Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế công nghiệp với đề tài: Phân tích chuỗi giá trị và tổ chức quan hệ liên kết của các doanh nghiệp may xuất khẩu ở Việt Nam

1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
ð Th ðông
PHÂN TÍCH CHU I GIÁ TR VÀ T CH C QUAN H LIÊN K T
C A CÁC DOANH NGHI P MAY XU T KH U VI T NAM
CHUYÊN NGÀNH: KINH T CÔNG NGHI P
MÃ S : 62.31.09.01
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: GS.TS. NGUY N K TU N
HÀ N I- NĂM 2011

2. ii
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan lu n án này là công trình nghiên c u c a riêng
tôi. T t c các s li u và nh ng trích d n trong lu n án ñ u có
ngu n chính xác và rõ ràng. Nh ng phân tích trong lu n án cũng
chưa t ng ñư c công b m t công trình nào c a tôi.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v l i cam ñoan này.
Tác gi lu n án
ð Th ðông

3. iii
M C L C
L I CAM ðOAN ............................................................................................................ ii
DANH M C CÁC T VI T T T................................................................................ v
DANH M C CÁC B NG ............................................................................................ vii
DANH M C CÁC HÌNH V ......................................................................................viii
DANH M C CÁC H P ................................................................................................. x
L I NÓI ð U ................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: NH NG LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH CHU I GIÁ TR VÀ
T CH C QUAN H LIÊN K T KINH T C A CÁC DOANH NGHI P.......... 9
1.1. Khái ni m chu i giá tr ......................................................................................... 9
1.1.1. Khái ni m chu i giá tr .................................................................................... 9
1.1.2. Chu i giá tr toàn c u..................................................................................... 15
1.2. Phân tích chu i giá tr ........................................................................................ 19
1.2.1. B n ch t c a vi c phân tích chu i giá tr ....................................................... 19
1.2.2. N i dung c a phân tích chu i giá tr .............................................................. 20
1.2.3. L i ích c a vi c phân tích chu i giá tr .......................................................... 34
1.3. T ch c quan h liên k t kinh t gi a các doanh nghi p................................ 36
1.3.1. S c n thi t nghiên c u v liên k t kinh t trong phân tích chu i giá tr ...... 36
1.3.2. Khái ni m v liên k t kinh t ......................................................................... 37
1.3.3. Các hình th c liên k t kinh t gi a các doanh nghi p................................... 38
1.3.4. L i ích c a liên k t kinh t gi a các doanh nghi p ....................................... 40
CHƯƠNG 2: TH C TR NG CHU I GIÁ TR TOÀN C U VÀ QUAN H LIÊN
K T KINH T C A CÁC DOANH NGHI P MAY XU T KH U VI T NAM
......................................................................................................................................... 45
2.1. Th c tr ng ngành may xu t kh u Vi t Nam ................................................... 45
2.1.1. S n ph m và th trư ng.................................................................................. 45
2.1.2. Năng l c s n xu t và qui mô xu t kh u......................................................... 53
2.1.3. Nguyên li u ñ u vào ...................................................................................... 59
2.1.4. Lao ñ ng ........................................................................................................ 61

4. iv
2.2. Th c tr ng vi c tham gia chu i giá tr toàn c u c a các doanh nghi p may
xu t kh u Vi t Nam................................................................................................ 63
2.2.1. Th c tr ng chu i giá tr toàn c u c a ngành may xu t kh u Vi t Nam ..... 63
2.2.2. V trí c a Vi t Nam trong chu i giá tr toàn c u ngành d t may................... 66
2.3. Th c tr ng v quan h liên k t c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t
Nam ............................................................................................................................. 87
2.3.1. L i ích c a vi c liên k t kinh t c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t
Nam.......................................................................................................................... 87
2.3.2. Các hình th c liên k t kinh t ch y u trong các doanh nghi p may xu t kh u
Vi t Nam............................................................................................................... 91
2.4. ðánh giá v th c tr ng tham gia chu i giá tr toàn c u và quan h liên k t
c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam ............................................... 100
2.4.1. Nh ng k t qu ñ t ñư c............................................................................... 100
2.4.2. Nh ng t n t i và nguyên nhân..................................................................... 102
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP TĂNG CƯ NG S THAM GIA C A CÁC DOANH
NGHI P MAY XU T KH U VI T NAM VÀO CHU I GIÁ TR TOÀN C U111
3.1. Phương hư ng phát tri n c a ngành may xu t kh u c a Vi t Nam trong
th i gian t i .............................................................................................................. 111
3.1.1. Quan ñi m và phương hư ng phát tri n ngành may xu t kh u Vi t Nam.. 111
3.1.2. Phân tích SWOT cho ngành may xu t kh u c a Vi t Nam......................... 113
3.2. Gi i pháp tăng cư ng s tham gia c a các doanh nghi p may xu t kh u c a
Vi t Nam vào chu i giá tr toàn c u và tăng cư ng liên k t................................ 118
3.2.1. Gi i pháp ñ i v i doanh nghi p................................................................... 119
3.2.2. Khuy n ngh ñ i v i Nhà nư c và các Hi p h i.......................................... 143
K T LU N .................................................................................................................. 163
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI CÓ LIÊN QUAN ð N LU N
ÁN ................................................................................................................................. 164
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................... 165
PH L C ..................................................................................................................... 170

