ ถ้าดาวแต่ละดวงไม่เคลื่อนที่และ เกาะกลุ่มกันอยู่ในตาแหน่งเดิมก็จัดเป็นดาวฤกษ์ แต่ถ้าดาวแต่ละ ดวงมีการเคลื่อนที่ไม่อยู่ ณ ตาแหน่งเดิมเมื่อเทียบกับดาวส่วน ใหญ่ก็จัดเป็นดาวเคราะห์ 3. ดาวฤกษ์จะอยู่เป็นกลุ่มหรือเป็นหมู่ 4. ถ้าดูดาวฤกษ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์ จะไม่เห็นเป็นดวง กลมโตเพราะอยู่ไกลโลกมาก
- 9. วิวัฒนาการของดาวฤกษ์ 1. การยุบตัวของกลุ่มก๊าซขนาดใหญ่หรือเนบิวลา 2. สภาพดาวฤกษ์ก่อนเกิด (Protostar) 3. สภาพดาวฤกษ์ (Star) 4. สภาพหลังดาวฤกษ์ - ดาวยักษ์แดง (Red Giant) / ดาวซุปเปอร์ยักษ์ (Supergiant) - เนบิวลาดาวเคราะห์ (Planetary Nebula) / ซูเปอร์โนวา (Supernova) - ดาวแคระขาว (White Dwarf) / ดาวนิวตรอน (Neutron Star) / หลุม ดา (Black Hole)
- 11. ดาวฤกษ์มีองค์ประกอบที่สาคัญ คือ ไฮโดรเจน ประมาณ 90.8 % ฮีเลียม 9.1 % และธาตุโลหะอื่น ๆ ที่อยู่ในสภาพของแก๊สอีก 0.1 % เมื่อแรงโน้มถ่วงดึงให้แก๊สยุบตัวลงไปอีก ความดัน ณ แก่นกลาง สูงขึ้น และอุณหภูมิก็สูงขึ้นเป็น 10 ล้านเคลวิน เปลี่ยนรูปเป็นพลังงาน ความร้อน และแผ่รังสีอินฟราเรดออกมา เรียกว่า ปฏิกิริยาเทอร์โม นิวเคลียร์ฟิ วชั่น คือ การรวมอะตอมของไฮโดรเจน 4 อะตอม ให้เป็น อะตอมของฮีเลียม 1 อะตอม กลุ่มเมฆยุบตัวลง ความหนาแน่นภายในก็เพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ พลังงานจากแรงโน้มถ่วงถูกแปลงไปกลายเป็นความร้อนซึ่งทาให้อุณหภูมิ สูงยิ่งขึ้นเป็นหลายแสนองศาเซลเซียส เรียกช่วงนี้ว่า ดาวฤกษ์ก่อน เกิด (protostar) 1. กาเนิดของดาวฤกษ์
- 12. 2. สภาพดาวฤกษ์ กาเนิดเป็นดาวฤกษ์ขึ้น ดาวฤกษ์ที่เห็นบนท้องฟ้าส่วนมากเป็น ดาวในลาดับหลัก (พฤติกรรมของดาวที่ค่อนข้างคงที่เป็นเวลานาน) ดาวฤกษ์มวลน้อย เช่น ดวงอาทิตย์มีแสง สว่างไม่มากจะใช้เชื้อเพลิงใน อัตราที่น้อย จึงมีช่วงชีวิตยาว ดาวฤกษ์มวลมาก มีขนาดใหญ่ มวลมาก สว่าง มาก จะใช้เชื้อเพลิงอย่างสิ้นเปลือง ในอัตราที่สูงมาก จึงมีช่วงชีวิตที่สั้น กว่า และจบชีวิตด้วยการระเบิด อย่างรุนแรง
- 13. 2. สภาพดาวฤกษ์ ดาวยักษ์แดง คือ “ดาว ฤกษ์ในวัยชรา” บรรยากาศรอบนอกของ ดาวจะลอยตัวและบางมาก ทาให้รัศมี ของดาวขยายใหญ่ขึ้นมาก และอุณหภูมิ พื้นผิวก็ต่า
