1. №19 орта мектеп
Қалалық семинар сабақ
Тақырыбы:«Үлгерімі нашар оқушылармен
жұмыс»
Утесинова Жамал
Жаңаөзен қаласы

2. Сабақтың тақырыбы: Тӛрт түлік туралы жырлар.
Сабақтың мақсаты : Тӛрт түлік малдың пайдасымен,тіршілік
табиғатымен,қадір –қасиетімен танысыру,шаруашылықтағы маңызы жӛнінде
түсінік беру.
Міндеті: Білім беру мен білім алудағы ұлттық салт-дәстүрді, тӛрт түлік
малдың пайдасы жӛнінде білімдерін кеңейту.
Дамытушылығы: Тіл байлықтарын, сӛйлеу дағдыларын, шығармашылық
қабілеттерін дамыту
Тәрбиелігі: Ұлттық салт-дәстүрді, тағам түрлерін қадірлеп, малды ұрмауға
тәрбиелеу
Оқытудың нәтижелері:
1. Жаңа тақырып туралы түсінік қалыптасады.
2. Тапсырманы орындай отырып,ӛз пікірін жеткізе алады.
3. Оқушы ӛз ойын талдай алады.
4. Кейбір оқушылар топтық жұмыс кӛмегімен берілген тапсырманы
орындай алады.
Көрнекілігі:Суреттер,тӛлдер суреті,сызбалар,мақал,жұмбақ,интерактивті
тақта.макеттер,маркер,желім.
Сабақтың барысы:
І.Психологиялық дайындық.
2.Оқушыларды топқа бӛліп отырғызу(түстерді таңдау арқылы,сұрақтарға
жауап беріп,топқа бӛліну)
ІІ.Үй тапсырмасы «Бесік жыры» туралы әңгімелеу.
-Бесік жырынан үзіндіні жатқа сұрау.
Сұрақ:
-Қандай жыр түрлерін білесіңдер?
-Лиро-эпостық жырлар
-Батырлар туралы жырлар
-Тӛрт түлік туралы жырлар
-Бесік жырлары
-Тұрмыс салт жырлары:беташар,сыңсу.
ІІІ.Жаңа сабақ.
-Олай болса, бүгінгі сабағымызда тӛрт түлікке арналған жырлармен
танысамыз.
-Жұмбақтар шешу арқылы топтардың атын қою.

3. «Құлыншақ»тобы
-Қамыс құлақ,тостаған тұяқ.
Мінсең қанат,сүті дәрі,еті тамақ. (Жылқы)
«Қошақан»тобы
-Ӛзі жуас,ӛзі момын.
Бір шешпейді тонын. (Қой)
«Бұзауқан»тобы
-Екі айнасы бар,екі найзасы бар. (Сиыр)
-Иір-иір денесі,
Сахараның кемесі.
Ащы шӛптер тамағы,
Шӛлге шыдар бағалы. (Түйе)
-Басында таяғы бар,тӛрт аяғы бар.
Екі құлағы бар,иегінде сақалы бар. (Ешкі)
Кіріспе сөз
Жұмбақты шешкенде қандай сӛздер шықты?Жылқы,қой,сиыр,түйе,ешкі
барлығын бір сӛзбен қалай атауға болады?
-Тӛрт түлік мал.
Қазақ ежелден мал бағумен айналысқан.Ғасырлар бойы қалыптасқан бай
тәжірибесі бойынша олар малдың ӛрісін,тіршілік табиғатын,қадір-қасиетін
әбден зерттеп білген.Малдың еті,сүті,жүні,терісі,мүйізі,сүйегіне дейін ӛз
қажетіне пайдаланып отырған. Мінсе- кӛлігі,тұтынса-бұйымы да осы болған.