5. v
DANH M C CÁC T VI T T T
AGTEX H i D t May Thêu ðan Thành ph H Chí Minh
AFTA Khu v c M u d ch T do các nư c ASEAN
ASEAN Hi p h i các nư c ðông Nam Á
ATC Hi p ñ nh v hàng d t may
CMT Gia công xu t kh u
C/O Gi y ch ng nh n xu t x
CCN C m công nghi p
DN Doanh nghi p
DNNN Doanh nghi p nhà nư c
DNCPNN Doanh nghi p c ph n nhà nư c
DNNNN Doanh nghi p ngoài nhà nư c
DNTN Doanh nghi p tư nhân
ðTNN ð u tư nư c ngoài
EU Liên minh Châu Âu
ERP Ho ch ñ nh tài nguyên doanh nghi p
FOB Xu t kh u tr c ti p
GDP T ng s n ph m qu c n i
GVC Chu i giá tr toàn c u
FDI ð u tư tr c ti p nư c ngoài
IFC T p ñoàn Tài chính Qu c t
ITMF Hi p h i Qu c t S n xu t hàng D t
JICA Cơ quan H p tác Qu c t Nh t B n
KNXKDB Kim ng ch xu t kh u d báo
KNXKTH Kim ng ch xu t kh u th c hi n
KOFOTI Liên hi p ngành d t Hàn Qu c
MNCs Công ty ña qu c gia
MPDF D án H tr Phát tri n vùng sông Mekong
NEU ð i h c Kinh t Qu c dân

6. vi
NXB Nhà xu t b n
OBM S n xu t theo thương hi u riêng
ODM S n xu t theo thi t k riêng
OEM S n xu t theo tiêu chu n c a khách hàng
OPT Gia công nư c ngoài
SPSS Ph n m m x lý s li u SPSS
SWOT Ma tr n k t h p phân tích chi n lư c bên trong và bên ngoài
TNHH Trách nhi m h u h n
TPHCM Thành ph H Chí Minh
UNIDO United Nations Industry Development Organization
USD ðô la M
VA Phân tích giá tr
VCA Phân tích chu i giá tr
VCCI Phòng Thương m i và Công nghi p Vi t Nam
VINATEX T p ñoàn D t May Vi t Nam
WTO T ch c Thương m i Qu c t
WB Ngân hàng Th gi i

7. vii
DANH M C CÁC B NG
TT N i dung Trang
B ng 1.1 ð c trưng c a chu i giá tr do ngư i mua và ngư i s n xu t
chi ph i
17
B ng 1.2 Tìm hi u v công ngh và ki n th c trong chu i giá tr 32
B ng 2.1 M t s ch ng lo i hàng may xu t kh u c a các doanh
nghi p may xu t kh u c a Vi t Nam
46
B ng 2.2 ðơn giá bình quân/m2
c a hàng d t may vào M 48
B ng 2.3 So sánh hàng d t may Vi t Nam v i các nư c khác 49
B ng 2.4 Kim ng ch xu t kh u c a m t s qu c gia trong khu v c
Châu Á năm 2008
51
B ng 2.5 Cơ c u doanh nghi p d t may năm 2008 53
B ng 2.6 S n ph m ch y u c a ngành may 54
B ng 2.7 Kim ng ch xu t kh u d t may c a Vi t Nam giai ño n
2004- 2009
57
B ng 2.8 Nh p kh u nguyên li u may 59
B ng 2.9 S n xu t nguyên ph li u c a ngành d t năm 2007 61
B ng 2.10 So sánh chi phí nhân công ngành may năm 2008 c a m t s
nư c
62
B ng 2.11 Tóm t t quan h gia công xu t kh u 79
B ng 2.12 K t c u giá (bình quân cho các m t hàng) theo phương th c
CMT
80
B ng 2.13 K t c u giá (bình quân cho các m t hàng) theo phương th c
FOB I
81
B ng 3.1 M c tiêu c th cùa ngành d t may trong th i gian t i 112
B ng 3.2 Phân tích SWOT cho ngành may xu t kh u c a Vi t Nam 113
B ng 3.3 Các ch tiêu qu n lý khách hàng 125
B ng 3.4 S lư ng doanh nghi p m t s CCN d t may Trung
Qu c
153

