Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế phát triển với đề tài: Đầu tư phát triển cảng biển Việt Nam giai đoạn 2005 - 2020, cho các bạn có thể tham khảo

1. i
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
NguyÔn ThÞ Thu Hµ
ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM
GIAI ðO N 2005 - 2020
Chuyªn ng nh : Kinh tÕ Ph¸t triÓn (Kinh tÕ ®Çu t−)
M· sè : 63.31.05.01
M· sè NCS : 28.04§T
LU N ÁN TI N S KINH T
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
1. PGS. TS Tõ Quang Ph−¬ng
2. TS. Tèng Quèc §¹t
Hà N i – 2013

2. ii
L I CAM ðOAN
Tôi cam ñoan ñây là công trình nghiên c u riêng c a tôi.
Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c, có ngu n
g c rõ ràng và chưa t ng ñư c ai công b b t kỳ công trình nào
khác.
Tác gi lu n án
Nguy n Th Thu Hà

3. iii
L I CÁM ƠN
Trong quá trình h c t p và th c hi n lu n án này, tôi ñã nh n ñư c s giúp
ñ t n tình c a nhi u t ch c và cá nhân. Tôi xin chân thành c m ơn các t ch c và
cá nhân ñó.
Trư c h t tôi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c ñ n PGS.TS. T Quang
Phương, TS. T ng Qu c ð t ñã tr c ti p hư ng d n và giúp ñ tôi trong su t quá
trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n án này.
Tôi xin chân thành cám ơn các nhà khoa h c thu c B môn C ng - ðư ng
th y - Trư ng ð i h c Xây d ng; V K t c u h t ng và ñô th - B K ho ch ð u
tư; C c Hàng h i Vi t Nam, V K t c u h t ng giao thông và Vi n Khoa h c Công
ngh - B Giao thông V n t i ñã giúp ñ tôi v m i m t trong quá trình h c t p,
nghiên c u và hoàn thành lu n án này.
Tôi xin chân thành cám ơn lãnh ñ o và các cán b Vi n Sau ñ i h c, Ban
Ch nhi m Khoa ð u tư - Trư ng ð i h c Kinh t Qu c dân ñã hư ng d n, t o ñi u
ki n cho tôi hoàn thành lu n án này.
Tôi xin chân thành cám ơn gia ñình, nh ng ngư i thân, b n bè và ñ ng
nghi p ñã chia s cùng tôi nh ng khó khăn, ñ ng viên và t o m i ñi u ki n cho tôi
h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n án này.
Tác gi lu n án
Nguy n Th Thu Hà

4. iv
M C L C
L I CAM ðOAN..................................................................................................................i
L I CÁM ƠN......................................................................................................................iii
M C L C ...........................................................................................................................iv
DANH M C CÁC CH VI T T T .................................................................................v
DANH M C B NG, BI U ð , SƠ ð ..........................................................................vi
L I M ð U.......................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. CƠ S LÝ LU N V ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N ................8
1.1. C NG BI N VÀ ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N ........................................8
1.2. NGU N V N ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N...........................................19
1.3. N I DUNG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N...............................................22
1.4. QU N LÝ HO T ð NG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N ........................24
1.5. CÁC CH TIÊU ðÁNH GIÁ K T QU VÀ HI U QU ð U TƯ PHÁT
TRI N C NG BI N ......................................................................................................26
1.6. CÁC NHÂN T NH HƯ NG ð N HO T ð NG ð U TƯ PHÁT TRI N
C NG BI N...................................................................................................................37
1.7. BÀI H C KINH NGHI M ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N TH GI I
VÀ KH NĂNG ÁP D NG VI T NAM..................................................................41
K t lu n chương 1..............................................................................................................47
CHƯƠNG 2. TH C TR NG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM
GIAI ðO N 2005 - 2011 ...................................................................................................49
2.1. KHÁI QUÁT V H TH NG C NG BI N VI T NAM.....................................49
2.2. V N VÀ NGU N V N ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM......53
2.3. TH C TR NG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM ....................60
2.4. TH C TR NG QU N LÝ HO T ð NG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG
BI N ...............................................................................................................................91
2.5. ðÁNH GIÁ HO T ð NG ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM
GIAI ðO N 2005 - 2011 .............................................................................................102
K t lu n chương 2............................................................................................................144
CHƯƠNG 3. GI I PHÁP TĂNG CƯ NG ð U TƯ VÀ NÂNG CAO HI U QU
ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N VI T NAM .....................................................146
3.1. PHƯƠNG HƯ NG VÀ QUAN ðI M ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N
VI T NAM ð N NĂM 2020.......................................................................................146
3.2. GI I PHÁP TĂNG CƯ NG ð U TƯ VÀ NÂNG CAO HI U QU ð U
TƯ PHÁT TRI N H TH NG C NG BI N VI T NAM.........................................152
K t lu n chương 3............................................................................................................213
K T LU N.......................................................................................................................215
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B C A TÁC GI .................................217
DANH M C TÀI LI U THAM KH O........................................................................218
PH L C..........................................................................................................................226

5. v
DANH M C CÁC CH VI T T T
ADB : Ngân hàng phát tri n Châu Á
BOT : Xây d ng - khai thác - chuy n giao
BT : Xây d ng - chuy n giao
BTO : Xây d ng - chuy n giao - khai thác
CPH : C ph n hoá
CQQL : Cơ quan qu n lý
DCT : B n container riêng
DN : Doanh nghi p
ðTPT : ð u tư phát tri n
FDI : ð u tư tr c ti p nư c ngoài
GDP : T ng s n ph m trong nư c
GPMB : Gi i phóng m t b ng
GTVT : Giao thông v n t i
HTX : H p tác xã
ICD : C ng thông quan n i ñ a (c ng c n)
KCHT : K t c u h t ng
KCTT : K t c u thư ng t ng
MUT : B n container chung
NN và PTNT : Nông nghi p và phát tri n nông thôn
NSNN : Ngân sách nhà nư c
ODA : H tr phát tri n chính th c
PMB : Port Management Body
SNP : T ng Công ty Tân C ng - Sài Gòn
TCQT : Trung chuy n qu c t
TCT : T ng công ty
TEU : ðơn v chuy n ñ i b ng container 20 feet
TNHH : Trách nhi m h u h n
TSCð : Tài s n c ñ nh
TTQ : T n thông qua
UBND : U ban nhân dân
VICT : C ng container qu c t t i Vi t Nam
(Vietnam International container terminals)
Vinalines : T ng công ty Hàng h i Vi t Nam
XNK : Xu t nh p kh u

