โครงงานการทดลองอิทธิพลของฮอร์โมนพืชต่อพืชในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาของนักเรียนม.6ห้อง78ปีการศึกษา2560 ครูผู้สอน นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่งครู คศ.1 เอกวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ประวัติการศึกษา : พ.ศ. 2549 วิทยาศาสตรบัณฑิต (เกรียตินิยมอันดับ 2) สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2551 ศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ เอกเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2552 ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต พ.ศ. 2555 สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ เอกสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2558 ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการประเมินและการวิจัยทางการศึกษา เอกวิจัยทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

1. โครงงานการทดลองฮอร์โมนพืช
เรื่อง การศึกษาผลของฮอร์โมนไซโทไคนินที่มีต่อ
จานวนใบของต้นชบา
สมาชิกโครงงานการทดลองฮอร์โมนพืช
น.ส.ชณาณัณฑ์ แกมทอง ห้อง 78 เลขที่ 3
น.ส.ชุติกาญจน์ แซ่ลิ้ม ห้อง 78 เลขที่ 7
นายภัทร โกมลภิส ห้อง 78 เลขที่ 34
นายมัชฌิมา จิระวิโรจน์ ห้อง 78 เลขที่ 37

2. คานา
โครงงานการทดลองฮอร์โมนพืชเป็นส่วนหนึ่งของวิชาชีววิทยา ซึ่งจะทาให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้า
และทดลอง รวมไปถึงได้วิเคราะห์และอภิปรายผลเพื่อต่อยอดเป็นความรู้เพิ่มเติม รายงานเล่มนี้ประกอบไป
ด้วย ปัญหา ที่มาและความสาคัญ ข้อมูลรายละเอียดพืชและฮอร์โมนที่ใช้ทดลอง สมมติฐานการทดลอง
จุดประสงค์ของการทดลอง ตัวแปรการทดลอง อุปกรณ์ ระยะเวลาในการทดลอง วิธีการเก็บข้อมูล ขั้นตอน
การทดลอง ผลการทดลอง สรุปและข้อเสนอแนะ และบรรณานุกรม
โครงงานการทดลองฮอร์โมนพืช เรื่อง การศึกษาผลของฮอร์โมนไซโทไคนินที่มีต่อจานวนใบของต้น
ชบา จะสาเร็จลุล่วงไม่ได้ถ้าไม่ได้รับการช่วยเหลือและคาแนะนาจากอาจารย์ วิชัย ลิขิตพรรักษ์ อาจารย์ผู้
ตรวจดูความเรียบร้อยของโครงงาน ขอขอบคุณผู้ปกครองที่ให้การสนับสนุนเรื่องต้นไม้ และขอขอบคุณรงเรียน
เตรียมอุดมศึกษาที่อานวยความสะดวกในเรื่องสถานที่ในการทดลอง
คณะผู้จัดทาโครงงานขอขอบคุณท่านที่มีส่วนเกี่ยวข้องไว้ ณ โอกาสนี้
คณะผู้จัดทา

3. สารบัญ
ที่มาและความสาคัญ 1
สมมติฐานการทดลอง 2
จุดประสงค์ของการทดลอง 2
ระยะเวลาในการทดลอง 2
ตัวแปรการทดลอง 2
ข้อมูลรายละเอียดพืชและฮอร์โมนที่ใช้ทดลอง 3
อุปกรณ์ 6
วิธีการเก็บข้อมูล 7
ขั้นตอนการทดลอง 7
ผลการทดลอง 8
สรุปและข้อเสนอแนะ 9
ภาคผนวก 10
บรรณานุกรม 11

4. 1
ที่มาและความสาคัญ
เนื่องจากต้นชบาเป็นต้นไม้ที่เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย มีสีสันของต้นที่โดดเด่น และสามารถ
นาไปใช้ประโยชน์ได้ในหลายๆด้าน เช่น ส่วนของใบชบา สามารถช่วยรักษาแผลไฟไหม้น้าร้อนลวกได้ ด้วยการ
ใช้ใบชบา นามาตาให้แหลก แล้วนามาพอกบริเวณที่เป็นแผล ก็จะช่วยรักษาแผลได้ อีกทั้งใบชบาสามารถช่วย
บารุงผมให้ดกดาเงางาม
ดังนั้นส่วนของต้นชบา ที่สามารถใช้ประโยชน์ได้มากที่สุดคือใบ และผู้ปลูกมักจะมีความต้องการที่จะ
ดูแลต้นชบาให้มีจานวนใบที่มากและแข็งแรง จากการศึกษาจึงพบว่าฮอร์โมนไซโทไคนิน มีผลต่อการ
เจริญเติบโตของใบได้ดี
คณะผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ผลที่ได้จากการทาโครงงานในครั้งนี้จะมีประโยชน์ต่อผู้ศึกษาและ
สามารถนาไปพัฒนาการเจริญเติบโตของพืชได้ต่อไปในอนาคตข้างหน้า

