Хөрөнгө оруулалтын менежмент

1. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН
МЕНЕЖМЕНТ - ВА305

2. Лекц 15.
Суурь шинжилгээ-Компанийн шинжилгээ
Company Analysis

3. Хөрөнгө оруулагчийн сонирхолыг татах гол хүчин
зүйл нь тухайн компанийн ашигт байдлыг үнэлж, өнгөрсөнд
ямар хэмжээний ашигтай ажилласан, ирээдүйд компанийн
орлого ашгийн төлөв байдал хир нэмэгдэх талд анхаарлаа
хандуулдаг.
Иймд хөрөнгө оруулагч компанийн тайлан балансад
үндэслэн орлого, ашгийн шинжилгээг хийж үнэлэх
шаардлагатай болдог.

4. Санхүүгийн тайлангийн онцлог, тэдгээрийн уялдаа
Санхүүгийн тайлангуудыг компанийн удирдлага болон
бусад субъект, хөрөнгө оруулагч өргөнөөр ашигладаг.
НББОУС-ын №1-д зааснаар:
• Санхүүгийн байдлын тайлан
• Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан
• Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
• Мөнгөн гүйлгээний тайлан
• Санхүүгийн тайлангийн тодруулга зэргээс бүрдэж
байна.

5. Санхүүгийн байдлын тайлан дахь тэнцэтгэл
Хөрөнгө 2016 2015
Мөнгөн хөрөнгө $ 363 $ 288
Түргэн борлогдох үнэт цаас 68 51
Дансны авлага 503 365
Бараа материал 289 300
Нийт эргэлтийн хөрөнгө $ 1,223 $ 1,004
Газар, барилга $ 2,072 $ 1,903
Машин тоног төхөөрөмж 1,866 1,693
Тавилга, эд хогшил 358 316
Авто машин 275 314
Бусад /Санхүүгийн лизинг/ 98 96
Нийт үндсэн хөрөнгө $ 4,669 $ 4,322
Хасах нь: Хуримтлагдсан элэгдэл 2,295 2,266
Цэвэр үндсэн хөрөнгө $ 2,374 $ 2,266
Нийт хөрөнгө $ 3,597 $ 3,270

6. Өр төлбөр ба эзний өмч 2016 2015
Дансны өглөг $ 382 $ 270
Өрийн бичиг 79 99
Хуримтлагдсан төлбөрүүд 159 114
Эргэлтийн эх үүсвэр буюу богино хугацаатай өр төлбөр $ 620 $ 483
Урт хугацаатай өр төлбөр /Санхүүгийн лизинг багтсан/ 1023 967
Нийт өр төлбөр $ 1643 $ 1450
ДЭХ-хуримтлагдсан 5% $1000 нэрлэсэн үнэ, 2000 ширхэг $ 200 $ 200
Энгийн хувьцаа-$ 2.5 нэрлэсэн үнэ, зөвшөөрсөн 100,000
ширхэг эргэлтэнд байгаа
191 190
Нэмж төлөгдсөн капитал 428 418
Хуримтлагдсан ашиг 1135 1012
Нийт эздийн өмч $ 1954 $ 1820
Нийт өр төлбөр ба эздийн өмч $ 3597 $ 3270

7. Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан
Борлуулалтын орлого 2016 2015
Хасах: Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 3,074 2,567
Нийт ашиг 2,088 1,711
Хасах: Үйл ажиллагааны зардал 986 856
Борлуулалтын үйл ажиллагаатай хамааралтай зардал 100 108
Удирдлага болон захиргааны зардал 194 187
Үйл ажиллагааны түрээсийн зардал 35 35
Элэгдлийн зардал 239 223
Нийт үйл ажиллагааны зардал 568 553
Үйл ажиллагааны ашиг 418 303
Хасах: Хүүний зардал 93 91
Татварын өмнөх ашиг 325 212
Хасах: Татварын зардал/29 хувь/ 94 64
Татварын дараах ашиг 231 148
Хасах: Давуу эрхтэй хувьцааны ногдол ашиг 10 10
Энгийн хувьцаанд ногдох ашиг /DPS/ 221 138
Нэгж хувьцаанд ногдох ашиг /EPS/ 2.90 1.81
EPS= цэвэр ашиг / Борлуулсан хувьцааны тоо
DPS=Олгосон ногдол ашиг/Борлуулсан хувьцааы тоо

8. Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
Хуримтлагдсан ашгийн эхний үлдэгдэл $1,012
Нэмэх: татварын дараах ашиг 231
Хасах: Бэлэн мөнгөөр олгосон ногдол ашиг /2016 он төлсөн/ -
Давуу эрхтэй хувьцаа 10
Энгийн хувьцаа 98
Нийт төлсөн ногдол ашиг $108
Хуримтлагдсан ашгийн эцсийн үлдэгдэл $1135

9. Мөнгөн гүйлгээний тайлан
Үйл ажиллагааны мөнгөн урсгал
Татварын дараах цэвэр ашиг $ 231
Элэгдэл 239
Дансны авлагын өсөлт /138/
Бараа материал дансны бууралт 11
Дансны өглөгийн өсөлт 112
Хуримтлагдсан өр төлбөрийн өсөлт 45
Үйл ажиллагаанаас бий болсон мөнгөн урсгал $ 500
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн урсгал
Нийт үндсэн хөрөнгийн өсөлт $ /347/
Бусад байгууллагад хийсэн өмчийн хөрөнгө оруулалтын өөрчлөлт 0
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагаанс бий болсон мөнгөн урсгал $ /347/
Санхүүжилтийн мөнгөн урсгал
Өрийн бичгийн өөрчлөлт /20/
Урт хугацаат өр төлбөрийн өөрчлөлт 56
Хуримтлагдсан ашгаас бусад эзэмшигчдийн өмчийн өөрчлөлт 11
Төлсөн ногдол ашиг $ /108/
Санхүүжилтийн үйл ажиллагаанс бий болсон мөнгөн урсгал $ 61
Мөнгөн хөрөнгө болон түргэн борлогдох үнэт цаасны цэвэр өсөлт $ 92

10. Ашигт ажиллагааны харьцаа
Profitability Ratios
Компаниас бүх талаар явуулсан бодлого, үйл
ажиллагаа, шийдвэрийн цэвэр үр дүнгийн үзүүлэлт юм.
Ашигт ажиллагааны харьцаа нь хөрвөх чадвар,
активын менежмент, өр төлбөрийн менежментийн хослолын
үр нөлөөг харуулсан үндсэн үйл ажиллагааны үр дүн тул
тухайн компани аль хир ашигтайажиллаж борлуулалтын
нийт дүнгийн төгрөг тутмаас хэдэн мөнгөнөий ашиг олсон,
олсон нийт ашгаараа активаа нөхөн сэргээж чадах уу, нийт
актив ба эзэмшигчдийн өмчийн төгрөг тутмаас хэдэн
мөнгөний ашиг болж байгааг харуулдаг.

11. Ашигт ажиллагааны харьцаа
1. Борлуулалтын ашигт ажиллагаа (Profit of margin Sales)
2. Нийт активын өгөөж (Return on Total Asset)
3. Эзэмшигчийн өмчийн өгөөж (Return on Common Equity)

12. Борлуулалтын ашигт ажиллагаа
Борлуулалтын нэг төгрөгт ногдох ашгийг харуулдаг.
Цэвэр ашгийн хэмжээг нийт борлуулалтын дүнд харьцуулж
тодорхойлсон үзүүлэлт.
Борлуулалтаараа тооцсон ашигт ажиллагааны түвшин
тооцохдоо:
Борлуулалтын ашигт ажиллагаа=Цэвэр ашиг/Борлуулалт
 Борлуулалтын нэгж тутамд ногдох цэвэр ашгийн хэмжээ.

13. Нийт активын өгөөж ROA
Үндсэн үйл ажиллагааны нийт ашгийн нэг хэсэг нь
энгийн хувьцаа эзэмшигчдэд ногдох цэвэр ашиг болж үлдэх
бөгөөд түүнийг эзэмшигчдийн шийдвэрээр зарцуулна.
Үүнтэй уялдан энгийн хувьцаа эзэмшигчдэд ногдох
цэвэр ашиг ба нийт активын харьцаагаар түүний өгөөжийг
тодорхойлно.
Нийт активын өгөөж = Цэвэр ашиг / Нийт актив

14. Эзэмшигчдийн өмчийн өгөөж
Энгийн хувьцаа эзэмшигчдийн сонирхдог санхүүгийн
гол үзүүлэлт. Тэдний өмчийг нөхөн сэргээх чадвар юм.
Эзэмшигчдийн өмчийг зөвхөн энгийн хувьцаа эзэмшигчдэд
ногдох цэвэр ашгаар нөхөн сэргээх ёстой.
Эзэмшигчдийн өмчийн өгөөж =цэвэр ашиг / эзэмшигчдийн өмч
 Энгийн хувьцаа эзэмшигчдэд ногдох цэвэр ашиг ба
эзэмшигчдийн өмчийн харьцаа буюу энгийн хувьцаа
эзэмшигчдийн оруулсан хөрөнгийн өгөөж.