8. viii
DANH M C CÁC HÌNH V
TT N i dung Trang
Hình 1.1 Mô hình chu i giá tr c a Porter 11
Hình 1.2 Các m i quan h trong m t chu i giá tr ñơn gi n 13
Hình 1.3 Chu i giá tr m r ng c a ngành n i th t g 14
Hình 1.4 Chu i giá tr toàn c u 16
Hình 1.5 Nh n di n các quá trình chính trong chu i giá tr c a doanh
nghi p may xu t kh u
22
Hình 1.6 Các ñ i tư ng tham gia chu i giá tr may xu t kh u 23
Hình 1.7 Các s n ph m trong chu i giá tr 24
Hình 1.8 Phân b ñ a lý c a chu i giá tr 26
Hình 1.9 Các s n ph m hay d ch v có liên quan và các m i liên k t 28
Hình 1.10 Mô t liên k t d c và liên k t ngang c a các doanh nghi p 38
Hình 2.1 Kim ng ch xu t kh u hàng may c a Vi t Nam giai ño n
2004- 2009
55
Hình 2.2 ðóng góp c a xu t kh u may vào kim ng ch xu t kh u c a
c nư c
56
Hình 2.3 Kim ng ch xu t kh u hàng d t may c a Vi t Nam ñi các
nư c 2009
58
Hình 2.4 Th ph n hàng d t may Vi t Nam trên th gi i năm 2009 58
Hình 2.5 T l n i ñ a hóa c a ngành d t may Vi t Nam 60
Hình 2.6 Chu i giá tr ngành may xu t kh u theo khái ni m ñơn gi n 64
Hình 2.7 Chu i giá tr ngành may xu t kh u theo khái ni m m r ng 65
Hình 2.8 V trí c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam trong
chu i giá tr toàn c u c a ngành may xu t kh u (1) trên
khía c nh các ho t ñ ng tham gia và các liên k t
66
Hình 2.9 V trí c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam trong
chu i giá tr toàn c u c a ngành may xu t kh u (2) trên
khía c nh giá tr t o ra, tình hu ng bình quân hàng áo sơ ni
c a các công ty trong m u kh o sát.
68

9. ix
TT N i dung Trang
Hình 2.10 So sánh giá tr nh p kh u v i và kim ng ch xu t kh u hàng
may trong nh ng năm qua
73
Hình 2.11 T l % c a giá tr nh p kh u v i so v i kim ng ch xu t
kh u ngành may trong nh ng năm qua
73
Hình 2.12 So sánh giá tr nh p kh u nguyên ph li u d t may v i kim
ng ch xu t kh u c a ngành may
74
Hình 2.13 T tr ng quá tr nh p kh u nguyên ph li u d t may so v i
kim ng ch xu t kh u ngành may
75
Hình 3.1 ð nh hư ng gi i pháp cho các doanh nghi p may xu t kh u
c a Vi t Nam
118
Hình 3.2 Minh h a hình th c liên k t c a các doanh nghi p d t may
trong c m công nghi p d t may Trung Qu c
153
Hình 3.3 ð xu t thành ph n doanh nghi p c a c m công nghi p d t
may Vi t Nam
155

10. x
DANH M C CÁC H P
TT N i dung Trang
H p 2.1 Tương lai c a ngành d t may Thái Lan n m công ngh
m i và thân thi n v i môi trư ng
52
H p 2.2 Danh sách m t s nhà nh p kh u s n ph m c a các công ty
may xu t kh u c a Vi t Nam
78
H p 2.3 K t qu ñi u tra m t s doanh nghi p may xu t kh u c a
nhóm nghiên c u Trư ng ð i h c Ngo i thương
93

