Download luận án tiến sĩ ngành lịch sử kinh tế với đề tài: Công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu của Thái Lan, kinh nghiệm và khả năng vận dụng đối với Việt Nam
TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KỸ NĂNG VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 200 C...
Luận án: Công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu của Thái Lan, kinh nghiệm và khả năng vận dụng đối với Việt Nam
1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
-------------------------------
LÊ THANH BÌNH
CÔNG NGHI P HÓA HƯ NG V
XU T KH U C A THÁI LAN, KINH NGHI M
VÀ KH NĂNG V N D NG VÀO VI T NAM
Chuyên ngành : L ch s kinh t
Mã ngành : 63 31 01 05
LU N ÁN TI N S KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c:
1. PGS.TS. NGÔ XUÂN BÌNH
2. PGS. TS. LÊ NG C TÒNG
HÀ N I - 2010
2. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình
nghiên c u c a riêng tôi, các s li u nêu trong lu n
án là trung th c. Nh ng k t lu n khoa h c c a lu n
án chưa t ng ñư c công b trong b t kỳ công trình
nào khác.
Lê Thanh Bình
3. ii
M C L C
L I CAM ðOAN ....................................................................................................... i
M C L C..................................................................................................................ii
DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T T T................................................. v
DANH M C CÁC B NG ......................................................................................vii
DANH M C HÌNH V ........................................................................................... ix
PH N M ð U........................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M TH C TI N V
CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T KH U.................... 6
1.1. CƠ S LÝ LU N C A CÔNG NGHI P HÓA VÀ MÔ HÌNH CÔNG
NGHI P HÓA HƯ NG V XU T KH U........................................................ 6
1.1.1. Khái ni m và n i dung c a công nghi p hoá............................................. 6
1.1.2. Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u ..................................................... 13
1.2. CÁC MÔ HÌNH CÔNG NGHI P HÓA CÁC NƯ C ðANG PHÁT TRI N ...... 17
1.2.1. Công nghi p hóa thay th nh p kh u (ISI).............................................. 17
1.2.2. Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u (EOI)........................................... 22
1.3. M T S CH S ðÁNH GIÁ CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T KH U.. 34
1.3.1. Cơ c u t ng s n ph m n i ñ a (GDP)...................................................... 34
1.3.2. Cơ c u lao ñ ng làm vi c trong n n kinh t ............................................ 36
1.3.3. Cơ c u hàng xu t kh u............................................................................. 37
1.3.4. Thành ph n c a s n lư ng ñ u ra c a ngành công nghi p...................... 38
1.3.5. Trình ñ khoa h c và công ngh .............................................................. 39
1.3.6. Thu nh p bình quân ñ u ngư i và ch s phát tri n con ngư i ............... 39
1.4. KINH NGHI M CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T KH U M T
S NƯ C.......................................................................................................... 41
1.4.1. Hàn Qu c................................................................................................. 41
1.4.2. ðài Loan .................................................................................................. 54
1.4.3. M t s kinh nghi m t công nghi p hóa hư ng v xu t kh u Hàn
Qu c và ðài Loan.............................................................................................. 60
4. iii
CHƯƠNG 2: QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T
KH U C A THÁI LAN............................................................... 63
2.1. KHÁI QUÁT V ðI U KI N T NHIÊN, KINH T - XÃ H I C A THÁI LAN... 63
2.1.1. ði u ki n t nhiên.................................................................................... 63
2.1.2. ði u ki n kinh t - chính tr - xã h i........................................................ 65
2.2. KHÁI QUÁT V QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HÓA THAY TH NH P
KH U C A THÁI LAN GIAI ðO N (1959 - 1972)........................................ 66
2.2.1. Chính sách công nghi p hoá thay th nh p kh u..................................... 67
2.2.2. K t qu và h n ch ................................................................................... 70
2.3. CÔNG NGHI P HÓA HƯ NG V XU T KH U C A THÁI LAN GIAI
ðO N (NĂM 1972 ð N 2008).................................................................................73
2.3.1. Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan giai ño n (1972 -
1997) .................................................................................................................. 73
2.3.2. Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan, giai ño n (1997
ñ n 2008) ......................................................................................................... 107
2.4. M T S BÀI H C KINH NGHI M C A THÁI LAN ................................... 130
2.4.1. Bài h c kinh nghi m t s thành công c a Thái Lan............................ 130