4. Кең даланы еркін шарлап,кӛшіп- қонған халқымыздың тұрмыс-тіршілігі
тӛрт түлікпен байланысты екені белгілі.
«Малым-жаным садағасы,жаным-арымның садағасы»деген ата-
бабаларымыз.Қазақ жері мал ӛсіруге аса қолайлы.Біздің жерімізді малсыз
елестету мүмкін емес.
Әр малды ӛсу жолына қарай былай атаған:
Сиыр-
бұзау,баспақ,тана,торпақ,тайынша,қашар,құнажын,дӛнежін,сиыр,ӛгіз,бұқа.
Қой-қозы,кӛбеген,марқа,кӛрпеш,тоқты,бағлан,ісек,қошқар,саулық,қой.
Ешкі-лақ,туша,бӛрте,шыбыш,серке,теке.
Түйе-бота,тайлақ,буыршын,інген,атан,бура.
Жылқы-
құлын,жабағы,тай,құнан,байтал,дӛнен,қулық,бесті,бие,ат,сәурік,айғыр.
Халық ұғымында әр малдың пірі,киесі бар.Түйенің атасы-
Ойсылқара,жылқы атасы-Қамбарата,
Сиыр атасы-Зеңгі баба,қой атасы-Шопан ата,ешкінің иесі-Сексек ата.
Тӛрт түлік малдың пайдасы туралы айту.Еті,сүті,жүні,кӛлік,терісі.
Тӛрт түлік малдың топтары:жылқы-үйір,сиыр-табын,қой-отар,түйе-келе.
Мал тӛлдері: Қой тӛлі-қозы,сиыр-бұзау,-жылқы-құлын,түйе-бота,ешкі-
лақ.
Тӛлдер енесі ӛріске кеткенде,қарны ашқандаӛздеріне тән дыбыспен
маңырайды,мӛңірейді,кісінейді,боздайды.
Қай тӛлді қалай шақырады?
Қой-пұшайт-пұшайт.
Ешкі-шӛре-шӛре.
Құлын-құрау-құрау.
Сиыр-аухау-аухау.
Бота-кӛс-кӛс.
Кӛктемде мал туады,ӛрісте туып қалған малдардың тӛлін иелері
жинайды,сол сияқты бізде тӛлдер жинаймыз.
3. Ӛлеңді оқып беремін./бейнеролик кӛрсетіліп тұрады/
ІV. Сөздік жұмыс.
Оқыра ,сәйгел-сиырдың созылмалы ауруы
Мӛңкіген-артқы аяғын кӛтеріп тулауы
Жӛңкіген-кӛп сиырдың топырлап жүруі
Қақтаған-тезегімен ластау
Жамыраған-қозысымен табысуы
Аңыраған-қозысынан айырыларда маңырауы
Қалақтай-үй тұрмысына қолданатын құрал.Бұл жерде кішкентай дегенді
білдіреді.
Бұлақтай-бұл жерде кӛп дегенді білдіреді
Жасқаған-үркіткен
V.Оқушыларға тізбектей оқыту./әр топ ӛздеріне тиісті ӛлеңді оқиды/

5. VІ.Топтық жұмыс.
1-топ. Жырға сүйеніп құлынды сипатта.
2-топ. Жырға сүйеніп сиырды сипатта.
3-топ. Ешкіні,қойды сипатта.
VІІ.Жеке жұмыс.
Оқушылар карточкадағы тӛрт түлікке қатысты сұрақтарға жауап береді.
Тӛрт түлік мал тӛлін қалай сүйеді?
VІІІ.Шығармашылық жұмыс: «Ұйқасын тап»
«Құлыншақ»тобы
Қоғалы кӛлде -----------
Қоғаның басын---------
Құраулап оны -----------
Қыл арқанмен -----------
Керекті сӛздер: жылқышы,шайнаған,байлаған,жайлаған.
«Қошақан»тобы
Мә-мә деген ---------
Жібек тоны,----------
Қошақаным ----------
Сүйкімді бір -----------
Керекті сӛздер: момақан,әні бар,жануар,сәні бар.
«Бұзауқан»тобы
Ырыс кӛзі-------------
Байлығымын бір -------------
Етім дәмді, ---------------
Сырымды менің -----------
Қажет болса -----------
Балауса --- бар,----- бар.
Керекті сӛздер: күшім бар,сиырмын, сүт,қаймақ,ұғып ал,үйдің,шӛп,сиыр.
ІX.Топтық жұмыс. Постер қорғау.
Әр топ ӛз тобының аты бойынша постер қорғайды.
X.Дебат.-«Мал бағу оңай ма?»
XІ.Сабақты қорыту.Үйге тапсырма ӛлеңді жаттау.«Тӛрт түлік»тақырыбына
эссе жазу.
Бағалау.Жинаған тӛлдері бойынша топтарды мадақтау.