HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)
Ngành: Tài chính - Ngân hàng
VŨ DUY ĐÔNG
HÀ NỘI - 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)
Ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số: 8340201
Họ và tên học viên: Vũ Duy Đông
Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Đỗ Quyên
HÀ NỘI - 2022

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận văn đề tài “Hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại
Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc Dân” là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, ngày tháng 03 năm 2022
Tác giả
Vũ Duy Đông

ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu trường Đại học Ngoại Thương, các
thầy cô giáo Khoa sau đại học đã tạo điều kiện và giúp đỡ cho tôi hoàn thành đề tài
này một cách thuận lợi nhất.
Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới cô giáo viên hướng dẫn TS
Nguyễn Đỗ Quyên đã nhiệt tình hướng dẫn, bổ sung và đưa ra những lời khuyên bổ
ích, đồng thời tạo điều kiện để giúp tôi hoàn thành luận văn.
Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới toàn thể anh chị em
đồng nghiệp và ban lãnh đạo Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc Dân đã tận tình
giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tôi trong việc thu thập thông tin, tài liệu để
thực hiện luận văn.
Xin cảm ơn bạn bè, gia đình đã giúp đỡ, chia sẻ khó khăn và động viên tôi
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tuy nhiên, do kiến thức còn hạn hẹp và thời gian nghiên cứu thực hiện luận
văn bị hạn chế nên bài làm vẫn còn nhiều thiếu sót.
Rất mong nhận được sự góp ý từ Quý thầy/cô, các anh/chị và các bạn để luận
văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii
MỤC LỤC.......................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ........................................................vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ............................... viii
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................1
2. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề liên quan tới đề tài ............................2
3. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................5
3.1. Mục tiêu chung.......................................................................................5
3.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài............................................5
4.1 Đối tượng nghiên cứu: ............................................................................5
4.2 Phạm vi nghiên cứu: ...............................................................................6
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................6
6. Kết cấu của đề tài ........................................................................................6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI
SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...................................................8
1.1. Hoạt động cho vay và rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại ....................................................................................8
1.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại ............8
1.1.2. Phân loại hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại .............9
1.1.3. Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của Ngân hàng thương
mại ...........................................................................................................10
1.2. Bảo đảm tiền vay của Ngân hàng thương mại.....................................11
1.2.1. Khái niệm......................................................................................11
1.2.2. Chức năng của bảo đảm tiền vay..................................................12
1.2.3. Các hình thức bảo đảm tiền vay ...................................................14

iv
1.3. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho vay của ngân
hàng thương mại............................................................................................15
1.3.1. Khái niệm bảo đảm tiền vay bằng tài sản.....................................15
1.3.2. Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho vay
của ngân hàng thương mại......................................................................16
1.3.3. Tiêu chí đánh giá kết quả công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
24
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản25
1.4.1. Nhân tố bên trong .........................................................................25
1.4.2. Nhân tố bên ngoài.........................................................................27
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY
BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC DÂN ......................30
2.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quốc Dân........................................30
2.1.1. Khái quát chung về ngân hàng TMCP Quốc Dân........................30
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, nhân sự Ngân hàng TMCP Quốc Dân ...............33
2.1.3. Phân tích kết quả kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quốc Dân
trong giai đoạn từ 2018 - 2020................................................................34
2.2. Thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân hàng
TMCP Quốc Dân...........................................................................................41
2.2.1. Cơ sở pháp lý cho hoạt động bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại
Ngân hàng TMCP Quốc Dân ..................................................................41
2.2.2. Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho vay
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.............................................................42
2.2.3. Công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP
Quốc Dân từ năm 2018 đến năm 2020....................................................57
2.3. Đánh giá chung về thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân..................................................................64
2.3.1. Những kết quả đạt được................................................................64
2.3.2. Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân ........................................66

