1. Onderwijs voor de 21e eeuw
Slimfit – 14 februari 2013
Frans Schouwenburg - Kennisnet

2. Onderwerpen
Focus op de
Urgenties Onderzoek
docent
Sectorale
De virtuele
ontwikkelingen Van visie naar…
werkomgeving
leermaterialen
Wat moeten we
samen doen?

3. Onderwijs voor de 21e eeuw
Urgenties
Wat weten we?
Wat kunnen we doen?
• manieren van implementeren
• 4 in balans
• Methodes voor didactische verandering
• Sector regie en invloed
• McKinsey

4. Wat gebeurt er om ons heen?
Personalisatie Aansluiten op de leerbehoefte en –stijl van
leerlingen. Resultaten van leerlingen volgen om tijdig te
kunnen bepalen of leerlingen ondersteuning nodig hebben
of meer uitdaging aan kunnen.
Professionalisering De kwaliteit van de leraar.
Presteren Instellingen stellen hoge eisen aan het eigen
functioneren en de behaalde resultaten en evalueren
structureel of de gestelde doelen zijn behaald
Produceren van reproduceren naar produceren

5. Kind

7. Arbeid

10. Hyper Island - Zweden

11. Kahnademie.nl

14. Urgenties:
veranderende jeugd
technologie steeds ingrijpender
dringende vragen vanuit werkgevers
veranderende arbeidsrelatie
wensen ouders en leerlingen
meer doen met minder
omgaan met verschillen, maatwerk, passend onderwijs

15. Rollen veranderen, wie leert ze...
• omgaan met onzekerheid
• omgaan met profielen
• flexibiliteit
• mondiaal denken
• ondernemerschap
• open staan voor nieuwe zaken?

16. Nadruk op 21eeuwse
vaardigheden

17. Onderwijs voor de 21e eeuw
Urgenties
Wat weten we?
Wat kunnen we doen?
• manieren van implementeren
• 4 in balans
• Methodes voor didactische verandering
• Sector regie en invloed
• McKinsey

18. Onderwijs heeft 3 kerntaken
1. Socialisatie:
 maatschappelijk functioneren,
 volwaardig burger
2. Kwalificatie:
 optimaal toegerust op beroepsuitoefening
 en arbeidsmarkt
3. Passend onderwijs:
 positie verwerven zonder afhankelijkheid sociale herkomst
Bron: Onderwijsraad 2007

19. De digitale kennismaatschappij
We zijn in alles aangewezen op digitale diensten
Wie geen digitale vaardigheden heeft, raakt buitenspel.
Iedereen moet:
• de veiligheidsrisico’s kennen
• bronnen kunnen evalueren
• zelf informatie kunnen produceren
• ethische en juridische aspecten kennen
*Extra aandacht: Online teksten lezen en begrijpen
Bronnen: Clemens 2012, European Commission 2010, OECD 2010, Voogt en Roblin 2010, nwo 2013

20. Onderwijs nu
• Weinig structurele aandacht voor digitale geletterdheid
• 1:5 leraren besteedt regelmatig aandacht aan selectief omgaan
internetbronnen
• Leerlingen onvoldoende in staan internet effectief in te zetten
• Digitale vaardigheid jongeren wordt overschat
• Digitale tweedeling niet op toegang tot ict, maar op toerusting tot
functioneel gebruik
• Huidig beleid gestoeld op vrijblijvende aanpak
Bronnen: Van Gennip en Van Rens 2011, Walraven 2011, Kanters 2009, Van Rooij 2011

21. Beroepen en beroepsonderwijs
• Zonder kennis van ict zijn leerlingen niet gekwalificeerd voor de
arbeidsmarkt
• Routinetaken overal geautomatiseerd (behalve in het onderwijs)
• Behoefte aan expertise complexe communicatie en niet-routinematig
handwerk
• Beroepsprofielen of –kwalificaties voor leraren of schoolmanagers
zijn amper bijgesteld, vergeleken bij die in andere sectoren
Bron: Allen en Van der Velden 2011

