Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế công nghiệp với đề tài: Hoạt động tài chính của các doanh nghiệp công nghiệp trên thị trường chứng khoán ở Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
NGUY N TH LOAN
HO T ð NG TÀI CHÍNH
C A CÁC DOANH NGHI P CÔNG NGHI P
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM
Chuyªn ng nh: Kinh t Công nghi p
M sè: 62.31.09.01
LU N ÁN TI N S KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c:
1. PGS.TS. Ngô Kim Thanh
2. TS. Nguy n Sơn
HÀ N I, NĂM 2009

2. L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan lu n án này là công trình nghiên c u c a riêng tôi. S
li u, k t qu nghiên c u ñ c p trong lu n án là trung th c và có ngu n g c trích
d n rõ ràng.
Hà n i, ngày 06 tháng 12 năm 2009
Ngư i cam ñoan
Nguy n Th Loan

3. M C L C
Trang
Trang ph bìa
L i cam ñoan
M C L C
Danh m c các ký hi u, các ch vi t t t
Danh m c b ng
Danh m c hình
PH N M ð U................................................................................................1
1. Tính c p thi t c a ñ tài lu n án...............................................................1
2. T ng quan v tình hình nghiên c u. .........................................................2
3. M c ñích nghiên c u c a lu n án. ............................................................8
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u.............................................................8
5. Phương pháp nghiên c u...........................................................................8
6. Nh ng ñ xu t và ñóng góp c a lu n án...................................................9
7. K t c u c a lu n án..................................................................................10
Chương 1 - NH NG V N ð CƠ B N V TH TRƯ NG CH NG
KHOÁN VÀ HO T ð NG TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P
CÔNG NGHI P TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN ........................11
1.1. T ng quan v th trư ng ch ng khoán. ...............................................11
1.1.1. Khái ni m v th trư ng ch ng khoán............................................11
1.1.2. Phân lo i th trư ng ch ng khoán.................................................13
1.1.2.1. Phân lo i theo hàng hoá. ......................................................................13
1.1.2.2. Phân lo i theo quá trình luân chuy n v n.............................................14
1.1.2.3. Phân lo i theo hình th c t ch c c a th trư ng. ..................................15
1.1.3. Vai trò c a th trư ng ch ng khoán. ..............................................15
1.1.4. Các ch th tham gia th trư ng ch ng khoán...............................18
1.1.4.1. Chính ph ..............................................................................................18
1.1.4.2. Nhà phát hành. ......................................................................................19
1.1.4.3. Nhà ñ u tư. ............................................................................................19
1.1.4.4. Các trung gian tài chính. .......................................................................19
1.1.5. Các ho t ñ ng cơ b n c a th trư ng ch ng khoán. ......................20
1.1.5.1. Các ho t ñ ng trên th trư ng sơ c p. ...................................................20
1.1.5.2. Ho t ñ ng c a th trư ng th c p..........................................................20
1.2. T ng quan v ho t ñ ng tài chính c a DNCN trên TTCK.................22
1.2.1. Doanh nghi p công nghi p và vai trò c a DNCN...........................22
1.2.1.1. Khái ni m doanh nghi p công nghi p...................................................22
1.2.1.2. Các lo i hình doanh nghi p công nghi p..............................................24
1.2.1.3. Vai trò c a doanh nghi p công nghi p..................................................25
1.2.2. Ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p công nghi p trên TTCK....27
1.2.2.1. Ho t ñ ng phát hành ch ng khoán........................................................28
1.2.2.2. Ho t ñ ng tr c t c, trái t c.................................................................47
1.2.2.3. Ho t ñ ng ñ u tư kinh doanh ch ng khoán. .........................................49

4. 1.2.3. B n ch t ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p
trên th trư ng ch ng khoán.....................................................................52
1.2.4. Tác ñ ng c a ho t ñ ng tài chính ñ i v i doanh nghi p công
nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. ....................................54
1.2.4.1. Nh ng tác ñ ng tích c c. ......................................................................54
1.2.4.2. Nh ng tác ñ ng tiêu c c .......................................................................56
1.3. Các nhân t thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p công
nghi p trên th trư ng ch ng khoán...........................................................58
1.3.1. Các nhân t bên ngoài.....................................................................58
1.3.1.1. Khuôn kh pháp lý................................................................................58
1.3.1.2. Chính sách c a Chính ph .....................................................................59
1.3.1.3. Th trư ng ch ng khoán t p trung. .......................................................60
1.3.1.4. ð nh ch tài chính trung gian................................................................62
1.3.1.5. T ch c tư v n v lu t...........................................................................63
1.3.1.6. ð i tư ng ñ u tư. ..................................................................................64
1.3.1.7. Nh ng nhân t khác. .............................................................................65
1.3.2. Các nhân t thu c b n thân doanh nghi p công nghi p. ...............67
1.3.2.1. Chi n lư c kinh doanh c a doanh nghi p.............................................67
1.3.2.2. Chu kỳ kinh doanh, tri n v ng tăng trư ng, c nh tranh c a ngành và
môi trư ng kinh doanh.......................................................................................68
1.3.2.3. Hi u qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a t ch c phát hành..........70
1.3.2.4. Năng l c c a ñ i ngũ lãnh ñ o và qu n lý doanh nghi p. ....................71
1.3.2.5. Uy tín c a doanh nghi p. ......................................................................72
1.4. Kinh nghi m ho t ñ ng tài chính trên th trư ng ch ng khoán c a
m t s t p ñoàn công nghi p l n trên th gi i. ..........................................73
1.4.1. T p ñoàn General Motors (GM) c a M .........................................73
1.4.2. T p ñoàn PetroChina c a Trung Qu c...........................................75
1.4.3. T p ñoàn Airbus c a Châu Âu........................................................76
1.4.4. Bài h c kinh nghi m cho các DNCN Vi t Nam..............................77
Chương 2 - TH C TR NG HO T ð NG TÀI CHÍNH C A CÁC
DOANH NGHI P CÔNG NGHI P TRÊN TH TRƯ NG CH NG
KHOÁN VI T NAM...................................................................................80
2.1. Th c tr ng s hình thành và phát tri n c a TTCK............................80
2.1.1. Th c tr ng h th ng các văn b n pháp lu t cho ho t ñ ng TTCK
Vi t Nam....................................................................................................80
2.1.2. Th c tr ng hàng hoá c a TTCK t p trung Vi t Nam..................81
2.1.2.1. Th trư ng c phi u...............................................................................81
2.1.2.2 Th trư ng trái phi u và ch ng ch qu .................................................84
2.1.3. Th c tr ng ho t ñ ng giao d ch ch ng khoán................................86
2.1.3.1. Ho t ñ ng giao d ch t i SGDCK Thành ph H Chí Minh..................86
2.1.3.2. Ho t ñ ng giao d ch ch ng khoán t i S giao d ch ch ng khoán Hà
N i......................................................................................................................91
2.1.3.3. Ho t ñ ng giao d ch trên th trư ng phi t p trung OTC. ......................93
2.1.3.4. Ho t ñ ng giao d ch trên th trư ng Upcom .........................................95

