Op vrijdag 12 november organiseerde de Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) hun jaarlijkse studiedag met dit jaar als thema "de kwaliteit van de professie". Tijdens het ochtendprogramma verzorgde Joke Voogt een workshop over TPACK. Tijdens deze workshop leerden de deelnemers onder andere door middel van een spel een keuze voor digitale middelen te maken, waarbij de vak(-didactiek) centraal stond.
1. ICT-integratie in de lerarenopleiding:
TPACK als oplossing?
Joke Voogt & Petra Fisser
Studiedag Velon
Utrecht, 12 november 2010
2. In deze workshop
Wat is TPACK?
TPACK the Game
Wat kan TPACK betekenen voor de lerarenopleiding
3. Uitgangspunten
Docenten geven les in zeer complexe, dynamische omgevingen
Dit vereist verschillende soorten gespecialiseerde kennis
Goed onderwijs wordt grotendeels bepaald door het hebben en
kunnen toepassen van rijke, goed georganiseerde en geïntegreerde
kennis op verschillende gebieden, waaronder
Kennis van het inhoudsdomein
Kennis over de student, en hoe hij/zij denkt en leert
Maar ook
Kennis over technologie die het onderwijs kan ondersteunen
4. Docenten en technologie
Ondanks alle ervaringen en vorderingen van de afgelopen
decennia:
Hebben docenten vaak onvoldoende ervaring met het gebruik
van ICT
Hebben veel docenten hun diploma gehaald op het moment dat
de mogelijkheden van ICT gelimiteerder was dan nu
Vinden veel docenten van zichzelf dat zij niet voldoende
voorbereid zijn om ICT in het onderwijs te gebruiken
Zien nog veel docenten het nut niet in van het gebruik van ICT in
het onderwijs
5. Leren om ICT te gebruiken
Veel docenten hebben onvoldoende of verkeerde training gehad als
het gaat om ICT-gebruik
Veel cursussen/trainingen/nascholing richten zich op een “one size-
fits-all approach”, terwijl docenten in verschillende contexten werken
en er geen “beste” manier is om ICT te integreren in het curriculum
van een school
Het leren om ICT te integreren in de onderwijspraktijk zou een directe
link moeten hebben met deze onderwijspraktijk en binnen een
specifiek vak of inhoudsdomein
6. Leren om ICT te gebruiken
De kernboodschap als het gaat om het verzorgen van goed onderwijs
dat ondersteund wordt met ICT is dat je rekening moet houden met
de inhoud van het vak dat je geeft (Content)
de (vak)didactiek die daarbij hoort (Pedagogy)
de technologie die dit kan ondersteunen (Technology)
EN DE RELATIES TUSSEN DEZE ASPECTEN
Het TPACK model biedt een raamwerk voor de kennis en
vaardigheden die een docent moet hebben om ICT te kunnen
integreren in het onderwijs
7. Het TPACK model
Koehler & Mishra (2006):
De integratie van ICT in de
onderwijspraktijk is gebaat bij
een zorgvuldige afstemming
tussen vakinhoud, vakdidactiek
en de mogelijkheden van ICT
Docenten die ICT willen
integreren moeten daarom
competent zijn op alle drie
domeinen
8. Technological Knowledge
•Vaardigheden om specifieke ICT-toepassingen te hanteren
•In staat zijn om specifieke ICT-toepassingen aan te leren
en op waarde te schatten
•Een functioneel begrip van ICT
Pedagogical knowledge Content knowledge
•Voorkennis van leerlingen •Kennis van
•Inzet van bronnen feiten, concepten, theorie
•Klassenmanagement ën en procedures
•Ontwikkeling & •Verklarende kaders
implementatie van lessen •“regels” voor bewijs-
•Evaluatie van leerprestaties voering
9. Technological Knowledge in Kennisbasis ICT
•De docent toont aan dat hij:
•over algemene kennis van ICT beschikt en de
vaardigheden ten aanzien van
•bestandsbeheer beheerst;
•diverse hardware (beamer, digitaal
schoolbord, digitale foto/videocamera) kan
•bedienen en aansluiten op de computer;
•kan omgaan met een tekstverwerker;
•etc.