2.4.2. Bài h c kinh nghi m t s th t b i........................................................ 135
CHƯƠNG 3: KINH NGHI M CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T
KH U C A THÁI LAN VÀ KH NĂNG V N D NG
CHO VI T NAM ........................................................................ 139
3.1. KHÁI QUÁT V QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HOÁ VI T NAM .......... 139
3.1.1. Công nghi p hoá th i kỳ 1961 - 1985 ................................................... 139
3.1.2. Công nghi p hoá, hi n ñ i hoá th i kỳ t 1986 ñ n nay....................... 143
3.2. NH NG ðI M TƯƠNG ð NG VÀ KHÁC BI T GI A VI T NAM VÀ
THÁI LAN TRONG CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T KH U ...... 162
3.2.1. Nh ng ñi m tương ñ ng........................................................................ 162
3.2.2. Nh ng ñi m khác bi t............................................................................ 167
3.3. KH NĂNG V N D NG M T S BÀI H C KINH NGHI M C A THÁI
LAN V I VI T NAM ..................................................................................... 175
5. iv
3.3.1. V vai trò nhà nư c trong ti n trình công nghi p hoá hư ng v xu t
kh u.................................................................................................................. 175
3.3.2. Chi n lư c công nghi p hóa và phát tri n vùng.................................... 178
3.3.3. Tăng cư ng thu hút ngu n v n tư nư c ngoài ñ ng th i v i huy ñ ng
ngu n v n trong nư c...................................................................................... 179
3.3.4. Chú tr ng phát huy l i th so sánh trong quá trình CNH theo hư ng
xu t kh u.......................................................................................................... 181
3.3.5. V xây d ng cơ c u kinh t năng ñ ng, hi u qu .................................. 183
3.3.6. Gi i quy t t t m i quan h gi a tăng trư ng nhanh và phát tri n b n
v ng ................................................................................................................. 184
3.3.7. ða d ng hóa th trư ng, duy trì và nâng cao ch t lư ng s n
ph m ................................................................................................................ 186
3.3.8. Chú tr ng nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c và thúc ñ y phát tri n
khoa h c và công ngh ph c v quá trình CNH.............................................. 190
K T LU N VÀ KI N NGH .............................................................................. 193
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ðà CÔNG B CÓ LIÊN
QUAN ð N ð TÀI LU N ÁN.......................................................................... 196
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................... 197
PH L C............................................................................................................... 204
6. v
DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T T T
Vi t t t Ti ng Vi t Ti ng Anh
ADB Ngân hàng Phát tri n Châu Á Asian Development Bank
AFTA Khu v c m u d ch t do ASEAN ASEAN Free Trade Area
APEC Di n ñàn hơp tác kinh t châu Á Thái
Bình Dương
Asia-Pacific Economic Cooperation
ASEAN Hi p h i các qu c gia ðông Nam Á Association of South East Asian
Naitons
BOI y ban ñ u tư Board of Investment
BOT Ngân hàng Qu c gia Thái Lan Bank of Thailand
CIF Ti n hàng, b o hi m và cư c phí. Ngư i
bán s mua b o hi m và tr cư c cho
hàng t i c ng c a bên mua
Cost, Insurance, Freight
CNH Công nghi p hóa Industrialization
Chaebols Các t p ñoàn l n c a Hàn Qu c
EOI Công nghi p hoá hư ng v xu t kh u Export Oriented Industry
EU Liên Minh Châu Âu European Union
FDI ð u tư tr c ti p nư c ngoài Foreign Direct Investment
GDP T ng s n ph m qu c n i Gross Domestic Product
GNP T ng s n ph m qu c gia Gross National Product
HðH Hi n ñ i hóa Modernization
IMF Qu ti n t qu c t International Monetary Fund
ICOR T s tăng v n trên s n lư ng Incremental Capital-Output Ratio
ISI Ngành CN thay th nh p kh u Import Substitution Industry
IPZs Khu Xúc ti n ð u tư Investment Promoting Zones
KIST Vi n Khoa h c và Công ngh Hàn Qu c Korean Institute of Science and
Technology
7. vi
MNE Công ty ña qu c gia Multinations Enterprises
NESDB y ban phát tri n kinh t xã h i Thái Lan National Economic and Social
Development Board
NIE Các n n kinh t công nghi p m i Newly Industrialized Economies
Nxb Nhà xu t b n
ODA Vi n tr phát tri n chính th c Official Development Assistance
R&D Nghiên c u và tri n khai Research and Development
SMEs Doanh nghi p v a và nh Small and Medium Enterprises
SOE Doanh nghi p nhà nư c State Owned Enterprises
TRIMs Bi n pháp ñ u tư liên quan ñ n thương
m i
Trade Related Investment Measures
USD ðô-la M US Dollars
VND ð ng Vi t Nam Vietnamese Dong
WB Ngân Hàng Th gi i World Bank
WTO T ch c Thương m i Th gi i World Trade Organization
8. vii
DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1: Nh ng ch tiêu kinh t cơ b n năm 1996 c a các NIE châu Á................. 33
B ng 1.2: Cơ c u ngành công nghi p - các nư c ñang phát tri n và các nư c
phát tri n.................................................................................................. 39
B ng 1.3: T c ñ tăng trư ng GNP, giai ño n (1954 – 1960) ................................. 42