5. 2.1.4. Th c tr ng ho t ñ ng c a các t ch c trung gian và các ho t ñ ng
ph tr khác. .............................................................................................97
2.1.4.1. Công ty ch ng khoán. ...........................................................................97
2.1.4.2. Công ty qu n lý qu và qu ñ u tư ch ng khoán. ................................98
2.1.4.3. Ho t ñ ng lưu ký, ñăng ký, thanh toán bù tr . ...................................100
2.1.4.4. Ho t ñ ng ki m toán. ..........................................................................100
2.1.4.5. Ho t ñ ng qu n lý, thanh tra giám sát th trư ng. ..............................101
2.1.5. ðánh giá s phát tri n c a th trư ng ch ng Vi t Nam trong th i
gian qua...................................................................................................101
2.2. Th c tr ng ho t ñ ng tài chính c a các DNCN trên TTCK VN...103
2.2.1. Khái quát v các DNCN Vi t Nam và quá trình c ph n hoá các
DNCN Vi t Nam .....................................................................................103
2.2.1.1. Khái quát v các doanh nghi p công nghi p Vi t Nam.....................103
2.2.1.2. Quá trình c ph n hoá các DNCN Vi t Nam......................................106
2.2.2. Th c tr ng ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p
trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. ..............................................109
2.2.2.1. Th c tr ng phương pháp ñ nh giá, giá tr DNCN khi phát hành c phi u
ra công chúng. ..................................................................................................109
2.2.2.2. Th c tr ng ho t ñ ng phát hành ch ng khoán....................................115
2.2.2.3. Th c tr ng ho t ñ ng tr c t c, trái t c.............................................133
2.2.2.4. Th c tr ng ho t ñ ng ñ u tư kinh doanh ch ng khoán. .....................137
2.2.3. ðánh giá ho t ñ ng tài chính c a các DNCN trên TTCK VN...143
2.2.3.1 ðánh giá khái quát SWOT trên TTCK c a DNCN. ............................143
2.2.3.2 ðánh giá ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên Th
trư ng ch ng khoán Vi t Nam......................................................................144
Chương 3 - GI I PHÁP THÚC ð Y HO T ð NG TÀI CHÍNH C A
CÁC DOANH NGHI P CÔNG NGHI P TRÊN TH TRƯ NG CH NG
KHOÁN VI T NAM.................................................................................172
3.1. ð nh hư ng phát tri n các doanh nghi p công nghi p Vi t Nam ñ n
năm 2020. ...................................................................................................172
3.2. Gi i pháp thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công
nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.....................................176
3.2.1. Các gi i pháp ñ i v i doanh nghi p công nghi p. ........................176
3.2.1.1. Gi i pháp nâng cao ch t lư ng công tác ñ nh giá doanh nghi p khi phát
hành c phi u ra công chúng............................................................................176
3.2.1.2. Gi i pháp xây d ng phương án phát hành c phi u hi u qu .............179
3.2.1.3. Gi i pháp xây d ng hình th c tr c t c hi u qu . .............................181
3.2.1.4. Gi i pháp nâng cao tính minh b ch v thông tin doanh nghi p..........182
3.2.1.5. Gi i pháp ña d ng các hình th c huy ñ ng v n qua th trư ng ch ng
khoán. ...............................................................................................................184
3.2.1.6. Gi i pháp nghiên c u th trư ng ch ng khoán và khai thác thông tin
ch ng khoán. ....................................................................................................185
3.2.1.7. Gi i pháp nghiên c u thành l p B ph n ñ u tư ch ng khoán chuyên
nghi p và xây d ng danh m c ñ u tư t i ưu....................................................187

6. 3.2.1.8. Gi i pháp ñào t o ñ i ngũ cán b ñ u tư kinh doanh ch ng khoán
chuyên nghi p. .................................................................................................193
3.2.1.9. Gi i pháp nâng cao năng l c và trình ñ qu n tr doanh nghi p. .......194
3.2.1.10. Gi i pháp ñ u tư công ngh thông tin ph c v cho ho t ñ ng kinh
doanh ch ng khoán trong doanh nghi p công nghi p. ....................................196
3.2.1.11 Gi i pháp qu n lý r i ro khi doanh nghi p công nghi p tham gia th
trư ng ch ng khoán. ........................................................................................197
3.2.2. Các gi i pháp phát tri n th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.....199
3.2.2.1. Gi i pháp hoàn thi n khung pháp lý liên quan ñ n th trư ng ch ng
khoán trư c ngư ng c a suy thoái c a TTCK.................................................199
3.2.2.2. Gi i pháp n ñ nh th trư ng ch ng khoán trư c s suy thoái c a n n
kinh t trong nư c. ...........................................................................................203
3.2.2.3. Gi i pháp t o l p hàng hoá trên th trư ng ch ng khoán....................204
3.2.2.4. Gi i pháp phát tri n các t ch c kinh doanh và h tr th trư ng. .....206
3.2.2.5. Gi i pháp phát tri n hình th c b o hi m cho các công ty ch ng khoán.
..........................................................................................................................211
3.2.2.6. Gi i pháp phát tri n các t ch c ñ nh m c tín nhi m. ........................212
3.2.2.7. Gi i pháp phát tri n các s n ph m th trư ng ch ng khoán phái sinh.
..........................................................................................................................214
3.3. Ki n ngh và ñ xu t. ..........................................................................218
3.3.1. Ki n ngh ñ i v i Chính ph .........................................................218
3.3.2. Ki n ngh v i các B , Ngành, Chính quy n ñ a phương và cơ quan
qu n lý ch c năng...................................................................................220
3.3.3. ð i v i các doanh nghi p..............................................................222
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ðà CÔNG B
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C 1
PH L C 2

7. DANH M C CÁC KÝ HI U, CÁC CH VI T T T
TTCK : Th trư ng ch ng khoán
DNCN : Doanh nghi p công nghi p
OTC : Phi t p trung
SGDCK OTC : Th trư ng giao d ch ch ng khoán phi t p trung
UBCKNN : U ban ch ng khoán Nhà nư c
SGDCK TP
HCM
: S giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí
Minh
SGDCK : S giao d ch ch ng khoán
SGDCKHN : S giao d ch ch ng khoán Hà N i
TTLKCK : Trung tâm lưu ký ch ng khoán
DNNN : Doanh nghi p Nhà nư c
NASDAQ : Th trư ng ch ng khoán Phi t p trung M
CPH : C ph n hóa
CP : C ph n
ðMTN : ð nh m c tín nhi m
TCTC : T ch c tài chính

8. DANH M C B NG
Trang
B ng 1: Tình hình tài chính c a GM 03 năm g n nh t 83
B ng 2: Tình hình tài chính c a Petro China 03 năm g n nh t 85
B ng 3: Tình hình tài chính c a Airbur China 03 năm g n nh t 86
B ng 4: Tình hình c ph n hoá DNCN Vi t Nam theo quy mô v n nhà
nư c
117
B ng 5: Doanh thu c a 100 công ty c ph n 152
B ng 6: L i nhu n c a 100 doanh nghi p công nghi p 153

