Ito ay isang powerpoint presentation na tumatalakay sa paksang tungkol sa Pagsasalaysay. Dito din matatagpuan ang mga uri at katangian ng Pagsasalaysay.
ARALIN 1: Kaligirang Kasaysayan ng Panitikan
-Sa paksang ito nakapaloob ang maikling paliwanag hinggil sa kung ano ang kahulugan ng panitikan at bakit napakahalaga ang panitikan sa bawat tao lalo na ang panitikan ng mga Pilipino.
MGA PILING KUWENTONG-BAYANG SURIGAON: ISANG ANTOLOHIYAAJHSSR Journal
ABSTRACT: Ang pangunahing layunin ng pananaliksik ay makalikom at masuri ang mga piling
kuwentong-bayang Surigaonon tungo sa pagbuo ng isang Antolohiya.Tinitiyak ng pag-aaral na matugunan ang
mga sumusunod na pahayag: tema; simbolismo; kultural na implikasyon; at antolohiya. Ginagamitan ito ng
kwalitatibong pamamaraan upang mapakahulugan ang mga datos na nakalap. Content Analysis ang naging
pamamaraan ng pag-aanalisa. Ang pag-aaral na ito ay nilahukan ng mga sampung (10) tubong Surigaonon na
nakatira sa iba‟t ibang lungsod sa edad 50 pataas.Isang talatanungan na sinabayan ng impormal na panayam ang
instrumentong ginamit ng mananaliksik sa pangangalap ng datos. Lumabas sa pag-aaral nasa pagsusuri ng tema
sa mito, kuwentong kababalaghan ay lumilitaw na naniniwala ang karamihang tao noon sa mga kababalaghang
nangyayari at may matibay na pananampalaya sa Poong Maykapal. Lumitaw din sa pag-aaral na ang
pagtutulungan ay hindi mawawala sa kanilang kaugalian at tradisyon.Sa pagsusuri ng simbolismo sa bawat
kuwentong-bayan , kadalasan ang sinisimbolo nito kung ano ang kanilang kaugalian. Napag-alaman sa
pagsusuri ng kultural na implikasyon,nakapaloob sa bawat kuwentong-bayan na mahilig pa ring maniniwala
noon sa mga kuwentong kababalaghan at ang iba ay panakot sa mga batang hindi maagang natutulog. Ang mga
kuwentong-bayan ay nagmula sa mga salaysay ng ating mga ninuno na dapat nating pahalagahan at i-preserba
para sa susunod na henerasyon. May mga oral na literatura pa sa ibang lungsod ng Surigao del Sur na hindi pa
nailathala, pag-aralan pa ito upang mapatunayang ang Surigao del Sur ay napakayaman sa mga foklor. Mula sa
kinalabasan ng pag-aaral ay nabuo ang isang antolohiya ng mga kuwentong-bayang Surigaonon na
maipagmamalaki sa buong rehiyon ng Caraga na hanggang ngayon ay nanatili pa rin bilang bahagi ng kanilang
kulturang kinagisnan..
Ito ay isang powerpoint presentation na tumatalakay sa paksang tungkol sa Pagsasalaysay. Dito din matatagpuan ang mga uri at katangian ng Pagsasalaysay.
ARALIN 1: Kaligirang Kasaysayan ng Panitikan
-Sa paksang ito nakapaloob ang maikling paliwanag hinggil sa kung ano ang kahulugan ng panitikan at bakit napakahalaga ang panitikan sa bawat tao lalo na ang panitikan ng mga Pilipino.