11. xi

12. 1
L I NÓI ð U
Tính c p thi t c a ñ tài lu n án
Chu i giá tr là khái ni m ñư c Micheal Porter kh i xư ng vào gi a th p
k 90 c a th k 20. Theo ông, chu i giá tr là m t t p h p nh ng ho t ñ ng ñ
ñưa m t s n ph m t khi còn là ý tư ng ñ n khi ñư c s n xu t, ñưa vào s d ng
và c d ch v sau bán hàng [62]. Chu i giá tr bao g m các ho t ñ ng như thi t k
m u mã, s n xu t, marketing, phân ph i và c d ch v sau bán hàng cho ngư i
tiêu dùng cu i cùng. Nh ng ho t ñ ng này có th ñư c chia x gi a các doanh
nghi p khác nhau. Khi s chia x này vư t ra kh i biên gi i c a m t nư c thì
chu i giá tr toàn c u ñư c hình thành. Theo cách nhìn nh n này, các doanh
nghi p t nhi u qu c gia trên th gi i s tr thành nh ng m t xích quan tr ng và
có th chi ph i s phát tri n c a m t s n ph m hay m t ngành nào ñó. Vi c phân
tích ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p theo quan ñi m chu i giá tr là m t
phương pháp h u hi u ñ ñánh giá t t nh t năng l c c nh tranh c a m t doanh
nghi p, c a m t ngành, cũng như ñánh giá vai trò và ph m vi nh hư ng c a m t
qu c gia trong chu i giá tr toàn c u.
Trong th i ñ i toàn c u hóa hi n nay, n n kinh t c a các nư c có xu
hư ng b chi ph i b i các t p ñoàn kinh t mà hình th c ho t ñ ng chính là m ng
lư i dày ñ c các công ty m và chi nhánh r t nhi u nư c khác nhau. Xu hư ng
toàn c u hóa có tác ñ ng ñ n t t c các nư c, ñ c bi t là nh ng nư c ñang phát
tri n b i xu hư ng này d n ñ n vi c liên k t và ph thu c l n nhau gi a các qu c
gia ngày càng tr nên ch t ch . Th u hi u v trí c a m t qu c gia trong chu i giá
tr toàn c u mang l i nh ng thông tin h u hi u trong vi c ñưa ra nh ng chính
sách, k ho ch nh m tăng s c m nh mà rõ hơn n a là tăng l i nhu n c a qu c gia
ñó trong th trư ng và cũng là m t yêu c u quan tr ng trong b i c nh hi n nay.
ðã nhi u năm qua, ngành may là ngành tiên phong trong chi n lư c xu t
kh u hàng hóa c a Vi t Nam ra th trư ng th gi i, thu v cho ñ t nư c m t
lư ng ngo i t l n. T năm 2000 tr l i ñây, ngành may Vi t Nam ñã ñ t t c ñ
tăng trư ng xu t kh u tương ñ i cao, bình quân 20%/ năm trong giai ño n 2000-
2008 và luôn ñ ng th hai trong các m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam.

13. 2
Năm 2009, ngành vươn lên tr thành ngành d n ñ u v giá tr xu t kh u trong c
nư c. Thành qu này là nh Vi t Nam có m t ngu n lao ñ ng d i dào, khéo tay,
chi phí lao ñ ng tương ñ i th p, các doanh nghi p may Vi t Nam ñã xây d ng và
gi ñư c ch tín trong kinh doanh v i nhi u b n hàng trên th gi i.
Xu th t do hóa thương m i cùng v i s phát tri n m nh m c a khoa h c
công ngh ñang ñ t ngành may Vi t Nam trư c nh ng áp l c và thách th c vô
cùng to l n b i trong th i gian t i ngành may xu t kh u Vi t Nam v n ñư c coi
là ngành xu t kh u ch l c, mang l i ngu n ngo i t v cho Vi t Nam và giúp cân
b ng cán cân thanh toán qu c t . M c dù trong th i gian qua, ngành may xu t
kh u Vi t Nam ñã ñ t ñư c nh ng thành t u ñáng k nhưng v n b c l nhi u y u
t b t l i cho s phát tri n b n v ng, ñ c bi t là ngành công nghi p ph tr phát
tri n chưa tương x ng, giá tr nh p kh u chi m t i g n 60% kim ng ch xu t kh u
s n ph m may. Phương th c xu t kh u c a ngành may ch y u t gia công, ph n
thương m i bán s n ph m ch chi m m t t tr ng khiêm t n cũng là m t trong
nh ng ñi m b t l i ñó.
ð t trong b i c nh hi n t i, khi ngành may ñư c kỳ v ng là m t trong
nh ng nhóm ngành công nghi p ch l c trong h th ng công nghi p c a Vi t
Nam, vi c phát tri n ngành may là m t v n ñ quan tr ng c n ñư c xem xét.
Nh n th c ñư c v n ñ này, tác gi ñã l a ch n ñ tài “Phân tích chu i giá tr và
t ch c quan h liên k t c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam” làm
ñ tài cho lu n án ti n sĩ c a mình v i mong mu n sau khi phân tích chu i giá tr
c a ngành may xu t kh u c a Vi t Nam, trong ñó ñ c bi t chú tr ng t i nh ng
liên k t c a các doanh nghi p, tác gi có th ñưa ra nh ng góp ý cho vi c tăng
cư ng s tham gia c a các doanh nghi p may vào chu i giá tr toàn c u c a
ngành d t may nh m tăng thêm giá tr thu ñư c cho các doanh nghi p may xu t
kh u Vi t Nam.
M c ñích nghiên c u c a lu n án
- Nghiên c u, h th ng hóa nh ng lý thuy t có liên quan ñ n chu i giá tr và
t ch c quan h liên k t c a các doanh nghi p.
- Phân tích và ñánh giá th c tr ng vi c tham gia vào chu i giá tr toàn c u
c a ngành may xu t kh u c a Vi t Nam.