9. DANH M C HÌNH
Trang
Hình 2.1: Bi u ñ s lư ng các doanh nghi p niêm y t qua các năm 92
Hình 2.2: Bi u ñ giá tr c phi u niêm y t c a các DN trên TTCK 92
Hình 2.3: Bi u ñ giá tr v n hoá c a th trư ng ch ng khoán qua các năm 93
Hình 2.4: Bi u ñ kh i lư ng trái phi u niêm y t qua các năm 95
Hình 2.5: Bi u ñ s lư ng phiên giao d ch c a HOSE 97
Hình 2.6: Bi u ñ s lư ng tài kho n c a nhà ñ u tư ch ng khoán 98
Hình 2.7: Bi u ñ kh i lư ng giao d ch ch ng khoán trên HOSE 99
Hình 2.8: Bi u ñ giá tr giao d ch ch ng khoán trên HOSE 99
Hình 2.9: Bi u ñ s phiên giao d ch trên Hastc 101
Hình 2.10: Bi u ñ kh i lư ng giao d ch c phi u trên Hastc 102
Hình 2.11: Bi u ñ giá tr c phi u giao d ch trên Hastc 102
Hình 2.12: Bi u ñ T ng giá tr trái phi u giao d ch trên Hastc 103
Hình 2.13: Bi u ñ phát tri n công ty ch ng khoán qua các năm 108
Hình 2.14: Bi u ñ phát tri n công ty qu n lý qu qua các năm 109
Hình 2.15: Bi u ñ s lư ng các doanh nghi p công nghi p qua các năm 113
Hình 2.16: Bi u ñ DNCN c ph n hoá qua các năm 117
Hình 2.17: Bi u ñ s lư ng DNCN phát hành l n ñ u ra công chúng 124
Hình 2.18: Bi u ñ t ng giá tr c ph n phát hành l n ñ u c a các DNCN
qua các năm
125
Hình 2.19: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2003
125
Hình 2.20: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2003
126
Hình 2.21: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2004
126
Hình 2.22: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2004
127
Hình 2.23: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2005
128
Hình 2.24: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2005
129
Hình 2.25: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2006
129

10. Hình 2.26: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2006
130
Hình 2.27: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2007
131
Hình 2.28: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2007
131
Hình 2.29: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2008
132
Hình 2.30: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u năm
2008
132
Hình 2.31: Bi u ñ giá tr c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u 6 tháng
ñ u năm 2009
133
Hình 2.32: Bi u ñ cơ c u c ph n c a DNCN phát hành l n ñ u 6 tháng
ñ u năm 2009
133
Hình 2.33: Bi u ñ s lư ng c ph n n m gi c a SAM 134
Hình 2.34: Bi u ñ cơ c u c ph n n m gi c a SAM 135
Hình 2.35: Bi u ñ giá tr c phi u phát hành thêm c a các DNCN 135
Hình 2.36: Bi u ñ giá tr c phi u phát hành thêm phân theo ngành c a
các DNCN
136
Hình 2.37: Bi u ñ kh i lư ng c ph n n m gi c a các c ñông REE 137
Hình 2.38: Bi u ñ cơ c u c ph n n m gi c a các c ñông REE 138
Hình 2.39: Bi u ñ s lư ng các DNCN niêm y t trên TTCK 139
Hình 2.40: Bi u ñ giá tr c phi u niêm y t c a các DNCN trên TTCK 139
Hình 2.41: Bi u ñ tr c t c qua các năm 142
Hình 2.42: Bi u ñ cơ c u tr c t c qua các năm 145
Hình 2.43: Bi u ñ t l tr c t c qua các năm 146
Hình 2.44: Bi u ñ s lư ng các DNCN ñ u tư kinh doanh ch ng khoán 147
Hình 2.45: Bi u ñ giá tr và l i nhu n ñ u tư kinh doanh ch ng khoán
c a DNCN
147
Hình 2.46: Bi u ñ giá tr ñ u tư góp v n 147
Hình 2.47: Bi u ñ th ng dư v n thông qua phát hành c phi u ra công
chúng c a DNCN qua các năm
150

11. 1
PH N M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài lu n án.
Th trư ng ch ng khoán (TTCK) là m t b ph n không th thi u trong h
th ng tài chính c a các nư c theo n n kinh t th trư ng, TTCK có m t vai trò
quan tr ng ñ i v i s phát tri n kinh t c a m i qu c gia. TTCK phát tri n
m c ñ cao không nh ng góp ph n nâng cao năng l c s n xu t c a các doanh
nghi p thông qua vi c t o môi trư ng chuy n như ng v n linh ho t, phù h p v i
các cơ h i ñ u tư h p d n, mà còn cho phép s tách bi t gi a quy n s h u và
quy n qu n lý c a các công ty. TTCK cung c p cho các nhà ñ u tư m t công c
h u ích cho vi c ra các quy t ñ nh ñ u tư t i ưu, phù h p v i th t ưu tiên c a
nhà ñ u tư v r i ro ho c l i nhu n. V i quan ñi m như v y, TTCK cung c p
m t b máy th ch thích h p cho vi c huy ñ ng v n c a cá nhân và các t ch c,
sau ñó phân b v n cho các doanh nghi p, cho các ngành ngh và lĩnh v c c a
n n kinh t . Kinh nghi m c a các nư c cho th y, s tham gia c a các doanh
nghi p - v i tư cách là ch th quan tr ng trên th trư ng ch ng khoán, cung c p
các lo i hàng hoá cho th trư ng ch ng khoán- có m t ý nghĩa quan tr ng trong
vi c làm tăng ch t lư ng và hi u qu ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán. M t
khác, v i s phát tri n m nh m c a th trư ng ch ng khoán, ñã t o ngu n cung
v n d i dào cho các doanh nghi p. Thông qua th trư ng ch ng khoán, các
doanh nghi p nói chung và các doanh nghi p công nghi p nói riêng ñã thu hút
ñư c m t lư ng v n ñáng k ph c v cho ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a
mình.
Ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng
ch ng khoán trong th i gian qua di n ra h t s c sôi ñ ng, bao g m các ho t ñ ng
phát hành ch ng khoán, ho t ñ ng tr c t c, trái t c và ho t ñ ng ñ u tư kinh
doanh ch ng khoán. Ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p m t
m t ñã t o lên s sôi ñ ng c a th trư ng, gi m s khan hi m v hàng hoá và góp
ph n nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán. M t khác, ho t
ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán
cũng là m t kênh thu hút v n cho các doanh nghi p công nghi p trong quá trình
ho t ñ ng kinh doanh, là m t trong nh ng phương th c ñ doanh nghi p qu ng

12. 2
bá hình nh c a mình ñ n v i khách hàng, ñ i tác và các nhà ñ u tư. Ho t ñ ng
ñ u tư kinh doanh ch ng khoán còn là m t ho t ñ ng kinh doanh ti m năng,
mang l i ngu n l i nhu n l n cho các doanh nghi p. Trên th c t , th i gian qua,
các doanh nghi p công nghi p Vi t Nam ñã thu hút ñư c ngu n v n l n trên th
trư ng ch ng khoán cho ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a mình, s v n th ng
dư thu ñư c do chênh l ch giá c phi u bán ra là m t ngu n v n quan tr ng ñ
các doanh nghi p th c hi n phát tri n ho t ñ ng s n xu t kinh doanh. Tuy nhiên,
ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p còn nhi u h n ch , các
doanh nghi p công nghi p chưa thu hút ñư c tri t ñ các ngu n v n trên th
trư ng, ho t ñ ng phát hành ch ng khoán chưa ñi ñôi v i ho t ñ ng tr c t c,
trái t c, ho t ñ ng ñ u tư kinh doanh ch ng khoán còn nh l , chưa mang tính
chuyên nghi p.
Có th nói r ng, s phát tri n tương lai c a th trư ng ch ng khoán cũng
như s phát tri n c a các doanh nghi p công nghi p ph thu c r t nhi u vào ho t
ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán.
Vi c thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p s thúc ñ y
s phát tri n c a th trư ng ch ng khoán vì các doanh nghi p công nghi p tham
gia trên th trư ng v a v i tư cách là nhà cung c p hàng hoá cho th trư ng
ch ng khoán, v a v i tư cách là nhà ñ u tư kinh doanh ch ng khoán.
Như v y, vi c nghiên c u các gi i pháp ñ thúc ñ y các ho t ñ ng tài
chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán s có ý
nghĩa h t s c quan tr ng và th c s c n thi t ñ i v i b n thân doanh nghi p công
nghi p cũng như v i th trư ng ch ng khoán Vi t Nam trong giai ño n hi n nay.
Xu t phát t nhu c u th c t ñó, tác gi lu n án ñã l a ch n ñ tài “ Ho t ñ ng
tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán
Vi t Nam” ñ t p trung nghiên c u.
2. T ng quan v tình hình nghiên c u.
V n ñ v ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p ñã ñư c
ñ c p r t nhi u trong các tài li u, trong các báo cáo c a Vi t Nam và trên th
gi i. Cũng có nhi u nghiên c u các nư c v tài chính doanh nghi p và th