10. Technological Pedagogical Technological Content
Knowledge: Knowledge:
Hoe didactiek verandert ten Hoe de vakinhoud verandert
gevolge van ICT ten gevolge van ICT
Pedagogical Content Knowledge: Vakdidactiek, de kennis die de docent
heeft om het vak vorm te geven en aan te passen met het oog op instructie
11. Technological Pedagogical
Knowledge in Kennisbasis ICT
•De docent toont aan dat hij:
• ICT middelen in
verschillende, daarvoor
geschikte, onderwijssituaties
Technological Content
/-activiteiten kan
Knowledge in Kennisbasis
gebruiken en zijn keus kan
ICT
beredeneren;
•De docent toont aan dat hij:
• digitale leermiddelen kan
•gebruik maakt van diverse
inzetten om leerlingen te
vindplaatsen van digitaal
motiveren en stimuleren;
leermateriaal en in staat is
•Een (a)synchrone online
om hieruit
discussie kan organiseren en
zijn eigen (digitale,
modereren
interactieve) leereenheid te
•etc.
arrangeren;
•etc.
12. TPACK
Technological pedagogical content knowledge is een concept dat
ontstaat uit de interactie tussen de verschillende kerngebieden
Aandachtspunten:
Er is geen beste oplossing die geldt voor elke
docent, elk vak, of elke onderwijsvisie
De vaardigheid van de docent om te “spelen” met de
kerngebieden en het overlap tussen de gebieden is
van groot belang
Het negeren van deze complexiteit leidt tot te
makkelijke oplossingen of mislukkingen
Video: een voorbeeld van TPACK in de praktijk
13. Hoe kan het TPACK model gebruikt worden?
Als leidraad om ervoor te zorgen dat er altijd een zorgvuldige
afstemming plaatsvindt tussen vakinhoud, vakdidactiek en de
mogelijkheden van ICT
De uitwerking van het TPACK concept op het niveau van vakken geeft
aanwijzingen voor de inhoudelijke inrichting van opleidingstrajecten,
waarin ICT een geïntegreerd onderdeel is van vakdidactische
professionalisering voor zowel toekomstige als zittende docenten
14. Ondersteuning van docenten (in opleiding)bij de verwerving van
TPACK?
Mentortrajecten voor lerarenopleiders: ICT experts (geen technici!!)
werken samen met lerarenopleiders bij de integratie van ICT in hun
onderwijs
Koppeling: koppel studenten lerarenopleiding aan hun
stagedocenten en ondersteun beiden in de integratie van ICT
Gezamenlijk herontwerp (Learning Technology by Design of
“Docentontwerpteams”)
Docenten werken samen aan curriculum en materialen,
waardoor zij bezig zijn met het verbeteren van onderwijs
en tegelijkertijd bezig zijn met eigen professionalisering
Binnen de opleiding moet een inhoudelijk ICT expert zijn die
ondersteuning kan bieden
15. Conclusie
Het kan…
Door in de lerarenopleiding ICT te integreren in het vakinhoudelijk/
vakdidactisch onderwijs,
waarbij de nadruk gelegd wordt op de 3 kennisdomeinen
en de interactie daartussen,
kunnen “TPACK-competente” docenten ontstaan
Ons onderzoek: literatuurstudie (afgerond) en onderzoek naar TPACK
en docentontwerpteams (in lerarenopleiding en bij zittende doceten) in
Nederland, Koeweit, Ghana, Tanzania en Vlaanderen!
Meer informatie? www.tpacknl.nl http://www.tpacknl.nl/
16. TPACK the GAME
Ontwerp een les / lesactiviteit met een gegeven C, P, en T
Hoe ondersteunt de ICT-toepassing het leren van de leerling in deze
les/ lesactiviteit?
Zijn er andere ICT toepassingen die volgens jullie beter passen bij
deze lesactiviteit?