14. 3
- Nh n xét v th c tr ng vi c t ch c các quan h liên k t c a các doanh
nghi p may xu t kh u c a Vi t Nam.
- Ki n ngh m t s gi i pháp nh m tăng cư ng s tham gia c a ngành may
xu t kh u Vi t Nam vào chu i giá tr toàn c u, mà ch y u là d a vào t
ch c l i các quan h liên k t c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t
Nam.
K t qu c a lu n án s là m t ngu n tài li u tham kh o có ích cho các cơ
quan qu n lý Nhà nư c v vi c ñánh giá th c tr ng vi c tham gia chu i giá tr
toàn c u và vi c t ch c quan h liên k t c a các doanh nghi p may xu t kh u
hi n nay nh m ho ch ñ nh các chính sách hay so n th o các k ho ch có liên
quan ñ n ñ nh hư ng và ñ xu t các gi i pháp tăng cư ng hi u qu ho t ñ ng c a
các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam. Các k t qu c a lu n án cũng là
m t thông tin h u ích cho các doanh nghi p trong ngành may xu t kh u Vi t
Nam ñ nhìn nh n v v trí c a h trong chu i giá tr may toàn c u.
T ng quan các tài li u nghiên c u có liên quan ñ n ñ tài lu n án
Cho ñ n nay, ñã có m t s nghiên c u v v n ñ chu i giá tr c a ngành
may xu t kh u c a Vi t Nam. Tuy nhiên, m i m t nghiên c u l i ti p c n v n ñ
này khía c nh, ph m vi và ñ i tư ng khác nhau. Ph n dư i ñây là t ng k t
nh ng nghiên c u ñó.
- “Nh ng gi i pháp chi n lư c nh m nâng cao hi u qu ngành may Vi t
Nam” c a tác gi Ph m Th Thu Phương, NXB Khoa h c K thu t năm 2000.
Tác ph m này ñã h th ng hóa các v n ñ lý lu n v nâng cao hi u qu phát tri n
c a ngành may Vi t Nam. D a trên nh ng phân tích v môi trư ng và nh ng bài
h c kinh nghi m ñ i v i ngành may Vi t Nam, tác gi ñưa ra nh ng gi i pháp
chi n lư c nh m nâng cao hi u qu c a ngành may [16].
- “Phương hu ng và các bi n pháp ch y u nh m phát tri n ngành công
nghi p d t –may trong quá trình công nghi p hóa, hi n ñ i hóa Vi t Nam”, lu n
án ti n sĩ c a Dương ðình Giám năm 2001. Nghiên c u t p trung vào vi c ñánh
giá th c tr ng s phát tri n c a ngành d t may c a Vi t Nam, tìm ra nh ng k t
qu t t ñã ñ t ñư c, nh ng t n t i và nguyên nhân, t ñó ñ xu t m t s gi i pháp

15. 4
nh m phát tri n ngành d t may c a Vi t Nam [10].
- “Chính sách công nghi p và thương m i c a Vi t Nam trong b i c nh h i
nh p” c a nhóm tác gi trong khuôn kh d án h p tác gi a T ch c H p tác
Qu c t c a Nh t B n (JICA) và Trư ng ð i h c Kinh t Qu c dân (NEU), 2004.
Trong bài vi t v ngành d t may có tên là “Ngành D t May Vi t Nam: Giá tr gia
tăng và chi n lư c phát tri n”, nhóm tác gi ñã phân tích các phương th c xu t
kh u c a ngành d t may Vi t Nam bao g m phương th c gia công xu t kh u và
xu t kh u tr c ti p. Căn c vào nh ng phân tích ñó, nhóm tác gi ñ xu t chính
sách phát tri n công nghi p d t may [7].
- Trong khuôn kh D án H p tác Nghiên c u Vi t Nam- ðan M ch có tên
“Nâng cao năng l c nghiên c u trong kinh doanh qu c t và qu c t hóa các
doanh nghi p Vi t Nam” do B Ngo i giao ðan M ch tài tr , nhóm nghiên c u
ngành d t may bao g m Ph m Thu Hương và các c ng s ñã t p trung vào v n ñ
“Chi n lư c và năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p d t may Vi t Nam sau
khi d b h th ng h n ng ch d t may- m t cách ti p c n trong chu i giá tr toàn
c u”. D a trên ñi u tra ñư c ti n hành Vi t Nam t tháng 4 ñ n tháng 6 năm
2006, t p trung vào chu i giá tr d t may toàn c u, bài nghiên c u nh n ñ nh các
doanh nghi p xu t kh u Vi t Nam ñã tham gia như th nào vào chu i giá tr d t
may toàn c u và nhu c u c a các doanh nghi p Vi t Nam trong vi c chuy n t
xu t kh u theo phương th c gia công (CMT) sang phương th c xu t kh u tr c
ti p (FOB). M c dù nghiên c u có phân tích chu i giá tr toàn c u c a ngành d t
may nhưng báo cáo này là chưa lư ng hóa ñư c giá tr t o ra m i công ño n
c a chu i giá tr ñó [15].
- “ð y m nh vi c tham gia chu i giá tr toàn c u (global value chain –
GVC) nh m nâng cao năng l c c nh tranh cho các doanh nghi p d t may Vi t
Nam” c a nhóm tác gi Trư ng ð i h c Ngo i thương năm 2008. ðây có th nói
là m t công trình nghiên c u tương ñ i hoàn thi n v chu i giá tr và năng l c
c nh tranh c a các doanh nghi p d t may Vi t Nam cho ñ n nay. Tuy nhiên,
gi ng như nh ng nghiên c u trên, báo cáo này chưa lư ng hóa ph n ñóng góp
c a các doanh nghi p d t may Vi t Nam trong chu i giá tr toàn c u [23].
- “Ti p c n chu i giá tr cho vi c nâng c p ngành d t may Vi t Nam” c a