13. 3
trư ng ch ng khoán, các nghiên c u ñ u t p trung gi i quy t các khía c nh khác
nhau trong ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p và TTCK:
ð ng trên góc ñ qu n tr ngu n v n, h c gi Van Horne ñã kh ng
ñ nh:
Vai trò c a qu n tr tài chính doanh nghi p hi n nay là vô cùng quan tr ng
và luôn luôn có s v n ñ ng thay ñ i. Nhà qu n tr tài chính thành công
ngoài vi c ñi u hành quá trình luân chuy n v n và dòng ti n còn ph i là
ngư i th c hi n thu x p m t dòng v n n ñ nh cho doanh nghi p – mà
không ñâu khác là ngu n v n dài h n trong n n kinh t qua phát hành c
phi u ra công chúng, ho c trái phi u công ty thay vì vay v n tín d ng ngân
hàng thu n tuý [35].
ð ng trên giác ñ ñánh giá r i ro trong ho t ñ ng tài chính c a
doanh nghi p, h c gi StephenRoss ñã ñ c p t i các khía c nh tài chính doanh
nghi p trong cu n Fundamentals of Coporate Financial, ñã ñ c p nhi u v n i
dung huy ñ ng v n:
Vi c huy ñ ng v n thông qua phát hành c phi u và trái phi u như chi c
bơm hút v n và nghĩa v tr n ñư c chia nh giai ño n và quy mô khi n
vi c s d ng v n tr nên hi u qu và dài h n. Ông khuy n khích các
doanh nghi p h n ch t i ña ngu n v n tín d ng dài h n ñ c bi t các
doanh nghi p công nghi p có chu kỳ kinh doanh tương ñ i dài d n ñ n áp
l c tr n l n vào giai ño n ñáo h n n ho c chu kỳ kinh doanh khó khăn
[32].
ð ng trên giác ñ nghiên c u các y u t d n ñ n thành công c a các
doanh nghiêp l n trong vi c huy ñ ng v n, h c gi Dennis W. Carlton, Jeffrey
M. Perloff ñã d n ch ng l ch s ñ t nư c M trong lĩnh v c công nghi p:
Ngành công nghi p là m t ngành tiêu t n kinh phí ñ u tư hàng ñ u c a t t
c các qu c gia trong quá trình phát tri n. S thành công c a nư c M sau
th chi n th II m t ph n là nh áp d ng tư duy t o l p th trư ng ch ng
khoán nơi có th thu hút r ng rãi các ngu n v n nhàn r i và dài h n. ðó là
nh ng thành công hàng ñ u c a các t p ñoàn kinh t qu c gia nhưng các
hãng d u l a, ch t o máy bay, ôtô như Exxon Mobil, General Motor,

14. 4
Boewing... Các nhà ho ch ñ nh chính sách và qu n tr doanh nghi p ñ c
bi t trong lĩnh v c công nghi p không th qu n lý các t ch c công nghi p
này như v i các thành ph n kinh t khác [30].
ð ng trên giác ñ xem xét vai trò c a quá trình c ph n hoá, Giáo sư
Stephen Martin ñã kh ng ñ nh:
Nư c Anh là m t trong nh ng phân xư ng công nghi p hàng ñ u và có
l ch s hình thành lâu ñ i nh t th gi i. Khó khăn trong m i giai ño n xây
d ng và phát tri n chính là t p trung tư b n. Thành công c a chính ph
Anh là ñã c ph n hoá – IPOs các phân xư ng qu c doanh, k t qu thu
ñư c là m t n n kinh t tư b n t p trung, cùng có l i cho m i ch th ,
[33].
ð ng trên giác ñ ñánh giá vai trò c a th trư ng ch ng khoán ñ i
v i quá trình huy ñ ng v n c a doanh nghi p ñã có nhi u nghiên c u ñánh
giá v v n ñ này:
Lawrence S.Ritter ñã kh ng ñ nh:
TTCK chính là kênh hút v n quan tr ng nh t, th trư ng ch ng khoán
càng phát tri n lu ng v n càng d dàng d ch chuy n ñi t nơi có hi u qu
th p sang khu v c ñem l i hi u qu t t hơn. M t ñi u có th nh n th y
t ng hoà lưu lư ng ti n c a m t n n kinh t , m i th trư ng tương ñ i là
không thay ñ i. Vi c nh n bi t ñư c lu ng ti n lưu thông, ñ c bi t trên th
trư ng ch ng khoán s h tr các ch th tham gia ti p c n ñư c các
ngu n v n l n, ñ i chúng và n ñ nh” [31].
Trong Báo cáo thư ng niên năm 2008 c a U ban Ch ng khoán Hoa Kỳ,
Bà Mary Schapiro - Ch t ch U ban Ch ng khoán Hoa Kỳ nói:
Th i kỳ 2001-2006 là th i kỳ sôi ñ ng nh t c a TTCK Hoa Kỳ. Ch trong
6 năm, con s huy ñ ng v n c a các công ty qua TTCK M b ng t t c
th i gian trư c tr v và tăng trư ng l i nhu n c a các công ty ñ t m c
trung bình 16%/năm, so v i m c tăng trư ng trung bình 9% c a 6 năm
li n trư c. ði u này th hi n vai trò và ch c năng huy ñ ng v n hi u qu
c a các doanh nghi p thông qua th trư ng ch ng khoán [34].

