Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế phát triển với đề tài: Phát triển các khu công nghiệp vùng Kinh tế trọng điểm Bắc bộ theo hướng bền vững, cho các bạn có thể tham khảo

1. i
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

VŨ THÀNH HƯ NG
PHÁT TRI N CÁC KHU CÔNG NGHI P
VÙNG KINH T TR NG ðI M B C B
THEO HƯ NG B N V NG
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
HÀ N I – 2010

2. ii
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

VŨ THÀNH HƯ NG
PHÁT TRI N CÁC KHU CÔNG NGHI P
VÙNG KINH T TR NG ðI M B C B
THEO HƯ NG B N V NG
Chuyên ngành : KINH T PHÁT TRI N
Mã s : 62.31.05.01
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c:
GS. TSKH LÊ DU PHONG
HÀ N I – 2010

3. iii
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan r ng, b n Lu n án "Phát tri n các khu công
nghi p vùng Kinh t tr ng ñi m B c b theo hư ng b n v ng" là
công trình nghiên c u ñ c l p, do chính tôi hoàn thành. Các s li u,
tài li u tham kh o và trích d n ñư c s d ng trong lu n án này ñ u
nêu rõ xu t x tác gi và ñư c ghi trong danh m c các tài li u tham
kh o.
Tôi xin ch u trách nhi m trư c pháp lu t v l i cam ñoan trên!
Hà N i, ngày 20 tháng 05 năm 2010
Tác gi lu n án
Vũ Thành Hư ng

4. iv
DANH M C CÁC CH VI T T T
BHLð : B o h lao ñ ng
BR – VT : Bà R a – Vũng Tàu
BQL : Ban qu n lý
BVMT : B o v môi trư ng
B KHðT : B K ho ch và ð u tư
CCN : C m công nghi p
CNH, HðH : Công nghi p hoá, hi n ñ i hoá
DDI : ð u tư trong nư c
ðKKT : ð c khu kinh t
ðTNN : ð u tư nư c ngoài
GTSX : Giá tr s n xu t
KCN : Khu công nghi p
KCX : Khu ch xu t
KKT : Khu kinh t
KTTð : Kinh t tr ng ñi m
KTTðBB : Kinh t tr ng ñi m B c b
KTTðMT : Kinh t tr ng ñi m mi n Trung
KTTðPN : Kinh t tr ng ñi m phía Nam
KTXH : Kinh t , xã h i
MNC : Công ty ña qu c gia
NSLð : Năng su t lao ñ ng
NXB : Nhà xu t b n
PTBV : Phát tri n b n v ng
QL : Qu c l
R & D : Nghiên c u và phát tri n
TP. HCM : Thành ph H Chí Minh
VKTTð : Vùng Kinh t tr ng ñi m
XHCN : Xã h i ch nghĩa

5. v
M C L C
Trang
L I CAM ðOAN.....................................................................................................................iii
DANH M C CÁC CH VI T T T.......................................................................................iv
DANH M C CÁC B NG, HÌNH, SƠ ð , B N ð ............................................................vi
PH N M ð U .......................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V PHÁT TRI N B N V NG
KHU CÔNG NGHI P..................................................................................13
1.1. Nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v khu công nghi p ....................................................13
1.2. Phát tri n b n v ng và các n i dung c a phát tri n b n v ng .................................28
1.3. Phát tri n b n v ng các khu công nghi p và các tiêu chí ñánh giá.......................33
1.4. Kinh nghi m c a m t s nư c v phát tri n b n v ng khu công nghi p và
nh ng bài h c v n d ng cho Vi t Nam..............................................................................48
1.5. Ti u k t ...........................................................................................................................58
CHƯƠNG 2: TH C TR NG PHÁT TRI N B N V NG CÁC KHU CÔNG
NGHI P VÙNG KINH T TR NG ðI M B C B ..............................60
2.1. Khái quát v s hình thành và phát tri n vùng kinh t tr ng ñi m B c b ...........60
2.2. Chính sách phát tri n KCN và tác ñ ng c a nó ñ n PTBV KCN vùng kinh t
tr ng ñi m B c b .........................................................................................................67
2.3. Th c tr ng phát tri n b n v ng các KCN vùng kinh t tr ng ñi m B c b ..........84
2.4. ðánh giá chung....................................................................................................135
2.5. Ti u k t................................................................................................................147
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N CÁC KHU CÔNG NGHI P VÙNG
KTTðBB ð N NĂM 2020 THEO HƯ NG B N V NG......................149
3.1. ð nh hư ng phát tri n các khu công nghi p vùng KTTðBB ñ n năm 2020..............149
3.2. Gi i pháp phát tri n các khu công nghi p vùng kinh t tr ng ñi m B c b
ñ n năm 2020 theo hư ng b n v ng ..........................................................................157
3.3. M t s ki n ngh ..................................................................................................193
3.4. Ti u k t................................................................................................................197
K T LU N .......................................................................................................................198
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ..................................................................200
DANH M C CÁC TÀI LI U THAM KH O..................................................................201
PH N PH L C

6. vi
DANH M C CÁC B NG TRONG LU N ÁN
B ng 1.1: T l các lo i ñ t trong khu công nghi p......................................................37
B ng 1.2: Khung ñánh giá PTBV khu công nghi p......................................................46
B ng 2.1: S KCN theo qui ho ch ñ n năm 2010 và s KCN th c t ñ n h t năm 2008
.......................................................................................................................................69
B ng 2.2: Qui mô di n tích các KCN vùng KTTðBB phân theo ñ a phương..............91
B ng 2.3: T l ñ t công nghi p KCN các ñ a phương VKTTð..................................93
B ng 2.4: Qui mô và tình hình cho thuê các KCN các VKTTð...................................95
B ng 2.5: Tăng trư ng GTSX các doanh nghi p trong KCN vùng KTTðBB.............97
B ng 2.6: Qui mô bình quân m t d án ñăng ký ñ u tư trong KCN...........................101
B ng 2.7: T l v n th c hi n/lao ñ ng các KCN vùng KTTðBB và c nư c..........103
B ng 2.8: ðóng góp c a các KCN v GTSX và kim ng ch xu t kh u m t s ñ a
phương.........................................................................................................................111
B ng 2.9: T c ñ chuy n d ch cơ c u theo h s Cosφ c a 3 vùng KTTð ................113
B ng 2.10: Lao ñ ng m t ñ t ñư c gi i quy t vi c làm..............................................116
B ng 3.1: Ma tr n SWOT v PTBV các KCN vùng KTTðBB..................................152

