Хөрөнгө оруулалтын менежмент

1. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН
МЕНЕЖМЕНТ - ВА305

2. Лекц 5.
Өгөөж ба эрсдэл
Return and Risk

3. ӨГӨӨЖ-RETURN
Хөрөнгө оруулалтын үр дүн нь өгөөж юм.
Хөрөнгө баялаг өсөж аривжсан эсвэл хорогдож
багассан хэрээр өгөөж тодорхойлогдоно.

4. Өгөөж нь дараах 2 хэсгээс бүрдэнэ.
1. Yield - өгөөж
• Үнэт цаасаас орж ирж буй орлого./хүүгийн орлого,
түрээсийн орлого, ногдол ашгийн орлого/
2. Capital Gain /Loss/ - хөрөнгийн ашиг /гарз/
• Үнэт цаасны тодорхой хугацаан дахь үний
өөрчлөлтөөс үүсч буй дүн.

5. Нийт өгөөж - Total Return
Тодорхой хугацааны туршид олсон нийт
өгөөжийг дараах томъёогоор олно.
𝑇𝑅 =
𝑃𝑡 − 𝑃𝑡−1 + 𝐶𝐹
𝑃𝑡−1
TR- Нийт өгөөж
𝑃𝑡 - t хугацааны эцэс дэх хувьцааны үнэ
𝑃𝑡−1 - t хугацааны эхэн дэх хувьцааны үнэ
𝐶𝐹 – t хугацааны турш орж ирсэн мөнгөн урсгал

6. Жишээ: Stock TR
Data Shield компани 100 ширхэг хувьцааг 30 ам доллараар
худалдсан. 1 жилийн дараа 26 ам доллар болсон. Тус
хувьцаанд 2 ам долларын ногдол ашиг төлсөн бол өгөөжийг
хэрхэн тооцох вэ?
𝑆𝑡𝑜𝑐𝑘 𝑇𝑅 =
26 − 30 + 2
30
= −6.6%

7. Хүлээгдэж буй өгөөж: /орлогын норм/
Expected Return
Эрсдлээс хамааран өгөөжийн боломжит хэд хэдэн
утга гарч байгаа тохиолдолд гол чигийг
тодорхойлохын тулд хүлээгдэж буй өгөөжийг тооцон
гаргана.
Хүлээгдэж буй өгөөжийг тооцохдоо боломжит
бүх утгуудыг магадлалаар нь үржүүлээд нийлбэрийг
авна.

8. Жишээ: Хөрөнгө оруулагч 5 сая төгрөгийг эсвэл “А”
компани, “Б” компани-ийн хувьцааг худалдан авахад
зарцуулна. Ирэх жилийн эдийн засгийн боломжит төлөв,
түүний тохиолдох магадлал, эдийн засгийн төлөв байдалтай
холбоотойгоор дээр хувьцаануудаас олж болох боломжит
орлогын талаар мэдээлэл өгөгдөв.
Дээрх мэдээллийг ашиглан хувьцаа бүрийн хүлээгдэж буй
өгөөж /орлогын норм/ болон эрсдэлийг үнэлж аль хувьцаанд
хөрөнгө оруулах вэ?
Эдийн засгийн
төлөв
Тохиолдох
магадлал
“А” компанийн
боломжит орлого
“Б” компанийн
боломжит орлого
Өсөлт 0.3 30 25
Тогтвортой 0.5 10 15
Уналт 0.2 -10 0

9. Эрсдлийг хэмжих тухай
Эрсдлийг хэмжихдээ магадлалын тархалтын график
хир өндөр байгааг тодорхойлох шаардлагатай. Эрсдлийг
хэмжихдээ:
1. Өгөөжийн хэлбэлзэлийн хүрээ
2. Стандарт хэлбэлзэл
3. Хазайлтын коэффициент гэсэн 3 үзүүлэлтээр үнэлж
болно.

10. 1. Эрсдлийг боломжит хамгийн их орлогоос боломжит
хамгийн бага орлогыг хасах замаар өгөөжийн
хэлбэлзэлийн хүрээг тодорхойлсноор үнэлж болно.
μ = К 𝑚𝑎𝑥 − К 𝑚𝑖𝑛
μ - Өгөөжийн хэлбэлзэлийн хүрээ
Кmax - боломжит хамгийн их орлого
Кmin - боломжит хамгийн бага орлого

11. 2. Стандарт хэлбэлзэл
Эрсдлийг стандарт хэлбэлзэлээр үнэлэх үйл явц нь дараах үе
шатаар дамжина.
1. Хувьцаа тус бүрийн боломжит орлого болон түүнд харгалзах
магадлалын тусламжтайгаар хүлээгдэж буй өгөөж/ орлогын норм/-
ыг тодорхойлно.
2. Хувьцаа тус бүрийн боломжит орлого тус бүрээс хүлээгдэж буй
өгөөж /орлогын норм/-ыг хасах замаар тохиолдол бүрт харгалзах
хувьцааны боломжит орлогын хэлбэлзэлийг тодорхойлно.
3. Тодорхойлсон хувьцааны орлогын хэлбэлзэлийг квадрат зэрэгт
дэвшүүлж, харгалзах магадлалаар үржүүлэ, нийлбэрийг авна.
4. Нийлбэрээс квадрат зэргийн язгуур гаргаж, хувьцааны стандарт
хэлбэлзэлийг тодорхойлно.