15. 5
Th tư ng nư c C ng hoà dân ch nhân dân Trung Qu c – Ôn Gia B o
v n xác ñ nh rõ vai trò c a TTCK ñ i v i n n kinh t , Ông phát bi u r ng:
“Chúng ta ñang trong th i kỳ khó khăn nh t c a n n kinh t kh ng ho ng nhưng
không có nghĩa Trung Qu c s không duy trì và n ñ nh TTCK. Vi c huy ñ ng
v n, IPOs c a các doanh nghi p th m chí c n ñ y m nh hơn n a, t o ñà cho giai
ño n ph c h i phía trư c”.
G n ñây nh t ngày 8/5/2009, Giám ñ c ñi u hành - Giáo sư Kinh t tài
chính c a Ngân hàng Th y s Credit Suisse’s t i n ð phát bi u:
TTCK n ð s không th phát tri n, các doanh nghi p s không th c i
thi n ho t ñ ng kinh doanh n u không thu hút ñư c dòng v n m i. Chúng
tôi tính th m t bài toán, ư c tính ch riêng các công ty niêm y t t i TTCK
n ð huy ñ ng thành công 10-15 t USD trong m t vài tháng n a
(2009), trong năm sau (2010) ngu n v n ñó s sinh l i cho h th ng các
doanh nghi p này là 6 t USD (~ 50%). Vì v y, chúng tôi khuy n khích
các doanh nghi p trong ngành công ngh nên t n d ng t i ña m i cơ h i
trên TTCK ñ n ñ nh kinh doanh.
Vi t Nam tuy th trư ng ch ng khoán m i ra ñ i t năm 2000 và ch
th c s bùng n t năm 2006, nhưng có th th y s bùng n c a TTCK ñã tác
ñ ng l n ñ n ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p. N u như trong nhi u
nghiên c u trư c ñây v ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p, nhi u tác gi ch
gói g n trong ho t ñ ng qu n lý tài chính bên trong doanh nghi p. GS.TS.
Nguy n ðình Phan, GS.TS. Nguy n K Tu n ñã ñưa ra nh ng gi i pháp ñ qu n
lý tài chính trong công nghi p hi u qu , tuy nhiên, không kh ng ñ nh làm th nào
ñ huy ñ ng ñư c ngu n v n ñ ph c v cho ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a
các doanh nghi p công nghi p. Trong khi ñó, giáo trình “kinh t doanh nghi p”
năm 1997 c a Trung tâm Pháp – Vi t Trư ng ð i h c kinh t Qu c dân ñã ñ
c p ñ n ho t ñ ng tài chính c a doanh nhi p ñư c phân ra làm ba chu trình: Chu
trình th nh t, chu trình s n xu t kinh doanh, liên quan ñ n vi c s n xu t s n
ph m và cung c p d ch v ñưa ra th trư ng. Chu trình th hai, chu trình ñ u tư,
cho phép doanh nghi p mua s m, và ñ i m i thi t b nh m ñ m b o chu trình s n
xu t. Cu i cùng là chu trình th ba, chu trình tài chính, ñ m b o m i liên quan

16. 6
gi a hai chu trình thông qua vi c cho phép doanh nghi p s d ng nh ng ngu n
tài chính c n thi t trong ng n h n cũng như dài h n ñ ñ m b o ho t ñ ng s n
xu t bình thư ng và có th ñ m b o s phát tri n s n xu t doanh nghi p. Tuy
nhiên, nghiên c u này cũng chưa ñ c p ñ n làm th nào ñ thúc ñ y ho t ñ ng
tài chính c a doanh nghi p trên th trư ng ch ng khoán.
Và ph i ñ n khi có s bùng n c a TTCK trong năm 2006 thì m i có
nh ng nghiên c u sâu hơn v ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p. Năm 2006,
TS. Nguy n Minh Ki u, ñã ñưa ra nh ng khái ni m, lý thuy t nh ng v n ñ căn
b n v tài chính doanh nghi p phù h p và có kh năng ng d ng vào Vi t Nam.
ð c bi t TS ñã nghiên c u và ñưa ra phương pháp ñ nh giá và quy t ñ nh ñ u tư
ñ i v i ch ng khoán n , ch ng khoán v n; phương pháp phân tích quy t ñ nh
ñ u tư d án, thuê tài s n, ñ u tư tài s n lưu ñ ng. K ñ n, TS cũng ñưa ra nh ng
công c phân tích ñ ra nh ng quy t ñ nh liên quan ñ n ngu n v n và chính sách
c t c c a doanh nghi p, d n d t lãnh ñ o doanh nghi p ti p c n m t cách có h
th ng v i lý thuy t M&M v cơ c u v n.
Cùng v i năm này TS. Tr n ðăng Khâm ñã nghiên c u “Gi i pháp thúc
ñ y s tham gia c a các trung gian tài chính trong ti n trình xây d ng và phát
tri n th trư ng ch ng khoán”. C th TS ñã nghiên c u Các trung gian tài chính
là m t ch th quan tr ng c a th trư ng ch ng khoán v i tư cách là nhà phát
hành ch ng khoán, nhà kinh doanh ch ng khoán và là thành viên h tr cho ho t
ñ ng c a th trư ng ch ng khoán thông qua các nghi p v ñ i lý, b o lãnh phát
hành, tư v n và môi gi i ñ u tư, cho vay ch ng khoán và cho vay ñ mua ch ng
khoán, thanh toán và qu n lý ch ng khoán qu n lý danh m c ñ u tư và qu n lý
qu ñ u tư. TS nghiên c u th c tr ng, ñánh giá nh ng k t qu ñ t ñư c, nh ng
h n ch c a các công ty ch ng khoán, các ngân hàng thương m i, các công ty tài
chính, các qu ñ u tư khi tham gia th trư ng ch ng khoán v i tư cách làm ñ i lý
ch ng khoán, b o lãnh phát hành, tư v n và môi gi i ñ u tư, cho vay c m c ,
ng trư c ch ng khoán....T ñó TS ñã ñưa ra các gi i pháp làm th nào ñ thúc
ñ y s tham gia c a các trung gian tài chính trong ti n trình xây d ng và phát
tri n th trư ng ch ng khoán.

17. 7
Ti p ñó năm 2007, PGS.TS. Bùi Kim Y n, ñã gi i ñáp m t lo t các câu
h i theo th t logic trong giáo trình “Th trư ng ch ng khoán”: trư c h t, th
trư ng ch ng khoán ñư c hình thành khi nào? th hai, Cơ c u, ch c năng và vai
trò c a th trư ng ch ng khoán ra sao? th ba, th nào là ch ng khoán? th tư,
làm th nào ñ phát hành ch ng khoán ra công chúng? và cu i cùng làm cách
nào ñ các ch ng khoán ñư c giao d ch trên S giao d ch ch ng khoán?
ð ng trên góc ñ cơ quan qu n lý nhà nư c v i vai trò là nhà t o l p th
trư ng năm 1997, TS. Nguy n Sơn là ngư i ñ u tiên nghiên c u “L a ch n mô
hình và các bư c ñi thích h p ñ thành l p th trư ng ch ng khoán Vi t Nam”.
Là m t chuyên gia ñ u ngành trong lĩnh v c ch ng khoán Vi t Nam, TS là
ngư i ñư c nghiên c u th c ti n v mô hình th trư ng ch ng khoán c a các
nư c trên th gi i như M , B , Thu Sĩ, Hà Lan, Nh t B n, Trung Qu c … t ñó
TS ñã nghiên c u, l a ch n mô hình và bư c ñi thích h p ñ thành l p th trư ng
ch ng khoán Vi t Nam. Nghiên c u này ñã ñư c hoàn thành vào năm 2001 và
ng d ng th c ti n vào vi c thành l p th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
ði sâu v ho t ñ ng phát hành ch ng khoán c a các doanh nghi p trên th
trư ng ch ng khoán, năm 2005, TS. ðoàn Thanh Tùng ñã nghiên c u “Thúc ñ y
phát hành ch ng khoán l n ñ u ra công chúng t i Vi t Nam”. Cùng v i kinh
nghi p th c t , TS ñã nghiên c u, phân tích, ñánh giá th c tr ng các doanh
nghi p phát hành ch ng khoán l n ñ u ra công chúng và ñưa ra gi i pháp thúc
ñ y phát hành l n ñ u ra công chúng t i Vi t Nam.
Xác ñ nh rõ vai trò c a TTCK là m t kênh d n v n quan tr ng c a n n
kinh t , Th tư ng chính ph Nguy n T n Dũng ñã phê duy t ð án phát tri n
th trư ng v n Vi t Nam ñ n năm 2010 và t m nhìn ñ n năm 2020 là:
Phát tri n nhanh, ñ ng b , v ng ch c th trư ng v n Vi t Nam, trong ñó
th trư ng ch ng khoán ñóng vai trò ch ñ o; t ng bư c ñưa th trư ng
v n tr thành m t c u thành quan tr ng c a th trư ng tài chính, góp ph n
ñ c l c trong vi c huy ñ ng v n cho ñ u tư phát tri n và c i cách n n kinh
t ; ñ m b o tính công khai, minh b ch, duy trì tr t t , an toàn, hi u qu ,
tăng cư ng qu n lý, giám sát th trư ng; b o v quy n và l i ích h p pháp
c a ngư i ñ u tư; t ng bư c nâng cao kh năng c nh tranh và ch ñ ng