7. vii
DANH M C CÁC HÌNH TRONG LU N ÁN
Hình 1.1. Quan ñi m 3 c c trong phát tri n b n v ng..................................................30
Hình 1.2. Quan ñi m phát tri n b n v ng d a trên 4 c c c a CDS..............................31
Hình 2.1: Chuy n d ch cơ c u lao ñ ng vùng KTTðBB, 2000 – 2009 ........................65
Hình 2.2: Tăng trư ng v s lư ng và qui mô các KCN vùng KTTðBB ....................85
Hình 2.3: S lư ng và qui mô các KCN vùng KTTðBB theo ñ a phương ..................86
Hình 2.4: T l các KCN các VKTTð c nư c phân theo qui mô ...............................92
Hình 2.5: Qui mô và t l l p ñ y KCN các vùng KTTð.............................................94
Hình 2.6: T l l p ñ y các KCN vùng KTTðBB phân theo ñ a phương ....................96
Hình 2.7: Tăng trư ng v GTSX và GTGT các KCN vùng KTTðBB, giai ño n 2000 -
2008 ...............................................................................................................................97
Hình 2.8: Doanh thu và NSLð các KCN m t s ñ a phương .......................................99
Hình 2.9: Doanh thu /ha c a doanh nghi p trong KCN m t s ñ a phương...............100
Hình 2.10: ðánh giá c a các doanh nghi p trong KCN v ch t lư ng c p ñi n và nư c
s n xu t........................................................................................................................107
Hình 2.11: ðánh giá c a các doanh nghi p v H t ng trong và ngoài KCN.............108
Hình 2.12: Cung v lao ñ ng - ðánh giá t phía các nhà ñ u tư ................................110
Hình 2.13: Chuy n d ch cơ c u kinh t vùng KTTðBB, giai ño n 2000 – 2009 .......113
Hình 2.14: Cơ c u vi c làm c a lao ñ ng sau khi b m t ñ t......................................117
Hình 2.15: Thu nh p bình quân ñ u ngư i c a các h so v i trư c khi b thu h i ñ t
xây d ng KCN.............................................................................................................118
Hình 2.16: Ý ki n tr l i c a các xã có KCN v tr t t an ninh ñ a phương ..............121
Hình 2.17: Lao ñ ng trong các KCN các ñ a phương vùng KTTðBB.......................122
Hình 2.18: Cơ c u lao ñ ng các KCN Hưng Yên phân theo m c thu nh p ...............123
Hình 2.19: Cơ c u nhà c a công nhân trong các KCN Hưng Yên...........................126
Hình 2.20: Các ho t ñ ng c a ngư i lao ñ ng ngoài gi làm vi c .............................128
Hình 2.21: Phát sinh ch t th i công nghi p theo vùng Vi t Nam, 2008 .....................132

8. viii
DANH M C CÁC SƠ ð TRONG LU N ÁN
Sơ ñ 2.1: H th ng cơ ch chính sách áp d ng cho KCN vùng KTTðBB .................69
Sơ ñ 2.2: Mô hình qu n lý nhà nư c ñ i v i các KCN giai ño n 2000 - 2008...........72
Sơ ñ 2.3: Mô hình qu n lý nhà nư c v i các KCN giai ño n t 3/2008 ñ n nay .......72
Sơ ñ 2.4: Liên k t Canon và các doanh nghi p khác trong KCN Thăng Long.........105
Sơ ñ 3.1: Qui trình x lý ch t th i r n KCN..............................................................189
DANH M C CÁC B N ð TRONG LU N ÁN
B n ñ 2.1: V trí c a các vùng KTTð trong c nư c ..................................................60
B n ñ 2.2: Hi n tr ng phát tri n các KCN vùng KTTðBB ........................................84

9. 1
PH N M ð U
1. S c n thi t nghiên c u ñ tài
Khu công nghi p (KCN) Vi t Nam ra ñ i cùng v i ñư ng l i ñ i m i, m
c a do ð i h i l n th VI c a ð ng c ng s n Vi t Nam năm 1986 kh i xư ng.
Ngh Quy t H i ngh gi a nhi m kỳ khoá VII năm 1994 ñã ñ ra yêu c u v “Quy
ho ch các vùng, KCN t p trung”. Ti p ñó Ngh quy t ð i h i l n th VIII c a
ð ng năm 1996 xác ñ nh m c tiêu: "Hình thành các KCN t p trung, t o ñ a bàn
thu n l i cho xây d ng các cơ s công nghi p m i. Phát tri n công nghi p nông
thôn và ven ñô th các thành ph , th xã..."[34]. Văn ki n ð i h i ð ng toàn qu c
l n th X năm 2006 cũng xác ñ nh: "Hoàn ch nh quy ho ch phát tri n các khu, c m,
ñi m công nghi p trên c nư c; hình thành các vùng công nghi p tr ng ñi m; g n
vi c phát tri n s n xu t v i b o ñ m nhà và các ñi u ki n sinh ho t cho ngư i lao
ñ ng..."[35]. T ñó có th th y ñ nh hư ng phát tri n KCN ñã ngày càng ñư c hoàn
thi n, hư ng ñ n m c tiêu phát tri n b n v ng KCN.
M c dù ñã ñư c ra ñ i khá lâu và có nhi u ñóng góp trong phát tri n kinh t
ñ t nư c, nhưng ph i ñ n tháng 4 năm 1997 m i có qui ñ nh chính th c v KCN
b ng Ngh ñ nh s 36/CP c a Chính ph : “KCN là khu t p trung các doanh nghi p
KCN chuyên s n xu t hàng công nghi p và th c hi n các d ch v cho s n xu t công
nghi p, có ranh gi i ñ a lý xác ñ nh, không có dân cư sinh s ng; do Chính ph ho c
Th tư ng Chính ph quy t ñ nh thành l p”[26]. Tuy nhiên, s phát tri n không
ng ng c v s và ch t lư ng c a các KCN trong c nư c, nhi u chính sách qui
ñ nh trong Ngh ñ nh 36/CP ñã không còn phù h p, gây c n tr cho s PTBV c a
KCN nên tháng 3 năm 2008 Chính Ph ñã ban hành Ngh ñ nh s 29/2008/Nð-CP,
qui ñ nh: “KCN là khu chuyên s n xu t hàng công nghi p và th c hi n các d ch v
cho s n xu t công nghi p, có ranh gi i ñ a lý xác ñ nh, ñư c thành l p theo ñi u
ki n, trình t và th t c quy ñ nh”[28]. Như v y, ch xét riêng v khái ni m KCN,
so v i Ngh ñ nh 36/CP thì Ngh ñ nh m i ñã lư c b t qui ñ nh KCN “không có dân
cư sinh s ng”. ðây ñư c coi là m t trong nh ng ti n ñ quan tr ng cho s PTBV
các KCN.