5. 2
คาถามทาการทดลอง
สารละลายฮอร์โมนไซโทไคนินความเข้มข้นใด ที่ส่งผลให้ต้นชบามีจานวนใบเพิ่มขึ้นมากที่สุด
สมมติฐานการทดลอง
ถ้าฮอร์โมนไซโทไคนินที่ความเข้มข้น 0.001% โดยปริมาตร มีผลต่อจานวนใบของต้นชบา ดังนั้น
สารละลายฮอร์โมนไซโทไคนินที่ความเข้มข้น 0.001% โดยปริมาตร จะทาให้ต้นชบามีการเพิ่มจานวนใบมาก
ที่สุด
วัตถุประสงค์ของโครงงาน
เพื่อศึกษาผลของฮอร์โมนไซโทไคนินต่อต้นชบา
ขอบเขตการวิจัย
การทาโครงงานครั้งนี้ศึกษาจานวนใบที่เพิ่มขึ้นตั้งแต่วันที่ 23 มิถุนายน 2560 ถึง 13 กรกฎาคม 2560
โดยจนบันทึกผลการทดลองทุกวันจันทร์และวันพฤหัสบดี เป็นระยะเวลา 6 ครั้ง
ตัวแปร
ตัวแปรต้น คือ ความเข้มข้นของฮอร์โมนไซโทไคนิน
ตัวแปรตาม คือ จานวนใบของต้นชบา
ตัวแปรควบคุม คือ ปริมาณดิน อุณหภูมิ แสงแดด ปริมาณน้า อายุพืช

6. 3
ต้นชบา
ชื่อวิทยาศาสตร์: Hibiscus rosa-sinensis L.
ชื่ออื่น: -
วงศ์: MALVACEAE
ลักษณะทั่วไป
ลาต้น
ไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 2-4 ม.
ลาต้นเป็นไม้เนื้ออ่อน
ส่วนเปลือกจะเหนียวมาก เป็นเมือกลื่น
ใบ
ใบเรียงสลับ ใบเดี่ยว รูปไข่ กว้าง 5-9 ซม. ยาว 7-12 ซม.
โคนใบมนหรือกว้าง ปลายใบแหลม ขอบใบหยักมนหรือ จักฟันเลื่อยหรือเว้าเป็น 3 พู แผ่นใบบาง สีเขียวเข้ม
ก้านยาว 2-4ซม.
มีหูใบแบบ free lateral stipule

7. 4
ดอก
ดอกเดี่ยวออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบดอกชั้นเดียวถึงดอกซ้อน
เส้นผ่านศูนย์กลาง 7-15 ซม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียว กลีบดอก 5 กลีบ
มีสีต่างๆ เช่น แดง ชมพู ส้ม ขาว เหลือง ปลายกลีบดอกมนและกลม
ก้านเกสรเพศเมียและเพศผู้เชื่อมกันเป็นหลอดยาว โผล่พ้นกลีบดอก
ผล
ผลเดี่ยวแบบ capsule สีน้าตาล
เมื่อแก่จะแห้งและแตกเป็น 5 แฉก