18. 8
h i nh p th trư ng tài chính qu c t . Ph n ñ u ñ n năm 2020, th trư ng
v n Vi t Nam phát tri n tương th trư ng các nư c trong khu v c.
Như v y, có th th y chưa có nhi u nghiên c u t p trung v các ho t ñ ng
tài chính c a doanh nghi p trên th trư ng ch ng khoán. Do v y, nh ng v n ñ
ñ c thù ñ i v i ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th
trư ng ch ng khoán Vi t Nam c v lý lu n và th c ti n hi n nay chưa ñư c
ñ c p nhi u trong các công trình nghiên c u trư c ñó mà nghiên c u sinh ñư c
bi t.
3. M c ñích nghiên c u c a lu n án.
- Nghiên c u các v n ñ lý lu n cơ b n v th trư ng ch ng khoán và ho t
ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán
Vi t Nam.
- Phân tích và ñánh giá th c tr ng ho t ñ ng tài chính c a các doanh
nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam, phân tích các
nguyên nhân làm h n ch ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p
trên th trư ng ch ng khoán.
- ð xu t các gi i pháp nh m thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh
nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u.
- ð i tư ng nghiên c u: Ho t ñ ng tài chính c a doanh nghi p công
nghi p (ho t ñ ng phát hành ch ng khoán, ho t ñ ng tr c t c, trái t c và ho t
ñ ng ñ u tư kinh doanh ch ng khoán) trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam
- Ph m vi nghiên c u:
+ Ph m vi lý thuy t: Nh ng lý lu n cơ b n v ho t ñ ng tài chính c a các
DNCN trên th trư ng ch ng khoán.
+ Ph m vi ngành: Các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng
khoán Vi t Nam.
+ Ph m vi ñ a lý: Vi t Nam
5. Phương pháp nghiên c u.
Lu n án này s d ng các phương pháp th ng kê, phương pháp phân tích
chu i giá tr , phương pháp thu th p thông tin chính là: (1) nghiên c u t i bàn, k
th a, (2) ph ng v n bán c u trúc.
• Nghiên c u t i bàn, k th a.

19. 9
ð t ng h p b i c nh làm cơ s cho lu n án này, tác gi s tìm hi u k
lư ng các ngu n thông tin th c p v các doanh nghi p công nghi p Vi t Nam
hi n nay, k c các doanh nghi p công nghi p ñã c ph n hoá và niêm y t trên
th trư ng ch ng khoán cũng như nh ng doanh nghi p chưa niêm y t trên th
trư ng ch ng khoán. Trư c h t tác gi xem xét các s ít nghiên c u và báo cáo
v v n ñ này như: K ho ch phát tri n kinh t xã h i năm 2006-2010”; báo cáo
“Th c tr ng công tác c ph n hoá các doanh nghi p công nghi p (năm 2006)”;
báo cáo “Tình hình doanh nghi p dân doanh và ñ nh hư ng phát tri n giai ño n
2008-2010”; báo cáo “ thư ng niên c a UBCKNN hàng năm (2000-2007). Sau
ñó các t báo ñư c tham kh o như: “Doanh nghi p” c a Hi p h i doanh nghi p
TP Hà N i, Hà n i m i, Di n ñàn doanh nghi p, Vietnam Economic Times,
Vietnam Investment Review….Ngoài ra tác gi tham kh o s li u công b t i
các trang Web.
• Kh o sát, ph ng v n chuyên gia.
Tác gi s ti n hành kh o sát các t p ñoàn kinh t , các doanh nghi p nh
và v a. Tác gi cũng s ti n hành 25 cu c ph ng v n, d tính 15 cu c v i 15
lãnh ñ o doanh nghi p công nghi p, 10 lãnh ñ o c a các doanh nghi p khác t i
Hà N i và Thành ph H Chí Minh, 02 cu c ph ng v n v i các quan ch c ñ a
phương thông qua vi c s d ng câu h i bán c u trúc.
Bên c nh phương pháp phân tích kinh nghi m th c ti n c a m t s t p
ñoàn kinh t t i m t s nư c có ñi u ki n tương ñ ng, Lu n án ñ c bi t chú tr ng
tham kh o các tài li u nghiên c u, các mô hình lý thuy t và th c nghi m v ho t
ñ ng tài chính c a các DNCN trên th trư ng ch ng khoán ñã ñư c ch ng minh
và áp d ng thành công c a các h c gi uy tín trong và ngoài nư c. ð c bi t,
trong ph n ñánh giá t ng quát v ho t ñ ng tài chính c a các DNCN trên th
trư ng ch ng khoán, Lu n án s d ng mô hình SWOT ñ phân tích nh m làm rõ
ñi m m nh, ñi m y u, cơ h i và thách th c ñ i v i ho t ñ ng tài chính c a các
DNCN trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
6. Nh ng ñ xu t và ñóng góp c a lu n án.
Lu n án này có ý nghĩa to l n c v tính khoa h c và th c ti n. V tính
khoa h c lu n án s t p h p m t cách có h th ng các v n ñ liên quan ñ n Ho t

20. 10
ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p, xác ñ nh xem ho t ñ ng tài
chính c a các doanh nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán như th
nào là hi u qu d a trên nh ng nghiên c u c a th gi i và Vi t Nam. Trên cơ s
t p h p nh ng lý lu n này, tác gi s giúp doanh nghi p có nh ng gi i pháp thúc
ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p nh m khai thác tính
kinh t d a vào ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán. ðây s là m t ñóng góp
c a tác gi v m t khoa h c trong vi c ñưa các lý lu n vào áp d ng trong th c
ti n cho các doanh nghi p.
Lu n án cũng có nh ng ñóng góp quan tr ng v m t th c ti n. Vi c ñưa ra
nh ng gi i pháp thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công nghi p
trên th trư ng ch ng khoán là m t ñ ng l c thúc ñ y các doanh nghi p công
nghi p niêm y t trên th trư ng ch ng khoán, nâng cao năng l c c nh tranh t ñó
giúp cho các doanh nghi p công nghi p kh ng ñ nh ñư c vai trò c a mình trong
vi c t o ra s c m nh t ng h p trong c ng ñ ng các doanh nghi p Vi t Nam.
Các gi i pháp ñ i v i doanh nghi p công nghi p và các gi i pháp phát
tri n th trư ng ch ng khoán mà tác gi ñ c p ñ n trong nghiên c u này nh m
khai thác hi u qu kinh t c a các doanh nghi p công nghi p ñ i v i ho t ñ ng
tài chính trên th trư ng ch ng khoán.
7. K t c u c a lu n án.
Lu n án g m 225 trang. Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c và các ch
vi t t t, tài li u tham kh o, n i dung c a lu n án ñư c chia làm 3 Chương, c th
như sau:
Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n v ho t ñ ng tài chính c a các doanh
nghi p công nghi p trên th trư ng ch ng khoán.
Chương 2: Th c tr ng ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p công
nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
Chương 3: Gi i pháp thúc ñ y ho t ñ ng tài chính c a các doanh nghi p
công nghi p trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
Ph n cu i là k t lu n và các ki n ngh liên quan ñ n gi i pháp thúc ñ y
ho t ñ ng tài chính c a các DNCN trên TTCK Vi t Nam.