6. vi
DANH M C B NG, BI U ð , SƠ ð
B ng
B ng 1.1: T ng h p mô hình và các ch c năng qu n lý c ng ..................................41
B ng 2.1: V n ñ u tư phát tri n h th ng c ng bi n Vi t Nam giai ño n 2005 - 2011
(giá hi n hành).......................................................................................53
B ng 2.2: Ngu n v n ñ u tư phát tri n c ng bi n Vi t Nam giai ño n 2001 - 2011
(giá hi n hành).......................................................................................54
B ng 2.3: So sánh t ng m c ñ u tư và k t qu ñ u tư phát tri n c ng bi n c a 3
mi n B c – Trung – Nam, giai ño n 2005 - 2011.................................61
B ng 2.4. So sánh t ng m c ñ u tư và k t qu ñ u tư c a 2 lo i c ng t ng h p -
container và c ng chuyên d ng, giai ño n 2005 - 2011........................67
B ng 2.5: T tr ng các c ng chuyên d ng có kh năng ti p nh n các c tàu khác
nhau (năm 2011)....................................................................................68
B ng 2.6: ð u tư nâng c p m t s c ng chuyên d ng tiêu bi u - D án ñang tri n
khai/ ñã cam k t tính ñ n h t năm 2011................................................69
B ng 2.7: T tr ng c ng t ng h p, container có kh năng ti p nh n các c tàu khác
nhau (năm 2011)....................................................................................71
B ng 2.8: ð u tư xây d ng m t s c ng container tiêu bi u - D án ñang tri n khai/
ñã cam k t tính ñ n h t năm 2011.........................................................72
B ng 2.9: Các d án ðTPT lu ng hàng h i ñã cam k t/ ñang tri n khai (tính ñ n
năm 2011)..............................................................................................78
B ng 2.10: Các tuy n ñư ng b c n nâng c p ho c tri n khai ch m .......................80
B ng 2.11: So sánh m c ñ u tư thi t b t i c ng bi n c a T ng công ty Hàng h i
Vi t Nam và c ng Thâm Quy n (Trung Qu c).....................................83
B ng 2.12: Danh m c các d án công ngh thông tin do C c Hàng h i Vi t Nam
làm ch ñ u tư .......................................................................................85
B ng 2.13: ð u tư phát tri n ngu n nhân l c t i Công ty TNHH MTV C ng H i
Phòng, giai ño n 2006 - 2011................................................................87
B ng 2.14: T tr ng v n ñ u tư phát tri n ngu n nhân l c trong t ng v n ñ u tư
phát tri n c ng và v n t i bi n...............................................................89
B ng 2.15: Các cơ quan qu n lý và khai thác c ng bi n Vi t Nam..........................92

7. vii
B ng 2.16: Quy mô và t c ñ tăng v n ñ u tư phát tri n h th ng c ng bi n Vi t
Nam, giai ño n 2005 - 2011 (giá c ñ nh năm 1994)..........................103
B ng 2.17: T c ñ tăng liên hoàn c a các ngu n v n ñ u tư phát tri n c ng bi n
(giá c ñ nh năm 1994)........................................................................103
B ng 2.18: K t qu ñ u tư phát tri n c ng bi n Vi t Nam, giai ño n 2005 - 2011104
B ng 2.19: S phát tri n k t c u h t ng c ng bi n Vi t Nam và k t qu ñ u tư vào
h t ng c ng bi n - giai ño n 2005 - 2011 ..........................................104
B ng 2.20: Năng l c tăng thêm qua các năm c a h th ng c ng bi n Vi t Nam, giai
ño n 2005 - 2011.................................................................................105
B ng 2.21: T tr ng các c ng có kh năng ti p nh n các c tàu khác nhau...........106
B ng 2.22: So sánh gi a m c tiêu và th c t ñ t ñư c c a ho t ñ ng ñ u tư phát
tri n c ng bi n Vi t Nam, tính ñ n cu i năm 2011.............................107
B ng 2.23: Su t ñ u tư cho 1km dài b n c ng c a h th ng c ng bi n Vi t Nam,
giai ño n 1999 - 2011..........................................................................108
B ng 2.24: Su t ñ u tư ñ t o ra năng l c ti p nh n thêm 1 tri u t n hàng hoá c a h
th ng c ng bi n Vi t Nam, giai ño n 2006 - 2011..............................109
B ng 2.25: Kh năng ti p nh n hàng hoá trong 1 năm c a 1km b n c ng thu c h
th ng c ng bi n Vi t Nam...................................................................109
B ng 2.26: T l v n ñ u tư th c hi n tr thành tài s n c a m t s d án c ng bi n,
giai ño n 2005 - 2012..........................................................................110
B ng 2.27: Chi phí ñ u tư c a m t s d án c ng bi n ..........................................112
B ng2.28:H s khaithácc ngc ah th ngc ngbi nVi tNamgiaiño n2005-2011....114
B ng 2.29: H s khai thác c ng bi n tính cho t ng nhóm c ng bi n Vi t Nam ...115
B ng 2.30: Kh i lư ng hàng hoá th c t qua c ng tăng thêm tính trung bình trên 1
nghìn t ñ ng v n ñ u tư (giá c ñ nh 1994), giai ño n 2005 - 2011.119
B ng 2.31: ðóng góp c a ðTPT c ng bi n vào gia tăng ñ m c a n n kinh t , giai
ño n 2005 - 2011.................................................................................121
B ng 2.32: So sánh chi phí v n t i n i ñ a..............................................................122
B ng 2.33: S lao ñ ng tăng thêm hàng năm nh ho t ñ ng ñ u tư phát tri n t i
c ng H i Phòng, giai ño n 2006 - 2011 ..............................................125
B ng 2.34: T c ñ tăng năng su t lao ñ ng t i c ng H i Phòng, giai ño n 2006 - 2011....126

