Екібастұз қаласы КМҚК № 3 «Гнездышко» санаториялық бөбектер бақшасы тәрбиешісі Баймұса Ботагоз Сағитқызы

2. * аза халы ертегілер - ауыз дебиетіні ертеден келе жат анҚ қ қ ә ң қ
к лемді саласыны бірі болып табылады. аза халы ертегілері –ө ң Қ қ қ
аза халы ауыз дебиеті ішінде атадан бала а м ра ретіндеқ қ қ ә ғ ұ
беріліп, ерте заманнан бастап б гінгі к нге дейін даму, су,ү ү ө
толы у стінде келе жат ан асыл м ра. аза халы ертегілерініғ ү қ ұ Қ қ қ ң
асылды асиеті, оны д ниеге келуі сонау ерте заман болса да,қ қ ң ү
б гінгі бізді д уірімізде ажеттілігі к шейіп м н - ма ынасыныү ң ә қ ү ә ғ ң
артып отыр анды ында. Ертегілер хал ымызды тарихын,ғ ғ қ ң
д ниетанымын, т рмысы мен салтын, дет- рпын, нанымы менү ұ ә ғұ
сенімін білдіреді. Ертегілер о ам дамы ан сайын адамны да ой-қ ғ ғ ң
санасын скен, мірге деген к з арасы згереді. азіргі заманныө ө ө қ ө Қ ң
жетістіктерін к ре отырып, ертегі о и аларында ы халыө қ ғ ғ қ
арманыны іске ас аны бай аймыз.ң қ ң қ
* аза халы ертегілер - ауыз дебиетіні ертеден келе жат анҚ қ қ ә ң қ
к лемді саласыны бірі болып табылады. аза халы ертегілері –ө ң Қ қ қ
аза халы ауыз дебиеті ішінде атадан бала а м ра ретіндеқ қ қ ә ғ ұ
беріліп, ерте заманнан бастап б гінгі к нге дейін даму, су,ү ү ө
толы у стінде келе жат ан асыл м ра. аза халы ертегілерініғ ү қ ұ Қ қ қ ң
асылды асиеті, оны д ниеге келуі сонау ерте заман болса да,қ қ ң ү
б гінгі бізді д уірімізде ажеттілігі к шейіп м н - ма ынасыныү ң ә қ ү ә ғ ң
артып отыр анды ында. Ертегілер хал ымызды тарихын,ғ ғ қ ң
д ниетанымын, т рмысы мен салтын, дет- рпын, нанымы менү ұ ә ғұ
сенімін білдіреді. Ертегілер о ам дамы ан сайын адамны да ой-қ ғ ғ ң
санасын скен, мірге деген к з арасы згереді. азіргі заманныө ө ө қ ө Қ ң
жетістіктерін к ре отырып, ертегі о и аларында ы халыө қ ғ ғ қ
арманыны іске ас аны бай аймыз.ң қ ң қ

3. * Мектеп жасына дейінгі баланы д ниетанымын, ой рісінң ү ө
ке ейтіп, с здік орын байыту, эстетикалы тал амынң ө қ қ ғ
арттырып, адамгершілікке баулу ісінде к ркем дебиеттіө ә ң
алатын орны ерекше.
* рине, мектеп жасына дейінгі с билерді дебиӘ ә ң ә
шы армаларды о и алмайтыны м лім. Олар дебиғ қ ә ә
шы армаларды т рбиешіні м нерлеп о ып беруі бойыншағ ә ң ә қ
ана с з сырын санасына ялатады.ғ ө ұ
*Ертегі, ша ын гіме, ле , ма ал-м тел, ж мба сия тығ әң ө ң қ ә ұ қ қ
балалар а лайы ты к ркем с з жанрларыны ежелден-ағ қ ө ө ң қ
т рбие ісінде зор к мекші екені белгілі.ә ө
* К ркем шы арманы о ы анда шы арманы мазм нынаө ғ қ ғ ғ ң ұ
лайы ты суреттерді пайдалан ан ж н. йткені балалар зқ ғ ө Ө ө
беттерімен о и алмайды. Ал шы арманы мазм нын суретқ ғ ң ұ
ар ылы жылдам т сінеді.қ ү

5. * Мектепке дейінгі балаларды қазақ ұлттық
көркем шығармалармен таныстыра отырып
сүйіспеншілігін ояту.
*Көркем әдебиет туындылары арқылы
балалардың сөздік қорын молайту.
*Ертегілердегі киіпкерлердің іс-әрекеттерін
анықтай отыра тәрбиелік дағдыларын
қалыптастыру.