v
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP
QUỐC DÂN ...................................................................................................72
3.1. Bối cảnh và kế hoạch hoàn thiện công tác bảo đảm bằng tiền vay
bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân giai đoạn 2021 -2025........72
3.1.1. Dự báo nhu cầu cho vay của Ngân hàng TMCP Quốc Dân đến
năm 2025 .................................................................................................72
3.1.2. Kế hoạch hoàn thiện công tác bảo đảm bằng tiền vay bằng tài sản
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.............................................................73
3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay bằng
tài sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân .....................................................74
3.2.1. Khắc phục tình trạng thông tin bất cân xứng về khách hàng và tài
sản bảo đảm.............................................................................................74
3.2.2. Điều chỉnh cách định giá tài sản bảo đảm hợp lý hơn.................75
3.2.3. Đa dạng hóa các loại tài sản bảo đảm.........................................77
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tài sản bảo đảm tiền vay
trong thời gian nhận bảo đảm.................................................................78
3.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..........................................79
3.3. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước .....................................................83
3.3.1. Xây dựng hệ thống thanh tra Ngân hàng Nhà nước đủ lớn về số
lượng và mạnh về chất lượng..................................................................83
3.3.2. Phối hợp với các cơ quan nhà nước hữu quan và các Ngân hàng
thương mại để đảm bảo tính thống nhất của các văn bản pháp luật liên
quan đến công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản ..................................84
3.3.3. Thực hiện đổi mới và nâng cao hiệu quả thông tin tín dụng của
trung tâm thông tin tín dụng CIC............................................................85
KẾT LUẬN ....................................................................................................87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................88

vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Nội dung
CIC Trung tâm thông tin tín dụng
NCB Ngân hàng TMCP Quốc Dân
NHTM Ngân hàng thương mại
NHNN Ngân hàng nhà nước
UBNN Ủy ban nhân dân
WTO Tổ chức Thương mại Thế giới
VAMC Công ty quản lý tài sản
TCTD Tổ chức tín dụng
TMCP Thương mại cổ phần
TSBĐ Tài sản bảo đảm

vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ
BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động của NCB 2018-2020 ...........................36
Bảng 2.2. Phân tích dư nợ cho vay theo đối tượng.........................................37
Bảng 2.3: Phân tích chất lượng nợ cho vay ....................................................38
Bảng 2.4: Phân tích dư nợ theo hình thức bảo đảm có tài sản........................40
Bảng 2.5. Tỷ trọng dư nợ theo hình thức bảo đảm .........................................57
Bảng 2.6. Cơ cấu dư nợ cho vay có bảo đảm bằng tài sản theo hình thức bảo
đảm bằng tài sản..............................................................................................59
Bảng 2.7. Cơ cấu dư nợ cho vay có bảo đảm bằng tài sản theo loại tài sản bảo
đảm..................................................................................................................61
Bảng 2.8. Kết quả công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản.............................63
HÌNH VẼ
Hình 1.1 Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản..........................................16
Hình 2.1. Mô hình bộ máy hoạt động của NHTM cổ phần Quốc dân............34
Hình 2.2. Kết quả huy động của NCB qua các năm .......................................35
Hình 2.3: Cơ cấu dư nợ cho vay qua các năm ................................................38
Hình 2.4: Cơ cấu tỷ lệ nhóm nợ qua các năm.................................................39
Hình 2.5: Cơ cấu dư nợ theo hình thức bảo đảm có tài sản............................40
Hình 2.6 Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại NCB ...........................42