10. 2
Sau 18 năm k t ngày ra ñ i c a KCN Tân Thu n, KCN ñ u tiên c a Vi t
Nam, các KCN ñã phát tri n tr thành nhân t ñ ng l c thúc ñ y n n kinh t phát
tri n theo hư ng công nghi p hóa, hi n ñ i hóa. ð n h t năm 2009 c nư c ñã có
249 KCN ñư c thành l p v i t ng di n tích ñ t t nhiên là 63.173 ha [36], trong ñó
di n tích ñ t có th cho thuê ñ t g n 38.858 ha, chi m trên 61,5% di n tích ñ t t
nhiên. Các KCN phân b 61 t nh, thành ph trên c nư c nhưng t p trung 3
vùng kinh t tr ng ñi m v i t ng di n tích ñ t t nhiên chi m kho ng 65% t ng
di n tích các KCN c nư c. Các KCN trong c nư c thu hút ñư c trên 3.600 d án
có v n ðTNN v i t ng v n ñăng ký 46,9 t USD; 3.200 d án ñ u tư trong nư c
v i t ng v n ñăng ký là 254 nghìn t ñ ng (tương ñương 15 t USD). Tính riêng
năm 2009, các doanh nghi p trong KCN ñã ñ t t ng doanh thu 12,2 t USD và 67,9
nghìn t ñ ng, tương ñương 18% GDP c nư c; kim ng ch xu t kh u ñ t 12,5 t
USD, chi m kho ng 21% giá tr xu t kh u c a c nư c[36].
Các KCN tuy có "hàng rào” ranh gi i theo quy ho ch, nhưng nh ng v n ñ
phát sinh ngoài "hàng rào", do ch u nh hư ng gián ti p t ho t ñ ng c a các KCN
hi n ñang là v n ñ trăn tr c a nhi u ñ a phương và các nhà qu n lý. Quy t ñ nh s
73/2006/Qð-TTg ngày 4/4/2006 c a Th tư ng Chính ph phê duy t Quy ho ch t ng
th phát tri n các ngành công nghi p Vi t Nam theo các vùng lãnh th ñ n năm 2010
t m nhìn 2020 nêu rõ: "Xây d ng các KCN ph i tính ñ n vi c xây d ng các khu ñô th
ñ ñ m b o nhà và sinh ho t văn hóa, xã h i cho ngư i lao ñ ng. Xây d ng các
khu, c m công nghi p ph i g n li n v i xây d ng h th ng x lý ch t th i ñ BVMT,
môi sinh" [65]. Sau quy t ñ nh này, nhi u ñ a phương ñã xây d ng ñ nh hư ng PTBV
các KCN, nh m ñ m b o duy trì s phát tri n n ñ nh không ch v kinh t v i các
KCN mà c v các v n ñ xã h i trong và ngoài hàng rào KCN mà s phát tri n các
KCN gây ra.
Vùng Kinh t tr ng ñi m B c b (KTTðBB) là trung tâm kinh t l n th hai
c nư c, bao g m 7 t nh, thành ph tr c thu c trung ương là: Hà N i (bao g m c
t nh Hà Tây cũ), H i Phòng, Qu ng Ninh, H i Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc và
B c Ninh, có dân s trên 14 tri u ngư i. V i nhi u l i th v ngu n nhân l c d i
dào, có tay ngh t t, ñư c s quan tâm t phía Nhà nư c và chính quy n các ñ a
phương, vùng KTTðBB ñư c ñánh giá là vùng có ti m năng l n trong phát tri n

11. 3
các KCN. ð n h t năm 2008, toàn vùng ñã có 51 KCN v i t ng di n tích trên 9.566
ha ñư c thành l p theo Quy t ñ nh c a Th tư ng Chính ph . Các KCN ñã ñóng
góp ngày càng l n trong s phát tri n KTXH c a Vùng. Các KCN là ñ a ch h p
d n ñ i v i các nhà ñ u tư trong và ngoài nư c, ñóng vai trò quan tr ng trong vi c
ña d ng hoá các ngu n v n ñ u tư phát tri n k t c u h t ng, thu hút ñ u tư, t o
ngu n v n cho phát tri n thúc ñ y chuy n d ch cơ c u kinh t . Nhi u ñ a phương
vùng KTTðBB ñã v n d ng m t cách sáng t o các ch trương c a ð ng và Nhà
nư c, ñ xu t nhi u gi i pháp có hi u qu thúc ñ y s phát tri n KCN. Tuy nhiên,
bên c nh nh ng k t qu ñã ñ t ñư c k trên, vi c phát tri n các KCN vùng
KTTðBB th i gian qua còn ti m n không ít các y u t thi u b n v ng như:
- Ch t lư ng quy ho ch chưa cao, tri n khai quy ho ch chưa tri t ñ , trong
nhi u trư ng h p còn mang tính t phát. Vi c xây d ng quy ho ch phát tri n KCN,
KCX chưa th c s g n v i quy ho ch ngành, quy ho ch t ng th phát tri n KTXH
c a ñ a phương và c Vùng.
- Th c t còn xu t hi n nhi u KCN tri n khai ch m, thu hút ñ u tư th p vì
nhi u lý do ch quan và khách quan nhau: công tác b i thư ng, gi i phóng m t
b ng tri n khai ch m và g p nhi u khó khăn, xu t ñ u tư quá cao, ch ng chéo v
quy ho ch ho c cơ s h t ng ngoài hàng rào KCN chưa phát tri n.
- M t s KCN ñư c thành l p t nh ng vùng ñ t nông nghi p tương ñ i t t
nhưng hi n còn ñ tr ng, không tri n khai xây d ng gây lãng phí.
- Tình tr ng thi u h t ngu n lao ñ ng ñ c bi t là lao ñ ng có tay ngh trong
các KCN.
- S t p trung c a lao ñ ng xung quanh các KCN cũng ñã n y sinh không ít
các v n ñ xã h i c n ph i gi i quy t: tình tr ng thi u nhà cho công nhân, ñi u
ki n sinh ho t khó khăn, s phát sinh c a các t n n xã h i.
- V n ñ qu n lý các ch t th i: nư c th i, rác th i công nghi p còn b buông
l ng, gây nh hư ng ñ n môi trư ng khu v c.
- Vi c phát tri n các KCN có tác d ng tích c c ñ n s phát tri n kinh t c a
m i ñ a phương, nhưng có th t o ra các nh hư ng tiêu c c v khía c nh xã h i xét
trên phương di n Vùng và qu c gia...
ðây là nh ng v n ñ h t s c c p bách, có nh hư ng l n ñ n s PTBV c a

12. 4
Vùng KTTðBB nói riêng và c nư c nói chung, c n ph i ñư c t ng k t, nghiên c u
và ñ xu t gi i pháp kh c ph c. Vì v y, vi c nghiên c u ñ tìm ra các chính sách,
gi i pháp ñ m b o cho s PTBV các KCN m i ñ a phương cũng như toàn vùng
KTTðBB là v n ñ c p bách. Xu t phát t th c t ñó, tác gi ñã l a ch n ñ tài
“Phát tri n các khu công nghi p vùng Kinh t tr ng ñi m B c b theo hư ng b n
v ng” làm lu n án Ti n s c a mình.
2. T ng quan các công trình nghiên c u liên quan ñ n ñ tài
2.1. Tình hình nghiên c u trong nư c
Cho ñ n nay, ñã có nhi u công trình nghiên c u khoa h c trong nư c ñi vào
nghiên c u, phân tích và ñánh giá và th c tr ng phát tri n các KCN. Nhi u nghiên
c u ñã có nh ng ñánh giá khá sâu s c và nêu b t các ñ c trưng, t n t i cơ b n c a
các KCN, các doanh nghi p trong KCN hi n nay cũng như các chính sách và th c
tr ng công tác qu n lý nhà nư c ñ i v i các KCN, c th là:
- Nhi u công trình nghiên c u thông qua vi c ñánh giá th c tr ng phát tri n các
KCN c nư c ñã có các ñánh giá v m t ñư c và chưa ñư c c a quá trình phát tri n
KCN sau hơn 15 năm, t ñó ñ xu t m t s gi i pháp nh m ti p t c phát tri n các lo i
hình KCN. Các công trình c th là: VS.TS. Nguy n Chơn Trung, PGS.TS. Trương
Giang Long: Phát tri n các KCN, KCX trong quá trình CNH, HðH – NXB Chính tr
qu c gia, Hà N i, 2004; Võ Thanh Thu: "Phát tri n KCN, KCX ñ n năm 2020, tri n
v ng và thách th c" - T p chí C ng s n, s 106, tháng 5/2006.
- M t s nghiên c u khác ñi vào phân tích tác ñ ng c a các cơ ch , chính
sách phát tri n các KCN trong c nư c ñ n s PTBV c a các KCN. Thông qua các
nghiên c u v nh ng t n t i trong th c ti n áp d ng các ñ a phương như: tình
tr ng m t quá nhi u KCN t i nh ng ñ a bàn chưa ñư c chu n b k , v n ñ c nh
tranh không lành m nh v thu hút ñ u tư gi a các ñ a phương; v n ñ ô nhi m môi
trư ng không ñư c qu n lý t i các KCN… các tác gi ñ xu t các khuy n ngh v
thay ñ i chính sách nh m ñ m b o cho s phát tri n các KCN b n v ng. Các nghiên
c u này bao g m: Ngô Th ng L i, Bùi ð c Tuân, Vũ Thành Hư ng, Vũ Cương,
(2006): nh hư ng c a chính sách phát tri n các KCN t i PTBV Vi t Nam, NXB
Lao ñ ng – Xã h i, Hà N i; ðinh H u Quí (2005): Mô hình KKT ñ c bi t trong quá