MGA PILING KUWENTONG-BAYANG SURIGAON: ISANG ANTOLOHIYAAJHSSR Journal
ABSTRACT: Ang pangunahing layunin ng pananaliksik ay makalikom at masuri ang mga piling
kuwentong-bayang Surigaonon tungo sa pagbuo ng isang Antolohiya.Tinitiyak ng pag-aaral na matugunan ang
mga sumusunod na pahayag: tema; simbolismo; kultural na implikasyon; at antolohiya. Ginagamitan ito ng
kwalitatibong pamamaraan upang mapakahulugan ang mga datos na nakalap. Content Analysis ang naging
pamamaraan ng pag-aanalisa. Ang pag-aaral na ito ay nilahukan ng mga sampung (10) tubong Surigaonon na
nakatira sa iba‟t ibang lungsod sa edad 50 pataas.Isang talatanungan na sinabayan ng impormal na panayam ang
instrumentong ginamit ng mananaliksik sa pangangalap ng datos. Lumabas sa pag-aaral nasa pagsusuri ng tema
sa mito, kuwentong kababalaghan ay lumilitaw na naniniwala ang karamihang tao noon sa mga kababalaghang
nangyayari at may matibay na pananampalaya sa Poong Maykapal. Lumitaw din sa pag-aaral na ang
pagtutulungan ay hindi mawawala sa kanilang kaugalian at tradisyon.Sa pagsusuri ng simbolismo sa bawat
kuwentong-bayan , kadalasan ang sinisimbolo nito kung ano ang kanilang kaugalian. Napag-alaman sa
pagsusuri ng kultural na implikasyon,nakapaloob sa bawat kuwentong-bayan na mahilig pa ring maniniwala
noon sa mga kuwentong kababalaghan at ang iba ay panakot sa mga batang hindi maagang natutulog. Ang mga
kuwentong-bayan ay nagmula sa mga salaysay ng ating mga ninuno na dapat nating pahalagahan at i-preserba
para sa susunod na henerasyon. May mga oral na literatura pa sa ibang lungsod ng Surigao del Sur na hindi pa
nailathala, pag-aralan pa ito upang mapatunayang ang Surigao del Sur ay napakayaman sa mga foklor. Mula sa
kinalabasan ng pag-aaral ay nabuo ang isang antolohiya ng mga kuwentong-bayang Surigaonon na
maipagmamalaki sa buong rehiyon ng Caraga na hanggang ngayon ay nanatili pa rin bilang bahagi ng kanilang
kulturang kinagisnan..
Filipino 8 Lesson
Ang tulang romansa ay tulang pasalaysay tungkol sa pakikipagsapalaran at kabayanihan na karaniwang ginagalawan ng mga prinsipe’t prinsesa at mga mahal na tao.
Naging palasak ang mga tulang romansa sa Europa noong Edad Media at maaaring nakarating ito sa Pilipinas mula sa Mexico noong 1610. Ngunit noong dantaon 18 lamang ito naging palasak sa ating bansa kasabay ng pagkakilala sa imprenta at pagkatuto ng mga katutubo ng alpabetong Romano.
Ang panitikan ay isa sa mga paraang ginamit ng mga mananakop na Kastila sa pagpapalaganap ng relihiyong Kristyano, at ang mga tulang romansa ay lumaganap kasabay ng pagdagsa ng mga aklat-dasalan. Layunin ng tulang romansa na mapalaganap ang diwang Kristyano. Karaniwan, kung gayon, ang pagtawag sa Diyos ng mga tauhan at ang gantimpala ng langit sa mga nananalig. Karaniwan ding nagsisimula ang mga ito sa panalangin sa pag-aalay ng akda sa Birhen o ng isang santo.
Nagkasanib sa tulang romansa ang dayuhan at ang katutubo. Dayuhan ang (1) anyong pampanitikan na galing sa Europa at dinala rito ng mga prayle at sundalong Kastila; (2) ang mga tauhan, na may prinsipe at prinsesang may mga pangalang dayuhan; (3) ang tagpuan, na karaniwang isang malayong kaharian sa Europa; at (4) ang paksang relihiyoso na pinalalaganap sa pamamagitan ng anyong pampanitikang ito.
Ngunit binibihisan na ang tulang romansa ng katutubong pagkamalikhain. Katutubo ang (1) wikang ginamit sa mga tulang romansa; (2) ang tradisyon sa pagtula na dati nang ginagamit sa panitikang salimbibig, tulad ng bugtong, sawikain, at iba pa; (3) ang mga talinghagang likas sa wika; at (4) ang mga pagpapahalagang pamana ng ating mga ninuno, tulad ng pagmamahal samagulang, pagtulong sa nangangailangan at iba pa.
