Deze presentatie werd gegeven tijdens een themadag over CLIL die georganiseerd werd door het Vlaams ministerie voor onderwijs op 21 oktober 2015. De presentatie legt uit wat MOOCs zijn, en waarom deze online cursussen een belangrijke inhoud kunnen leveren voor CLIL cursussen. Het vestigt ook de aandacht op de vaardigheden (digitale geletterdheid, zelf-regulerend leren, levenslang leren...) die met deze combinatie van leervormen gestimuleerd wordt.

1. Hoe kunnen MOOC’s ingezet
worden voor en door CLIL-leerlingen
of –leerkrachten?
Inge (Ignatia) de Waard
Slides: www.slideshare.net/ignatia
1

2. CLIL + MOOC?
• Content and Language Integrated Learning
(Engels en Frans)
• Massive Open Online Courses (eg. EdX, FUN,
Coursera, FutureLearn).
2

3. Wat is hier de Content?
Leerlingen kiezen MOOCs, dus de inhoud kan variëren, de
echte Content is hier:
• Digitale geletterdheid
• Leren (online) leren
• Kritisch denken
• Authentiek taalgebruik (reële omgeving met anderstaligen)
3

4. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
4

5. Wat is een MOOC?
Een van de hedendaagse vormen van online leren.
Twee voorbeelden:
• FutureLearn platform: vb van een xMOOC
• DS106 – Digital storytelling cursus: vb van een cMOOC
5

6. FutureLearn: UK, BBC, British library…
xMOOC: transformatief, de inhoud bestaat uit video,
discussies, teksten en soms opdrachten
• De cursussen zijn open voor iedereen
• Normaal laagdrempelig (vereisten vermeld)
• Soms met certificaat van deelname
6

7. DS106 – digital storytelling
cMOOC: gebaseerd op connectivisme (leertheorie): mensen
connecteren met ander mensen, objecten, technologie om te leren
(zelf-regulerend)
• Opdrachten zijn generiek
• Deelnemers delen ervaringen en expertise
• Vraagt digitale vaardigheden (of bereidheid om ze gaandeweg te
verwerven) van deelnemers
Link naar cursus 7

8. MOOC kent vele definities: basis
• Massive: iedereen die wil, kan aansluiten (Engels, Spaans, Chinees,
Frans)
• Open: alle informatie is publiek toegankelijk (inhoud en interacties)
• Online: alle inhoud en discussies zijn digitaal beschikbaar
• Course: ofwel een module uit een curriculum, of een stand-alone
Deelnemers leren in cohort (groepsgewijze vooruitgang), maar timing
flexibel
Het leren is socialer (social learning, networked learning). 8

9. EdX – France TV - FutureLearn – Coursera - FUN
9

10. Demografie van MOOC-ers
Groep deelnemers groeit, met variatie aan redenen:
• Vrijetijdsleren (cfr. Documentaires)
• Persoonlijke interesse (bv: kunst - MoMa, wijn – degustatie
online!)
• Professionele ontwikkeling / bijscholing
• Home scholing
(percentages van FutureLearn: oudste leerling 92 jaar)
10

11. Karakteristieken van
MOOC versus klassikaal leren?
Verschillen:
• MOOC veel deelnemers => pedagogie voor massa
• Voertaal vaak Engels: internationaal publiek
• Informeel, soms zelfs ‘vrijetijds’ leren (leisure learning)
• MOOC onderdelen zijn publiek toegankelijk
Gelijkenissen:
• Synchroon en asynchrone acties, en in cohort vooruit
11

12. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
12

13. Transformatief model: expert deelt kennis (soms hulp van
team) dmv online media
• Video (al dan niet met commentaar optie)
• Online discussie
• Testen van opgedane kennis
MOOC elementen
13

14. Hoe wordt opgedane kennis
ingeschat?
• Testen voor zelf-
evaluatie (MCQ)
• Groepswerk
• Peer evaluatie /
grading
• Opdrachten
• Kennis delen
14