13. 5
trình phát tri n kinh t c a các nư c v i vi c hình thành và phát tri n các KKT ñ c
bi t nư c ta. Lu n án ti n sĩ kinh t , 2005.
- Nghiên c u ñi vào phân tích hi u qu c a vi c phát tri n các KCN dư i góc
ñ s d ng ngu n tài nguyên ñ t ñai. Sau khi ñưa ra nh n xét v tình tr ng còn quá
nhi u KCN m i cho thuê ñư c 10% ñ n 50% t ng di n tích có th cho thuê, tác gi
ð ng Hùng: "Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng ñ t trong KCN", T p chí B t
ñ ng s n nhà ñ t Vi t Nam, s 32, tháng 5/2006 ñã khuy n ngh gi i pháp 5 ñi m
ñ nâng cao hi u qu s d ng ñ t t i các KCN Vi t Nam trong nh ng năm t i.
- M t s công trình nghiên c u ñã ñ xu t các gi i pháp phát tri n KCN cho
Vi t Nam thông qua nghiên c u kinh nghi m c a nư c ngoài v các m t: ð nh
hư ng phát tri n, thu hút ñ u tư, BVMT… Tiêu bi u là: Lê Tu n Dũng: "Công tác
ho ch ñ nh chính sách phát tri n KCN c a ðài Loan và m t vài kinh nghi m cho
Vi t Nam" - T p chí Công nghi p, tháng 12/2006. Tác gi nh n m nh ñ n vai trò
c a khu v c tư nhân trong nư c, ñ n thu hút các T p ñoàn kinh t l n trên th gi i
ñ u tư vào KCN.
M t s nghiên c u l i ñ c p ñ n m t khía c nh c th nào ñó trong PTBV
các KCN cho m t ñ a phương ho c c nư c. Trong ñó, Vũ Thành Hư ng (2006):
“Tính c nh tranh c a các KCN Hà N i trong m i liên h v i các các ñ a phương
khác c a Vi t Nam” - Chương 5: Môi trư ng và chính sách kinh doanh c a Hà N i,
NXB Lao ñ ng – Xã h i, ñã d a trên các tiêu chí ñư c s d ng trong khung ñánh
giá v Tính h p d n v Môi trư ng ð u tư theo Vùng c a Indonesia (v i s tài tr
c a USAID và quĩ Châu Á - Asia Foundation, 2004) ñ ñánh giá môi trư ng ñ u tư
c a các KCN Hà N i trong m i tương quan v i các ñ a phương khác trong c nư c.
T ñó tác gi ñ xu t các gi i pháp nâng cao môi trư ng ñ u tư các KCN c a Thành
ph . Tác gi Nguy n Văn Thanh (2006): Xây d ng KCN và KCX theo hư ng tăng
cư ng liên k t gi a các doanh nghi p và phát tri n các ngành công nghi p ph tr ,
website KCN Vi t Nam, 12/9/2006 cũng ñ xu t các gi i pháp thúc ñ y nâng cao
hi u qu kinh t thông qua t n dung ưu th liên k t trong phát tri n KCN. Tác gi
Ngô Thúy Quỳnh (2009) v i ñ tài: T ch c lãnh th kinh t theo hư ng PTBV t nh
Vĩnh Phúc, Lu n án ti n sĩ ð a lý, Vi n Chi n lư c Phát tri n, ñã ñ xu t hư ng b

14. 6
trí, t ch c không gian phát tri n các KCN, khu ñô th , khu v c s n xu t thương
m i, d ch v và nông nghi p trên ñ a bàn t nh Vĩnh Phúc m t cách hi u qu và b n
v ng.
Ngoài ra, m t s nghiên c u tìm ra các gi i pháp nh m ñ m b o v n ñ xã
h i trong ho t ñ ng c a KCN, các nghiên c u này bao g m: Lê Xuân Bá (2007):
Cơ ch , chính sách thu hút ñ u tư c a các thành ph n kinh t vào lĩnh v c xây d ng
nhà cho công nhân t i các KCN, KCX, ñ tài c p B - B KHðT, Hà N i; Hoàng
Hà, Ngô Th ng L i, Vũ Thành Hư ng và m t s tác gi khác (2009): M t s gi i
pháp gi i quy t vi c làm, nhà , ñ m b o ñ i s ng cho ngư i lao ñ ng và ñ m b o
an ninh nh m phát tri n các KCN c a t nh Hưng Yên trong quá trình công nghi p
hoá, hi n ñ i hoá, NXB Lao ñ ng 2009...
V lĩnh v c môi trư ng, tác gi Tr n Ng c Hưng ñã có nhi u nghiên c u ñ
xu t các gi i pháp nh m ñ m b o v n ñ môi trư ng cho PTBV các KCN. Các
nghiên c u tiêu bi u là: Tr n Ng c Hưng (2006): Nghiên c u ñ xu t cơ ch , chính
sách và m t s gi i pháp nh m h tr xây d ng h th ng x lý nư c th i t p trung
t i các KCN, KCX trong th i gian t i, ð tài c p B - B KHðT, Hà N i; BVMT và
x lý nư c th i trong KCN các t nh phía B c. Báo Nhân dân, ngày 10/8/2006;
Ho t ñ ng BVMT và x lý ch t th i trong KCN Vùng KTTð phía B c, T p chí
BVMT, s 6/2006...
M c dù v y, hi n chưa có nghiên c u nào ñ t ra v n ñ PTBV v t ng th
cho vùng KTTðBB ñ t trong các m i quan h liên ngành, liên vùng và c nư c.
2.2. Tình hình nghiên c u ngoài nư c
KCN là m t trong nh ng mô hình c th c a lo i hình ðKKT trên th gi i.
T năm 1574, Italia ñã nghiên c u và th c hi n vi c xây d ng m t ðKKT vào lo i
s m nh t trên toàn c u dư i d ng m t Thương c ng t do. Mô hình v KCN xu t
hi n ch m hơn mô hình Thương c ng t do. Anh có KCN ñ u tiên c a mình vào
năm 1896. Sau chi n tranh th gi i l n th II, nhu c u ñ u tư vào công nghi p t
qu c gia này t i qu c gia khác ngày càng l n ñã th m t làn gió m i vào mô hình
KCN truy n th ng, trong ñó xu t hi n nh ng m c tiêu m i c a KCN, ñ c bi t là thu