8. viii
B ng 2.35: So sánh ch tiêu "V n ñ u tư bình quân 1 lao ñ ng" và "Năng su t lao ñ ng"
c a các doanh nghi p c ng so v i c n n kinh t , giai ño n 2005 - 2011...126
B ng 2.36: M c ñóng góp ngân sách nhà nư c tăng thêm c a kh i c ng bi n thu c
T ng Công ty Hàng h i Vi t Nam, giai ño n 2006 - 2011 .................128
B ng 2.37: Thu xu t nh p kh u tăng thêm nh ñ u tư phát tri n c ng bi n.........129
B ng 2.38: ðóng góp c a ðTPT c ng bi n vào tăng trư ng kinh t Vi t Nam, giai
ño n 2005 - 2011.................................................................................131
B ng 2.39: Hi u su t s d ng v n ñ u tư c a c ng H i Phòng và c ng Cát Lái, giai
ño n 2005 - 2011.................................................................................133
B ng 3.1: D báo lư ng hàng hoá xu t nh p kh u v n chuy n b ng ñư ng bi n c a
Vi t Nam năm 2020.............................................................................147
B ng 3.2: Phân tích SWOT ñ u tư phát tri n c ng bi n Vi t Nam ........................148
B ng 3.3: Ma tr n chi n lư c..................................................................................149
B ng 3.4: ð c ñi m c a các hình th c thu hút v n tư nhân trong lĩnh v c c ng bi n
.............................................................................................................158
B ng 3.5: Các hình th c qu n lý ñ u tư và khai thác c ng.....................................186
B ng 3.6: Các tiêu chí và t m quan tr ng c a các tiêu chí trong phương pháp cho
ñi m ñ xác ñ nh th t t i ưu cho d án............................................191
Bi u ñ
Bi u ñ 2.1: V n ñ u tư cho c ng bi n theo h ng m c ñ u tư, giai ño n 2005 - 2011.74
Bi u ñ 2.2: Công su t th c t và quy ho ch theo nhóm c ng bi n .......................115
Bi uñ 2.3:Kh ilư nghànghóaquah th ngc ngbi nVi tNamgiaiño n1995-2012....120
Bi u ñ 2.4. S n lư ng container và s chuy n tàu qua h th ng c ng bi n Vi t
Nam giai ño n 2006 - 2011.............................................................120
Sơ ñ
Sơ ñ 1.1: Các y u t thành ph n c a KCHT c ng bi n.............................................9
Sơ ñ 3.1: Mô hình v n t i ña phương th c trong dây chuy n logistics ................170
Sơ ñ 3.2: V trí c a Cơ quan qu n lý c ng bi n qu c gia......................................179
Sơ ñ 3.3: Cơ c u t ch c c a Chính quy n c ng ..................................................183

9. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
C ng bi n là ngu n tài s n l n c a qu c gia có bi n như Vi t Nam. M t h
th ng c ng bi n hi n ñ i, thông su t là ñ ng l c to l n thúc ñ y kinh t xã h i phát
tri n, b i vì c ng bi n là ñ u m i chuy n t i hàng hoá, là trung tâm d ch v h u c n
và là nơi t p trung r t nhi u ho t ñ ng kinh doanh liên quan ñ n giao thông v n t i,
thương m i, ñ u tư và du l ch. Mu n c ng bi n phát tri n không th không ñ u tư.
Tuy nhiên lý thuy t ñ u tư phát tri n c ng bi n ñ n nay còn chưa hoàn thi n. Th c
ti n ñ u tư phát tri n c ng bi n còn b c l nhi u y u kém như ñ u tư vào lĩnh v c
c ng bi n v n ch y u trông ch vào ngân sách nhà nư c và ngu n v n ODA mà
chưa xác ñ nh rõ ngu n tài chính cho ñ u tư. Vi c s d ng v n ñ u tư còn chưa hi u
qu vì nhi u nguyên nhân: quy ho ch còn mang tính ch quan, thi u cơ s kinh t ;
ñ u tư c ng bi n không ñ ng b gi a năng l c c u b n v i lu ng vào c ng, giao
thông n i c ng; cơ ch qu n lý và s d ng v n ñ u tư còn nhi u b t c p d n ñ n
v n ñ u tư do nhà nư c b ra không thu h i ñư c... Th c tr ng ñ u tư này ñã t o
nên m t h th ng c ng bi n còn l c h u so v i ñòi h i c a n n kinh t , so v i các
nư c có ngành hàng h i phát tri n và chưa tương x ng v i ti m năng.
Trong xu hư ng toàn c u hoá n n kinh t hi n nay, h th ng c ng bi n ph i
ñư c m r ng và phát tri n m nh m nh m ñáp ng nhu c u tăng nhanh chóng c a
lư ng hàng hoá xu t nh p kh u thông qua c ng, nh m hoàn thành s m nh là ñ ng
l c phát tri n các vùng và ñô th ven bi n, ñ ng l c phát tri n các ngành kinh t
qu c dân. Chính vì v y, vi c ñưa ra ñ nh hư ng và các gi i pháp c th nh m tăng
cư ng ñ u tư và s d ng có hi u qu v n ñ u tư phát tri n c ng bi n Vi t Nam là
m t yêu c u c n thi t, v i m c tiêu nhanh chóng c n ñ t t i là ñưa h th ng c ng
bi n Vi t Nam l n m nh, ñáp ng ñư c nhu c u phát tri n kinh t xã h i c a ñ t
nư c và ngang t m v i khu v c.
Xu t phát t yêu c u ñó, tác gi quy t ñ nh l a ch n v n ñ : "ð u tư phát tri n
c ng bi n Vi t Nam giai ño n 2005 - 2020" làm ñ tài lu n án ti n s c a mình.
2. T ng quan v tình hình nghiên c u ñ tài
* Các nghiên c u trong nư c
Trong th i gian g n ñây, Vi t Nam ñã có m t s công trình nghiên c u v

