1. Presentatie Driestar Educatief
21 juni 2012
Gerard Dümmer

2. Wat gaan we doen?
A. Introductie
B. Voorstellen
C. Voorbeeldopdracht
D. Model voor ICT-integratie in de opleiding
E. Opleidingsdidactieken
F. Praktische voorbeelden

3. A. INTRODUCTIE

5. B. VOORSTELLEN

6. Voorstellen
Twitter: @gerarddummer
LinkedIn: www.linkedin.com/in/gerarddummer
Diigo: www.diigo.com/user/gerarddummer

7. Voorstellen

8. Voorstellen

9. Voorstellen

10. Voorstellen

11. Voorstellen

12. Voorstellen

13. C. VOORBEELDOPDRACHT

14. Competentie
diamant
Kennisbasis
TPACK
ICT
Voorbeeld-
opdracht
Kennisbasis
Vier in
leraren-
Balans
opleiders

16. Voorbeeldopdracht
In hoeveel minuten loop
je van Amersfoort
Centraal naar de HUA?

17. Voorbeeldopdracht

18. Voorbeeldopdracht
• Hoe weet je zeker dat de informatie die
Google Maps geeft klopt?
• Kun je echt 850 meter lopen in 11 minuten?

20. TPACK-competent
Mishra en Koehler (2006)

21. TPACK-competent
Digitale
Routeplanners
Gecijferd- Snelheid
heid

23. Competentiediamant
Brochure ICT in het basisonderwijs

24. Competentiediamant

25. Competenties leerling
• Over welke competenties moet je als leerling
beschikken om deze vraag te kunnen
beantwoorden?

26. Competenties leerling
1. Ik weet dat er websites zijn waarmee je routes kunt
uitrekenen;
2. Ik kan informatie invoeren op websites zodat ik antwoord
krijg op mijn zoekvraag;
3. Ik kan achterhalen hoe je een adres van een instelling
vindt;
4. Ik kan op basis van gegevens informatie uitrekenen
hoeveel kilometer per uur iemand loopt;
5. Ik weet wat de gangbare loopsnelheid is;
6. Ik weet dat ik kritisch met internetinformatie moet
omgaan.

28. Kennisbasis ICT
• Attitude
• Instrumentele vaardigheden
• Algemene didactiek
– Presenteren
– Samenwerken en
communiceren
– Individueel werken
– Begeleiden en evalueren
• Toetsen
• Arrangeren en ontwikkelen
ADEF, 2009

29. Ict bekwaamheid gedefinieerd
‘De leraar heeft kennis van digitale leermaterialen en -middelen
en de technische en pedagogisch-didactische mogelijkheden en
beperkingen daarvan. Hij kan doelmatig gebruik maken van
beschikbare digitale leermaterialen en -middelen en erkent dat
ict bijdraagt aan betere onderwijsopbrengsten.’

30. Ict bekwaamheid gedefinieerd
‘De leraar heeft kennis van digitale leermaterialen en -middelen
en de technische en pedagogisch-didactische mogelijkheden en
beperkingen daarvan. Hij kan doelmatig gebruik maken van
beschikbare digitale leermaterialen en -middelen en erkent dat
ict bijdraagt aan betere onderwijsopbrengsten.’

31. Ict bekwaamheid gedefinieerd
‘De leraar heeft kennis van digitale leermaterialen en -middelen
en de technische en pedagogisch-didactische mogelijkheden en
beperkingen daarvan. Hij kan doelmatig gebruik maken van
beschikbare digitale leermaterialen en -middelen en erkent dat
ict bijdraagt aan betere onderwijsopbrengsten.’

32. Ict bekwaamheid gedefinieerd
‘De leraar heeft kennis van digitale leermaterialen en -middelen
en de technische en pedagogisch-didactische mogelijkheden en
beperkingen daarvan. Hij kan doelmatig gebruik maken van
beschikbare digitale leermaterialen en -middelen en erkent dat
ict bijdraagt aan betere onderwijsopbrengsten.’

33. Hoe?
De leraar toont aan dat hij ict bekwaam is in drie kerntaken:

34. Pedagogisch-didactisch handelen
De leraar ondersteunt zijn onderwijs
met ict-hulpmiddelen. Hij past zijn
kennis en vaardigheden op het
gebied van leerinhoud, didactiek en
technologie in samenhang toe
(TPACK model).
Hij is daarbij in staat om:
• de verbinding te leggen tussen
leerdoelen, werkvorm en de inzet
van ict-hulpmiddelen;
• uit te leggen welke meerwaarde
ict heeft in het uitvoeren van zijn
taak.