15. 7
hút ñ u tư c a nư c ngoài. Trong th p k 70, 80 c a th k 20, hàng lo t qu c gia
khác ñã r m r xây d ng KCX ñ ñón nh n làn sóng ñ u tư ào t t các qu c gia có
l i th v v n, công ngh , th trư ng… vào công nghi p. Trong khi nhi u qu c gia,
vùng lãnh th g t hái ñư c nh ng k t qu r t ñáng khích l t phát tri n KCX (như
Th y ði n, n ð , Ai C p, ðài Loan…) thì không ít qu c gia khác l i không ñ t
ñư c như v y, th m chí th t b i. ðây là m t trong nh ng nguyên nhân khi n nhi u
qu c gia ñã không m n mà v i mô hình KCX, tìm ki m mô hình khác thích h p và
hi u qu hơn, trong ñó: Hàn Qu c nghiên c u và th c hi n phát tri n theo mô hình
KCN t p trung; Trung Qu c nghiên c u và th c hi n phát tri n theo mô hình KCN
Hương Tr n (thu hút các doanh nghi p nh và v a trong nư c ñ u tư vào các ngành
công nghi p, d ch v ), mô hình KKT m (qui mô r t l n v không gian và ñ a bàn,
ña d ng v ngành ngh , trong ñó công nghi p ñư c chú tr ng ñ khuy n khích các
doanh nghi p trong nư c và nư c ngoài ñ u tư).
Phát tri n các KCN t p trung ñ thu hút và qu n lý ho t ñ ng c a các nhà
ñ u tư ch y u trong lĩnh v c s n xu t công nghi p ñư c xem là m t xu th v n
ñ ng mang tính qui lu t và phù h p v i m c tiêu phát tri n kinh t nhanh ñi ñôi v i
công tác BVMT c a nhi u nư c trên th gi i. Tác ph m: “The application of
industrial ecology principles and planning guidelines for the development of eco-
industrial parks: an Australian case study”. T p chí s n xu t s ch c a B.H. Roberts
Elsevier, 2004 [75] ñưa ra quan ni m m i trong PTBV KCN theo hư ng phát tri n
KCN sinh thái (EIPs) v i các tiêu chí c th và minh ch ng trong ñi u ki n c a
Australia. M c dù KCN sinh thái v n còn ñư c xem là khái ni m khá m i m ñ i
v i r t nhi u doanh nghi p, chính quy n ñ a phương và c các c ng ñ ng nư c này.
Th m chí khái ni m v KCN sinh thái v n còn b hi u sai và áp d ng m t cách thăm
dò. Tương t như m t s ñ c trưng c a KCN truy n th ng, các KCN sinh thái ñư c
thi t k ñ cho phép các doanh nghi p chia s chung cơ s h t ng ñ thúc ñ y s n
xu t và gi m thi u chi phí.
Công trình nghiên c u Implementing industrial ecology? Planning for eco-
industrial parks in the USA c a D. Gibbs và P. Deutz. NXB Elsevier, 2005 [77]
cho r ng m c dù nh n ñư c s ñ ng thu n r ng rãi c a v n ñ PTBV trong các di n
ñàn qu c t nhưng trên th c t , vi c ñ t m c tiêu v k ch b n “win – win – win”

16. 8
(cùng th ng) v các m t phát tri n kinh t , môi trư ng và xã h i v n là m t v n ñ
nan gi i. Nh ng ngư i ng h phát tri n v công nghi p sinh thái cho r ng vi c d ch
chuy n trong chu i s n xu t công nghi p t m t ñư ng th ng ñ n h th ng khép kín
s giúp ñ t ñư c m c tiêu trên. Nh ng năm g n ñây, các khái ni m v ch ra t công
nghi p sinh thái ñã ñư c s d ng ñ xây d ng các KCN nh m nâng cao năng l c
c nh tranh c a doanh nghi p, gi m rác th i và ô nhi m, t o vi c làm và c i thi n
ñi u ki n làm vi c. Tác gi nh n m nh vào các v n ñ nan gi i n y sinh trong giai
ño n phát tri n các KCN M . Tuy nhiên, các nghiên c u này m i ch nghiên c u
PTBV các KCN dư i góc ñ kinh t và môi trư ng mà chưa xem xét ñ n các v n ñ
xã h i m t cách th a ñáng.
Vi c qui ho ch các KCN t p trung qua ñó thu hút các nhà ñ u tư xây d ng
h t ng KCN và áp d ng các cơ ch ưu ñãi cho các doanh nghi p ñ u tư ho t ñ ng
trong KCN s t o ñi u ki n thúc ñ y s n xu t công nghi p ñ a phương và tăng kh
năng qu n lý nhà nư c ñ i v i các ho t ñ ng s n xu t trong KCN. Bên c nh ñó,
phát tri n KCN s giúp thúc ñ y ho t ñ ng chuy n giao, ñ i m i công ngh s n
xu t. Nghiên c u Chinese Science and Technology Industrial Parks c a Susan M.
Walcott, 2003 [83] ñã xem xét vai trò các KCN Trung Qu c trong vi c thu hút các
công ngh hi n ñ i ñ s n xu t các hàng hóa có ch t lư ng ñưa ra th trư ng trong
nư c và qu c t . Tác ph m này ñưa ra các l p lu n d a trên các lý thuy t v liên k t
KCN trong b i c nh c a nư c này v i các khác bi t các ñ a phương khác nhau, t
Tây An phía Tây t i B c Kinh phía B c, Tô Châu – Thư ng H i duyên h i và
shenzhen – Dongguan ðông Nam.
Bên c nh ñó, vi c phát tri n s n xu t trong các KCN s có tác ñ ng lan to
thúc ñ y s phát tri n c a các vùng lân c n và c a toàn b n n kinh t qu c dân.
Th c t ñã ch ng minh s thành công trong vi c phát tri n các KCN c a nhi u qu c
gia và vùng lãnh th trên th gi i như: Trung Qu c, Malaixia, Philippine, Thái Lan,
ðài Loan… Thái lan ñã ñưa ra các phương án quy ho ch KCN theo mô hình PTBV
b ng chính sách ưu ñãi khác nhau theo t ng vùng. Các KCN c a Thái Lan ñư c
chia thành 3 vùng: vùng 1 bao g m Băng c c và 5 t nh lân c n; vùng II bao g m 12
t nh ti p theo và vùng III bao g m 58 t nh còn l i. Các ưu ñãi tài chính ñư c t p
trung nhi u nh t cho vùng III. Nhi u ngành công nghi p không ñư c phép ñ u tư