10. 2
s phát tri n c a c ng bi n. Trong ñó, bao g m c công trình do các cơ quan qu n
lý nhà nư c và công trình do cá nhân các nhà khoa h c nghiên c u và công b .
Nhìn chung, các nghiên c u ñ u ñánh giá h th ng c ng bi n Vi t Nam hi n nay
v n còn l c h u, chưa tương x ng v i ti m năng và chưa ñáp ng ñư c yêu c u c a
n n kinh t . Các công trình nghiên c u tiêu bi u là:
- Lu n án Ti n s c a tác gi Nguy n Th Ng c Thanh (Trư ng ð i h c
Kinh t thành ph H Chí Minh) năm 2002 v i ñ tài "Các gi i pháp chi n lư c
phát tri n c ng bi n khu v c TP. H Chí Minh ñ n năm 2010" [88]. Lu n án nghiên
c u các c ng bi n thu c khu v c thành ph H Chí Minh t các năm 1995 - 2000
trên các lĩnh v c ho t ñ ng s n xu t kinh doanh, mô hình t ch c qu n lý, hi n ñ i
hoá c ng... Trên cơ s ñó ñ ra các gi i pháp chi n lư c phát tri n c ng bi n cho
riêng khu v c thành ph H Chí Minh ñ n năm 2010.
- Lu n án ti n s c a tác gi ð ng Công Xư ng (ð i h c Hàng h i) năm
2007 v i ñ tài "Hoàn thi n mô hình qu n lý nhà nư c v k t c u h t ng c ng bi n
Vi t Nam" [106]. Lu n án phân tích, ñánh giá hi n tr ng và làm rõ nh ng b t c p,
t n t i trong mô hình qu n lý k t c u h t ng c ng bi n Vi t Nam giai ño n trư c
năm 2007 và ñưa ra các gi i pháp hoàn thi n mô hình t ng th qu n lý k t c u h
t ng c ng bi n Vi t Nam. Lu n án ch ñ c p ñ n v n ñ qu n lý nhà nư c v
KCHT c ng bi n, không ñ c p ñ n v n ñ ñ u tư.
- ð tài c p B "Gi i pháp nâng cao hi u qu ñ u tư c ng bi n" [98] do V
K t c u H t ng - B K ho ch ð u tư th c hi n năm 2009. Trong ñ tài nghiên
c u v n ñ huy ñ ng v n ñ u tư cho phát tri n c ng bi n, các d án ñ u tư c ng
bi n tri n khai trư c năm 2009 và ñ xu t m t s gi i pháp nh m hoàn thi n quy
ho ch h th ng c ng bi n Vi t Nam, tăng cư ng huy ñ ng v n ðTPT c ng bi n và
nâng cao năng l c qu n lý c ng bi n. Tuy nhiên, ñ tài phân tích th c tr ng ðTPT
c ng bi n chưa chi ti t và chưa ñ c p ñ n các ch tiêu ñánh giá hi u qu ðTPT
c ng bi n. Các gi i pháp ñ xu t m i chú tr ng nhi u ñ n gi i pháp huy ñ ng v n
ñ u tư.
- Báo cáo chuyên ngành "Nghiên c u toàn di n v phát tri n b n v ng h
th ng giao thông v n t i Vi t Nam - Báo cáo chuyên ngành s 03 v c ng và v n
t i bi n" [20] do B Giao thông V n t i Vi t Nam và cơ quan h p tác qu c t Nh t
B n (JICA) nghiên c u tháng 5/2010. Báo cáo này ñã ñánh giá hi n tr ng ngành

11. 3
hàng h i Vi t Nam v i c 2 chuyên ngành c ng và v n t i bi n. Trong ñó hi n tr ng
h th ng c ng bi n Vi t Nam có ñư c ñ c p t i nhưng chưa sâu vì m t ph n l n
dung lư ng c a báo cáo là v n t i bi n.
- Các quy ho ch: Quy ho ch t ng th phát tri n h th ng c ng bi n Vi t Nam
ñ n năm 2020, ñ nh hư ng ñ n năm 2030 [16] và các quy ho ch chi ti t 6 nhóm
c ng bi n mi n B c, B c Trung B , Trung Trung B , Nam Trung B , ðông Nam
B và ð ng b ng sông C u Long [13] [14] [15] [16] [17] [18] do C c Hàng h i
Vi t Nam (B Giao thông V n t i) ch trì nghiên c u v i s h p tác c a các công ty
tư v n chuyên ngành c ng bi n, các chuyên gia ñ xu t phương hư ng phát tri n
c ng bi n Vi t Nam trong tương lai.
- Các cu n sách: "Công trình b n c ng" - NXB Xây d ng 1998, "Bi n và
c ng bi n th gi i" - NXB Xây d ng 2002 [37], "Quy ho ch c ng" - NXB Xây
d ng 2010 [40] do PGS.TS Ph m Văn Giáp ch biên ñã ñ c p nhi u ñ n v n ñ
phát tri n c ng nhưng ch y u là k thu t xây d ng c ng.
- Cu n sách: "ð u tư phát tri n" - NXB Chính tr Qu c gia 2011 [100] c a
PGS.TS. Ngô Doãn V nh ñã nghiên c u ðTPT t m vĩ mô trên c bình di n lý
thuy t và th c t . Nh ng phân tích, d n ch ng v i s li u c th ñã gi i ñáp ph n
nào câu h i "làm th nào ñ có ñư c nhi u v n ñ u tư và s d ng có hi u qu
ngu n v n huy ñ ng ñư c". Tuy nhiên cu n sách này ch nghiên c u ðTPT c a c
n n kinh t , không ñ c p ñ n ðTPT c a riêng ngành c ng bi n.
Ngoài ra, trên các t p chí chuyên ngành như T p chí Giao thông V n t i, T p
chí Hàng h i Vi t Nam... có r t nhi u bài vi t v c ng bi n. Các bài báo c a
PGS.TSKH Nguy n Ng c Hu nghiên c u v qu n lý nhà nư c ñ i v i c ng bi n.
Các bài vi t c a PGS.TS. Ph m Văn Giáp nghiên c u nhi u v k thu t xây d ng
c ng. Các bài vi t c a K sư Doãn M nh Dũng vi t v s c n thi t phát tri n C ng
TCQT Vân Phong. Các bài vi t c a nhi u tác gi khác ñ c p ñ n ho t ñ ng khai
thác c a các c ng bi n Vi t Nam.
* Các nghiên c u ngoài nư c:
Trên th gi i, ñ c bi t là các nư c có ngành hàng h i phát tri n như Nh t,
Úc, Hà Lan... ñã có nhi u công trình nghiên c u v c ng bi n. Tuy nhiên các công
trình ch y u v qu n lý và v n hành khai thác c ng, còn các công trình nghiên c u
v ðTPT c ng bi n không nhi u.