22. ICT verbetert het onderwijs..
..significant betere prestaties bij gericht, gedoseerd en goed gebruik:
Leerling leert langer omdat leren aantrekkelijker wordt (games, kinect)
Leerlingen presteren beter omdat instructie effectiever is (gerichte
feedback)
De leerling gaat sneller vooruit omdat ze meer leren in minder tijd
(mentaal automatiseren met rekenprogramma’s)
Bron: Philips en Loch 2011, Ten Brummelhuis en Van Amerongen 2011, Luyten et al 2011

23. Onderwijs laat mogelijkheden onbenut
2 gangbare invoerstrategieën:
ICT als vertrektpunt
Behoefte onderwijs als vertrekpunt
Maar als leraren niet overtuigd zijn van het nut van ict; geen kans van
slagen of zelfs weerstand
Opvattingen leraar over inrichting van onderwijs zijn deel van hun
identiteit en professionele stabiliteit. Alleen geleidelijk te veranderen
Bron: Fullan 2011, Ten Brummelhuis en Amerongen 2011

24. Hoe kan het beter?
Stel ict-bekwaamheidseisen aan leraren
• Voorgaande veronderstelt dat gebruik ict geen vrijblijvend iets is. Veel
toepassingen hebben hun nut bewezen en kunnen als standaard
geïntroduceerd worden
1. Eerst productiviteit verhogen door instructiegerichte werkzaamheden
te automatiseren (instructie via internet, simulatie, practice & drill)
Speelt kostbare lerarentijd vrij.
2. Vergroot kennis over wat werkt
3. Stimuleer innovatie door schoolontwikkeling
Bron: Ten Brummelhuis en Amerongen 2011

25. Kader ict-bekwaamheid

26. Blooms ontleding van het leerproces
creëren
hoge cognitieve
belasting evalueren
analyseren
toepassen
lage cognitieve
belasting
begrijpen
onthouden

27. Dus…
..kennis wordt buiten de les overgedragen zodat er binnen de les meer
ruimte is voor begeleiding bij de verwerking van de lesstof

28. Flipping the Class

29. Wat heb je nodig?
Lesstof
Screencastsoftware als Captivate, Camtasia
of ScreenR
Platform als youtube

30. Maak zelf de combi met tpack

31. Opdracht 2 Geschiedenis
Inhoud Maak de combi met tpack
Didactiek Technologie/medium
Brandhaard Israël- samenvatten Brainstormtool
Palestina
WO I of WOII ordenen Mindmap
Koude Oorlog brainstormen Google Earth
Nederland en de VS na inslijpen Student response -
‘45 socrative
Industriële samenleving Instructie maken Qr-code
Staatsinrichting mondeling presenteren Podcast
Nederland - Indonesië overhoren Youtube
Dekolonisatie toetsen Twitter
Communisme Sovjet samenwerken Facebook
Unie
Verzuiling en onzuiling onderzoeken Skype

32. Ontwikkelingen gepersonaliseerd leren:
 Hondsrugcollege
 Kunskapsskolan

33. Producten bij 4 in Balans
Leiderschap
Inhoud en
Visie Deskundigheid Infrastructuur
toepassingen
ontwikkelen ontwikkelen
leermateriaal onderwijs
visieversneller verwerven van
het leermateriaal
inrichten
schoolomgeving
ontvangen van gebruiken van
het leermateriaal het leermateriaal
PvE leermiddelenketen
Richten van ict
Kader
ict-bekwaamheid PvE ict-infrastructuur

35. Traditionele keten van Auteur tot School
Carmel college 31 januari 2013

36. Digitale keten van Auteur tot School
Magister/
ParnasSy ?
s
Carmel college 31 januari 2013

37. Carmel college 31 januari 2013

38. Instelling • Leermiddelenbeleid
• Regievoering
Sectoraal • Sectorspecifieke
afspraken
• Voorzieningen en
Landelijk standaarden
• Wettelijke kaders
Carmel college 31 januari 2013