B ng 1.4: M t s chi tiêu kinh t c a Hàn Qu c vào nh ng năm 1960.................... 52
B ng 1.5: T c ñ tăng trư ng GNP th c, ð u tư và Xu t kh u trong các k
ho ch 5 năm (FYP), giai ño n (1962-1986)............................................ 53
B ng 1.6: Các ch s kinh t vĩ mô c a ðài Loan, giai ño n (1952-1986) ............... 55
B ng 1.7: Ngo i thương c a ðài Loan, giai ño n (1950 – 1980) ............................. 60
B ng 2.1: Cơ c u ngành c a ngành ch bi n, ch t o Thái Lan, giai ño n
(1950-1976) ...................................................................................71
B ng 2.2: Cơ c u hàng xu t kh u c a Thái Lan, giai ño n (1980 – 1991) ............... 78
B ng 2.3: M t s hàng hóa xu t kh u c a Thái Lan, giai ño n (1981 – 1993)......... 79
B ng 2.4: M t s th trư ng xu t kh u c a Thái Lan, giai ño n 1980-1997 ............ 82
B ng 2.5: T su t b o h danh nghĩa và th c t c a Thái Lan, giai ño n
(1964 – 1978).................................................................................83
B ng 2.6: T su t b o h danh nghĩa và th c t , giai ño n (1981-1985).................. 85
B ng 2.7: B o h thu nh p kh u m t s nư c...................................................... 87
B ng 2.8: FDI trong các ngành c a Thái Lan, giai ño n (1970-1995)...................... 94
B ng 2.9: T ng s d án và các ch s liên quan trong các doanh nghi p do BOI
h tr , giai ño n (1989-1998).................................................................. 97
B ng 2.10: T ng d án do BOI h tr hư ng v xu t kh u, giai ño n (1989-1998).........98
B ng 2.11: T l l c lư ng lao ñ ng có trình ñ ti u h c m t s nư c châu Á .... 99
B ng 2.12: T l nh p h c c a m t s nư c Châu Á (1988) .................................. 100
B ng 2.13: Cơ c u GDP c a Thái Lan, giai ño n (1970 – 1995) ........................... 104
B ng 2.14: Lao ñ ng theo ngành............................................................................. 105
B ng 2.15: M c ñánh thu trung bình các nư c Châu Á, giai ño n (1985-2001)........113
B ng 2.16: Trình t th i gian thay ñ i thu Thái Lan (1970-2007)..................... 114
B ng 2.17: T su t b o h danh nghĩa và th c Thái Lan giai ño n (1980-2003).........116
9. viii
B ng 2.18: T l FDI so v i GDP ........................................................................... 119
B ng 2.19: Tình tr ng l c lư ng lao ñ ng Thái Lan, giai ño n (1993 – 2002) ...... 125
B ng 2.20: Cơ c u lao ñ ng giai ño n (1993 – 2002)............................................ 127
B ng 2.21: Cơ c u lao ñ ng theo ngành.................................................................. 128
B ng 2.22: S thay ñ i l c lư ng lao ñ ng trong các ngành .................................. 129
B ng 3.1: Cơ c u thu nh p qu c dân c a Vi t Nam, giai ño n (1976 – 1985)....... 142
B ng 3.2: T c ñ tăng trư ng kinh t c a Vi t Nam, giai ño n (1986-2008).................. 150
B ng 3.3: Cơ c u ngành trong GDP, giai ño n (1986 – 2008)................................ 151
B ng 3.4: Cơ c u s n xu t ngành công nghi p........................................................ 152
B ng 3.5: Xu t kh u và GDP giai ño n 1986 - 2005 .............................................. 153
B ng 3.6: Phân lo i cơ c u hàng xu t kh u theo m c ñ ch bi n ......................... 153
B ng 3.7: Phân lo i c a WB v m c thu nh p theo GDP bình quân...................... 154
B ng 3.8: Thu nh p bình qu n c a Vi t Nam và 1 s nư c khu v c...................... 155
B ng 3.9: Tăng trư ng GDP và ICOR m t s qu c gia ðông Á............................ 156
B ng 3.10: Lao ñ ng và t c ñ tăng trư ng GDP, giai ño n (1991 – 2005).......... 157
B ng 3.11: X p h ng năng l c c nh tranh c a Vi t Nam ....................................... 158
B ng 3.12: Ch s xã h i ......................................................................................... 163
B ng 3.13: Các ch s kinh t .................................................................................. 164
B ng 3.14: Cơ c u giá tr gia tăng, xu t, nh p kh u c a Thái Lan ......................... 171
B ng 3.15: Cơ c u giá tr gia tăng, xu t kh u và nh p kh u c a Vi t Nam............ 172
10. ix
DANH M C HÌNH V
Hình 2.1: Khái ni m tuy n tính c a ñ i m i.............................................................102
Hình 2.2: Tăng trư ng GDP (%) t năm 1988 ñ n năm 2005..................................122
Hình 2.3: Thay ñ i cơ c u kinh trong n n kinh t Thái Lan 1950- 2001 (%) .................123
Hình 2.4: T l xu t kh u c a các ngành ch bi n, ch tác so v i t ng s n lư ng,
giai ño n 1970-2000. (ðơn v : %) ..........................................................124
Hình 2.5: T tr ng vi c làm c a ngành ch bi n, ch tác và c a ngành nông
nghi p t 1970 - 2000 ..............................................................................129
Hình 3.1: H s ICOR c a Vi t Nam qua các giai ño n...........................................156
11. 1
PH N M ð U
1.Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u
Công nghi p hóa là con ñư ng t t y u giúp các nư c nghèo nàn, l c h u
có kh năng thoát kh i ñói nghèo và phát tri n. M y th p k qua, công nghi p
hóa ñã di n ra nhi u nư c ñang phát tri n v i s ña d ng v mô hình, cùng
v i nh ng thành công, h n ch khác nhau, th m chí có nư c ñã ph i tr giá do
nh ng sai l m trong công nghi p hóa.