12. 4
- Cu n sách: "Kinh t h c c ng bi n" c a các tác gi L.Kuzma - K.Misztal -
A.Grzelakowski - A.Surowiec [63] nghiên c u v v trí c a các c ng bi n trong h
th ng v n t i qu c gia, các ñ c ñi m c a s n xu t t i c ng, th trư ng ph c v c ng
và các tài s n c ñ nh trong quá trình s n xu t c ng. Nhìn chung cu n sách cho
ngư i ñ c hình dung v ho t ñ ng c a c ng bi n và các tài s n c n thi t cho quá
trình v n hành khai thác c ng, t ch c s n xu t t i c ng mà không nghiên c u v
ðTPT c ng bi n.
- Cu n sách: "Port Management and Operations" c a tác gi Patrick Alderton
(1999), NXB LLP Reference London Hongkong. Cu n sách này nghiên c u ch
y u v qu n lý và v n hành khai thác c ng mà không ñ c p ñ n ðTPT c ng bi n.
- Bài báo: "Risk Management in Large Physical Infrastructure Investments:
The Context of Seaport Infrastructure Development and Investment" (Qu n lý r i ro
trong vi c ñ u tư phát tri n cơ s h t ng c ng bi n: Xét trong b i c nh ñ u tư và
phát tri n c ng bi n) c a các tác gi Mun Wai Ho và Kim Hin Ho (trư ng ñ i h c
qu c gia Singapore) [112]. Bài báo này ñánh giá giá tr c a ho t ñ ng ñ u tư cơ s
h t ng c ng bi n t i c ng Jurong - Singapore, qua ñó, các tác gi nh n m nh r ng
kh năng t n t i lâu dài c a c ng Jurong trong năm 2004 là do chi n lư c qu n lý
r i ro, c th là tri n khai mô ph ng r i ro cho vi c l p k ho ch k ch b n k t h p
v i t i ưu hóa h n ch .
- Bài báo: "The impact of seaport investments on regional economics and
developments" ( nh hư ng c a ñ u tư phát tri n c ng bi n v i s phát tri n và n n
kinh t vùng) c a các tác gi Sibel Bayar, Aydin, Alkan- khoa V n t i bi n trư ng
ñ i h c Istanbul- Th Nhĩ Kì [114]. ðây là nghiên c u nh m ñánh giá nh hư ng
c a ñ u tư phát tri n c ng bi n trên c khía c nh tr c ti p và gián ti p ñ n s phát
tri n kinh t vùng, l y ví d c th v i c ng Cadarli c a Th Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên bài
vi t ch t p trung phân tích nh hư ng t nh ng k t qu ñ t ñư c c a công tác ñ u
tư c ng bi n, không ch rõ ñư c l i th c nh tranh, yêu c u c n thi t trư c khi c i
t o c a c ng nghiên c u.
- Bài báo: "A quality management Framework for Seaports in their Supply
chains in the 21st Century" (Khung qu n lý ch t lư ng cho chu i cung c p các
c ng bi n trong trong th k 21) c a các tác gi Hai Tran, Stephen Cahoon, Shu-
Ling Chen: ð i h c Hàng h i Australia [115]. ð ñánh giá ch t lư ng c a chu i

13. 5
cung c p c a các c ng bi n, ñi u c n thi t là ñánh giá ñư c ch t lư ng c a vi c phát
tri n và qu n lý c ng bi n, trong ñó ñ u tư phát tri n c ng bi n là nhân t ch ñ o.
Bài báo ñ xu t 12 khía c nh ñ phát tri n h th ng cung c p chu i c a c ng. Tuy
nhiên, t t c ñ u mang tính d báo c a tác gi , không có ph n ñánh giá b ng các s
li u th c t .
- Bài báo: "Factors affecting seaport capacity" (Các nhân t nh hư ng ñ n
năng l c c ng bi n) c a các tác gi S.Islam và T.L.Olsen – ð i h c Auckland, New
Zealand [116]. Bài báo ñ c p ñ n các nhân t nh hư ng ñ n năng l c c ng bi n,
c th là kho bãi công-te-nơ, s lư ng c n c u, lao ñ ng, lu ng vào c ng. Thông
qua vi c ñánh giá tác ñ ng c a t ng nhân t , các tác gi ch ra s c n thi t ph i có
s ñ u tư phát tri n m t cách phù h p và có k ho ch c a cơ quan qu n lý c ng.
Tóm l i, các công trình nghiên c u c trong nư c và nư c ngoài ñã nghiên
c u nhi u ñ n k thu t xây d ng c ng bi n, ñ n ho t ñ ng qu n lý và khai thác
c ng bi n, ñánh giá hi n tr ng h th ng c ng bi n Vi t Nam và quy ho ch t ng th
phát tri n h th ng c ng bi n Vi t Nam ñ n năm 2020. R t ít công trình ñ c p ñ n
ho t ñ ng ñ u tư phát tri n c ng bi n và n u có thì chưa làm rõ b c tranh ðTPT
c ng bi n trên c nư c m t cách ñ y ñ . Chưa có công trình nào nghiên c u v các
ch tiêu ñánh giá hi u qu ðTPT c ng bi n c v lý thuy t và th c t , ñ t ñó ñ
xu t các gi i pháp cho ðTPT c ng bi n m t cách h th ng. Chính vì th , tác gi
th y r ng r t c n có m t công trình nghiên c u v ñ u tư phát tri n h th ng c ng
bi n Vi t Nam, ñánh giá hi u qu và ñ xu t gi i pháp tăng cư ng ñ u tư m t cách
toàn di n, góp ph n phát tri n h th ng c ng bi n Vi t Nam ngang t m v i các nư c
trong khu v c và th gi i.
3. M c ñích nghiên c u c a lu n án
Trên cơ s nghiên c u, h th ng hoá lý lu n v ðTPT c ng bi n, ti n hành
phân tích ñánh giá th c tr ng ðTPT c ng bi n c a Vi t Nam trong th i gian qua, t
ñó ñưa ra m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu ñ u tư phát tri n c ng bi n Vi t
Nam trong th i gian t i.
4. Nhi m v nghiên c u
- Làm rõ lý lu n v ðTPT c ng bi n và cách ñánh giá hi u qu ðTPT c ng
bi n. Nghiên c u kinh nghi m ðTPT c ng bi n c a m t s nư c trên th gi i ñ rút
ra bài h c kinh nghi m cho ðTPT c ng bi n Vi t Nam.