Ang tulang romansa, kung gayon, ay dayuhang anyo na binihisan ayon sa katutubong panlasa. Maging ang mga tauhan, bagama’t mga prinsipe at prinsesang may mga dayuhang pangalan, ay nagpapahayag ng mga kaisipan at pagpapahalagang katutubo.
Ang awit ay may
May labindalawang (12) pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para awitin, inaawit sa tanging pagtitipon.
Ang himig ay mabagal o banayad, tinatawag na andante.
Nahaharap sa mga pakikipagsapalaran ang mga tauhan sa awit, ngunit higit na makatotohanan o hango sa tunay na buhay ang mga pangyayari. Walang kapangyarihang supernatural ang mga bida.
Maaaring maganap sa tunay na buhay ang mga pangyayari sa isang awit.
Halimbawa nito ang Florante at Laura.
Ang korido ay may
May walong pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para basahin, hindi awitin.
Kapag inawit, sa himig na mabilis o allegro, ito ay dahil maikli ang mga taludtod, wawaluhing pantig lamang.
Ang mga tauhan ay may kapangyarihang supernatural o kakayahang magsagawa ng mga kababalaghan na hindi magagawa ng karaniwang tao, tulad ng pagpatag ng bundok, pag-iibang anyo, at iba pa.
Dahil dito, ang mga pakikipagsapalaran ng mga tauhan ay malayong maganap sa tunay na buhay.
Halimbawa ng isang korido ang Ibong Adarna.
Ang kursong FLT 717 na Panitikan sa Edukasyon ng Pilipinas o Philippine Educational Literature ay tatlong yunit na kurso na nagbibigay kaalaman sa mga estudyante sa mga araling sumasaklaw sa panitikan. Binibigyang diin din ang pagbabasa ng mga akdang pampanitikan na nakasulat sa iba’t ibang yugto ng panahon. Ang pagpapahalaga sa nasabing gawain ay isasagawa sa pamamagitan ng pagbabahagi sa klase ng mga nilalaman ng bawat akda. Ang mga kaalaman at kakayahang matatamo sa pagbabahagi ay maaaring magamit sa pagtuturo at pagkatuto ng panitikan sa Pilipinas.
Ang PPT na ito ay ang tungkol sa kaligiran ng Panitikan ng Pilipinas. Nakapaloob dito ang mga uri at ang iba't iba pang mga bagay na may kaugnayan sa panitikan.
PANUNURING PAMPANITIKAN
Kinilala, hinangaan, at ipinagmamalaki ng mga makata at manunulat na Pilipino sina Alejandro G. Abadilla at Clodualdo del Mundo bilang namumukod-tanging kritikong panitikang Filipino noong kanilang panahon.
Sa bisa ng “Parolang Ginto” ni Clodualdo del Mundo noong 1972, si del Mundo ay nagsimula ng pamimili ng sa palagay niya’y pinakamahusay na katha ng mga buwan at taon. Ang panunuri at pamimiling ito ay tumagal nang walang patlang hanggang noong 1935.
Samantala, kung papaano sa pamamagitan ng kanyang “Parolang Ginto” ay pinasok ni del Mundo ang larangan ng pamumuna o panunuri, si Alejandro G. Abadilla naman ay pumagitna sa larangan sa pamamagitan ng kanyang “Talaang Bughaw” noong 1932, na sagisag mula noon hanggang ngayon, sa buwanan at taunang pamimili ng pinakamahuhusay na akda, maging tula o akda man.
Sa “Hindi na Uso ang Hindi pa Uso: Ang Kritika sa Panahon pa ng Iraq,” isang sanaysay ni Isagani R. Cruz ay sunud-sunod na tanong ang kanyang ipinukol sa mga mambabasa bilang paglalarawan sa mga nangyayari ngayon sa larangan ng panunuri na itinutumbas niya sa salitang kritika: Ano ba ang tayo ng kritika sa kasalukuyan? Ano ba ang uso ay hindi uso? Anu-ano ang mga isyu na nalutas na at ano pa ang hindi nalulutas? Sa madaling salita’y nasaan na ba tayo ngayon sa kritika?