6. 1 Тәрбиешінің кіріспе әңгімесі.
2 Тәрбиешінің әңгімені оқып
беруі.
3 Оқылған әңгіме, ертегі
мазмұнын
көмекші сұрақтар қоя отырып
айтқызу.
4 Шығарманы қайталап оқу,
шығарма мазмұнын балаларға
айтқызу.
Оқылған шығарманы әңгімелеп айтуға үйрету
сабағының үлгі жоспарын төмендегідей құруға болады:
Оқылған шығарманы әңгімелеп айтуға үйрету
сабағының үлгі жоспарын төмендегідей құруға болады:

7. 1) сөз үйрету жұмысын әр топта
өтілетін барлық сабақ
процесінде ұдайы жүргізу;
2) өмірмен байланысты
сөздерді үйрету;
3) шығарманы оқыған кезде
жаңа сөз үйрету;
4)оқылған шығарма мазмұнын
қайталап түсіндіру.
5) Оқиға желісінен Тәрбиелік мән
алу
6) Сахналық көріністерді көрсетуді
бейімдеу

8. К тілетін н тижеү әК тілетін н тижеү ә
Баланың тілдік қарым-қатынас
белсенділігі жетіледі
Шығармашылықпен жұмыс жасай
білу қабілеттері шындалады
Тілдері жетіліп, дамып, ауыз -екі
тіл мәдениеті артады
Өзін-өзі ұстау дағдысы жетіледі

9. Қазақ ертегілері өз сюжетіне байланысты топтарға бөлінеді.
аза ертегілеріҚ қ
жануарлар
туралы
жануарлар
туралы
иял- ажайыпқ ғиял- ажайыпқ ғ
ШыншылШыншыл
т рмыс-салтұт рмыс-салтұ
К лдіргіүК лдіргіү

10. Т рмыс-салтұ ертегілеріні кейіпкері арапайымң қ
адамдар. Адамдарды шыншылды ы,ң ғ
озбырлы ы ж не мірдегі иынды тар жайлығ ә ө қ қ
баяндалады. Б л ертегілер те ыс а,ұ ө қ қ
сюжеттері бір ба ытта болып келеді. Т рмыс-ғ ұ
салт ертегілерде ойшы малшы,қ
ба ташыларды т рмысы суреттеледі.қ ң ұ
Т рмыс-салтұ ертегілеріні кейіпкері арапайымң қ
адамдар. Адамдарды шыншылды ы,ң ғ
озбырлы ы ж не мірдегі иынды тар жайлығ ә ө қ қ
баяндалады. Б л ертегілер те ыс а,ұ ө қ қ
сюжеттері бір ба ытта болып келеді. Т рмыс-ғ ұ
салт ертегілерде ойшы малшы,қ
ба ташыларды т рмысы суреттеледі.қ ң ұ

11. К лдіргі ертегілер, негізінен, Алдарү
к се мен Жиренше шешенні ,ө ң
ожанасырды есімдеріменҚ ң
байланысты. Онда ы кейіпкерлер сарағ ң
бай, з лым хан, аныпезер у зір, уа ыұ қ ә қ қ
л, еріксіз ыз, е іреп ту ан ер-азаматқұ қ ң ғ
болып келеді. Онда з лымды тыұ қ
тап ырлы же іп отырады.қ қ ң
К лдіргі ертегілер, негізінен, Алдарү
к се мен Жиренше шешенні ,ө ң
ожанасырды есімдеріменҚ ң
байланысты. Онда ы кейіпкерлер сарағ ң
бай, з лым хан, аныпезер у зір, уа ыұ қ ә қ қ
л, еріксіз ыз, е іреп ту ан ер-азаматқұ қ ң ғ
болып келеді. Онда з лымды тыұ қ
тап ырлы же іп отырады.қ қ ң
К лдіргі ертегілерү