T công nghi p hóa thay th nh p kh u chuy n sang công nghi p hóa
hư ng v xu t kh u ñã ñánh d u bư c ngo t quan tr ng trong ti n trình
công nghi p hóa m t s nư c. Thái Lan là m t trong nh ng nư c ñã ñ t
ñư c nh ng thành công nh t ñ nh trong ti n trình công nghi p hóa và ñang
vươn lên tr thành nư c công nghi p m i. Tuy nhiên, quá trình công
nghi p hóa c a Thái Lan cũng b c l không ít h n ch . ð c bi t, sau cu c
kh ng ho ng tài chính, ti n t châu Á năm 1997 Thái Lan bu c ph i có
nh ng chính sách, gi i pháp ñi u ch nh tình tr ng quá nóng c a n n kinh t .
Nh ng thành công và h n ch trong công nghi p hóa c a Thái Lan ñã ñ l i
nhi u bài h c kinh nghi m cho các nư c ñang phát tri n trong ti n trình
công nghi p hóa ñ t nư c.
Vi t Nam chuy n t n n kinh t k ho ch hóa t p trung sang kinh t th
trư ng và m c a h i nh p kinh t qu c t . Th c hi n công cu c công nghi p
hóa, hi n ñ i hóa theo ñư ng l i ñ i m i c a ð ng ñã góp ph n tích c c làm
thay ñ i bư c ñ u di n m o kinh t ñ t nư c. Năm 1986, Vi t Nam th c s
bư c vào th i kỳ c i cách, m c a v i phương châm ña d ng hoá, ña phương
hoá, mu n làm b n v i t t c các nư c …. Vi t Nam nh n th c rõ t m quan
tr ng c a chi n lư c công nghi p hoá hư ng v xu t kh u, chi n lư c phát
tri n mang l i thành công và th nh vư ng cho nhi u nư c vùng ðông Á và
ðông Nam Á như Singapore, Malyasia và Thái Lan. Cho ñ n nay, sau hơn 20
năm ñ i m i, c i cách và m c a, hư ng v xu t kh u, n n kinh t Vi t Nam
12. 2
ñã ñ t ñư c nhi u thành t u, song cũng không ít nh ng thách th c, khó khăn,
ñòi h i ph i có cách ti p c n m i trên cơ s ch n l c nh ng bài h c kinh
nghi m c a các nư c ñi trư c.
Vi t Nam và Thái Lan khi bư c vào công nghi p hóa có m t s ñi m
tương ñ ng v ñi u ki n kinh t , t nhiên, xã h i. Vì v y, nghiên c u ti n
trình công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan không ch có ý nghĩa
lý lu n và th c ti n, mà còn có tính tham kh o kinh nghi m cho quá trình
công nghi p hóa, hi n ñ i hóa Vi t Nam hi n nay. ðó là lý do nghiên c u
sinh ch n ñ tài: “Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan, kinh
nghi m và kh năng v n d ng ñ i v i Vi t Nam” làm n i dung nghiên c u.
2. T ng quan các công trình nghiên c u liên quan ñ n lu n án
Công nghi p hóa hư ng v xu t kh u là m t ch ñ ñã có nhi u công
trình nghiên c u trong và ngoài nư c có giá tr v m t lý lu n cũng như th c
ti n liên quan ñ n vi c tìm ki m l i gi i ñáp cho các bài h c thành công cũng
như th t b i c a nhi u nư c trên th gi i trong ñó có Thái Lan. Tuy nhiên, các
công trình nghiên c u v bài h c công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a
Thái Lan không nhi u, và n u có thì cũng r t ít công trình nghiên c u, phân
tích, ñánh giá hay t ng k t l i nh ng bài h c ñư c và chưa ñư c c a chi n
lư c công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan m t cách có h
th ng, toàn di n, sâu s c và c p nh t.
Các công trình nghiên c u chi n lư c công nghi p hóa hư ng v xu t
kh u c a Thái Lan Vi t Nam cũng không nhi u. Ph n l n các công trình
nghiên c u ch ñ này xu t hi n dư i d ng thông tin ng n ñăng trên các báo,
t p chí nghiên c u ho c ch ñư c ñ c p trong chương sách. Các công trình
ch t p trung ch y u vào khái quát sơ lư c v chính sách công nghi p hóa
hư ng v xu t kh u và cũng chưa có m t công trình nào phân tích, ñánh giá
m t cách sâu s c toàn di n v các chính sách, bi n pháp thúc ñ y công nghi p
hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan.