- 14. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ เมื่อดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนเกือบหมด ฮีเลียมจะ กลายเป็นเชื้อเพลิงต่อไป จะเปลี่ยนแปลงเป็นธาตุอื่น ๆ ต่อไปจน เชื้อเพลิงหมดลง ดาวฤกษ์จะเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงจากการขยาย เป็นดาวยักษ์แดง วาระสุดท้ายจะเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างไรขึ้นอยู่กับ มวลสารของดาวฤกษ์ดาวนั้น
- 16. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวล < 2 เท่าของดวงอาทิตย์ จบชีวิต เป็น ดาวแคระดา (คาร์บอน) ดาวฤกษ์มวล > 18 เท่าของดวงอาทิตย์ จบชีวิต เป็น หลุมดา ดาวฤกษ์มวล > 8 เท่าของดวงอาทิตย์ จบชีวิต เป็น ดาวนิวตรอน ดาวฤกษ์มวล < 8 เท่าของดวงอาทิตย์ จบชีวิต เป็น ดาวแคระขาว (ออกซิเจน) ดาวฤกษ์มีมวล สารและขนาดที่ แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับกลุ่มฝุ่น ก๊าซที่รวมตัวกัน ครั้งแรก ดาวฤกษ์มวลน้อย ดาวฤกษ์มวลมาก
- 17. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวลน้อย หลังจากขยายตัวเป็นดาวยักษ์แดง แล้วจะหดตัวลง ปฏิกิริยานิวเคลียร์ สิ้นสุดลง และพลังงานความร้อนเดิม ยังมีอยู่ เรียกว่า ดาวแคระขาว (white Dwarf) จะค่อย ๆ เย็นตัวลงที่สุดจะ กลายเป็นก้อนสสารอัดแน่นไม่มีแสง สว่าง เรียกว่า ดาวแคระดา ดาวแคระดา ดาวแคระขาว
- 18. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวลน้อย เนบิวลาดาวเคราะห์ เกิดจากการตายของดาวฤกษ์เพียง ดวงเดียว ซึ่งเป็นดาวฤกษ์มวลน้อยและ มวลปานกลาง ก่อนตายดาวจะเกิดการยุบ พองและเป่าคาร์บอนออกมา การยุบพองของ ดาว ทาให้เนื้อสารหลุดแยกออกจากดาวกลายเป็น เนบิวลาดาวเคราะห์ แกนกลางของดาวกลายเป็น ดาวแคระขาว ธาตุหลักของเนบิวลาดาวเคราะห์ ได้แก่ ไฮโดรเจน ฮีเลียม และออกซิเจน กล้องโทรทรรศน์ อวกาศฮับเบิลได้จับ ภาพเนบิวลาดาว เคราะห์ NGC 6210
- 19. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวลมาก ระเบิดอย่างรุนแรงที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา (supernova) การระเบิดแบบนี้มักจะเหลือแกน กลางเป็นวัตถุความหนาแน่นสูง แรงโน้มถ่วงจะ ทาให้ดาวยุบตัวลงกลายเป็นดาวนิวตรอน หรือ หลุมดา ในขณะเดียวกันก็มี แรงสะท้อนที่ทาให้ส่วนภายนอก ของดาวระเบิดเกิดธาตุหนักต่างๆ เช่น ยูเรเนียม ทองคา ฯลฯ ซึ่งถูก สาดกระจายออกสู่อวกาศกลายเป็นส่วนประกอบของเนบิวลารุ่นใหม่ และเป็นต้นกาเนิดของดาวฤกษ์รุ่นต่อไป
- 20. 3.วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวลมาก ดาวนิวตรอน เมื่อดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลิงจน หมด มีการเปลี่ยนแปลง อาจระเบิดออก เรียกว่าซุปเปอร์โนวา คงเหลือมวลสาร ขนาดเล็กหดตัวต่อไปเรื่อย ๆ จนทาให้ อิเล็กตรอนที่มีประจุลบอัดรวมตัวกับ โปรตอนที่มีประจุบวก กลายเป็นดาว นิวตรอนขนาดเล็ก