Panunuring Pampanitikan Ito ay isang malalim na paghihimay sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng iba’t ibang dulog ng kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa malikhaing manunulat at katha.
Ang pagsusuring pampanitikan ay isang pag-aaral, pagtalakay, pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikan.
Ito ay may dalawang sangay
1. Pagdulog
a. pormalistiko o pang-anyo.
b. moralistiko
c.sikolohikal
d. sosyolohikal
2. Pananalig
a. klasisismo
b. romantisismo
c.realismo,
d. naturalismo
e. impresyunalismo
f. ekspresyunalismo
g. simbolismo
h. eksistensiyalismo
i. peminismo
Mga Simulain sa Panunuring Pampanitikan
1. Ang pagsusuri sa akda ay dapat may uri at katangian ng katalinuhan, seryoso at marubdob na damdamin at ng tapat na mithi sa kalayaan.
2. Sa pagsusuri ng anumang akda ay kailangang mahusay ang organisasyon o balangkas ng lahok. Bahagi ito ng disiplina ng pagsusuri.
3. Sa pagsusuri ng anumang akda ay dapat maging maganda ang paksa, may kalinisan ang wika at organisado ang paglalahad.
4. Sa pagsusuri ay mahalagang mahagap ng may-akda ang kanyang piniling paksa, mahusay ang pagtatalakay at organisasyon ng material, malinaw ang balangkas na kinapapalooban ng malinaw na tesis o argumento na sinundan ng buong sanaysay, may naidagdag sa kasalukuyang kaalaman tungkol sa panitikan at mahusay at makinis ang pagkakasulat.
Ang pahayag sa itaas ay nagmula kina Dr. Soledad S. Reyes, Dr. Loline M. Antillon at Prop. Tomas O. Ongoco na naging lupong inampalan sa Timpalak sa Pagsulat ng Sanaysay-Panunuring Pampanitikan sa Panitikang Nasusulat sa Katutubong Wika sa Pilipinas. Mga Simulain sa Panunuring Pampanitikan
5. Sa pagsusuri ng tula, ang pana
9. OAng pagkukuwento ay
nakapagtuturo, nakapagbibigay-
liwanag at nakapagdudulot ng
inspirasyon sa buhay. Ito’y
nakapagpapatalas ng isipan at
nakapag-aalis ng pagod sa pang-
araw-araw na gawain. Dahil sa
pagkukuwento,
10. Onaibabahagi ang kultura ng iba’t
ibang bansa sa tulong ng
edukasyon, entertainment at
pagpapanatili ng kinagisnang
kultura at halagang moral.
12. OBagama’t marami ang naisagawang
pagtatangka upang mabago at
maigapay sa panahon ang anyo
nito, katulad ng pagsasagawa ng
pagkukuwento sa paraang
elektroniko sa mga palatuntunang
telebisyon, ang
14. OKaugnay nito, sa pagkukuwento ,
ang payak na paglalarawan ay lagi’t
lagi nang nagiging suhay sa
masining na pamaraan ng
pagtuturo. Sa pakikipag-ugnayan
sa mga kuwento, ang bawat isa’y
nagkakaroon ng karanasan sa
18. OAng pasalitang pagkukuwento ay
lumilinang ng kakayahan sa
pakikinig sa katangi-tanging
paraan. Natatamo ng mga
tagapakinig nito ang kakayahang
matuklasan ang hindi polisadong
wika na nagmumula sa
pagkukuwento nang walang
paghahanda.
19. OHabang pinakikinggan ang
pagkukuwento , nakatutuklas ang
mga tagapakinig ng istrukturang
makatutulong sa kanila upang
maunawaan ang higit na
komplikadong mga kuwentong
pampanitikan.
20. OSa pamamagitan ng tradisyonal na
kuwento, naipapahayag ng
tagakuwento ang kanyang
halagang pangkatauhan, takot,
pag-asa at pangarap. Ang mga
kuwentong pasalita ay tuwirang
pagpapahayag o ekspresyon ng
pamanang pampanitikan o
21. Opangkultural, at dahil sa mga ito,
ang ating pamana ay
napahalagahan, nauunawaan at
napananatiling buhay.