8. 5
ประโยชน์จากชบา
1. ช่วยแก้ประจาเดือนไม่มา หรือมาช้า ด้วยการใช้ดอกชบา 3 ดอกนามาบดให้ละเอียด แล้วผสมกับน้า
มะนาว 2 ช้อนโต๊ะ (หรือจะผสมกับนม 1 แก้วก็ได้) แล้วนามาดื่มตอนท้องว่างในช่วงเช้า จะช่วยปรับ
เรื่องประจาเดือนได้ (ดอก)
2. ดอกชบาใช้ปรุงเป็นยาบารุงประจาเดือน ด้วยการใช้กลีบดอกชบาผสมกับน้าตาลอ้อยหรือน้าตาลปี๊ปอ
ย่างละเท่า ๆ กัน ใส่ลงไปในโถแก้วมีฝาปิด แล้วเอาโถแก้วไปตากแดดทิ้งไว้ประมาณ 3 สัปดาห์
น้าตาลก็จะละลายผสมกับดอกชบา แล้วยามากินครั้งละ 2 ช้อนชา วันละสองครั้งติดต่อกันประมาณ
3 สัปดาห์ (ดอก)
3. ใบชบาสามารถช่วยรักษาแผลไฟไหม้น้าร้อนลวกได้ ด้วยการใช้ใบชบาหรือฐานของดอกชบาก็ได้
นามาตาให้แหลก แล้วนามาพอกบริเวณที่เป็นแผล ก็จะช่วยรักษาแผลได้ (ใบ)
4. เปลือกต้นชบาสามารถใช้รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อราได้ (เปลือก)
5. รากสด ๆ ของชบาพันธุ์ดอกขาวหรือแดง นามาตาละเอียดใช้พอกฝีได้ (ราก)
6. ช่วยแก้อาการฟกช้าบวม ด้วยการใช้รากสดของชบาพันธุ์ดอกขาวหรือแดงนามาตาให้ละเอียด ใช้พอก
แก้อาการฟกช้า (ราก)
7. ใบชบาช่วยบารุงผมให้ดกดาเงางาม ด้วยการใช้ใบชบาประมาณ 1 กามือ ล้างให้สะอาด แล้วนามาตา
ให้แหลก เติมน้าเล็กน้อย ให้คั้นเอาแต่น้าแล้วกรองกากทิ้ง หลังจากนั้นให้ใช้น้าเมือกจากใบชบามาใช้
สระผม จะช่วยชาระล้างสิ่งสกปรกและช่วยบารุงผมด้วย (ใบ)
8. สามารถนามาใช้ทาเป็นสีย้อมผ้าได้ โดยจะให้สีดา เพราะในอดีตมีการนามาใช้ย้อมผม ย้อมขนตา หรือ
นาไปทารองเท้า (จึงเป็นที่มาของ Shoe flower หรือดอกรองเท้านั่นเอง) (ดอก)
9. เปลือกของต้นชบาสามารถนามาใช้ทาเป็นเชือก หรือใช้ทอกระสอบได้อีกด้วย (เปลือก)
10. ต้นชบานิยมปลูกไว้เป็นแนวรั้วเพื่อชมดอก เพราะนอกจากจะให้ความสวยงามแล้วยังปลูกง่าย
แข็งแรง และตายยากอีกด้วย (ต้นชบา)
11. ดอกเหมาะสาหรับนามาร้อยเป็นพวงมาลัย เพราะมีสีสดใสและดอกโต

9. 6
ฮอร์โมนไซโทไคนิน
ไซโตไคนิน (Cytokinin) เป็นกลุ่มของสารควบคุมการเจริญเติบโตที่มีบทบาทสาคัญในการควบคุม
การแบ่งเซลล์ การขยายตัวและการเปลี่ยนแปลงของเซลล์พืช มีผลต่อการข่มของตายอด การเจริญของตาข้าง
และการชราของใบ การออกฤทธิ์ของสารกลุ่มนี้ค้นพบในน้ามะพร้าว
วัสดุอุปกรณ์และสารเคมี
1. ต้นชบา
2. ฮอร์โมนไซโทไคนิน
3. น้า
4. กระบอกฉีดน้าฟ็อกกี้
5. กระถาง
6. ป้ายบอกรายละเอียด
7. ถาดรองกระถาง