- 22. ช่วงอายุของดาวฤกษ์ อายุของดาวฤกษ์ คือ ระยะเวลาของการเผาผลาญเชื้อเพลิง ไฮโดรเจน เมื่อเชื้อเพลิงหมดก็จะเกิดวาระสุดท้ายของดาวฤกษ์ดวงนั้น สีและการส่องสว่างของดาวฤกษ์อาจบอกถึงอายุของดาวฤกษ์ ได้ เพราะดาวฤกษ์เกิดใหม่มีพลังงานมาก อุณหภูมิสูงมองเห็นเป็นสี ฟ้า เมื่อเชื้อเพลิงไฮโดรเจนค่อย ๆ ลดลงเป็นลาดับ อุณหภูมิจะ เปลี่ยนแปลงลดลงไปด้วย สีจะเปลี่ยนเป็นสีขาว สีเหลือง และสีแดง ก่อนที่จะเปลี่ยนแปลงครั้งสุดท้ายที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับมวลของดาว ฤกษ์ดวงนั้น
- 24. กาเนิดดวงอาทิตย์ เกิดจากการยุบรวมตัวของเนบิวลา เมื่อประมาณ 5,000 ล้านปีมาแล้ว การยุบรวมตัวของเนบิวลาเกิดจาก แรงโน้มถ่วง อุณหภูมิแก๊สแก่นกลางสูง 15 ล้านเคล วิน หลอมนิวเคลียสไฮโดรเจนและฮีเลียม เกิดปฏิกิริยาเทอร์โมนิวเคลียส (thermonuclear reaction) เรียกว่า “ดาว ฤกษ์ก่อนเกิด” (protostar) สมดุลระหว่างแรงโน้มถ่วงกับแรงดัน ของแก๊สร้อนเกิดเป็นดาวฤกษ์สมบูรณ์
- 25. กาเนิดดวงอาทิตย์
- 26. ดวงอาทิตย์ในอนาคต ไฮโดรเจนน้อยกว่าแรงโน้มถ่วง มวลสูงกว่าแรงดัน ดาวยุบตัวลง แก่นกลางดาวฤกษ์มีอุณหภูมิกว่า 100 ล้านเคลวิน เกิดเทอร์โมนิวเคลียร์ รอบนอกมีอุณหภูมิสูงถึง 15 ล้านเคล วิน (เกิดการหลอมเป็นฮีเลียมใหม่) ทาให้ดวง อาทิตย์มีขนาดใหญ่กว่า 100 เท่าของปัจจุบัน เปลี่ยนเป็นสีแดง กลายเป็นดาวฤกษ์สี แดงขนาดใหญ่เรียกว่า “ดาวยักษ์แดง (red giant)” ปล่อยพลังงานออกมาสูงมาก
- 27. ช่วงท้ายของอาทิตย์ ช่วงท้ายของดาวยักษ์แดง ไม่เกิดปฏิกิริยาเทอร์โมนิวเคลียร์ ที่หลอมฮีเลียมเป็นคาร์บอนเพราะอุณหภูมิไม่สูงมากพอความดันจึง ลดลง ดาวยักษ์แดงจึงยุบตัวเป็นดาวแคระขาว (White dwarf) มี เส้นผ่านศูนย์กลาง 13,000 กิโลเมตร หรือ 1 ใน 100 เท่าของดวง อาทิตย์ในปัจจุบัน ขณะที่แกนกลางยับตัว มวลของผิวดาวรอบนอกไม่ได้ยุบรวม ด้วยจึงมีแก๊สหุ้มรอบเกิดเป็น เนบิวลาดาวเคราะห์ (planetary nebula) เมื่ออุณหภูมิแก่นกลางลดลงจะไม่เกิดปฏิกิริยาเทอร์โม นิวเคลียร์หยุดส่องแสงสว่างกลายเป็นดาวแคระดา (black dwarf)
- 30. ความสว่าง (Brightness) ของดาว ฤกษ์เป็นพลังงานที่แผ่ออกมาจากดาวฤกษ์ใน 1 วินาที (จูล/วินาที) อันดับความสว่าง (Magnitude) หรือ โชติมาตรของดาวฤกษ์ เป็นสเกลความสว่างของ ดาวฤกษ์ (ไม่มีหน่วย) โดยตาเปล่า