14. 6
- Phân tích, ñánh giá th c tr ng ðTPT c ng bi n trên các góc ñ ñ có ñư c
cái nhìn t ng th v ðTPT c ng bi n Vi t Nam và ñánh giá khách quan, toàn di n
hi u qu ðTPT c ng bi n trên c góc ñ nhà nư c và doanh nghi p c ng. T ñó rút
ra nh ng k t qu tích c c c n phát huy và nh ng h n ch c n kh c ph c.
- ð xu t m t s gi i pháp nh m ñ u tư ñúng hư ng và ñ u tư có hi u qu h
th ng c ng bi n Vi t Nam.
5. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- ð i tư ng nghiên c u c a lu n án là các ho t ñ ng ñ u tư phát tri n c ng
bi n Vi t Nam - nhưng ch trong ph m vi các c ng thương m i, lu n án không ñ
c p ñ n c ng cá, c ng khách...
- Ph m vi nghiên c u c a lu n án là nghiên c u th c tr ng ho t ñ ng ñ u tư
c ng bi n giai ño n v a qua (2005 - 2011) và nghiên c u tri n v ng ñ n năm 2020.
6. Phương pháp nghiên c u
Lu n án s d ng t ng h p các phương pháp sau:
- Phân tích h th ng: Tác gi s d ng phương pháp phân tích h th ng ñ
nh n bi t rõ ðTPT c ng bi n trong m i quan h h u cơ v i s phát tri n c a n n
kinh t ; v i s phát tri n c a các lo i hình giao thông khác (ñư ng s t, ñư ng b ,
ñư ng th y, ñư ng hàng không...), s phát tri n c a quan h ngo i thương gi a Vi t
Nam v i các nư c trên th gi i.
- Phương pháp phân tích th ng kê: là phương pháp tác gi s d ng ñ thu
th p s li u th ng kê, x lý s li u ñ u vào ph c v cho vi c phân tích, ñánh giá
hi u qu ðTPT c ng bi n.
- Phương pháp so sánh: Tác gi s d ng phương pháp này ñ so sánh hi u
qu ðTPT c ng bi n c a 6 nhóm c ng bi n trong h th ng c ng bi n Vi t Nam, so
sánh s phát tri n c a c ng bi n Vi t Nam v i các nư c khác trên th gi i.
- Phương pháp phân tích các ch s : Tác gi s d ng các ch s ñ ñánh giá
hi u qu ðTPT c a ngành c ng bi n và c a các doanh nghi p c ng.
- Phương pháp phân tích ma tr n SWOT: tác gi s d ng phương pháp phân
tích ma tr n SWOT ñ ñánh giá ti m năng, cơ h i và thách th c trong quá trình ñ u
tư phát tri n c ng bi n Vi t Nam.
- Phương pháp d báo: Tác gi s d ng phương pháp d báo ñ t ñó ñ xu t
các phương án huy ñông v n, phương án s d ng v n có hi u qu và hoàn thi n mô

15. 7
hình qu n lý ho t ñ ng ñ u tư t i các c ng bi n Vi t Nam trong tương lai.
7. ðóng góp c a lu n án
- V m t lý lu n: Lu n án ñã góp ph n phát tri n cơ s lý lu n v ðTPT c ng
bi n, v i vi c ñưa ra ñ nh nghĩa v ñ u tư phát tri n c ng bi n, ñ c ñi m ñ u tư phát
tri n c ng bi n, các nhân t nh hư ng ñ n ho t ñ ng ðTPT c ng bi n, các ch tiêu
ñánh giá ho t ñ ng ðTPT c ng bi n...
- V m t th c ti n:
+ Lu n án ñã nghiên c u s phát tri n c ng bi n c a các nư c trên th gi i
ñ rút ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.
+ Phân tích và ñánh giá hi n tr ng huy ñ ng v n ðTPT c ng bi n; hi n tr ng
ðTPT c ng bi n trên nhi u góc ñ : ñ a phương ñư c ñ u tư, ñ i tư ng ñ u tư, n i
dung ñ u tư; th c tr ng công tác qu n lý ho t ñ ng ñ u tư c ng bi n. Lu n án tính
toán các ch tiêu ph n ánh hi u qu ðTPT c ng bi n th i gian qua. T ñó kh ng
ñ nh nh ng m t ñ t ñư c, phát hi n nh ng y u kém, nh ng b t c p trong công tác
huy ñ ng v n, trong công tác tri n khai th c hi n ñ u tư và qu n lý ho t ñ ng ñ u
tư c ng bi n.
+ Lu n án ñ xu t quan ñi m phát tri n, các gi i pháp góp ph n tăng cư ng
ñ u tư và s d ng có hi u qu v n ðTPT c ng bi n.
8. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và các ph l c, lu n án chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n v ðTPT c ng bi n
Chương 2: Th c tr ng ðTPT c ng bi n Vi t Nam - giai ño n 2005 - 2011
Chương 3: Gi i pháp tăng cư ng ñ u tư và nâng cao hi u qu ñ u tư phát
tri n c ng bi n Vi t Nam
Dư i ñây là toàn b n i dung lu n án.