12. Хэлбэлзэл Deviation
Гарч болох хувилбар бүрээс хүлээгдэж буй
өгөөжийн дүнг хасч хэлбэлзэлийг тодорхойлно.
Deviation= Ki- K

13. Квадрат хэлбэлзэл
Стандарт хэлбэлзлийн квадрат юм.
Квадрат хэлбэлзэл= σ2 = 𝑖=1
𝑛
𝐾𝑖 − 𝐾 2 × 𝑃𝑖
Стандарт хэлбэлзэл (SD) Standard Deviation
Хазайлтаас квадрат язгуур гаргаж өгөөжийн
стандарт хэлбэлзэлийг тооцно.
SD= σ= 𝑖=1
𝑛
𝐾𝑖 − 𝐾 2 × 𝑃𝑖

14. 3. Хазайлтын коэффициент
Хазайлтын коэффициент нь аливаа активын орлого
эрсдэлийн нөлөөллийг тусгасан нэгдсэн үзүүлэлт юм.
хазайлтын коэффициент хэдий чинээ бага байж, тэг рүү
тэмүүлнэ, эрсдэл төдий чинээ бага байна.
Хазайлтын коэффициентийг магадлал ашиглаж тооцсон
стандарт хэлбэлзэлийн тусламжтайгаар тооцоолно.
𝐶𝑉 =
𝑆𝐷
𝐾

15. Магадлалын тархалтын талаар тодорхой мэдээлэлгүй
тохиолдолд өгөөжийн стандарт хэлбэлзэлийг дараах
томъёогоор тооцно.
SD= σ= 𝑡=1
𝑛 (𝑘− 𝑘 𝑡)2
𝑛−1
𝑘 – тухайн хугацаанд хүлээгдэж буй өгөөжийн хэмжээ
𝑘 𝑡- n жилийн дундаж өгөөж

16. Эрсдэл үүсэх эх үүсвэрүүд:
1. Хүүгийн эрсдэл
2. Зах зээлийн эрсдэл
3. Инфляцийн эрсдэл
4. Бизнесийн эрсдэл
5. Санхүүгийн эрсдэл
6. Хөрвөх чадварын эрсдэл
7. Арилжаа солилцооны эрсдэл
8. Улс орны эрсдэл

17. Эрсдлийн төрлүүд:
Хөрөнгө оруулалтын шинжилгээнд нийт
хөрөнгийн эрсдэл чухал.
Нийт эрсдэл= Системийн эрсдэл + Системийн бус эрсдэл

18. • Unsystematic Risk (Non Market) – Үнэт цаасанд
тухайн компаний дотоод хүчин зүйлээс
шалтгаалан бий болох эрсдэл.
• Systematic Risk (Market) - Бүх үнэт цаасанд макро
орчны хүчин зүйлүүдийн нөлөөнөөс үүсэх эрсдэл

19. Арифметик болон геометр дундаж орлогыг
тодорхойлох
Аливаа санхүүгийн активыг удаан хугацаагаар эзэмших
тохиолдолд дараалан орж ирэх орлогын түвшин харилцан
адилгүй. Иймд дундаж орлогыг тодорхойлох шаардлагатай.
Дундаж орлогыг үндсэн 2 аргаар тооцно.
1. Арифметик дундажийн арга
2. Геометр дундажийн арга

20. Арифметик дундаж - Arithmetic Mean
K=
𝐾1
+𝐾2
+𝐾3
+⋯..𝐾𝑛
−
1
𝑛
= 𝑡=1
𝑛
𝑘 𝑛
𝑛
Геометр дундаж – Geometric mean
𝑘 =
𝑛
1 + 𝐾1 × 1 + 𝐾2 × ⋯ × 1 + 𝑘𝑛 − 1

21. Арифметик дундаж, геометр дундаж,
стандарт хазайлтын утгуудын ойролцоо эсэхийг
дараах томъёогоор олно.

22. Ашигласан материал
• Д.Төмөрбат “Хөрөнгө оруулалтын менежмент ба багцын онолын үндэс, УБ2012
• “Хөрөнгө оруулалтын шинжлэх ухаан” Орчуулгын ном УБ 2013
• Ноэл Аменк, “Багцын онол ба үр дүнгийн шинжилгээ” УБ2014
• Д.Моломжамц “Хөрөнгө оруулалтын эдийн засгийн шинжилгээ” УБ 2016
• Charles L.Jones “INVESTMENT-ANALYSIS AND MANAGEMENT” Fourth Edition, 1993
• Frank J.Fabozzi “Bond Markets, Analysis and strategies” Third Edition
• Zvi Bodie, Alex Kane, Alan Marcus, Investments, international edition, 2014, ISBN-0-07-
123229-X
• Edwin J.Elton and Martin J.Gruber, Modern portfolio theory and investment analysis, 5th
edition, 2003
• Harry Markowitz, Portfolio Selection, The Journal of Finance, Vol. 7, No 1 (Mar.,1952), pp
77-91
• Harry Markowitz, Foundations of Portfolio Theory, Nobel lecture, December 7, 1990
• William F.Sharpe, Capital Asset Prices: A Theory of Market Equilibrium under Conditions
of Risk, The Journal of Finance, Vol. 19, Issue 3 (Sep.,1964), pp 425-442
• Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль
• www.mse.mn
• www.mongolbank.mn
• www.legalinfo.mn