35. Werken in de schoolcontext
De leraar organiseert en
verantwoordt zijn werk met behulp
van ict-hulpmiddelen. Hij gebruikt de
ict-systemen van zijn school voor het
communiceren met leerlingen,
ouders en collega’s én voor het
verantwoorden van zijn eigen
handelen. Hij is daarbij in staat om:
• administratieve zaken digitaal vast
te leggen en te beheren;
• digitaal te communiceren.

36. Professionele ontwikkeling
De leraar onderhoudt en ontwikkelt
zijn eigen bekwaamheid met behulp
van ict-hulpmiddelen. Hij is daarbij in
staat om:
relevante digitale bronnen en
platforms te vinden en te
raadplegen;
informatie en ervaringen uit te
wisselen via digitale platforms.

37. Competenties leraar
• Over welke competenties moet je als leraar in
opleiding beschikken om deze vraag te
stellen?

38. Competenties leraar
1. Ik weet wat de informatievaardigheden zijn van mijn
leerlingen;
2. Ik kan mijn opdracht afstemmen op de
informatievaardigheden van mijn leerlingen;
3. Ik weet wat de beginsituatie is van mijn leerlingen op het
gebied van rekenen;
4. Ik kan mijn rekenopdracht afstemmen op het rekenniveau
van mijn leerlingen;
5. Ik ben me bewust van het feit dat informatie op internet niet
altijd betrouwbaar is en kan dit uitleggen aan leerlingen;
6. Ik kan het digibord gebruiken om informatie van internet te
gebruiken en om een interactieve nabespreking op te
houden.

40. Kennisbasis lerarenopleiders

41. Kennisbasis lerarenopleiders
• Over welke competenties moet je als
opleidingsdocent beschikken om dit
rekenkundige probleem te bespreken met je
studenten?

42. Competenties opleider
1. Ik weet dat leerlingen op internet met rekenkundige
problemen te maken krijgen;
2. Ik kan voorbeelden noemen van websites waar leerlingen
te maken krijgen met rekenkundige problemen;
3. Ik kan studenten bewust maken van de rekenkundige
problemen die leerlingen op internet tegen komen;
4. Ik weet wat informatievaardigheden zijn en wat
mediawijsheid is;
5. Ik kan studenten duidelijk maken wat het niveau is van
informatievaardigheden en mediawijsheid bij leerlingen;
6. Ik kan studenten uitleggen op welke manier ze het digibord
kunnen gebruiken bij instructie met behulp van internet;
7. Ik kan studenten uitleggen hoe ze in een interactieve
nabespreking houden op het digibord.

43. Drieslag

45. Vier in Balans

46. Vier in Balans

47. Voorbeeldopdracht
•Welke meervoudige intelligenties kun je bij deze opdracht inzetten?
•Hoe kun je inspelen op de leerstijlen zoals geformuleerd door Kolb?
•Wat zijn kenmerken van de lipdub?

48. D.MODEL VOOR ICT INTEGRATIE IN
DE OPLEIDING

49. ICT-vaardigheden ICT-Opleidingsvaardigheden
ICT in de
opleiding
Opleidingsdidactiek TPACK-competent

50. Tondeur et al (2011)

51. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 1: maken we leraren in opleiding door
middel van theoretische achtergronden
duidelijk hoe ze bepaalde ICT-middelen in het
onderwijs kunnen inzetten?

52. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 2: fungeren onze lerarenopleiders en
onze praktijkopleiders als rolmodel voor het
gebruik van ICT in het onderwijs?

53. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 3: bespreken we met onze leraren in
opleiding wat hun houding is ten opzichte van
het gebruik van ICT in het onderwijs?

54. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 4: laten we onze leraren in opleiding
lessen ontwerpen waarbij ze ICT moeten
integreren?

55. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 5: laten we onze leraren in opleiding
samenwerken met elkaar bij het nadenken
over het gebruik van ICT in het onderwijs?

56. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 6: ondersteunen we onze leraren in
opleiding voldoende bij het voorbereiden en
uitvoeren van lessen waarbij ze ICT inzetten?

57. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 7: toetsen we losse opdrachten of
brengen we in beeld hoe een leraar in
opleiding zich door de loop van de jaren heen
ontwikkeld?

58. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 8: is er een bepaalde visie op het
gebruik van ICT in het onderwijs en hoe is die
tot stand gekomen?

59. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 9: werken we binnen de opleiding
samen en werken we samen met het
werkveld?

60. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 10: zijn onze lerarenopleiders voldoende
geprofessionaliseerd?

61. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 11: hebben onze lerarenopleiders en
leraren in opleiding voldoende bronnen/
materialen tot hun beschikking?

62. 12 vragen naar aanleiding van het model
• vraag 12: heeft er een systematische en
systeemverandering plaatsgevonden om ICT in
het opleidingsonderwijs te integreren?

63. E. OPLEIDINGSDIDACKTIEKEN

64. Opleidingsdidactieken
• Vermunt:
1. traditionele didactiek
2. casusgerichte didactiek
3. concerngestuurde didactiek
4. leergemeenschappen
5. meesterschapgerichte didactiek
6. informeel leren
7. opleiden in de school

65. Concerngerichte didactiek
• Pre-teaching concerns
• Concerns om te overleven
• Teaching situation concerns
• Concerns over leerlingen en het leren van de
leerlingen
• Concerns op meso-niveau
Fuller en Brown (1975) in Korthagen en Buitink (2011)

66. Concerngerichte didactiek
• Pre-teachingconcerns:
– Vooral identificatie met leerlingen
– In fantasie slechts met leraarschap
• Mogelijke opdrachten:
– Geef aan hoe je zelf ICT gebruikt in je dagelijks
leven.
– Maak duidelijk wat je beelden zijn bij ICT in het
onderwijs.
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

67. Concerngerichte didactiek
• Concerns om te overleven:
– Hoe red ik het als leraar in de klas?
• Mogelijke opdracht:
– Maak een multimediale presentatie waarbij je laat
zien dat je vaardig bent om tekst, beeld en video
met elkaar te combineren om een verhaal te
vertellen.
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

68. Concerngerichte didactiek
• Teaching situationconcerns:
– Lesstof goed uitleggen
– Gericht op het onderwijzen
• Mogelijke opdrachten:
– Gebruik het digibord om je informatie op een
beeldende en interactieve manier te presenteren.
– Gebruik een ICT-middel om een vakdidactisch
principe samen met de leerlingen uit te voeren.
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

69. Concerngerichte didactiek
• Concerns over leerlingen en het leren van de
leerlingen
• Mogelijke opdracht:
– Selecteer geschikte ICT-middelen om aan de
onderwijsbehoeften van je leerlingen tegemoet te
komen.
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

70. Concerngerichte didactiek
• Concerns op meso-niveau:
– Organisatie van de school als geheel
• Mogelijke opdracht:
– Formuleer je visie op het gebruik van ICT in het
onderwijs op basis van je ervaringen en kennis.
Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4

71. PRAKTISCHE VOORBEELDEN

72. Programma Jaar 1 – thema 1

73. Programma Jaar 1 – thema 2

74. Programma Jaar 1 – thema 3

75. Programma Jaar 1 – thema 4

76. Programma Jaar 2 – thema 5

77. Programma Jaar 2 – thema 6

78. Programma Jaar 2 – thema 7

79. Programma Jaar 2 – thema 8

80. Programma Jaar 3 thema 9

81. Programma Jaar 3 thema 10

82. Programma Jaar 3 thema 11

83. Programma Jaar 3 thema 12

84. Programma Jaar 4

85. Bronnen
• Leroweb (2009). Kennisbasis ICT. Opgehaald op 14 februari 2012 van
http://www.leroweb.nl/docs/lero/kennisbasis-ict.pdf
• Mishra, P., & Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content
knowledge: A framework for teacher knowledge. Teachers College Record,
108(6), 1017-1054. Michigan State University. Opgehaald op 18 juni 2012
van
http://mkoehler.educ.msu.edu/OtherPages/Koehler_Pubs/TECH_BY_DESI
GN/TCRecord/mishra_koehler_tcr2006.pdf
• Onderwijs.Vlaanderen.be (2007). Computer in de klas. Ben je klaarvoor de
ICT-eindtermen? Opgehaald op 18 juni2012 van:
http://www.ond.vlaanderen.be/publicaties/eDocs/pdf/299.pdf
• Tondeur, J., et al., Preparing pre-service teachers to integrate technology
in education: A synthesis of qualitative evidence, Computers & Education
(2011), doi:10.1016/j.compedu.2011.10.009