16. 8
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N V ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N
1.1. C NG BI N VÀ ð U TƯ PHÁT TRI N C NG BI N
1.1.1. C ng bi n
a. Khái ni m c ng bi n
Các ñ nh nghĩa khác nhau v c ng bi n
Theo ñi u 59 chương V B lu t Hàng h i Vi t Nam: C ng bi n là khu v c
bao g m vùng ñ t c ng và vùng nư c c ng, ñư c xây d ng k t c u h t ng và l p
ñ t trang thi t b cho tàu bi n ra, vào ho t ñ ng ñ b c d hàng hoá, ñón tr hành
khách và th c hi n các d ch v khác.
Theo T ñi n Bách khoa 1995: C ng bi n là khu v c ñ t và nư c bi n có
nh ng công trình xây d ng và trang thi t b ph c v cho tàu thuy n c p b n, b c d
hàng hoá, khách hàng lên xu ng, s a ch a phương ti n v n t i bi n, b o qu n hàng
hoá và th c hi n các công vi c khác ph c v quá trình v n t i ñư ng bi n. C ng có
c u c ng, ñư ng v n chuy n có th là ñư ng s t, ñư ng b , kho hàng, xư ng s a
ch a.
Theo quan ñi m hi n ñ i, c ng bi n không ph i là ñi m cu i ho c k t thúc c a
quá trình v n t i mà là ñi m luân chuy n hàng hoá và hành khách. Nói cách khác,
c ng như m t m t xích trong dây truy n v n t i.
Theo sách "Quy ho ch c ng" [40]: C ng là m t t p h p các h ng m c công trình và
thi t b ñ ñ m b o cho tàu neo ñ u và x p d hàng hoá gi a các phương th c v n
t i ñư ng th y và s t, b .
Như v y có th k t lu n: C ng bi n là khu v c bao g m vùng ñ t c ng và
vùng nư c c ng, nơi xây d ng các công trình như lu ng tàu, ñê ch n sóng, c u
c ng, kho bãi, nhà xư ng... và l p ñ t thi t b ph c v cho tàu bi n ra vào ho t ñ ng
ñ b c d hàng hoá, ñón tr hành khách và th c hi n các d ch v khác ph c v quá
trình v n t i ñư ng bi n.

17. 9
Thu t ng "c ng bi n" không ph i lúc nào cũng ñ ng nghĩa v i vi c v trí
c a c ng ph i ñ t v trí c a bi n hay ven bi n mà có th n m sâu trong các c a
sông, nhưng ph i có lu ng vào c ng ti p nh n ñư c tàu bi n.
C ng bi n có m t ho c nhi u b n c ng. B n c ng có m t ho c nhi u c u
c ng. M t c ng bi n s bao g m hai khu v c: vùng ñ t c ng và vùng nư c c ng
(xem ph l c 1.1):
Các h ng m c công trình c a c ng bi n
T nh ng khái ni m nêu trên, các h ng m c công trình c a c ng bi n có th
phân lo i thành k t c u h t ng c ng bi n và k t c u thư ng t ng c ng bi n.
K t c u h t ng c ng bi n: bao g m KCHT b n c ng và KCHT công c ng
c ng bi n. KCHT b n c ng bao g m c u c ng, vùng nư c trư c c u c ng, kho bãi,
nhà xư ng, tr s , cơ s d ch v , h th ng giao thông n i b c ng, thông tin liên l c,
ñi n, nư c, lu ng nhánh c ng bi n và các công trình ph tr khác ñư c xây d ng,
l p ñ t c ñ nh t i vùng ñ t c ng và vùng nư c trư c c u c ng [79]. KCHT công
c ng c ng bi n bao g m lu ng c ng bi n, h th ng báo hi u hàng h i và các công
trình ph tr khác.
Sơ ñ 1.1: Các y u t thành ph n c a KCHT c ng bi n
Ngu n: Tác gi t ng h p theo [107]
K T C U H T NG C NG BI N
K t c u h t ng b n c ng K t c u h t ng công c ng c ng
bi n
ðư ng
giao
thông
n i b
c ng
Thông
tin liên
l c,
ði n
nư c,
Ph tr
Kho
bãi, nhà
xư ng,
tr s
C u tàu ðê kè
ch n
sóng
ðèn
bi n,
phao
tiêu báo
hi u
Lu ng
vào
c ng

18. 10
K t c u thư ng t ng c ng bi n: bao g m toàn b tài s n, thi t b ph c v
m c ñích kinh doanh c ng: h th ng tàu lai d t, thi t b x p d , phương ti n v n
chuy n n i b , các lo i công c mang hàng, tr s văn phòng làm vi c... ðây là
nh ng tài s n, thi t b ch y u nh m ph c v cho các lo i hình d ch v t i c ng.
b. Phân lo i c ng bi n
Có r t nhi u cách phân lo i c ng bi n
Phân lo i theo quy mô và t m quan tr ng:
Theo Lu t Hàng h i Vi t Nam, c ng bi n ñư c phân thành các lo i sau ñây
(xem ph l c 1.2):
- C ng bi n lo i I là c ng bi n ñ c bi t quan tr ng, có qui mô l n, ph c v
cho vi c phát tri n kinh t – xã h i c a c nư c ho c liên vùng.
- C ng bi n lo i II là c ng bi n quan tr ng, có qui mô v a, ph c v cho vi c
phát tri n kinh t – xã h i c a vùng và ñ a phương.
- C ng bi n lo i III là c ng bi n có qui mô nh , ph c v cho ho t ñ ng c a
doanh nghi p.
Phân lo i theo vai trò và v trí c a c ng
- C ng t ng h p (cho ñ a phương và qu c gia): là các c ng thương m i giao
nh n nhi u lo i hàng hoá. C ng hàng hoá ñư c chia làm 3 lo i: c ng lo i A (hay
còn g i là các c ng nư c sâu), c ng lo i B, c ng lo i C.
- C ng container là c ng chuyên x p d hàng container, hàng hoá ñư c b o
qu n trong các container tiêu chu n 20 feet và 40 feet. Trên th c t , c ng container
có th ñư c xây d ng riêng r ho c ch là b n container trong c ng t ng h p.
- C ng chuyên d ng: là các c ng giao nh n ch y u m t lo i hàng hoá (xi
măng, than , xăng d u…) ph c v cho các ñ i tư ng riêng bi t (cung c p nguyên
li u, phân ph i s n ph m c a nhà máy ho c các khu công nghi p d ch v …), bao
g m c ng chuyên d ng hàng r i, c ng chuyên d ng d u, c ng chuyên d ng công
nghi p.
- C ng trung chuy n và c ng trung chuy n qu c t :
+ C ng trung chuy n: là c ng cung c p b n và các d ch v hàng h i ñ x p
d và các ti n ích cho s chuy n giao và chuy n t i hàng hoá gi a tàu m và tàu con
trong th i gian ng n nh t. ð c ñi m c a c ng trung chuy n: Th nh t, là c ng trung