- 31. ให้ดาวริบหรี่ที่สุดที่ตาเปล่าสามารถมองเห็น = 6 และดาวที่สว่างที่สุดที่ตาเปล่าสามารถมองเห็น = 1 ดาวที่มีโชติมาตรต่างกัน 1 จะมีความสว่างต่างกัน 2.512 เท่า ถ้าโชติมาตรต่างกัน 5 จะสว่างต่างกัน 2.5125 หรือ 100 เท่า เช่น อันดับความสว่าง 1 สว่างกว่าดาวที่มีอันดับความสว่าง 6 อยู่ 100 เท่า อันดับความสว่าง (Magnitude) หรือโชติมาตร
- 34. ดาวฤกษ์บนท้องฟ้ าแต่ละดวงนั้นมีสีไม่ เหมือนกัน แต่เดิมนั้นมีการจาแนกสีดาวฤกษ์ ออกเป็น 7 ประเภท ได้แก่ ดาวประเภท O, B, A, F, G, K, M
- 36. สี แดง น้าเงิน อุณหภูมิพื้นผิว ร้อนที่สุด ร้อนน้อยที่สุด ขนาดหรือมวล น้อย มาก อายุ มาก น้อย
- 39. การหาระยะทางของดาวฤกษ์ทาได้หลายวิธี เช่น ความสว่าง ปรากฏของดาวฤกษ์ หรือ แพรัลแลกซ์ (Parallax)
- 41. หลักการคือ การสังเกตเห็นดาวฤกษ์เปลี่ยนตาแหน่งไปเมื่อ เทียบกับดาวฤกษ์อ้างอิง (ซึ่งอยู่ห่างไกลจากโลกมาก) โดยจะสังเกต ดาวฤกษ์จากโลก 2 ครั้ง ในช่วงระยะเวลาที่ห่างกัน 6 เดือน ทั้งนี้ เพราะจุดสังเกตทั้ง 2 ครั้งนั้น จะอยู่ห่างกันเป็นระยะทางประมาณ 2 เท่าของระยะทางเฉลี่ยระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ เมื่อนักดาราศาสตร์วัดมุมที่ เปลี่ยนไประหว่างดาวฤกษ์ดวงนั้นกับ ดาวฤกษ์อ้างอิงแล้ว จะสามารถ คานวณหาระยะห่างระหว่างดวง อาทิตย์กับดาวฤกษ์นั้นได้
- 43. เนบิวลา (nebura) คือ กลุ่มของก๊าซและ ฝุ่นผงที่รวมตัวกันอยู่ ระหว่างดาวฤกษ์ เนบิวลามาจากภาษาลาตินแปลว่า "เมฆ" เพราะเมื่อ เราใช้กล้องโทรทรรศน์ส่องดู จะเห็นเป็นฝ้ าขาวคล้าย กลุ่มเมฆ มีขนาดใหญ่มาก บ้างมีเส้นผ่าศูนย์กลางถึง 10 ปีแสง
- 45. เนบิวลาที่เกิดขึ้นหลังจากเกิดบิกแบง ประมาณ 300,000 ปี เนบิวลาเป็นวัตถุหนึ่งในเอกภพที่มีความสาคัญ มากๆ เพราะดาวฤกษ์หรือดาวเคราะห์ล้วนเกิดขึ้น มาจากเนบิวลาทั้งสิ้น เนบิวลาเป็ นกลุ่มแก๊สที่เบาบางมีความ หนาแน่นต่ามาก องค์ประกอบหลักของเนบิวลาคือ แก๊สไฮโดรเจน เ นบิ ว ล า มี อุณหภูมิ ต่า เ นื่ องจ ากไ ม่ มี แหล่งกาเนิดความร้อน
- 48. เนบิวลา แบ่งได้เป็น 4 ประเภท คือ 1. เนบิวลาประเภทเรืองแสง (Emission nebula) 2. เนบิวลาประเภทสะท้อน (Reflective nebula) 3. เนบิวลาประเภทดาวเคราะห์ (Planetary nebula) 4. เนบิวลาประเภทมืด (Dark nebula)