12. иял- ажайып ертегілерді о и асы иял а, фантазия аҚ ғ ң қ ғ қ ғ ғ
рылады, мірде болмайтын н рселер туралы баяндалады.құ ө ә
Кейіпкерлері иялдан ту ан жалмауыз, жезтырна , мыстанқ ғ қ
кемпір, алып д у ж не солармен к рескен батырлар болыпә ә ү
келеді. Сонымен атар адам а к мектесетін анаттық ғ ө қ
т лпарлар, стар да иялдан ту ан бейнелер. иял-ұ құ қ ғ Қ
ажайып ертегілері адамдарды арманы мен иялынғ ң қ
танытады, болаша а деген сенімін білдіреді. Ертегініққ ң
арапайым кейіпкері арманына жету шін жолында кездескенқ ү
барлы кедергілерді а ылмен, айласымен, достарынық қ ң
к мегімен же іп отырады. иял ажайып ертегілер: «Ерө ң Қ ғ
Т стік», «Кер ла атты Кендебай», «Ыста тас», «Алтынө құ
са а», «Тас бол ан ша ар» .қ ғ һ
иял- ажайып ертегілерді о и асы иял а, фантазия аҚ ғ ң қ ғ қ ғ ғ
рылады, мірде болмайтын н рселер туралы баяндалады.құ ө ә
Кейіпкерлері иялдан ту ан жалмауыз, жезтырна , мыстанқ ғ қ
кемпір, алып д у ж не солармен к рескен батырлар болыпә ә ү
келеді. Сонымен атар адам а к мектесетін анаттық ғ ө қ
т лпарлар, стар да иялдан ту ан бейнелер. иял-ұ құ қ ғ Қ
ажайып ертегілері адамдарды арманы мен иялынғ ң қ
танытады, болаша а деген сенімін білдіреді. Ертегініққ ң
арапайым кейіпкері арманына жету шін жолында кездескенқ ү
барлы кедергілерді а ылмен, айласымен, достарынық қ ң
к мегімен же іп отырады. иял ажайып ертегілер: «Ерө ң Қ ғ
Т стік», «Кер ла атты Кендебай», «Ыста тас», «Алтынө құ
са а», «Тас бол ан ша ар» .қ ғ һ
иял- ажайыпҚ ғ

13. *Батырлы ертегілерқ
*Батырлы ертегілерде елін ор ап, хал ынқ қ ғ қ
адірлеген ерлерді та ажайып іс-қ ң ңғ
рекеттері баяндалады («К н астында ыә ү ғ
К некей ыз», «Ер Т стік», «Кер ла аттыү қ ө құ
Кендебай», т.б.) оларды ерліктері менң
е бектері, адамгершілік іс- рекеттерің ә
кейінгі рпа а лгі- неге етіп айтылады.ұ ққ ү ө
*Батырлы ертегілерқ
*Батырлы ертегілерде елін ор ап, хал ынқ қ ғ қ
адірлеген ерлерді та ажайып іс-қ ң ңғ
рекеттері баяндалады («К н астында ыә ү ғ
К некей ыз», «Ер Т стік», «Кер ла аттыү қ ө құ
Кендебай», т.б.) оларды ерліктері менң
е бектері, адамгершілік іс- рекеттерің ә
кейінгі рпа а лгі- неге етіп айтылады.ұ ққ ү ө

14. Хайуанаттар жайында ы ертегілерғ
Хайуанаттар жайында ы ертегілерді айғ ң қ
т рін алса та балаларды ымына сай,ү қ ң ұғ
т сінуіне же іл, к лкілі де ызы ты болыпү ң ү қ қ
айтылады. Ертегілерде балаларды
ызы тырарлы ж не олар а ой саларлық қ қ ә ғ қ
сипаттар бар, я ни, оларды мінезғ ң
згешіліктерін, сырт к ріністерін, к нө ө ү
к рісін бай айды.ө қ

15. тілін
Д ст рінә ү
м дениетін
ә
адамгершілік
ке
т рбиеленеді
ә
адамгершілік
ке
т рбиеленеді
әой- рісі,ө
иялық
дамиды
ой- рісі,ө
иялық
дамиды
Хал ымызда ай та ырыпта дақ қ қ
табылатын, тілге же іл, ж рекке жылың ү
тиерлік ертегілері аншама?! Олқ
ертегілер ар ылы бала з хал ынық ө қ ң
тілін, м дениетін, д ст рін біледі ж неә ә ү ә
ой- рісі, иялы дамиды ж неө қ ә
адамгершілікке т рбиеленедіә
Хал ымызда ай та ырыпта дақ қ қ
табылатын, тілге же іл, ж рекке жылың ү
тиерлік ертегілері аншама?! Олқ
ертегілер ар ылы бала з хал ынық ө қ ң
тілін, м дениетін, д ст рін біледі ж неә ә ү ә
ой- рісі, иялы дамиды ж неө қ ә
адамгершілікке т рбиеленедіә

16. «Ма та ыз бен мысы » ертегісіқ қ қ
те тартымды, ызы ты. Б лө қ қ ұ
ертегіде ма та ызды досық қ ң
мысы ма та ызды тілінқ қ қ ң
алмай аты ын т геді де, онық ғ ө
айтарып беру шін к птегенқ ү ө
сына а жолы ып, к пққ ғ ө
иыншылы к ріп барып,қ қ ө
аты ты т лей алады. Б лқ қ ө ұ
жерде адамды рбір ісә
рекетіне жауап беруге,ә
йренуге ателік т рбиелейдіү қ ә .

18. «Жыл басына талас анқ
хайуанаттар» ертегісі
а алды ты кесірін,ңғ қ ң
шапшанды тық ң
,тап ырлы тық қ ң
пайдасын айтады. Онда
а ау т йе жыл басынанңқ ү
р алады, шапшанқұ қ
тыш ан жыл басық
атанады.