15. Hoe lang zijn bronnen raadpleegbaar?
• Afhankelijk platform
• Overeenkomst met universiteiten (intellectuele eigendom)
Meestal: enkele maanden, indien geregistreerd voor of tijdens
het begin van de MOOC.
15

16. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
16

17. MOOC in schoolverband
• Flipped classroom
• MOOC als Open Educational Resources
• Optrekken STEM pre-universiteit
• Diversificatie voor zorgleerlingen en
hoogbegaafde leerlingen
17

18. Flipped classroom / Geflipte klas?
Vooraf opgenomen lessen, met interactie tussen leerlingen in de klas.
Uit te breiden naar: vooraf aangeboden online/digitale bronnen, gevolgd door
klassikale discussie en eventueel hands-on activiteit.
Andere term: flipped learning (lichtjes andere focus).
Bron: http://www.slu.edu/Images/cttl/flipped%20graphic_reinertcenter.jpg
18

19. MOOC als aanvulling op de klas / curriculum
Video en bronnen gebruiken van MOOC in de klas
Teksten of documenten gebruiken
Flipped classroom aanpak gebruiken
• Leerlingen multimedia laten bekijken of opzoeken
• Leerlingen bronnen laten bediscussiëren
19

20. Overgang secundair => voortgezet
MOOC bijscholingsoptie voor overstap voortgezet onderwijs
MOOC als hefboom voor minder voorbereide of
andersgeschoolde leerlingen werkt. Potentieel voor science,
technology, engineering, and mathematics (STEM) cursussen.
Jiang, S., Williams, A. E., Warschauer, M., He, W., & O'Dowd, D. K. (2014). Influence of
incentives on performance in a pre-college biology MOOC. The International Review of
Research in Open and Distance Learning, 15(5). Paper kan je hier lezen. 20

21. Meerwaarde zorgleerling
• Er kan meerdere keren gekeken/geluisterd
worden naar de informatie (online bronnen)
– Informatie wordt beter opgeslagen, en iedereen kan
bronnen herbekijken zonder stigma
• Vaak ook transcripts aanwezig
21

22. Meerwaarde hoogbegaafde leerlingen
Extra info binnen handbereik
(diepgaandere kennis binnen
persoonlijke interesse)
MOOCs + hoogbegaafde
leerlingen: vb goedkope kanker
screening, opgepikt worden
door bekende universiteit (met
beurs).Ada Lovelace (de eerste
computer programmeur en
grondlegger algoritme
22

23. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
23

24. Waarom CLIL + MOOC combinatie?
Content and Language
Integrated Learning
Massive Open Online
Courses
24

25. Taal binnen MOOCs
• Transcripts van audiovisuele media
• Ondertiteling van videos
• Veel geschreven taal (lezen/schrijven)
• Weinig tot geen verbale oefeningen
25

26. Typische les MOOC – CLIL les
Normale les MOOC – CLIL les
De inhoud wordt door de leerkracht
bepaald (en curriculum). Merendeel van
de inhoud is verplichte materie.
De inhoud is vrijwillig aangeboden. De
studenten worden gevraagd over de
inhoud na te denken, te discussiëren. De
materie op zich is vrijblijvend, het zijn de
vaardigheden die worden geëvalueerd.
De leerkracht kiest de inhoud en zet het
tempo van de geziene stof.
De leerling wordt gevraagd meer en meer
autonoom te leren, en te beslissen wat
zij/hij leert.
Leerkracht stuurt Student stuurt het leren26

27. Voordelen
• Zelf-regulerend leren, kritisch leren/denken.
• Digitale geletterdheid uitbouwen
=> levenslang leren
27

28. Uitdaging: kloof dichten qua
kennis en ervaring
• Leerlingen van secundair (beginnend leren)
gemiddelde MOOC-er (meer ervaren in leren)
• Afbouwen van ondersteuning leerkracht
• Oefeningen in de klas voor echte MOOC interacties
• Punten op basis van taalactie, minder op basis van
begrijpen of uitvoeren van MOOC testen.
28