- 49. 1. เนบิวลาประเภทเรืองแสง เนบิวลาชนิดนี้สว่างเพราะเนบิวลาแบบนี้จะเรืองแสงขึ้นเอง เนื่องจากอะตอมของมวลสารที่อยู่ในเนบิวลา ถูกกระตุ้นด้วยพลังงานจาก ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ๆ ถ้าก๊าซส่วนใหญ่ในเนบิวลาจะเป็นอะตอมไฮโดรเจน ซึ่งจะปล่อยแสงสีแดง กับอะตอมของออกซิเจนซึ่งให้แสงสีเขียว และ อะตอมของไฮโดรเจนมักจะรวมตัวกับอะตอมของออกซิเจน แล้วจะปล่อย สีผสมระหว่างแดงกับเขียวคือสีเหลืองออกมา M 8 ในกลุ่มดาวคนยิงธนู M 42 ในกลุ่มดาวนายพราน เนบิวลาอเมริกาเหนือ ในกลุ่มดาวหงส์
- 50. 2. เนบิวลาประเภทสะท้อนแสง เนบิวลาใน กระจุกดาว ลูกไก่ เนบิวลา M78 ในกลุ่มดาว นายพราน เนบิวลา หัวแม่มด เป็นเนบิวลาที่มีแสงสว่างได้ เนื่องจาก แสงจากเนบิวลาชนิดนี้เกิด จากการกระเจิงแสงจากดาวฤกษ์ ใกล้เคียงที่ไม่ร้อนมากพอที่จะทาให้ เนบิวลานั้นเปล่งแสง กระบวนการ ดังกล่าวทาให้เนบิวลาชนิดนี้มีสีฟ้า
- 51. 2. เนบิวลาประเภทสะท้อนแสง เนบิวลาสามแฉก เนบิวลาชนิดนี้บางครั้งก็พบอยู่เป็นส่วนหนึ่งของ เนบิวลาเปล่งแสง เช่น เนบิวลาสามแฉก (Trifid Nebula) ที่มีทั้ง สีแดงจากไฮโดรเจน สีเขียวจากออกซิเจน และสีฟ้าจากการ สะท้อนแสง
- 52. 2. เนบิวลาประเภทดาวเคราะห์ เนบิวลา คารินา เป็นสถานะสุดท้ายของดวงดาว ที่มี มวลประมาณดวงอาทิตย์ของเรา ดาวที่ใจกลางของ nebula IC 418 มี ลักษณะเป็นดาวยักษ์แดง(หรือ red giant) เมื่อ ประมาณหลายพันปีที่แล้ว และมันได้พ่นกลุ่ม ก๊าซให้กระจายอยู่ในอวกาศใกล้ๆ รังสีอัลตราไวโอเลต ที่แผ่ออกมาจาก แกนกลางที่เหลื่ออยู่ของดาว ทาให้กลุ่มก๊าซ รอบๆ เกิดการเรืองแสงเป็นสีสวยงามอย่างที่ เห็นกัน เมื่อเวลาผ่านไปอีกหลายพันปีดาวก็จะ เย็นตัวลงเกิดเป็นดาวแคระขาว
- 53. 2. เนบิวลาประเภทดาวเคราะห์ “อีตา คาริเน่” (Eta Carinae) เป็นดาวฤกษ์ที่ใหญ่ที่สุดในกาแล็กซี ทางช้างเผือกหรืออาจจะใหญ่ที่สุดใน จักรวาล ด้วยเหตุนี้มันจึงมีอีกชื่อหนึ่ง ว่า “Eta Carinae Nebula”
- 54. 4. เนบิวลาแบบมืด โดยทั่วไปเนบิวล่ามืดมักจะอยู่รวมกับเนบิวล่าสว่าง หรือ เนบิว ล่าสะท้อนแสง เพราะเราจะ สามารถมองเห็นเนบิวล่ามืดได้เพราะ ส่วนที่ เป็นเนบิวล่ามืดนั้นจะดูดกลืนแสงจากฉากด้านหลัง ไม่ให้มาเข้าตาเรา คล้ายกับว่ามีวัตถุทึบแสงกันอยู่ ซึ่งอาจจะเป็นฝุ่นผงที่หนาทึบมากๆ เนบิวล่ามืดรูปหัวม้า ในกลุ่มดาวนายพราน เนบิวลามังกร แห่งกลุ่มดาวราศีธนู Barnard 68
- 55. ระบบดาวฤกษ์
- 56. ดวงอาทิตย์เป็นดาวฤกษ์เดี่ยวที่มีบริวารซึ่งไม่ใช่ดาวฤกษ์ ดาวซีรีอัสเป็น ดาวคู่คือเป็นระบบดาว ฤกษ์ 2 ดวง เคลื่อนที่ รอบซึ่งกันและกันด้วย แรงโน้มถ่วง ดาวซีรีอัส เอ (ดวงสว่างกว่า) และ ดาวซีรีอัส บี ซึ่งเป็นระบบดาวคู่