13. 3
Nh ng công trình khoa h c tiêu bi u liên quan ñ n ch ñ ñó là:
“Thailand’s industrialization and its consequences” GS.TS Medhi
Krongkaew (1995) Nhà xu t B n (Nxb) Macmillan Press Ltd. N i dung c a
cu n sách ñ c p tác ñ ng c a quá trình công nghi p hóa c a Thái Lan trong
t t c các lĩnh v c t nông nghi p, tài chính, ñô th hóa, môi trư ng, giáo d c
và s c kh e. Chương 3, tác gi có ñ c p công nghi p hóa hư ng v xu t
kh u c a Thái Lan. Tuy nhiên, chuơng này tác gi cũng ch m i ñ c p ñ n
m t s chính sách và k t qu , mà chưa ñi sâu phân tích tác ñ ng c a các chính
sách ñó như th nào. Hơn n a, tác gi ch gi i h n quá trình công nghi p hóa
ñ n ñ u nh ng năm 1990, do v y nh ng thông tin s li u m i v n chưa ñư c
c p nh t. Ti p theo là cu n “Công nghi p hóa Vi t Nam trong th i ñ i châu Á
- Thái Bình Dương” c a GS.TS. Tr n Văn Th , Nhà xu t b n (Nxb) Thành
ph H Chí Minh, 1997. Cu n sách ñ c p ñ n v trí và vai trò c a Vi t Nam
trong khu v c châu Á - Thái Bình Dương, năng l c xã h i và mô hình phát
tri n kinh t Vi t Nam. Trong cu n sách, tác gi cũng ñ c p ñ n kinh nghi m
phát tri n c a các nư c ðông Á và ðông Nam Á trong ho ch ñ nh chính sách,
tăng cư ng tính c nh tranh, ñ y m nh xu t kh u, thu hút ñ u tư .v.v...và ñ
xu t m t s bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam. Tuy nhiên, công trình này
chưa ñi sâu phân tích tác ñ ng c a t ng chính sách t i ti n trình phát tri n
kinh t và các bài h c ñ xu t còn khiêm t n. Công trình “Bi n ñ ng kinh t
t ðông Á và con ñư ng công nghi p hóa Vi t Nam” GS.TS Tr n Văn Th ,
Nxb Tr , 2005. Trong công trình, tác gi phân tích b i c nh n n kinh t c a
Vi t Nam vào ñ u th k th XXI và so sánh nó v i các n n kinh t ðông Á
và ðông Nam Á... và nêu lên m t s bài h c kinh nghi m và g i ý chính sách
ñ i v i Vi t Nam. Bài nghiên c u c a Ari Kokko, (2002) “Export led growth
in East Asia: Lessons learnt for the Europe’s transition economies” ñã ñ c p
mô hình tăng trư ng hư ng theo xu t kh u c a các nư c Nh t B n, Hàn
Qu c, ðài Loan, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Trung Qu c. Tác gi ñã
mô t và phân tích các chính sách phát tri n công nghi p hư ng v xu t kh u
14. 4
c a t ng nư c và ñ xu t m t s bài h c cho các nư c chuy n ñ i Châu Âu.
Tuy nhiên, bài nghiên c u này tác gi chưa phân tích m t cách t m các chính
sách và bi n pháp c th c a t ng nư c, ñ c bi t là Thái Lan. Cu n “ði u
ch nh cơ c u kinh t Hàn Qu c, Malayxia và Thái Lan” c a TS. Hoàng Th
Thanh Nhàn, Nxb Chính tr qu c gia, năm 2003, trình bày khái quát b i c nh
chung d n ñ n vi c chính ph các nư c này ti n hành ñi u ch nh cơ c u trong
các khu v c kinh t ch ch t như tài chính, ngân hàng, công ty. Tác gi ñ
c p ñ n vai trò c a thương m i và ñ u tư qu c t trong quá trình phát tri n
kinh t , bi n pháp thúc ñ y thương m i và ñ u tư. Tuy nhiên, cu n sách này
cũng ch d ng l i ph n tài chính ngân hàng, và công ty mà chưa ñ c p sâu
ñ n ti n trình công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan.
3. M c ñích nghiên c u c a lu n án
M c ñích nghiên c u c a lu n án nh m làm rõ th c tr ng quá trình công
nghi p hoá hư ng v xu t kh u Thái Lan. Qua ñó, rút ra m t s bài h c
kinh nghi m và kh năng v n d ng vào ti n trình công nghi p hóa c a Vi t
Nam hi n nay.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- ð i tư ng nghiên c u: Lu n án l y công nghi p hóa hư ng v xu t
kh u c a Thái Lan làm ñ i tư ng nghiên c u.
- N i dung nghiên c u bao hàm các chính sách, bi n pháp trong ti n
trình công nghi p hoá hư ng v xu t kh u c a Thái Lan.
- Ph m vi nghiên c u, lu n án t p trung nghiên c u giai ño n công
nghi p hoá hư ng v xu t kh u c a Thái Lan t 1972 ñ n 2008.
5. Phương pháp nghiên c u
Lu n án ñi sâu nghiên c u quá trình công nghi p hóa hư ng v xu t
kh u c a Thái Lan có s d ng phương pháp ch y u sau:
- Phương pháp l ch s , phương pháp lô gíc, phương pháp ñ i ch ng ñ
so sánh và phân tích.