16. 5
nhóm tác gi Trư ng ð i h c Kinh t , ð i h c ðà N ng. Bài vi t ñư c ñăng trên
T p chí Khoa h c và Công ngh c a ð i h c ðà N ng s 2 (37) 2010. Bài vi t
ti p c n chu i giá tr toàn c u nh m gi i thích s chuy n ñ i trong h th ng s n
xu t và thương m i c a ngành d t may trên th gi i. Thông qua phân tích th c
tr ng, bài vi t ñ xu t chính sách nh m h tr nâng c p quá trình, s n ph m và
ch c năng cho mô hình s n xu t thi t b g c, thay vì nh m ñ n bư c nh y ñ t phá
t s n xu t gia công sang h th ng s n xu t ñ nh hư ng xu t kh u v i thương
hi u qu nhà s n xu t [40].
Trên th gi i, có m t s nghiên c u t p trung vào chu i giá tr c a ngành
d t may c a khu v c, các nư c, trong ñó có c Vi t Nam như sau.
- “Vietnam’s Garment Industry: Moving up the Value Chain” do nhóm tác
gi Hassan Oteifa, Dietmar Stiel, Roger Fielding, Peter Davies, ñ i di n c a ð i
h c Bách Khoa Hà N i, ñ i di n c a Phòng Thương m i và Công nghi p Vi t
Nam hoàn thành vào năm 1999 và ñư c soát xét l i vào năm 2000. ðây là m t
công trình nghiên c u ñáp ng yêu c u c a m t d án thu c khuôn kh nghiên
c u v Vi t Nam c a MPDF. M c ñích c a nghiên c u là tìm hi u nh ng khó
khăn có liên quan ñ n ho t ñ ng tác nghi p và marketing c a nh ng doanh
nghi p may tư nhân Vi t Nam, t ñó ñ xu t nh ng h tr c a MPDF dành cho
nh ng doanh nghi p này [57].
- “The global apparel chain: What prospects for upgrading by developing
countries” ñư c t ch c UNIDO công b vào năm 2003 do hai tác gi
Appelbaum and Gereffi hoàn thành. Bài vi t s d ng lý thuy t v chu i giá tr
toàn c u ñ gi i thích s chuy n ñ i v s n xu t, thương m i, và chi n lư c công
ty c a ngành may trong nhi u th p k qua. Nghiên c u t p trung vào phân bi t
các mô hình c nh tranh trong khu v c phía b c c a th trư ng M c th là ðông
Á, Mexican, và Carribean. M i mô hình ñưa ra nh ng quan ñi m và nh ng thách
th c khác nhau [48].
- “Vietnam in the global garment and textile value chain: implications for
firms and workers” c a Khalid Nadvi và John Thoburn năm 2003. ðây là k t qu
nghiên c u trong khuôn kh Chương trình Toàn c u hóa và Nghèo ñói. Trong
môi trư ng toàn c u hóa v i nhi u thay ñ i ngày nay có r t nhi u thách th c ñ i