21. 11
Chương 1
NH NG V N ð CƠ B N V TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VÀ
HO T ð NG TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P CÔNG NGHI P
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
1.1. T ng quan v th trư ng ch ng khoán.
1.1.1. Khái ni m v th trư ng ch ng khoán.
Th trư ng ch ng khoán ra ñ i t r t lâu và ñư c xem là ñ c trưng cơ b n,
là bi u tư ng c a n n kinh t hi n ñ i. Ngày nay, h u h t các nư c ñ u có th
trư ng ch ng khoán. Th trư ng ch ng khoán tr thành m t b ph n không th
thi u c a n n kinh t th trư ng.
Có nhi u quan ni m khác nhau v Th trư ng Ch ng khoán, ña s các nhà
kinh t ñ u cho r ng“ th trư ng ch ng khoán ñư c ñ c trưng b i th trư ng
v n”, là nơi di n ra ho t ñ ng mua, bán v n th i h n ít nh t là trên m t năm [7].
Như v y, theo khái ni m này thì th trư ng ch ng khoán ch bao g m các ho t
ñ ng giao d ch ñ i v i các công c tài chính dài h n như trái phi u Chính ph ,
c phi u và trái phi u công ty, còn l i các giao d ch ñ i v i các công c ng n h n
th trư ng ti n t như tín phi u Kho b c, ch ng ch ti n g i ngân hàng, v.v…,
s không thu c ph m vi ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán.
Vào th k t 15 ñ n th k 18, t i h u h t các trung tâm giao d ch Châu
Âu, ñ i tư ng mua bán ph bi n và ch y u là các hình th c trái phi u Chính
ph , ngoài ra m t s trung tâm khác g m c các phi u n dài h n c a các công
ty. Nh ng công c tài chính này chính là các công c n trung và dài h n thu c
ph m vi c a th trư ng v n. Sang ñ n th k 19, v i s phát tri n m nh m c a
hình th c công ty c ph n do nh ng ưu th tuy t ñ i c a mô hình công ty lo i
này, ñ i tư ng mua bán chi m t tr ng tuy t ñ i và nh n nh p nh t t i các S
giao d ch ch ng khoán là c phi u. Như v y, trong giai ño n ñ u hình thành và
phát tri n c a th trư ng ch ng khoán, t i h u h t các trung tâm giao d ch các
nư c Châu Âu, B c M và các nư c khác, ñ i tư ng mua bán ch y u là các lo i
trái phi u Chính ph , trái phi u công ty và c phi u. Tuy nhiên, t i nh ng nơi
khác ngoài các trung tâm giao d ch nói trên, các gi y t có giá v i th i h n ng n
hơn v n ñư c mua ñi bán l i b i công chúng, các doanh nghi p và các trung gian
tài chính. ð c bi t, ñ n giai ño n hi n nay, các lo i công c tài chính ng n h n
(các công c n có th i h n dư i m t năm) như tín phi u kho b c, tín phi u ngân

22. 12
hàng, ch ng ch ti n g i, v.v…, ñư c coi như là hàng hoá c a th trư ng ch ng
khoán và ñư c giao d ch r t nh n nh p. Nh ng giao d ch này cũng là m t b
ph n quan tr ng c a h th ng th trư ng tài chính c a các nư c trên th gi i. Các
công c n ng n h n nói trên cũng là ch ng khoán và luôn có tính thanh kho n
r t cao, chúng không ch là công c hi u qu trong vi c ñáp ng kh năng thanh
toán ngân sách Nhà nư c, các doanh nghi p cũng như các trung gian tài chính,
phù h p v i các nhà ñ u tư không ưu thích m o hi m, mà giá c c a chúng
tương ñ i nh y c m trên th trư ng trong ñi u ki n t do hoá lãi su t, chính vì
v y, các công c này ñư c mua bán r t nh n nh p trên th trư ng. Như v y, n u
quan ni m th trư ng ch ng khoán là nơi mua bán v n v i th i h n ít nh t là trên
m t năm s không ph n ánh ñ y ñ các ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán,
vô hình dung ñã b qua m t m ng ho t ñ ng giao d ch mua bán các công c tài
chính ng n h n khá quan tr ng và có xu hư ng ngày càng phát tri n trong n n
kinh t hi n ñ i, ñ c bi t là các nư c phát tri n.
Cũng có quan ñi m cho r ng th trư ng ch ng khoán là nơi di n ra các
ho t ñ ng mua bán t t c các lo i gi y t có giá [11]. V i quan ñi m này cũng
không phù h p, vì ph m vi quá r ng so v i ho t ñ ng th c t c a th trư ng
ch ng khoán, b i l không ph i b t c lo i gi y t có giá nào cũng ñư c coi là
ch ng khoán, ch có nh ng gi y t có giá xác ñ nh v n ñ u tư (tư b n ñ u tư),
xác nh n quy n s h u ho c quy n ñòi n h p pháp, bao g m các ñi u ki n v
thu nh p và tài s n trong m t th i h n nào ñó và có kh năng chuy n như ng
m i ñư c g i là ch ng khoán.
Nói m t cách khách quan, ñ y ñ , chính xác và phù h p v i ho t ñ ng
th c t c a th trư ng ch ng khoán nói chung trên th gi i, thì th trư ng ch ng
khoán ñư c ñ nh nghĩa là m t th trư ng mà nơi ñó ngư i ta mua bán, chuy n
như ng, trao ñ i ch ng khoán nh m m c ñích ki m l i. Tuy nhiên, ñó có th là
TTCK t p trung ho c phi t p trung. Ch ng khoán ñư c hi u là các gi y t có giá
hay bút toán ghi s , nó cho phép ch s h u có quy n yêu c u v thu nh p và tài
s n c a t ch c phát hành. Các quy n yêu c u này có s khác nhau gi a các lo i
ch ng khoán, tuỳ theo tính ch t s h u chúng. Ch ng h n, v i ch ng khoán n ,
như trái phi u, ch s h u có quy n ñư c nh n lãi ñ nh kỳ và nh n toàn b giá tr
cam k t, sau m t th i h n nh t ñ nh, t giá tr tài s n c a t ch c phát hành.