15. 5
- Phương pháp phân tích th ng kê, t ng h p: thông qua vi c s d ng các
s li u ñã ñư c chính th c công b qua sách, báo, t p chí, h i th o vv... t các
t ch c liên quan Thái Lan, th gi i và Vi t Nam.
- ð ng th i lu n án cũng s d ng phương pháp kinh t lư ng ñ ñánh
giá tác ñ ng c a công nghi p hóa ñ i v i n n kinh t nh m làm sáng t hơn
ưu th c a công nghi p hoá hư ng v xu t kh u.
Ngoài ra, tác gi còn k th a và phát huy có ch n l c nh ng k t qu
nghiên c u có liên quan c a các h c gi trong và ngoài nư c.
6. ðóng góp m i c a lu n án
Trên cơ s phân tích ti n trình công nghi p hoá hư ng v xu t kh u c a
Thái Lan t năm 1972, Lu n án ch ra r ng mô hình công nghi p hoá c a nư c
này là xu t phát t m t nư c nông nghi p, ñ ti n t i m t nư c nông-công
nghi p m i (NAIC), ch không ph i là nư c công nghi p m i (NICs) như các
nư c ðông Á. Các nư c nông-công nghi p m i này l y nông nghi p làm xu t
phát ñi m, là ch d a cho quá trình CNH, và nông nghi p, nông thôn, nông dân
th t s luôn ñư c coi tr ng trong nh n th c, chi n lư c, chính sách và k ho ch
phát tri n kinh t -xã h i c a các nư c này; có s phát tri n tương ñ i cân b ng
gi a nông và công nghi p trong quá trình CNH; cùng v i công nghi p hoá
trong công nghi p, nông nghi p cũng ñư c phát tri n theo hư ng hi n ñ i,
chuyên canh, và hư ng vào xu t kh u; và Nhà Nư c luôn ñóng vai trò quan
tr ng trong ñ nh hư ng th trư ng cho quá trình CNH nông nghi p.
7. K t c u c a lu n án
Ngoài m c l c và danh m c tài li u tham kh o, l i m ñ u, k t lu n, n i
dung chính c a lu n án bao g m 3 chương, như sau:
Chương 1: Cơ s lý lu n và kinh nghi m th c ti n v công nghi p hóa
hư ng v xu t kh u.
Chương 2: Quá trình công nghi p hóa hư ng v xu t kh u c a Thái Lan
t năm 1972 ñ n 2008.
Chương 3: Kh năng v n d ng m t s kinh nghi m v công nghi p hóa
hư ng v xu t kh u c a Thái Lan ñ i v i Vi t Nam.
16. 6
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M TH C TI N V
CÔNG NGHI P HOÁ HƯ NG V XU T KH U
1.1. CƠ S LÝ LU N C A CÔNG NGHI P HÓA VÀ MÔ HÌNH CÔNG
NGHI P HÓA HƯ NG V XU T KH U
1.1.1. Khái ni m và n i dung c a công nghi p hoá
1.1.1.1. Khái ni m
Khái ni m v công nghi p hóa ñư c ñ c p r t nhi u trong các công
trình khoa h c và cũng chưa có ñư c s nh t trí cao. Ngư i ta có th ñ nh
nghĩa công nghi p hóa theo nhi u cách ti p c n khác nhau, t nhi u quan
ñi m khác nhau. V i cách ti p c n khác nhau thì quan ni m v công nghi p
hóa cũng khác nhau và t ñó d n ñ n nh ng chính sách khác nhau trong t ng
giai ño n phát tri n c a nó. Chúng ta có th xem xét công nghi p hóa theo các
các quan ñi m sau:
Th nh t, công nghi p hóa là m t quá trình cách m ng căn b n trong
phương th c s n xu t và k t c u kinh t , do ñó nó có m t n i hàm sâu s c và
ngoài di n phong phú. Năm 1963, T ch c phát tri n công nghi p Liên h p
qu c (UNIDO) năm ñã ñưa ra m t ñ nh nghĩa mang tính qui ư c v công
nghi p hóa là: “Công nghi p hóa là m t quá trình phát tri n kinh t trong ñó
m t b ph n ngu n l c qu c gia ngày càng l n ñư c huy ñ ng ñ xây d ng
cơ c u kinh t nhi u ngành v i công ngh hi n ñ i ñ s n xu t ra các phương
ti n s n xu t, hàng tiêu dùng, có kh năng ñ m b o m t nh p ñ tăng trư ng
cao trong n n kinh t và ñ m b o s ti n b kinh t và xã h i”. Như v y, ñ nh
nghĩa này có v như tho mãn ñư c các quan ñi m khác nhau và nh n m nh
t i ph m trù phát tri n, nhưng v n không ph n ánh h t b n ch t kinh t c a
công nghi p hóa là cu c cách m ng làm thay ñ i trong phương th c s n xu t,
17. 7
trong k t c u c a n n kinh t xã h i. B i vì ti n trình công nghi p hóa luôn là
ti n trình phát tri n kinh t , trong ñó di n ra s t p trung các ngu n l c cho
thay ñ i cơ c u kinh t và thay ñ i trong công ngh , hơn n a nh n m nh t i v
trí then ch t, ch ñ o c a công nghi p hóa trong c u trúc kinh t và công ngh
trong phương th c s n xu t.