17. 9
vào vùng I mà ch ñư c phép ñ u tư vào vùng II và III. Ví d như ngành s n xu t
các s n ph m t cao su, s n xu t ceramic, s , kính và s n ph m t kính, ch t o
d ng c . Ngành s n xu t th c ăn gia súc, d u th c v t, nư c u ng, ñư ng ăn, s n
ph m may m c thông thư ng... t c là các ngành s n xu t s n ph m s d ng nhi u
lao ñ ng gi n ñơn, d gây ô nhi m, c n s d ng nhi u nguyên li u ngành nông
nghi p ph i ñ t vùng III, t c là xa Băng C c và 5 t nh lân c n.
M c dù có nhi u ñi m khác bi t, nhưng v m t chính sách, các mô hình trên
ñây ñ u có m t ñi m chung, ñó là chính sách "thu hút ñ u tư". Dù là KCX, KCN,
KCN Hương Tr n, hay KKT m , n u ñư c xây d ng nhưng không thu hút ho c thu
hút ñư c r t ít doanh nghi p ñ n ñ u tư thì Khu ñó coi như th t b i.
3. M c tiêu nghiên c u c a ñ tài: ð tài có các m c tiêu ch y u là:
• Góp ph n làm rõ nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n liên quan ñ n
phát tri n các KCN trên quan ñi m PTBV; xây d ng ñư c các nhóm ch s
ñánh giá s PTBV các KCN v các m t kinh t , xã h i và môi trư ng.
• Khái quát hóa kinh nghi m c a m t s nư c phát tri n và ñang phát tri n v
chính sách PTBV các KCN.
• Phân tích, ñánh giá th c tr ng phát tri n các KCN vùng KTTðBB và tác
ñ ng c a các chính sách phát tri n KCN t i tăng trư ng kinh t , công b ng
xã h i, s d ng h p lý tài nguyên thiên nhiên và BVMT. T ñó, ch ra các
nhân t không b n v ng trong phát tri n và ho t ñ ng các KCN vùng
KTTðBB.
• Xây d ng quan ñi m, ñ xu t ñư c ñ nh hư ng và các gi i pháp ch y u b o
ñ m PTBV các KCN c a Vùng KTTðBB.
4. Ph m vi và ñ i tư ng nghiên c u c a ñ tài
4.1. Ph m vi nghiên c u :
• V m t không gian, Lu n án nghiên c u các KCN trong ph m vi vùng
KTTðBB, bao g m c các KCN, KCX thu c các ñ a phương trong vùng.
Tuy nhiên, ñ có s li u so sánh, ñ tài nghiên c u b sung v i các KCN
vùng KTTðPN và KTTðMT và 1 s ñ a bàn ñi n hình v phát tri n các

18. 10
KCN trong nư c: TP. H Chí Minh, Bình Dương và Bà R a – Vũng Tàu…
• V m t th i gian: Ph n th c tr ng, lu n án s nghiên c u toàn b th i kỳ t
khi có s hình thành c a KCN Vi t Nam, năm 1991 và KCN ñ u tiên c a
vùng KTTðBB t năm 1994 ñ n h t năm 2008. Ph n ñ xu t gi i pháp l y
m c th i gian ñ n năm 2020.
4.2. ð i tư ng nghiên c u :
• Lu n án t p trung nghiên c u các KCN và KCX ñã ñư c Th tư ng Chính
phê duy t, ho t ñ ng theo Ngh ñ nh s 29/2008/Nð-CP.
• Lu n án s t p trung nghiên c u h th ng các chính sách phát tri n các KCN;
các tác ñ ng c a chính sách ñ n s PTBV KCN vùng KTTðBB và th c
tr ng phát tri n các KCN vùng KTTðBB theo hư ng b n v ng.
• H th ng gi i pháp phát tri n các KCN vùng KTTðBB.
5. Phương pháp nghiên c u
Lu n án ti p c n ñ i tư ng nghiên c u d a trên cơ s v n d ng phương pháp
lu n duy v t bi n ch ng c a duy v t l ch s làm phương pháp lu n chung. Lu n án
coi tr ng vi c ñi u tra t ng k t th c ti n, t ñó khái quát hóa, nêu lên nh ng ki n
ngh hoàn thi n gi i pháp. Các phương pháp ñư c s d ng c th là:
• H th ng hoá các văn b n chính sách v phát tri n các KCN, nh t là các qui
ñ nh có tác ñ ng tr c ti p, gián ti p ñ n PTBV trong các KCN. T ñó ñưa ra
các phân tích, nh n ñ nh v tác ñ ng c a các chính sách v i PTBV KCN.
• Phân tích th ng kê so sánh, bao g m c so sánh theo chu i và so sánh chéo,
ñư c tác gi s d ng tính toán m t s ch tiêu ph n ánh s PTBV các KCN.
Phương pháp này cũng ñư c s d ng ñ phân tích th c tr ng PTBV các
KCN vùng KTTðBB trong th i gian qua và trong m i tương quan v i KCN
các vùng KTTð khác và c nư c.
• ði u tra kh o sát th c t ho t ñ ng và s phát tri n các KCN theo quan ñi m
PTBV m t s ñ a phương ñi n hình trong và ngoài Vùng.
• Phương pháp chuyên gia ñư c tác gi s d ng ph ng v n m t s nhà ho ch
ñ nh chính sách, nhà khoa h c và nhà qu n lý v KCN trung ương và các

19. 11
ñ a phương có liên quan. Tác gi cũng th c hi n m t s cu c ph ng v n sâu
ñ i v i m t s doanh nghi p phát tri n h t ng KCN và doanh nghi p ho t
ñ ng trong các KCN.
Ngu n s li u:
• Tác gi s d ng các s li u th c p: s li u báo cáo t các cơ quan có liên
quan c a ð ng và Nhà nư c (Ban Ch p hành Trung ương ð ng, Chính ph ,
B Tài nguyên và Môi trư ng, T ng c c Th ng kê và ñ c bi t là ngu n s
li u t các cơ quan c a B KHðT như: Vi n Chi n lư c phát tri n, Ban ñi u
ph i các vùng KTTð, V qu n lý các KKT...); các k t qu ñã công b c a
các h i ngh , h i th o, các cu c ñi u tra, kh o sát và ñ tài nghiên c u khoa
h c do các t ch c, cá nhân có liên quan trong và ngoài nư c th c hi n.
• S li u sơ c p: nh ng thông tin, s li u thu th p thông qua vi c ñi kh o sát
th c t t i các ñ a phương trong Vùng KTTðBB.
Khái quát v phương pháp nghiên c u ñư c minh h a theo hình sau:
Khung nghiên c u Phát tri n b n v ng KCN vùng KTTðBB
Nghiên c u lý
lu n PTBV KCN
Khung lý thuy t
PTBV KCN
Tiêu chí ñánh
giá PTBV
KCN
Nghiên c u
Kinh nghi m QT
v PTBV KCN
Bài h c kinh
nghi m QT v
PTBV KCN
Kh o sát,
thu th p
s li u
ðánh giá PTBV các KCN
VKTTð B c b
ð xu t gi i pháp, ki n ngh
Phân tích
các cơ h i,
thách th c
v i PTBV
các KCN
vùng KTTð
B c b
Phương pháp
chuyên gia