15. Зах зээлийн үнэлгээний харьцаа
Market Value Ratio
Хувьцааны хөрөнгөөр санхүүжсэн бизнесийн
байгууллагын нэгж хувьцааны үнийг тухайн хувьцааны ашиг,
бүртгэлийн үнэд харьцуулсан харьцаа юм.
Тус харьцааны аргад хувьцааны үнэ, хувьцааны
борлуулалтын орлого, нэгж хувьцааны бүртгэлийн үнэ зэрэг
хамаарагдана.
Компанийн хөрөнгийн хөрвөх чадвар, активын
менежмент, өр төлбөрийн менежмент, ашигт ажиллагааны
харьцаа нь зах зээлийн үнэлгээний харьцаатай шууд
хамааралтай. Өөрөөр хэлбэл дээрхи харьцааны үзүүлэлт
өндөр гарвал зах зээлийн үнэлгээний харьцаа өндөр гарна
гэсэн үг.

16. Зах зээлийн үнэлгээнйи харьцаа
1. Үнэ ашгийн харьцаа (Price/Earnings ratio)
2. Зах зээлийн үнэ, бүртгэлийн үнэлгээний харьцаа
(market/book ratio)

17. Үнэ ашгийн харьцаа (Price/Earnings ratio)
Ашгийн нэг төгрөгт хөрөнгө оруулагч хэдий хэмжээний
хөрөнгө оруулалт хийснийг харуулдаг үзүүлэлт. Нэгж
хувьцааны үнийг, нэгж хувьцааны ашигт харьцуулна.
P/E= нэгж хувьцааны үнэ / Нэгж хувьцааны ашиг
P/E= Price per share / Earnings per share
 Нэгж хувьцааны үнэ, ашгийн харьцаа нь хөрөнгө
оруулагчдад бүртгэлээр тооцсон ашгийн төгрөг тутамд
хэдэн төгрөгд төлсөн гэдгийг харуулна.

18. Зах зээлийн үнэ, бүртгэлийн үнэлгээний харьцаа
(market/book ratio)
Хөрөнгө оруулагчдад компанийн талаар мэдээлэл
өгдөг гол чухал үзүүлэлт юм. Тус тооцоог хийхээс өмнө
энгийн хувьцаа эзэмшигчдийн өмчийн дүнг борлуулсан
хувьцааны тоонд хуваах замаар нэгж хувьцааны бүртгэлийн
үнийг олно.
Хувьцааны нэгж бүртгэлийн үнэ= Хувьцааны хөрөнгө / борлуулсан
хувьцааны тоо
Book value per share=Common equity / shares outstanding
Зах зээлийн үнэ/Бүртгэлийн үнэ=Нэгж хувьцааны зах зээлийн үнэ /
нэгж хувьцааны бүртгэлийн үнэ
Market/Book ratio=Market price per share/Book value per share
 Эзэмшигчдийн хувьцааны өгөөжийг харуулдаг.

19. Ашигласан материал
• Д.Төмөрбат “Хөрөнгө оруулалтын менежмент ба багцын онолын үндэс, УБ2012
• “Хөрөнгө оруулалтын шинжлэх ухаан” Орчуулгын ном УБ 2013
• Ноэл Аменк, “Багцын онол ба үр дүнгийн шинжилгээ” УБ2014
• Charles L.Jones “INVESTMENT-ANALYSIS AND MANAGEMENT” Fourth Edition, 1993
• Frank J.Fabozzi “Bond Markets, Analysis and strategies” Third Edition
• Zvi Bodie, Alex Kane, Alan Marcus, Investments, international edition, 2014, ISBN-0-07-
123229-X
• Edwin J.Elton and Martin J.Gruber, Modern portfolio theory and investment analysis, 5th
edition, 2003
• Harry Markowitz, Portfolio Selection, The Journal of Finance, Vol. 7, No 1 (Mar.,1952), pp
77-91
• Harry Markowitz, Foundations of Portfolio Theory, Nobel lecture, December 7, 1990
• William F.Sharpe, Capital Asset Prices: A Theory of Market Equilibrium under Conditions
of Risk, The Journal of Finance, Vol. 19, Issue 3 (Sep.,1964), pp 425-442
• Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль
• www.mse.mn
• www.mongolbank.mn
• www.legalinfo.mn