17. 6
v i ngành d t và ngành may. Nh ng thách th c ñó có nh ng tác ñ ng nh t ñ nh
ñ i v i nh ng nhà s n xu t và công nhân nh ng nư c ñang phát tri n, t o ra
nh ng ngư i thành công và nh ng k th t b i. Cho r ng m t trong nh ng qu c
gia thành công ñi n hình là Vi t Nam, nhóm tác gi s d ng mô hình chu i giá tr
toàn c u ñ phân tích trư ng h p Vi t Nam mà c th là nh ng m i quan h c a
Vi t Nam ñ i v i ngư i mua toàn c u và m i quan h gi a nh ng doanh nghi p
d t và doanh nghi p may v i nhau [60] v i m c tiêu là ñánh giá quá trình toàn
c u hóa nh hư ng như th nào ñ n nh ng doanh nghi p d t may c a Vi t Nam.
- “How do industry clusters success: a case study in China’s textiles and
apparel industries c a Zhiming Zhang, Chester and Ning Cao” ñăng trên t p chí
Qu n lý và Công ngh d t may c a Trung Qu c, s 4, năm 2004. Bài vi t t p
trung vào s thành công c a nh ng c m công nghi p Trung Qu c trong giai
ño n chuy n ñ i c a n n kinh t và l y ngành d t may làm tình hu ng nghiên
c u. T nh ng phân tích v c m công nghi p d t may Wujiang t nh Jiangsu,
các nhà nghiên c u ñã ñưa ra nh ng y u t chi ph i s thành công c a c m công
nghi p cũng như s c c nh tranh c a ngành ñư c cho là tr c t c a n n kinh t
nư c này [71].
- Bài vi t “Garment industry supply chain” c a tác gi Celia Mather xu t
b n vào năm 2004 qua Nhà xu t b n Trư ng ð i h c Manchester Motropolitan,
Anh. Bài vi t t p trung vào vi c mô t chu i cung ng toàn c u c a ngành may
v i tình hu ng nghiên c u là công ty GAP. Bài vi t ñư c hoàn thành b i nhi u
nhóm nghiên c u t nhi u qu c gia trong khu v c Châu Á như Trung Qu c,
H ng Kông, Bangladesh, Thái Lan, Pakistan, Phillipin, Srilanka, t p trung ñ
xu t cách th c các công ty may có th phân tích chu i cung ng c a mình, tăng
cư ng h p tác gi a nh ng công nhân chính th c và phi chính th c, và h p tác
d c theo chu i cung ng. Cu i cùng, nghiên c u t p trung vào vi c giúp ñ
nh ng công nhân c a công ty tìm cách c i thi n v trí c a h trong quá trình s n
xu t [49].
- Ngoài ra, còn nhi u nghiên c u v chu i giá tr / chu i giá tr toàn c u c a
ngành may nhi u nư c trên th gi i ho c nh ng khía c nh có liên quan ñ n
ngành may và chu i giá tr c a ngành may [50], [52], [54], [55], và [59]. Tuy

18. 7
nhiên, cho ñ n nay, chưa có m t công trình nghiên c u nào phân tích rõ th c
tr ng v chu i giá tr c a các doanh nghi p may xu t kh u c a Vi t Nam cũng
như nh ng liên k t c a nh ng doanh nghi p này.
ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ñ tài
Lu n án l y chu i giá tr và cách th c t ch c quan h liên k t kinh t c a
các doanh nghi p may xu t kh u c a Vi t Nam làm ñ i tu ng nghiên c u. V b n
ch t, vi c nghiên c u chu i giá tr và nh ng v n ñ có liên quan ñ n t ch c quan
h liên k t kinh t c a các doanh nghi p có m i quan h tương h ch t ch , v a là
ñi u ki n, v a là cơ s c a nhau. Chính vì v y, trong nh ng ph n phân tích, hai
v n ñ này không tách bi t hoàn toàn. Ph m vi nghiên c u c a lu n án là chu i
giá tr toàn c u nhưng lu n án ch phân tích vi c tham gia vào chu i giá tr này
c a các doanh nghi p may xu t kh u c a Vi t Nam mà không ñ c p ñ n vi c
tham gia c a các doanh nghi p/ t ch c các nư c khác. Th i gian nghiên c u
c a lu n án là t năm 2003 ñ n 2009.
Phương pháp nghiên c u
V i cách ti p c n tư duy bi n ch ng, lu n án s d ng k t h p nhi u
phương pháp nghiên c u khác nhau như nghiên c u t i bàn, ñi u tra kh o sát v i
k thu t thu th p d li u là phát thu phi u h i và ph ng v n chuyên gia.
Phương pháp nghiên c u t i bàn ñư c s d ng ñ thu th p d li u th c p,
t các ngu n như sách, t p chí, báo, k y u h i th o, internet... Tác gi t p trung
vào tìm ki m, nghiên c u và t ng h p nh ng tài li u trong và ngoài nư c v các
v n ñ như chu i giá tr , phân tích năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p d t
may và vi c t ch c quan h liên k t c a các doanh nghi p, ñ c bi t là nh ng bài
vi t v các doanh nghi p may xu t kh u. Trên cơ s ñó, tác gi ñã t ng h p thành
m t ph n lý thuy t tương ñ i ñ y ñ v phân tích chu i giá tr và t ch c quan h
liên k t c a các doanh nghi p.
Các d li u sơ c p ñư c thu th p d a trên phương pháp phát thu phi u h i
và ph ng v n chuyên gia. Thông tin ñư c thu th p thông qua ph ng v n tr c ti p
các chuyên gia, nhà qu n lý t i các doanh nghi p, g i b n câu h i tr c ti p, g i
chuy n phát nhanh và g i fax. K t qu là trong s nh ng phi u tr l i thông tin có