20. 12
6. Nh ng ñóng góp c a Lu n án
• ð i v i vi c xây d ng chính sách: ðưa ra các n i dung c n hoàn thi n c a h
th ng chính sách phát tri n KCN, KCX hi n hành theo quan ñi m PTBV cho
c nư c và các ñ a phương vùng KTTðBB.
• V i phát tri n KTXH: Góp ph n thúc ñ y s phát tri n c a các KCN, KCX
theo hư ng b n v ng qua ñó ñ m b o thúc ñ y PTBV c a toàn Vùng.
• ð i v i các cơ quan nghiên c u ng d ng k t qu nghiên c u:
- ð xu t các yêu c u, gi i pháp cho s PTBV các KCN, ph c v công tác
qu n lý c a BQL các KCN các ñ a phương vùng KTTðBB.
- ð xu t các n i dung hoàn thi n h th ng chính sách hi n hành và quy trình
xây d ng tri n khai chính sách ph c v các cơ quan ho ch ñ nh chính sách.
- Là tài li u tham kh o t t cho sinh viên, h c viên cao h c kh i ngành kinh t -
xã h i và các nhà qu n lý trong c nư c.
7. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, các ph l c và tài li u tham kh o, lu n án có
k t c u g m 3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n v phát tri n b n v ng khu công
nghi p.
Chương 2: Th c tr ng phát tri n b n v ng các khu công nghi p vùng Kinh t
tr ng ñi m B c b .
Chương 3: ð nh hư ng và các gi i pháp phát tri n các khu công nghi p vùng
kinh t tr ng ñi m B c b theo hư ng b n v ng.

21. 13
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V PHÁT TRI N B N V NG
KHU CÔNG NGHI P
1.1. NH NG V N ð LÝ LU N CƠ B N V KHU CÔNG NGHI P
1.1.1. Khái lu n chung v khu công nghi p
1.1.1.1. Sơ lư c v l ch s hình thành và phát tri n khu công nghi p trên th gi i
S ra ñ i c a khu công nghi p (KCN) ñ u tiên trên th gi i là vào cu i th
k XIX, ñánh d u b ng s ra ñ i c a khu Trafford Park (1896) t i thành ph
Manchester, Vương Qu c Anh. Sau ñó là vùng công nghi p Clearing Chicago –
Hoa Kỳ (1899) và KCN t i thành ph Naples (1904) – Italia. Ti p sau s phát tri n
các KCN này là s hình thành KCN t i m t s nư c phương Tây như: Pháp, Th y
ði n, Hà Lan hay Canada. Sau th chi n l n th hai, các KCN ñư c phát tri n r ng
rãi các nư c ñang phát tri n như Braxin, Columbia, Mexico (M La tinh); n ð ,
Pakistan, Nh t B n, Thái Lan (Châu Á)...
M t hình th c khác c a KCN là Khu ch xu t (KCX) ñư c ra ñ i l n ñ u
tiên trên th gi i là KCX Shannon Ailen (1956); ti p sau ñó là Puecto Rico
(1961); ðài Loan (1965), Malaixia, Phillipin (1974), n ð (1974), Trung Qu c
(1979) và Vi t Nam năm 1991 (KCX Tân Thu n)...
Hi n nay trên th gi i có hàng ch c nghìn KCN. Theo s li u c a H i ñ ng
nghiên c u phát tri n Qu c t (IDRC), ñ n 2005 ñã có 12.600 KCN n m r i rác
90 qu c gia. Trong ñó: Hoa Kỳ là 8800, Canada: 1.200, ð c 300, Anh 200 và Hà
Lan 130. M c dù phát tri n sau nhưng các nư c Châu Á cũng có s lư ng KCN khá
l n. Trong ñó: Malaysia có 166 KCN, Hàn Qu c 147, Indonesia: 117, Nh t b n
95...[33].
Trong nh ng năm ñ u phát tri n, các KCN ñư c xem như m t mô hình qui
ho ch công nghi p. T năm 1960, v i s phát tri n m nh m c a các KCN trên th
gi i, Liên H p Qu c ñã xu t b n các công trình nghiên c u và t ch c các h i th o

22. 14
v mô hình KCN v i tư cách là công c cho phát tri n kinh t . Như v y, KCN ñã
ñư c s d ng và th a nh n r ng rãi như m t công c t o ñ ng l c thúc ñ y phát
tri n kinh t , nh t là các nư c ñang phát tri n.
1.1.1.2. Khái ni m khu công nghi p
* Khái ni m v KCN trên th gi i
Theo thu t ng ti ng Anh, KCN có th ñư c dùng là Industrial estates,
industrial zone (IZ), export processing zone (EPZ) hay industrial park (IP). ðây là
nh ng khái ni m ñã tr lên khá ph bi n nhi u nư c trên th gi i. Các KCN ñư c
thành l p nhi u nư c nh m th c hi n m c tiêu thu hút v n, công ngh và kinh
nghi m qu n lý t bên ngoài và th c hi n ñ y nhanh quá trình công nghi p hóa ñ t
nư c, hư ng v xu t kh u. Khái ni m c th v KCN m t s nư c như sau:
- Philipine, theo lu t v các KKT ñ c bi t 1995, KCN ñư c ñ nh nghĩa như
sau: “KCN là m t khu ñ t ñư c chia nh và xây d ng căn c vào m t qui ho ch toàn
di n dư i s qu n lý liên t c th ng nh t và v i các qui ñ nh ñ i v i cơ s h t ng cơ
b n và các ti n ích khác, có hay không có các nhà xư ng tiêu chu n và các ti n ích
công c ng ñư c xây d ng s n cho vi c s d ng chung trong KCN” [33].
- Trong khi ñó Inñônêxia, theo s c l nh c a T ng th ng C ng hòa
Inñônêxia s 98/1993 thì KCN ñư c ñ nh nghĩa: “là khu v c t p trung các ho t
ñ ng ch t o công nghi p có ñ y ñ cơ s h t ng, cơ s v t ch t và các phương
ti n h tr khác do công ty KCN cung c p và qu n lý”. ñây, “Công ty KCN là các
công ty có tư cách pháp nhân ñư c thành l p theo lu t c a Inñônêxia và trên lãnh
th Inñônêxia, v i ch c năng qu n lý KCN”.
- Còn Thái Lan, ñ o lu t C c KCN năm 1979 ñ nh nghĩa: “KCN có nghĩa
là KCN nói chung ho c KCX”, trong ñó:
+ “KCN nói chung” có nghĩa là di n tích ñư c dùng vào s n xu t công
nghi p và các công vi c khác liên quan ñ n s n xu t công nghi p.
+ “KCX” có nghĩa là di n tích ñư c dùng vào s n xu t công nghi p ho c các
công vi c khác có l i ho c liên quan ñ n s n xu t s n ph m công nghi p nh m xu t