10. 7
ขั้นตอนการทดลอง
1. ประชุมวางแผนการทาโครงงาน
2. ศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับโครงงาน
3. เลือกซื้อต้นชบา, ฮอร์โมนไซโทไคนิน และอุปกรณ์อื่นๆ
4. นาต้นชบามาปลูกที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
5. จัดเตรียมสารละลายฮอร์โมนให้มีความเข้มข้น 0.001% โดยปริมาตร และ 0.0005% โดยปริมาตร
6. แบ่งการทดลองออกเป็นสามชุด ได้แก่ ชุด High dose, ชุด Low dose และชุดควบคุม
7. จดบันทึกจานวนใบที่เพิ่มขึ้น
8. รดน้าและให้สารละลายฮอร์โมนที่มีความเข้มข้นต่างกันสาหรับแต่ละชุดการทดลองทุกวันตั้งแต่วันที่
23 มิถุนายน 2560 จนถึงวันที่ 13 กรกฎาคม 2560
9. สรุปและอภิปรายผลการทดลอง
วิธีการเก็บข้อมูลการทดลอง
1. นับจานวนใบทั้งหมดของต้นชบาก่อนเริ่มศึกษาและทดลอง พร้อมทั้งทาสัญลักษณ์แสดงเอกลักษณ์
2. รดน้าและให้สารละลายฮอร์โมนทุกวัน
3. นับจานวนใบที่เพิ่มขึ้นโดยไม่นับใบที่มีสัญลักษณ์อยู่แล้ว หลังจากที่นับจานวนใบที่เพิ่มขึ้นของครั้งนั้นๆ
แล้วให้ทาสัญลักษณ์เพิ่มลงที่ใบที่นับ
4. บันทึกผลการทดลองที่ได้

11. 8
ตารางแสดงจานวนใบของต้นชบาที่เพิ่มในแต่ละวันที่ตรวจวัด
ครั้งที่ ว/ด/ป
จานวนใบที่เกิดขึ้นของต้นชบา (ใบ)
ชุดควบคุม ชุด Low dose (0.0005%) ชุด High dose(0.001%)
ต้นที่1 ต้นที่2 ต้นที่3 ต้นที่1 ต้นที่2 ต้นที่3 ต้นที่1 ต้นที่2 ต้นที่3
1 26/06/60 - - - - - - - - -
2 29/06/60 1 - 1 3 3 4 5 6 6
3 03/07/60 1 2 1 4 3 3 6 5 5
4 06/07/60 - 1 1 2 3 2 4 6 6
5 10/07/60 1 1 2 2 1 3 5 6 4
6 13/07/60 1 - 1 2 2 3 6 5 6
จานวนใบเฉลี่ย 1 1 1 3 2 3 5 5 5
กราฟแท่งแสดงจานวนใบของต้นชบาที่เพิ่มขึ้นในแต่ละวันที่ตรวจวัด
0
2
4
6
8
26/6/2560
27/6/2560
28/6/2560
29/6/2560
30/6/2560
1/7/2560
2/7/2560
3/7/2560
4/7/2560
5/7/2560
6/7/2560
7/7/2560
8/7/2560
9/7/2560
10/7/2560
11/7/2560
12/7/2560
13/7/2560
จำนวนใบที่เกิดขึ้นของต้นชบำ
วันที่ทำกำรวัด
กรำฟแท่งแสดงจำนวนใบของต้นชบำที่เพิ่มขึ้นในแต่ละวันที่ตรวจวัด
ชุดควบคุม ต้นที่1 ชุดควบคุม ต้นที่2 ชุดควบคุม ต้นที่3
ชุด Low dose ต้นที่1 ชุด Low dose ต้นที่2 ชุด Low dose ต้นที่3
ชุด High dose ต้นที่1 ชุด High dose ต้นที่2 ชุด High dose ต้นที่3

12. 9
สรุปผลการทดลอง
จากที่คณะผู้จัดทาได้แบ่งชุดการทดลองออกเป็นสามชุด ได้แก่ ชุด High dose ชุด Low dose และ
ชุดควบคุม จากผลการทดลองสามารถสรุปได้ว่า ต้นมะกรูดจะเจริญเติบโตได้ดีเมื่อให้ฮอร์โมนไซโทไคนินใน
ระดับ High dose หรือ 0.001% โดยปริมาตร และจะเจริญเติบโตได้ปานกลางเมื่อให้ฮอร์โมนไซโทไคนินใน
ระดับ Low dose หรือ 0.0005% โดยปริมาตร
ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม
ควรระวังหนอนและหอยทากระหว่างศึกษาและทาการทดลอง เนื่องจากอาจจะมีหนอนหรือหอยทาก
มากินใบของต้นชบาทาให้ผลการทดลองที่ได้ผิดพลาดได้

13. 10
ภาคผนวก

14. 11
บรรณานุกรม
https://medthai.com/%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%8A%E0%B8%9A%E0
%B8%B2/
http://www.homeidea.in.th
http://www.il.mahidol.ac.th/e-
media/plants/webcontent3/interactive_key/key/describ/chaba.html