29. Impact leerkrachten
• Uitbreiden digitale vaardigheden
• Verkennen of uitbouwen hedendaags online leren
• Mogelijk uitbouwen netwerk internationale collega’s
• Leuk, en interessant vertier (na leercurve)
29

30. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
30

31. Het MOOC-CLIL project
• GUSCO-school, Kortrijk, België
• Piloot project voor academisch jaar 2015 – 2016
• Drie klassen in ‘vrije ruimte’: 2 Engelstalige groepen, 1 Franse groep
• 2 u per week
31

32. Publiek
• 3 leerkrachten
• 42 studenten (16 – 17 j)
• ASO
• Vrijwillige keuze
32

33. Indeling overzicht lessenplan
Drie grote onderdelen:
• GroepMOOC: introductie MOOC, elementen van
MOOC, platformen, interacties… Klassikaal
• EigenMOOC: studenten kiezen per 2/3 eigen MOOC uit
selectie.
• Evaluatie & productie: evalueren van jaar, en MOOC
intro bouwen voor studenten van 4de jaar.
GroepMOOC EigenMOOC
Evaluatie en
productie
33

34. Onderzoeksinstrumenten: evaluatie
(open science/access)
In klas:
• Aangepaste SAM schaal – gebruikt door leerkrachten
• Wekelijkse feedback van lln (logboek en/of forum)
Buiten de klas (lln en onderzoekster):
• Zelf-regulerend leren vragenlijst: opvolgen zelfbeeld,
motivatie, digitale geletterdheid
34

35. Deel 1: GroepMOOC
• Introductie MOOC en CLIL concepten
• Uitleg evaluatie en aanpak
• GroepMOOC: The Rise of Superheroes and Their Impact on Pop Culture
(EdX).
Concreet vb Les 2 : overzicht interacties – verwijzen naar nuttige, digitale en
niet-digitale taalinstrumenten (overview online translation
machines/explanatory dictionaries/thesaurus/… and exercises on how to use
them efficiently)
35

36. Kijkje in de SuperHeroes MOOC
36

37. Concrete voorbereiding GroepMOOC
• Leerkracht bekijkt MOOC opties, zoekt naar
toegankelijke, brede MOOC
• Leerkracht zoekt naar laaghangend fruit om te
gebruiken in de les (bv: wat is jouw superhero?)
• Discussiefora worden nagebootst in digitaal
leerplatform (Smartschool) om taal en
communicatie te oefenen
• Stapsgewijze introductie van online elementen
• Omzeilen van startdata en cohort leren
• Veilige leeromgeving met leerkracht als mentor (overzicht)
37

38. Greep uit lessenplan GroepMOOC
Syllabus bijgehouden per les door leerkracht (Kathy
Demeulenaere) 38

39. Concreet vb parallelle actie: creëer een
SuperHero mbv cursustool
Opdracht met omschrijving hier te bekijken.
39

40. We took our first course today. At the
beginning, I didn’t really know what to do, but
it’s getting better. I haven’t finished my course.
I think I spent too much attention on reading
everything. Sometimes I read a sentence twice
because I didn’t understand it. So it took a
while. But I really enjoyed my first experiment
on edX and I’m very excited to learn more.
Eerste student logging in action …
Harvard Business professor Teresa Amabile lists “Four Reasons To Keep a Work
Diary”: 1) focus, 2)patience, 3) planning, and 4) Personal growth. (AHA book Jay
Cross)
40

41. I did the course DemoX, in this course I learned
how to use edX. I found it rather easy
questions but it was a handy way of learning
how to use edX. I now understand how to use
the website. The English was sometimes hard
to understand but I used an online dictionary
to help me understand the words. I think it’s a
good idea to use the forum because then you
can discuss your problems with the others.
They can find ways to help you if you don’t
understand things.
Student logging in action …
41

42. This lesson was really interesting because I
really liked the fact that they made a course
just to learn beginners something. The level of
English was easy which made it more pleasant
to follow the course. Also the videos made it a
lot more fun to learn. When you just read
something, it can get really boring but the
videos were really clear. I look forward to the
next lessons because I feel like the course
‘superheroes’ is going to be something
interesting.
Student logging in action …
42