23. 15
kh u.
T các khái ni m trên có th th y quan ni m v KCN gi a các nư c cũng
không ñ ng nh t, nhưng thư ng ñư c hi u là m t khu ñ t ñư c phân chia và phát
tri n có h th ng theo m t k ho ch t ng th nh m cung c p ñ a ñi m cho các
ngành công nghi p tương h p v i h t ng cơ s , các ti n ích công c ng, các d ch v
ph c v và h tr .
* Khái ni m v KCN Vi t Nam
Trong l ch s phát tri n kinh t , t nh ng năm 60 và 70 c a th k trư c,
nư c ta ñã thành l p khá nhi u KCN theo mô hình Liên Xô cũ, t p trung m t s
thành ph khu v c phía B c như: KCN Thư ng ðình, Yên Viên – ð c Giang (Hà
N i), KCN Thái Nguyên (Thái Nguyên), KCN Vi t Trì (Phú Th )... Các KCN này
ra ñ i là k t qu c a vi c xây d ng các doanh nghi p công nghi p riêng r nhưng có
v trí khá g n nhau. V t ch c qu n lý, do không có cơ ch qu n lý hành chính c a
chính quy n trên ñ a bàn nên công tác qu n lý l n x n, thi u tr t t ; trong khu v c
nhà máy, xí nghi p có ñ c các công trình ph c v sinh ho t như: Nhà , nhà tr ,
b nh xá, cơ s d ch v … gây nh hư ng r t l n ñ n v sinh môi trư ng và s c kho
c a ngư i dân bên trong và xung quan các KCN, nh hư ng ñ n tính b n v ng
KCN. Do không có ranh gi i ñ a lý rõ ràng nên v khái ni m, các KCN trư c ñây
thư ng ñư c hi u là nơi t p trung nhi u doanh nghi p s n xu t công nghi p.
Theo Ngh ñ nh s 29/2008/Nð-CP ngày 14/3/2008 c a Chính ph quy ñ nh v
KCN, KCX và KKT thì KCN ñư c xác ñ nh là: “Khu chuyên s n xu t hàng công
nghi p và th c hi n các d ch v cho s n xu t công nghi p, có ranh gi i ñ a lý xác
ñ nh, ñư c thành l p theo ñi u ki n, trình t và th t c quy ñ nh t i Ngh ñ nh này”.
Như v y, so v i Ngh ñ nh 36/CP ngày 24 tháng 4 năm 1997, Ngh ñ nh m i ñã
lư c b t qui ñ nh v vi c KCN, KCX không có dân cư sinh s ng trong khái ni m v
KCN. Ngh ñ nh 29/2008/Nð-CP cũng qui ñ nh m t s khái ni m khác bao g m:
- KCX là KCN chuyên s n xu t hàng xu t kh u, th c hi n d ch v cho s n
xu t hàng xu t kh u và ho t ñ ng xu t kh u, có ranh gi i ñ a lý xác ñ nh, ñư c

24. 16
thành l p theo ñi u ki n, trình t và th t c áp d ng ñ i v i KCN quy ñ nh t i
Ngh ñ nh này. KCN, KCX ñư c g i chung là khu công nghi p, tr trư ng h p
quy ñ nh c th .
- Di n tích ñ t công nghi p là di n tích ñ t c a KCN ñã xây d ng k t
c u h t ng ñ cho nhà ñ u tư thuê, thuê l i th c hi n d án ñ u tư s n xu t,
kinh doanh trong KCN.
- Doanh nghi p ch xu t là doanh nghi p ñư c thành l p và ho t ñ ng
trong KCX ho c doanh nghi p xu t kh u toàn b s n ph m ho t ñ ng trong
KCN, KKT.
- Quy ho ch t ng th phát tri n KCN, KKT trên ph m vi c nư c là quy
ho ch ñư c l p và phê duy t theo quy ñ nh c a pháp lu t v l p, phê duy t và
qu n lý quy ho ch t ng th phát tri n KTXH.
Có th phân lo i KCN n m trong ph m vi, ñ i tư ng ñi u ti t c a Ngh ñ nh
29/2008/Nð-CP thành hai nhóm chính như sau:
Nhóm 1: Các KCN mang tính truy n th ng, ñư c thành l p m t cách ph
bi n Vi t Nam (hi n nay có trên 200 khu). Các KCN này có nh ng ñ c ñi m
chung như sau:
- Là khu v c ñư c quy ho ch mang tính liên vùng, liên lãnh th và có ph m
vi nh hư ng không ch m t khu v c ñ a phương.
- Là khu v c ñư c kinh doanh b i công ty ñ u tư cơ s h t ng (công ty phát
tri n h t ng KCN, công ty d ch v KCN... ). Công ty này có trách nhi m b o ñ m
h t ng k thu t và xã h i c a c khu trong su t th i gian t n t i.
- Trong KCN có th có ho c không có dân cư sinh s ng, nhưng ngoài KCN
ph i có h th ng d ch v ph c v ngu n nhân l c làm vi c KCN.
- Là khu v c ñư c quy ho ch riêng ñ thu hút các nhà ñ u tư trong và ngoài
nư c ñ th c hi n s n xu t và ch bi n s n ph m công nghi p cũng như các ho t
ñ ng h tr , d ch v cho s n xu t công nghi p.
- S n ph m c a các doanh nghi p trong KCN có th tiêu th trong nư c ho c

25. 17
bán ra nư c ngoài.
Nhóm 2: Khu ch xu t ( Vi t Nam hi n có 3 KCX là: Tân Thu n, Linh
Trung 1 và Linh Trung 2).
Theo Ngh ñ nh 29/2008/Nð-CP, KCX là KCN chuyên s n xu t hàng xu t
kh u, th c hi n d ch v cho s n xu t hàng xu t kh u và ho t ñ ng xu t kh u, có
ranh gi i ñ a lý xác ñ nh, ñư c thành l p theo ñi u ki n, trình t và th t c áp d ng
ñ i v i KCN.
Ngoài nh ng ñ c ñi m chung gi ng như các KCN truy n th ng, các KCX
còn có m t s ñ c ñi m riêng, ñó là: ðư c ngăn cách v i lãnh th bên ngoài b ng
h th ng tư ng rào, có c ng và c a ra, vào, b o ñ m ñi u ki n cho s ki m soát c a
H i quan và các cơ quan ch c năng có liên quan; Th t c h i quan, ki m tra và
giám sát h i quan ñ i v i hàng hoá xu t kh u, nh p kh u c a KCX, doanh nghi p
ch xu t th c hi n theo pháp lu t v h i quan. Quan h trao ñ i hàng hóa gi a các
KCX, doanh nghi p ch xu t v i các khu v c khác trên lãnh th Vi t Nam, tr khu
phi thu quan, là quan h xu t, nh p kh u. Các doanh nghi p trong KCX ñư c
hư ng nh ng ưu ñãi ñ c bi t v các lo i thu như: mi n thu xu t, nh p kh u, mi n
thu giá tr gia tăng, thu tiêu th ñ c bi t, ñư c hư ng thu thu nh p doanh nghi p
m c ưu ñãi và không ph i ch u thu chuy n l i nhu n v nư c.
1.1.2. M t s lý thuy t ph c v nghiên c u phát tri n các KCN trong ñi u ki n
Vi t Nam
1.1.2.1. Lý thuy t l i th c nh tranh
M t trong nh ng lý thuy t quan tr ng lu n c cho vi c hình thành các vùng
KTTð là lý thuy t v l i th c nh tranh vùng hay qu c gia.
Trư c h t ph i nói ñ n quan ñi m c a Adam Smith trong cu n “c a c i các
dân t c” (năm 1776). Theo quan ñi m c a ông, “chính do b bi n và các b sông
cho phép giao thông th y là nơi các ngành s n xu t khác nhau b t ñ u chia nh m t
cách t nhiên và t c i ti n, d n dà không bao lâu sau chính nh ng c i ti n ñó t lan
r ng vào nh ng vùng ñ t li n c a ñ t nư c”. ði m m u ch t trong quan ñi m c a

26. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54347
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562