23. OSa pamamagitan ng pagkukuwento,
nararanasan ng mga tagapakinig
ang naiibang damdamin para sa
nakaraan at ng kaisahan ng iba’t
ibang kultura ng kasalukuyan,
habang nararagdagan ang kanilang
pananaw sa mga motibo at
balangkas ng kaasalang pantao.
24. OGayunpaman, nadarama ng
maraming tagapagkukuwento na
ang pagyayaman sa kaalaman ay
hindi lamang ang pangunahing
layunin ng kanilang sining. Hindi
mabilang ang iba’t ibang uri ng
damdaming nadarama ng mga
26. OAng sesyon ng pagkukuwento ay
sandali ng pakikibahagi ng damdamin.
Ang maginhawa at masayang pag-
uugnayan ng tagapagkuwento at ng
kanyang mga tagapakinig ay
naisasagawa, naipagsasanib at
nabibigyan ng magkatuwang na
pagpapalagayang-loob.
27. OSa kabilang dako, kung ang mga
bata ang tagapakinig, ang
pagkukuwento ay nakatutulong sa
kanila upang makilala nila ng
kanilang sarili at ang kanilang
kapwa upang malutas nila ang mga
suliraning pansikolohikal ng isang
batang lumalaki.
29. OSi Pedersen (1995) ay nagbigay ng
mga sumusunod na paraan ng
pagpili ng kuwentong gagamitin sa
pagkukuwento:
30. 1. Bumasa, bumasa at bumasa.
Bagamat ang pagkuha ng mga
kuwento mula sa mga
tagapagkuwento ay nasa paraang
tradisyonal, higit na makabubuti ang
pagkahilig sa pagbabasa ng mga
aklat.
31. 2. Pumili ng mga kwentong
naibigan. Magiging higit na
epektibo at makatotohanan ang
gagawing pagkukuwento kung
ito’y pinili mo dahil may kahulugan
ito sa iyo.
32. 3. Pumili ng kuwentong may
payak na istruktura. Pumili ng
kwentong maiibigang pakinggan
nga mga tagapkinig dahil
umaayon sa kanilang gulang at
antas ng wikang ginagamit.
33. 4. Pumili ng kwentong may payak
na istruktura. Pumili ng kwentong
isa isa at maliwanag na paksa,
may maayos na banghay, hindi
nagbabago ang istilo, may nag-
iisang karaterisasyon (maliban
marahil sa mga protagonista),
kalutasan sa
34. Otunggalian, madula, may kaisahan,
may nakakasiyang tema at may
matatag na nilalamang emosyonal.
35. 5. Pumili ng kwentong may
positibong halagang pantao.
Pumili ng kwentong
nagpapahayag ng tuwa,
pagmamahal, katatawanan,
kasinupan at iba pang positibong
aspekto ng kahalagahang pantao.
36. 6. Pag-aaralan ang kaligiran ng
kwento. Alamin ang kaligirang
pangkultural, panlipunan, at
pangkasaysayan ng kuwento at
ng bansang pinagmulan nito.
37. 7. Ipabasa sa iba ang kuwento.
Ang pagwakas na pagpili ng
kuwento ay maisasagawa sa
pamamagitan ng pag-alam sa
mga positibo at negatibong
reaksyon ng mga mambabasa.
39. OSi Pedersen din ang nagbibigay ng
ilang patnubay sa paghahanda ng
pagkukuwento tulad ng mga
sumusunod:
40. 1. Pag-aralan ang kuwento.
2. Balangkasin ang kuwento.
3. Kontrolin ang haba ng kuwento.
4. Kontrolin ang talasalitaan ng
kuwento.
5. Pinuhin ang istilo ng
pagkukuwento.
6. Magsanay, magsanay at
magsanay pa.
7. Magrelaks bago magkuwento.
42. 1. Simulan sa dapat simulan.
2. Maging matapat sa sarili.
3. Bigyang-pansin ang tinig.
4. Panatilihin ang tinginan nang mata sa
mata.
5. Gamitin ang mga kamay at katawan.
6. Gumamit ng props.
7. Bigyang-pansin ang pisikal na
tagpuan.