43. Deel 2: EigenMOOC
• Leerkracht selecteert brede waaier aan MOOCs
uit verschillende platformen
• Leerlingen kiezen (per 2/3) een EigenMOOC
• Ondersteuning van leerkracht wordt generieker,
leerkracht als gids
43

44. Greep uit lessenplan EigenMOOC
• welke MOOC kies je en waarom? Hoe ga je jouw leren
plannen? (leerplanning)
• profiel aanvullen, waarom een eigen profiel en wat is het
effect? (digitale vaardigheid, online identiteit)
• je eerste interactie: wat heb je gedaan ? Beschrijving en
doel. (digitale geletterdheid)
• met wie spreek je en waarom? (netwerken)
• waar zoek je bijkomende informatie (ook niet-menselijke
hulp)? En hoe selecteer je de ‘beste kwaliteit’ aan
informatie? (digitale geletterdheid)
• is er iets dat je hebt bijgeleerd dat je wou leren, of iets wat
je hebt bijgeleerd en niet verwacht had? (leren leren)
44

45. Deel 3: evaluatie en productie
Evaluatie:
• Logboek leerlingen: 5 min per 2u les
(smartschool)
• SAM-schaal
• Zelfbeeld en motivatie check na elk deel
• Proces doorheen het jaar
Productie:
• Digitale media praktijk (film, verhaal, inhoud)
• Ervaringen in leren overdragen in andere taal
45

46. SAM-schaal close-up
46

47. Zelf-regulerend leren close-up
47

48. Greep uit lessenplan
Evaluatie/Productie
• voorbereiden presentatie voor 4de jaars: het CLIL
MOOC project: welke onderdelen moeten erin
steken: onderdelen CLIL, onderdelen MOOC.
• voorstellen CLIL MOOC presentatie aan eigen
groep.
• voorstellen aan leerlingen uit 4de leerjaar
• evalueer je eigen vaardigheden: wat heb je
bijgeleerd?
• Evalueer heel het proces: leerkrachten,
onderverdeling, wat gezien, hoe het voelt.
48

49. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
49

50. Rol van de leerkracht
Rol verschuift van expert naar een
ondersteunende gids voor kennisvergaring
50

51. Professioneel profiel van de leerkracht
Vaardigheden omvatten nu vakkennis, maar ook meer digitale,
generieke kennis en toepassingen.
Surfnet.nl in Nederland lijst nieuwe vaardigheden op. Of het
standardiseren van onderwijs via PAR framework (USA)
51

52. Verschuiving naar levenslang leren
Op zoek naar overschrijdend, institutioneel model.
Wereldwijde interesse in dit gecombineerd model: conferenties
en workshops. 52

53. Wat is een
MOOC?
MOOC
elementen
MOOC in
schoolverband
Waarom MOOC
+ CLIL
combinatie?
Het MOOC CLIL
project
Rol van de
leerkracht
Uitdagingen en
conclusie
Deel wat
je denkt
53

54. Uitdagingen
• Verkennen van het onbekende (leerlingen en
leerkrachten)
• Hebben de leerlingen hier echt iets aan? => Monitoring
in klas door leerkracht, en motivatie/zelfbeeld
• Extra verwachtingen en vaardigheden van leerkrachten
54

55. Conclusie
• Lopend project, maar voorlopig goede feedback
van leerlingen en leerkrachten
• Spreekdurf stijgt (waarneming leerkrachten)
• Interesse naar meer blijft aanwezig (waarneming
leerkrachten)
• Uitdagingen worden opgevolgd
55

56. Vragen? Contacteer me hier of later
56
E-mail: ingedewaard (at) gmail.com
Blog: ignatiawebs.blogspot.com
Twitter: http://twitter.com/Ignatia
Publicaties:
http://www.ingedewaard.net/pubconsulpres.htm
Presentaties: http://www.slideshare.net/ignatia
LinkedIn: http://www.linkedin.com/in/ingedewaard