19. 8
31 phi u h p l (xem danh m c các t ch c tr l i b n câu h i ph n ph l c).
Các d li u ñư c x lý và phân tích b ng ph n m m SPSS phiên b n 16.2. Ngoài
ra, các d li u sơ c p ñư c thu th p thông qua ph ng v n chuyên gia ñư c x lý
b ng phương pháp phân tích, t ng h p và so sánh.
Nh ng ñi m m i c a lu n án
- Làm rõ thêm khái ni m chu i giá tr và cách xác ñ nh chu i giá tr trong
quá trình s n xu t ra m t s n ph m nh t ñ nh.
- Xác ñ nh chu i giá tr c a doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam
- ðánh giá vi c t ch c liên k t gi a các doanh nghi p may và các khâu
khác trong quá trình t o ra và ñưa s n ph m may ñ n tay ngư i tiêu dùng.
- ð xu t gi i pháp tăng cư ng tham gia chu i giá tr và t ch c quan h
liên k t c a các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam v i m c ñích t o ra giá
tr gia tăng cao hơn cho nh ng doanh nghi p này.
K t c u chung c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph l c, n i dung c a
lu n án ñư c chia làm 3 chương như sau:
Chương 1: Nh ng lý lu n cơ b n v phân tích chu i giá tr và t ch c quan
h liên k t c a các doanh nghi p.
Chương 2: Th c tr ng chu i giá tr toàn c u và quan h liên k t kinh t c a
các doanh nghi p may xu t kh u Vi t Nam.
Chương 3: Gi i pháp tăng cư ng s tham gia c a các doanh nghi p may
xu t kh u Vi t Nam vào chu i giá tr toàn c u.

20. 9
CHƯƠNG 1: NH NG LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH CHU I GIÁ TR VÀ T
CH C QUAN H LIÊN K T KINH T C A CÁC DOANH NGHI P
1.1. Khái ni m chu i giá tr
1.1.1. Khái ni m chu i giá tr
Khái ni m chu i
Khái ni m v chu i ñ u tiên ñư c ñ c p trong lý thuy t v phương pháp
chu i (filière). Phương pháp này g m các trư ng phái tư duy nghiên c u khác
nhau và s d ng nhi u lý thuy t như phân tích h th ng, t ch c ngành, kinh t
ngành, khoa h c qu n lý và kinh t chính tr Mac xít. Kh i ñ u, phương pháp này
ñư c các h c gi c a Pháp s d ng ñ phân tích h th ng nông nghi p c a M
nh ng năm 1960s, t ñó ñưa ra nh ng g i ý ñ i v i vi c phân tích h th ng nông
nghi p c a Pháp và s h i nh p theo chi u d c c a các t ch c trong h th ng
nư c này. Chính sách nông nghi p c a Pháp s d ng phương pháp này như là
công c ñ t ch c s n xu t các m t hàng xu t kh u ñ c bi t ñ i v i nh ng m t
hàng như cao su, bông, cà phê và d a. Cho ñ n nh ng năm 1980s, phương pháp
này ñư c ng d ng r ng rãi nhi u qu c gia khác trên th gi i. Trong th i gian
này, khung filière không ch t p trung vào h th ng s n xu t nông nghi p mà còn
chú tr ng ñ c bi t ñ n m i liên k t gi a h th ng này v i công nghi p ch bi n,
thương m i, xu t kh u và khâu tiêu dùng cu i cùng [63].
Trong lý thuy t v chu i, khái ni m chu i ñư c s d ng ñ mô t ho t
ñ ng có liên quan ñ n quá trình s n xu t ra s n ph m cu i cùng (có th là s n
ph m ho c là d ch v ). Khi nhìn l i nh ng phân tích v chu i c a các h c gi sau
này, khái ni m chu i phương pháp này không có gì khác bi t nhi u ñ i v i
nh ng khái ni m chu i giá tr v sau. Phương pháp chu i ch u nh hư ng nhi u
c a nh ng phân tích v n n kinh t M trong nh ng năm 1950s, nên ch y u t p
trung vào vi c ño lư ng ñ u vào và ñ u ra và giá tr gia tăng ñư c t o ra trong các
công ño n c a quá trình s n xu t. Phương pháp này ñ c bi t nh n m nh s ñóng
góp c a b ph n k toán và ñ xu t hai lu ng tư tư ng quan tr ng. Th nh t, vi c
ñánh giá chu i v m t kinh t và tài chính chú tr ng vào v n ñ t o thu nh p và

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52791
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562