19. 11
tâm quan tr ng cho vi c chuy n t i hàng hoá c a m t khu v c hay vùng kinh t .
Th hai, v trí c a c ng trung chuy n thư ng là trung tâm c a m t khu v c hay
vùng nào ñó. Cơ s v t ch t k thu t c ng hi n ñ i, có công su t l n ñ ñi u ki n
ñáp ng năng l c v n chuy n hàng hoá gi a các tuy n trong vùng hay khu v c ñó.
+ C ng trung chuy n qu c t : là c ng trung chuy n, có ch c năng hút
container và hàng hoá t nư c khác ñ n ñ chuy n ñ n nư c th ba.
- C ng n i ñ a (ICD): là lo i c ng n m sâu trong n i ñ a (mi n h u phương
c a c ng), ñư c g i là c ng c n hay ñi m thông quan n i ñ a và ñư c quy ho ch v i
m c ñích sau:
+ Thu gom hàng l ñ ñóng vào container trư c khi xu t kh u
+ Phân chia hàng nh p t container ñ giao tr cho các ch hàng l
+ Th c hi n các th t c thông quan ñ i v i hàng hoá xu t nh p kh u
Trong nhi u trư ng h p, do s quá t i v bãi ch a c a các c ng container,
ICD ñư c xem là m t gi i pháp quan tr ng nh m tháo g tình tr ng trên, tránh s
ùn t c, làm gián ño n các quy trình ph c v container trong c ng. Trong trư ng h p
này, sau khi ñư c d kh i tàu, container s ñư c v n chuy n th ng ñ n ICD và s
lưu bãi, rút hàng, hoàn t t th t c trư c khi chuy n sang phương th c v n t i khác.
Phân lo i theo mô hình qu n lý c ng bi n:
+ C ng d ch v (c ng nhà nư c): Là mô hình qu n lý mà trong ñó nhà nư c
ñ u tư xây d ng cơ s h t ng ñ ng th i cũng s h u, qu n lý và khai thác t t c
các ch c năng c a c ng. Theo mô hình này thì s phát tri n c a t ng c ng s n m
trong t ng th quy ho ch chung c a nhà nư c, do ñó ho t ñ ng ðTPT h th ng
c ng bi n s ñư c ti n hành ñ ng b , không b ch ng chéo, dàn tr i do ñ u ñư c
xây d ng b i cơ quan quy ho ch c ng bi n qu c gia. Tuy nhiên mô hình này mang
n ng tính bao c p do ñó thi u tính c nh tranh, hi u qu khai thác không cao, gây ra
lãng phí s d ng các ngu n l c. ð ng th i do kinh phí ñ u tư c a nhà nư c eo h p
nên khó có kh năng hi n ñ i hóa và phát tri n, ch t lư ng d ch v th p do không
hư ng t i yêu c u c a khách hàng.
+ C ng công c : ðây là mô hình mà nhà nư c tham gia ñ u tư xây d ng và
s h u t t c các cơ s v t ch t k thu t c a c ng nhưng nhà nư c có th không
tham gia ho t ñ ng khai thác các cơ s v t ch t này mà giao l i cho t ch c khác.

20. 12
Ưu ñi m c a mô hình này là do nhà nư c ñã ñ u tư xây d ng toàn b cơ s h t ng
c ng bi n nên các nhà khai thác không ph i ñ u tư gì, do ñó tránh ñư c hi n tư ng
ñ u tư trùng l p d n ñ n dư th a công su t trang thi t b . Tuy nhiên, ñi u này cũng
v n s d n ñ n s h n ch ñ u tư m r ng phát tri n h th ng c ng do ngu n v n
ñ u tư b h n ch , v n ch y u t ngân sách nhà nư c.
+ C ng cho thuê (ch c ng): ðây là mô hình mà nhà nư c ñ u tư xây d ng
k t c u h t ng nhưng không tham gia vào ho t ñ ng khai thác c ng mà giao cho t
ch c khác khai thác trên cơ s thuê s d ng k t c u h t ng ñó và có tr phí. Nhà
khai thác tư nhân s ñ u tư và s h u các phương ti n và trang thi t b x p d , v n
chuy n, h th ng nhà kho b n bãi, ñ ng th i ñư c phép như ng quy n cung c p các
d ch v trong c ng ho c t ti n hành khai thác các trang thi t b ñã ñ u tư. Mô hình
này t o ra s c nh tranh gi a các nhà khai thác nên thúc ñ y c ng phát tri n và nâng
cao ch t lư ng d ch v cho khách hàng. Tuy nhiên như c ñi m c a nó là d d n ñ n
tình tr ng ñ u tư dư th a do tính c nh tranh gi a các nhà khai thác.
+ C ng thương m i (c ng c a doanh nghi p ho c tư nhân):Là mô hình mà
toàn b ñ t ñai, cơ s h t ng c a c ng ñ u thu c quy n s h u, qu n lý và khai
thác c a tư nhân, m i chính sách c a c ng do tư nhân quy t ñ nh và m c tiêu hư ng
t i s t i ña hóa l i ích c a h . Tuy nhiên mô hình này không ph bi n, thư ng xu t
hi n dư i d ng d ch v h tr ho t ñ ng khai thác các m công nghi p ho c các
ngành ch bi n nên quy mô tương ñ i nh và mang tính chuyên d ng cao.
Ngoài ra, còn có nhi u cách phân lo i c ng bi n khác như:
* Phân lo i theo ñ i tư ng qu n lý: c ng qu c gia (là các c ng chính trong
h th ng c ng bi n c a m t qu c gia), c ng ñ a phương (là c ng có quy mô, ph m
vi h p d n h n ch , ch c năng ch y u ph c v phát tri n kinh t xã h i ñ a
phương), c ng tư nhân (c ng ph c v tr c ti p cho m t doanh nghi p).
* Phân lo i theo ch c năng cơ b n c a c ng bi n, thì có th phân ra thành
c ng thương m i, c ng khách, c ng công nghi p, c ng cá, c ng th thao và quân
c ng.
* Phân theo lo i ñi u ki n t nhiên, có th chia c ng bi n thành c ng t
nhiên và c ng nhân t o.
* Phân theo ñi u ki n hàng h i, có c ng có ch ñ th y tri u, c ng không có

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52880
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562