39. Centrale vraag op instellingsniveau
Hoe kom ik tot een leermiddelenbeleid:
 Dat een nieuwe leermiddelenmix mogelijk maakt die:
 past bij opbrengstgericht werken/ gepersonaliseerd leren
 een rijke combinatie is van folio en digitaal (liefst adaptief)
 betaalbaar is
 Dat leidt tot nieuwe didactische toepassingen
Carmel college 31 januari 2013

40. Centrale vraag op sectorniveau
Met welke regie en welke activiteiten op sectorniveau zijn scholen
geholpen bij de invulling van het leermiddelenbeleid op instellingsniveau.
Carmel college 31 januari 2013

41. Regievoering sectoraal: denkmodel
vraag de keten aanbod
Carmel college 31 januari 2013

42. regie op vraag
vraag  sector beperkt zich tot
definiëren functionele wensen
 formuleert toekomstscenario’s
 laat invulling van het aanbod
over aan de markt
de keten
regie op keten (bv. LiMBO)
 sector vult actief ketenregie in,
vanuit functionele wensen
 gezamenlijke doelen voor PPS,
pilots en visievorming
regie op aanbod
(productieregie)
 sector neemt heft in handen
m.b.t. productie content
 zelf speler omdat anders €/Q
aanbod verhouding niet beter wordt
 organiseren van open domein
Carmel college 31 januari 2013

43. Voorbeeld: LiMBO
helder maken wat je wilt
 vraagsturing
zorgen voor goede marktcondities
 ketensturing: afspraken/standaarden, pilots, implem.
afwachten
 niet verder ingrijpen in de markt
zo nodig aanjagen/prikkelen
 stimuleren door proefproject
Carmel college 31 januari 2013

44. Instelling • Leermiddelenbeleid
Sectoraal • Regievoering
• Voorzieningen en
Landelijk standaarden
• Wettelijke kaders
vraag de keten aanbod
Carmel college 31 januari 2013

45. Advies
Pak sectorale regie op de vraag
 Formuleer pakket van eisen
 Maak krachtenveldanalyse
 Formuleer lt scenario’s
Overweeg regie op de keten
Regie op aanbod: VO-content, keurmerkgroepen, organiseren open
domein
Carmel college 31 januari 2013

46. Vragen van Sterrenscholen/Slimfitscholen
Ontsluit leermaterialen voor het IKC (in Wikiwijs)
• Niet naar leerlijn gerangschikt
• Vanuit de specifieke behoefte van het kind
• Met een onderling ratingsysteem
• Met een checklist voor (onervaren) leerkrachten
Welke criteria zijn typisch voor benodigd materiaal?
Is het mogelijk via een Wikiwijs Keurmerkgroep te werken?
Overzicht beschikbare systemen (zie plaatje)
Advies / inventarisatie over slimme integratie van informatie
• datawarehousing, portal, systeemkoppelingen

47. Wat hebben we nodig?
leermiddelen plannen
leerplansysteem
modulair? en roostersysteem
"magazijn" Leerplan (overall) beschikbaar?
leermiddelen (modulair)
Individueel leerplan
van: uitgevers
vo-content roosteren
wikiwijs
....
opdrachten en toetsen
logboek
onderwijscatalogus
voortgang
nog geen compleet
onderwijsbegrippenkader (wat) leerling voortgang (toetsen registratiesysteem
(standaarden) Leeractiviteiten summatief, formatief)
leerlijnen (hoe) registreren voortgang en
curriculum leerresultaten
dashboard en kwaliteitsbewaking
werkomgeving
fysieke en virtuele werkomgeving
personeel
portal erg veel
elo docenten in verschillende rollen
aandacht
virtuele leeromgeving nodig!
doceren theorie
coachen
mentoren Modellen
voorzieningen toetsen beschikbaar:
ontwikkelen tripple A
ict- arrangeren Onderwijscatalogus
infrastrutuur plannen kunskap
professionaliseren denver deal