Th hai, công nghi p hóa ñã di n trong hai th i ñ i khác nhau, th i ñ i
phát tri n c ñi n và th i ñ i phát tri n hi n ñ i. Hai th i ñ i này khác nhau
v ch t trong trình ñ phát tri n, do v y, chúng cũng khác nhau v trình ñ ñ t
ñư c, v quá trình c a nó, v mô th c và s khác nhau v h th ng. Hai ñ c
thù này xu t phát t hai ch nh th khác nhau do ñó ta khó có th có ñư c m t
ñ nh nghĩa ng n g n v công nghi p hóa mà nó có th bao quát ñư c c hai
th i ñ i v i hai ch nh th khác bi t quá l n. [11, tr16]
Th ba, công nghi p hóa là m t ch nh th c a ti n trình phát tri n kinh
t , ti n trình trong ñó công nghi p hóa là n i dung v t ch t c a m t s thay ñ i
căn b n mang tính cách m ng trong phương th c s n xu t, trong k t c u kinh
t , xác l p nên th i ñ i phát tri n kinh t . Quan ñi m này d a ch y u vào nh n
th c c a s ti n tri n trong công nghi p, quy mô công nghi p hóa v s thay
ñ i trong k t c u ngành s n xu t và trong k thu t, trong công ngh s n xu t.
Cách nhìn này thi u ñi hình thái xã h i c a s n xu t, c a quá trình c i bi n v t
ch t c a n n s n xu t, mà ch n ng n v l c lư ng s n xu t, và các ho t ñ ng
c th trong vi c s n xu t ra c a c i hi n v t c a n n s n xu t. [11, tr16]
Th tư, nhìn t khía c nh l ch s thì công nghi p hóa là m t khâu trong
chu i ti n hóa c a n n kinh t , mà b n thân nó có m t quá trình l ch s di n
ra r t dài v i hai c p ñ , c p ñ c ñi n và c p ñ hi n ñ i. Nhìn l i l ch s
phát tri n, ta có th th y ñư c cách m ng công nghi p di n ra ñ u tiên Anh
vào kho ng th k XVIII, cho ñ n này ñã g n ñư c 300 năm, sau ñó di n ra
các nư c B c M , Tây Âu, B c Âu và Nh t b n. Nhưng sau g n 100 năm t
18. 8
khi cu c cách m ng công nghi p Anh b t ñ u thì khái ni m công nghi p hóa
m i ra ñ i, và ngư i ta ñã dùng chúng su t t ñó ñ n nay. Khái ni m công
nghi p ra ñ i ñánh d u m t bư c ti n trong vi c gi i quy t v n ñ t nông
nghi p sang công nghi p. m t ph m trù khác, khái ni m công nghi p hoá
mang tính l ch s như là bư c chuy n kinh t t làn sóng nông nghi p sang
làn sóng công nghi p. Các bư c ti n tri n t ti u th công nghi p sang ñ i
công nghi p. Khi có s bi n ñ i v ch t trong k thu t hay trong k t c u công
nghi p thì ngư i ta coi nó là cách m ng công nghi p l n th hai, l n th ba.
Như v y có nhi u cu c cách m ng d n ñ n thành m t chu i các cu c cách
m ng. V i cách hi u ñó khái ni m cách m ng công nghi p l i m t tính xác
ñ nh l ch s trong bư c chuy n cách m ng t làn sóng nông nghi p sang làn
sóng công nghi p trong ti n trình kinh t . Chính khái ni m công nghi p hóa
l i mang tính xác ñ nh v tính l ch s c a bư c chuy n cách m ng gi a hai
làn sóng, hai th i ñ i kinh t . Có th cho r ng, công nghi p hóa là m t ph m
trù l ch s , khác h n v i khái ni m cách m ng công nghi p, tăng trư ng, phát
tri n là nh ng ph m trù g n li n v i ti n trình phát tri n kinh t c a làn sóng
công nghi p. [11,tr 17]
V i nh ng quan ñi m nêu trên, ta th y ñ có m t ý ni m t ng quát v
công nghi p hóa trong m t ñ nh nghĩa ng n g n, thì ch có th căn c vào
nh ng ñ c trưng mang tính cơ b n c a công nghi p hóa như sau:
- Công nghi p hóa ph i ñư c ñ t vào quá trình phát tri n ñ c thù v i tính
cách là bư c ngo t l ch s chuy n kinh t t ch m phát tri n sang phát tri n.
- Bư c chuy n l ch s t ch m phát tri n sang phát tri n có ñư c ñ c
trưng b i quá trình chuy n t h th ng kinh t nông nghi p sang h th ng
kinh t công nghi p.
Khái ni m cách m ng công nghi p ch chuy n quá trình chuy n ti u th
công nghi p thành ñ i công nghi p d n t i s rung chuy n toàn h th ng s n
19. 9
xu t xã h i và khi n cho n n kinh t s chuy n t kinh t nông nghi p sang h
kinh t công nghi p. Chính khái ni m công nghi p ñã ph n ánh ñư c ñ c
trưng cơ b n c a quá trình kinh t t ch m phát tri n sang kinh t phát tri n.