23. 13
Khác v i ch ng khoán n , c phi u xác nh n quy n s h u c a c ñông
ñ i v i m t ph n tài s n khi công ty ñư c bán ñi, kèm theo v i m t ph n l i
nhu n do tài s n ñó làm ra [8]. Ngoài ra, c ñông còn có quy n tham gia qu n lý
công ty thông qua quy n tham gia và b phi u t i ð i h i ñ ng c ñông, quy n
mua trư c ñ i v i c phi u phát hành thêm. V i các ñ c trưng này, ch ng khoán
ñư c xem là các tài s n tài chính mà giá tr c a nó ph thu c vào giá tr kinh t
cơ b n c a các quy n c a ch s h u ñ i v i t ch c phát hành.
Hàng hoá trên th trư ng ch ng khoán bao g m t t c các công c tài
chính mang l i quy n ñòi n - trái phi u và tín phi u; các công c tài chính có
tính ch t tham gia s h u - c phi u [12]. Ch ng khoán có th là công c tài
chính dài h n trên th trư ng v n mà cũng có th là các công c tài chính ng n
h n trên th trư ng ti n t . Ch th tham gia trên th trư ng ch ng khoán bao
g m ngư i phát hành, nhà ñ u tư và nh ng ñ nh ch trung gian tài chính tham
gia kinh doanh, cung c p d ch v và th c hi n ñi u ti t giám sát th trư ng. Các
phương th c giao d ch trên th trư ng ch ng khoán r t ña d ng nhưng ñ u mang
nh ng ñ c ñi m chung là tính c nh tranh hoàn h o và tính liên t c.
Như v y, theo tác gi , quan ni m v th trư ng ch ng khoán là m t th
trư ng mà nơi ñó ngư i ta mua bán, chuy n như ng, trao ñ i ch ng khoán
nh m m c ñích ki m l i s ph n ánh ñ y ñ t t c các ho t ñ ng giao d ch
c a các ch th tham gia cũng như t t c các lo i ch ng khoán ñư c mua
bán, trao ñ i trên các b ph n th trư ng.
1.1.2. Phân lo i th trư ng ch ng khoán.
Tuỳ theo m c ñích nghiên c u, ngư i ta có th phân lo i th trư ng ch ng
khoán theo các tiêu chí khác nhau. Tuy nhiên, theo tác gi có ba cách phân lo i
ph bi n nh t hi n nay ñang ñư c s d ng ñó là: Phân lo i theo hàng hoá, phân
lo i theo hình th c t ch c th trư ng và phân lo i theo quá trình luân chuy n
v n:
1.1.2.1. Phân lo i theo hàng hoá.
Theo các lo i hàng hoá ñư c mua bán trên th trư ng ch ng khoán, ngư i
ta có th phân th trư ng ch ng khoán thành th trư ng trái phi u, th trư ng c
phi u và th trư ng các công c phái sinh.
Th trư ng trái phi u là th trư ng mà hàng hoá ñư c mua bán t i ñó là các
trái phi u [9]. Trái phi u thư ng có th i h n xác ñ nh, có th là trung h n và dài

24. 14
h n, nh ng nhà ñ u tư không ưu thích m o hi m thư ng thích tham gia th
trư ng trái phi u.
Th trư ng c phi u là nơi giao d ch, mua bán, trao ñ i các gi y t xác
nh n c ph n ñóng góp c a c ñông. C ñông là ch s h u c a công ty và ph i
ch u trách nhi m trong ph n ñóng góp c a mình. C phi u s cho phép h có
quy n yêu c u ñ i v i l i nhu n sau thu c a công ty cũng như ñ i v i tài s n
c a công ty khi tài s n này ñư c ñem bán. C phi u không có th i h n xác ñ nh.
Th trư ng các công c phái sinh là nơi các ch ng khoán phái sinh ñư c
mua và bán. Tiêu bi u cho các công c này là h p ñ ng kỳ h n (Future
Contracts), h p ñ ng quy n ch n (Options) [9]. Th trư ng này ngày càng tr
nên quan tr ng ñ i v i các nhà qu n lý tài chính. Nó cung c p các công c phòng
v h u hi u, ñ ng th i cũng là công c ñ u cơ lý tư ng cho các nhà ñ u tư.
Ba th trư ng trên là ba thành t cơ b n c u thành lên th trư ng ch ng
khoán, tuỳ thu c vào s phát tri n c a m i n n kinh t , các th trư ng này s có
s phát tri n khác nhau, ñ i v i nh ng n n kinh t phát tri n, th trư ng các công
c d n su t s r t phát tri n, tuy nhiên ñ i v i th trư ng ch ng khoán m i m
như Vi t Nam thì th trư ng này l i r t tr m l ng.
1.1.2.2. Phân lo i theo quá trình luân chuy n v n.
D a vào quá trình luân chuy n v n, th trư ng ñư c phân thành th trư ng
sơ c p và th trư ng th c p.
Th trư ng sơ c p hay còn g i là th trư ng c p 1 (Primary Market) là th
trư ng phát hành các ch ng khoán. T i th trư ng này, giá c ch ng khoán là giá
phát hành, vi c mua bán ch ng khoán trên th trư ng sơ c p làm tăng v n cho
nhà phát hành. .
Th trư ng th c p là th trư ng giao d ch mua bán, trao ñ i nh ng ch ng
khoán ñã ñư c phát hành nh m m c ñích ki m l i, di chuy n v n ñ u tư hay di
chuy n tài s n xã h i.
Th trư ng sơ c p s là kênh thu hút v n quan tr ng cho các doanh nghi p
cũng như Chính ph thông qua vi c phát hành ch ng khoán. Trong khi ñó th

25. 15
trư ng th c p s làm tăng tính thanh kho n c a các lo i ch ng khoán ñư c phát
hành.
1.1.2.3. Phân lo i theo hình th c t ch c c a th trư ng.
N u d a vào cách th c t ch c c a th trư ng, ta có th phân chia th
trư ng ch ng khoán thành các S giao d ch (Stock Exchange) và th trư ng giao
d ch phi t p trung (Over – The – Counter Market).
ð i v i các S giao d ch, ngư i mua và ngư i bán (ho c ñ i lý, môi gi i
c a h ) g p nhau t i m t ñ a ñi m nh t ñ nh ñ ti n hành giao d ch mua bán, trao
ñ i ch ng khoán. Chính vì v y, theo tác gi còn có th g i S giao d ch ch ng
khoán là th trư ng t p trung, ñây s là nơi giao d ch mua bán, trao ñ i các ch ng
khoán c a các công ty l n, ho t ñ ng có hi u qu [9]. S giao d ch ch ng khoán
ñư c qu n lý m t cách ch t ch b i U ban ch ng khoán nhà nư c, các giao d ch
ch u s ñi u ti t c a Lu t Ch ng khoán và th trư ng ch ng khoán.
“Th trư ng giao d ch phi t p trung là th trư ng không có ñ a ñi m t p
trung nh ng ngư i môi gi i, nh ng ngư i kinh doanh ch ng khoán như S
giao d ch ch ng khoán, không có khu v c giao d ch c th , ho t ñ ng di n ra
m i lúc m i nơi, vào th i ñi m và t i ch mà nh ng ngư i có nhu c u mua bán
ch ng khoán g p g nhau. ðây là lo i th trư ng b c cao, ñư c t ñ ng hóa cao
ñ , hàng ngàn hãng môi gi i trong c nư c giao d ch mua bán ch ng khoán v i
nhau thông qua h th ng ñi n tho i và h th ng vi tính m i m ng” [16]. TTCK
phi t p trung là th trư ng mà các giao d ch mua bán ch ng khoán không di n ra
t i m t th i ñi m t p trung nh t ñ nh, giá c giao d ch ch ng khoán ñư c xác l p
thông qua cơ ch th a thu n gi a ngư i mua và ngư i bán có s tham gia tích
c c c a các nhà t o l p th trư ng. Hàng hóa giao d ch trên th trư ng ch y u là
ch ng khoán chưa ñ tiêu chu n niêm y t trên th trư ng t p trung, các giao d ch
ñư c th c hi n thông qua m ng ñi n t di n r ng, có s qu n lý ch t ch c a
Nhà nư c và các t ch c t qu n.
1.1.3. Vai trò c a th trư ng ch ng khoán.
Th trư ng ch ng khoán ñóng m t vai trò quan tr ng trong vi c thúc ñ y
quá trình phát tri n kinh t . Không có n n kinh t nào có th phát tri n th nh
vư ng mà không có th trư ng ch ng khoán. Vai trò c a th trư ng ch ng khoán
ñư c th hi n trên các giác ñ sau:

26. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54316
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562