- 57. ดาวแอลฟาเซนเทารีเป็นระบบดาวฤกษ์ 3 ดวง ประกอบด้วย ดาวแอลฟาเซนเทารี เอ ดาวแอลฟาเซนเทารี บี เคลื่อนรอบซึ่งกันและกันรอบละ 80 ปี ในขณะที่ดาวแอลฟาเซน เทารี ซี เคลื่อนรอบ 2 ดวงแรกรอบละ 50 ล้านปี ดาวแอลฟาเซน เทารี ซี คือดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ระบบสุริยะที่สุด โดยอยู่ห่างเป็น ระยะทางประมาณ 4 ปีแสง
- 58. ระบบดาวฤกษ์ที่ประกอบด้วยดาวฤกษ์จานวนมากคือ กระจุกดาว เช่น ประจุกดาวลูกไก่ ซึ่งเป็นระบบดาวฤกษ์ที่มีดาว ฤกษ์มากกว่าร้อยดวง กระจุกดาวทรงกลม M13 ประกอบด้วย ดาวฤกษ์หลายแสนดวง ดาวฤกษ์และกระจุกดาวฤกษ์มักจะอยู่ ภายในกาแล็กซี่ซึ่งเป็นระบบดาวฤกษ์อีกระบบหนึ่งที่มีขนาด กระจุกดาว M13 ใหญ่กว่ากระจุกดาวฤกษ์ มาก สาเหตุที่เกิดดาว ฤกษ์เป็นระบบต่าง ๆ กัน เพราะเนบิวลาต้น กาเนิดมีปริมาณและ ขนาดต่าง ๆ กัน
- 59. มวลของดาวฤกษ์
- 60. มวลเป็นเนื้อสาร มวลของดาวฤกษ์แต่ละดวงแตกต่างกัน เพราะเนบิวลาที่ก่อกาเนิดเป็นดาวฤกษ์มีมวลไม่เท่ากัน มวลจึง เป็นสมบัติที่แตกต่างของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์มวลมากจะใช้มวลที่แก่นดาวมากกว่าดาวฤกษ์ มวลน้อย ทั้งนี้เพื่อเพิ่มความดันของแก๊สให้สูงขึ้นพอที่จะสมดุล กับแรงโน้มถ่วง ดาวฤกษ์มวลน้อยมีแรงโน้มถ่วงน้อยกว่าดาวฤกษ์มวลมาก ความดันของแก๊สร้อนในดาวฤกษ์มวลน้อยจึงน้อยกว่า การใช้ เชื้อเพลิงที่แก่นดาวต้องน้อยกว่าด้วย
- 61. นักดาราศาสตร์สามารถหามวลของดาวฤกษ์ได้หลายวิธี เช่นในกรณีของดวงอาทิตย์ซึ่งมีบริวารเป็นกาวเคราะห์ สามารถ ใช้กฎของเคพเลอร์ในการหามงลของดวงอาทิตย์ได้เนื่องจากว่า คาบการเคลื่อนที่ของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์และระยะห่าง ของดาวเคราะห์จะมีความสัมพันธ์กับมวลของดวงอาทิตย์ ในกรณีของดาวคู่ซึ่งเคลื่อนที่รอบซึ่งกันและกันอาจปรากฏ บังกัน การสังเกตแสงจากดาวระบบนี้จะช่วยบอกคาบการ เคลื่อนที่รอบซึ่งกันและกันของดาวฤกษ์คู่นี้ คาบสัมพันธ์กับ ระยะห่างระหว่างดาวกับมวลของดาวตามกฎเคพเลอร์ จึงใช้กฎ นี้หามวลรวมของดาวได้ และถ้าทราบมวลของดาวดวงใดดวง หนึ่งก็สามารถหามวลของอีกดวงหนึ่งได้
- 62. ต่อไปนี้มวลของดาวฤกษ์เทียบกับมวลดวงอาทิตย์ (MS = 2 x 1030 กิโลกรัม) มวลดาวซีรีอัส เอ = 2.02 MS มวลดาวซีรีอัส บี = 0.978 MS มวลดาวแอลฟาเซนเทารี เอ = 0.123+/-0.006 MS มวลดาวแอลฟาเซนเทารี บี = 1.100 MS มวลดาวแอลฟาเซนเทารี ซี = 0.907 MS มวลดาวปาริชาต = 15.5 MS มวลดาวไรเจล = 17 MS