V y v công nghi p hóa ta có th phát bi u như sau: công nghi p hóa là khái
ni m ch quá trình chuy n n n kinh t t nông nghi p ch m phát tri n sang
kinh t công nghi p phát tri n, t c xác l p phương th c s n xu t ñ i công
nghi p, là quá trình c u trúc l i n n kinh t theo di n m o c a ñ i công
nghi p, bi n các ngành, các lĩnh v c kinh t khác nhau c a n n s n xu t xã
h i thành nh ng ngành công nghi p ñ c thù, xác l p công nghi p thành n n
t ng c a n n kinh t . [11, tr.16,17)].
Qua nghiên c u nhi u quan ñi m khác nhau, chúng ta có th th y quan
ñi m c a ð ng ta v công nghi p hóa và hi n ñ i hóa là phù h p nh t trong
th i kỳ phát tri n hi n nay c a ñ t nư c ta. Quan ñi m này ñư c ñưa ra t ð i
h i gi a nhi m kỳ l n th VII ð ng c ng s n Vi t Nam tháng 1 năm 1994 sau
ñó ñư c hoàn thi n t i Ngh quy t Trung ương 7 khóa VII tháng 7 năm 1994.
Quan ñi m m i v công nghi p hóa là: quá trình chuy n ñ i căn b n toàn di n
các ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh, d ch v và qu n lý kinh t , xã h i t s
d ng lao ñ ng th công là chính, sang s d ng ph bi n s c lao ñ ng cùng
v i công ngh , phương ti n và phương pháp tiên ti n, hi n ñ i d a trên s
phát tri n c a công nghi p và ti n b khoa h c và công ngh , t o ra năng su t
lao ñ ng xã h i cao [5]. ðây là s ñ i m i trong tư duy v công nghi p hóa
c a ð ng ta trong ñó (1) xác ñ nh công nghi p hóa là nhi m v tr ng tâm c a
chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i v i quan ñi m ñưa nư c ta ra kh i tình
tr ng kém phát tri n, nâng cao rõ r t ñ i s ng v t ch t và tinh th n c a nhân
dân; (2) ghép khái ni m công nghi p hóa và hi n ñ i hóa, hai khái ni m có
quan h m t thi t v i nhau trong ñó ti n hành công nghi p hóa ñ ñ t t i hi n
ñ i hóa; (3) công nghi p hóa hư ng m nh t i xu t kh u, tranh th công ngh
và th trư ng qu c t ñ ti n hành công nghi p hóa và hi n ñ i hóa.
20. 10
1.1.1.2. N i dung c a công nghi p hóa (CNH)
T khái ni m c a CNH nêu trên, ta có th ch ra nh ng n i dung chính
c a nó như sau:
Th nh t, NCH là quá trình công nghi p tách ra kh i nông nghi p bi n
nó thành ñ i công nghi p, trong quá trình ñ i công nghi p, toàn b n n s n
xu t ñư c cách m ng hóa thành nh ng ngành, nh ng lĩnh v c công nghi p,
còn b n thân công nghi p thành ch nh th , thành n n t ng s n xu t xã h i.
Cùng v i quá trình này, thì cu c ñ i phân công lao ñ ng xã h i cũng di n ra
và xác ñ nh công nghi p thành n n s n xu t xã h i có nh ng ý nghĩa l ch s
mang nh ng ñ c ñi m sau:
- ðó là cu c các m ng trong lao ñ ng nh m chuyên môn hóa và xã h i
hóa lao ñ ng, xác l p và phát tri n s c s n xu t xã h i lao ñ ng;
- Xác l p lĩnh v c s n xu t máy móc, hay công nghi p máy móc, công
nghi p n ng, hình thành cơ s v t ch t k thu t hi n ñ i công nghi p cho quá
trình tái s n xu t c a n n s n xu t xã h i;
- Tái c u trúc l i n n s n kinh t theo di n m o ñ i công nghi p, bi n
các ngành, các lĩnh v c kinh t thành ngành ñ c thù, thành cơ c u chung,
thành m t h th ng qu c gia;
- ðó là m t quá trình d ch chuy n cơ c u kinh t . S d ch chuy n cơ
c u ñư c thúc ñ y b i các quy lu t c a cơ ch th trư ng và do ñó, có c quy
lu t gia tăng giá tr .
Th hai, CNH làm thay ñ i t n g c n n t ng k thu t c a n n s n xu t
xã h i. ð c thù c a làn sóng công nghi p là n n s n xu t ñư c ti n hành b i
k thu t máy móc, và nói chung b ng k thu t ñ i công nghi p. Do v y, CNH
làm thay ñ i cơ b n ch t lư ng lao ñ ng s n xu t xã h i và thay ñ i toàn b
phương th c s n xu t th công c a n n s n xu t do ñó gi i phóng s c s n
xu t c a lao ñ ng kh i nh ng gi i h n t nhiên.
21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52853
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562