viii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản đóng một vai trò rất quan trọng
trong hoạt động kinh doanh tại các ngân hàng thương mại trong đó có Ngân
hàng TMCP Quốc Dân (NCB). Tuy nhiên, việc thực hiện vấn đề bảo đảm tiền
vay bằng tài sản tại ngân hàng vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc như tài
sản bảo đảm tiền vay tại ngân hàng ít khi được theo dõi chính xác sự thay đổi,
biến động (ngoại trừ tài sản cầm cố bằng chứng khoán). Mức độ hiểu biết cụ
thể về chứng khoán của cán bộ tín dụng ngân hàng còn thấp; công tác kiểm
tra, giám sát tài sản bảo đảm chưa nghiêm ngặt; cán bộ tín dụng chưa định giá
chính xác giá trị thực tế của tài sản... Từ đây dẫn đến phát sinh nhiều khoản
nợ khó đòi; giá trị tài sản bảo đảm giảm sút nhanh chóng không đủ để bù đắp
khoản vay, tỷ lệ nợ quá hạn không có tài sản bảo đảm gia tăng (năm 2020
tăng 2,1% so với năm 2019, đồng thời năm 2020 cũng tăng 1,2% so với năm
2018).
Đề tài: " Hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân
hàng TMCP Quốc Dân (NCB)" đã được học viên phân tích một cách hệ
thống trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân, cụ thể như sau:
Về lý thuyết, học viên đã khái quát hoạt động cho vay và rủi ro tín dụng
trong hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại; Bảo đảm tiền vay của
Ngân hàng thương mại; Bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho
vay của ngân hàng thương mại và các nhân tố ảnh hưởng đến công tác bảo
đảm tiền vay bằng tài sản.
Về thực tiễn đánh giá thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân trong 3 năm 2018-2020 trên các khía cạnh:
đánh giá chất lượng, quy trình bảo đảm tiền vay; công tác bảo đảm tiền vay
bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân trong 3 năm 2018-2020, từ đó
Đánh giá chung về thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân

ix
hàng TMCP Quốc Dân
Từ việc nghiên cứu lý thuyết, tổng kết, đánh giá thực tế hoàn thiện công tác
bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân Hàng TMCP Quốc Dân, học viên đề
xuất một số kiến nghị với Ngân hàng nhà nước Việt Nam, Chính phủ nhằm
hỗ trợ thực hiện các giải pháp đã đưa ra.

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân hàng thương mại là doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ và các dịch vụ
liên quan đến tiền tệ trong nền kinh tế. Các dịch vụ của ngân hàng ngày càng
đa dạng phong phú. Có thể kể đến các hoạt động của ngân hàng như: nhận
tiền gửi, thanh toán, phát hành chứng chỉ tiền gửi, tín dụng, tư vấn…nhưng
trong đó hoạt động tín dụng vẫn được coi là hoạt động cơ bản nhất và mang
lại lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng. Dưới sự cạnh tranh gay gắt của nền kinh
tế thị trường cũng như môi trường kinh doanh luôn biến động làm cho bất kỳ
ngân hàng nào kinh doanh cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro, đặc biệt là rủi
ro hoạt động tín dụng. Vì vậy, hoàn trả tín dụng là điều kiện quan trọng nhất
thực hiện mục tiêu kinh doanh của ngân hàng. Do đó các NHTM cần có biện
pháp để hạn chế rủi ro có thể xảy ra và nâng cao chất lượng của hoạt động tín
dụng. Để thu hồi được nợ ngân hàng không chỉ xem xét đến phương án sản
xuất, uy tín, năng lực trả nợ mà phải thực hiện các biện pháp bảo đảm nghĩa
vụ trả nợ của khách hàng đi vay. Trong đó, bảo đảm tiền vay bằng tài sản bảo
đảm sẽ là nguồn thu nợ thứ hai cho ngân hàng nếu trong trường hợp khách
hàng không có khả năng trả nợ.
Công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản đóng một vai trò rất quan trọng
trong hoạt động kinh doanh tại các ngân hàng thương mại trong đó có Ngân
hàng TMCP Quốc Dân (NCB). Tuy nhiên, việc thực hiện vấn đề bảo đảm tiền
vay bằng tài sản tại ngân hàng vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc như tài
sản bảo đảm tiền vay tại ngân hàng ít khi được theo dõi chính xác sự thay đổi,
biến động (ngoại trừ tài sản cầm cố bằng chứng khoán). Mức độ hiểu biết cụ
thể về chứng khoán của cán bộ tín dụng ngân hàng còn thấp; công tác kiểm
tra, giám sát tài sản bảo đảm chưa nghiêm ngặt; cán bộ tín dụng chưa định giá
chính xác giá trị thực tế của tài sản... Từ đây dẫn đến phát sinh nhiều khoản

2
nợ khó đòi; giá trị tài sản bảo đảm giảm sút nhanh chóng không đủ để bù đắp
khoản vay, tỷ lệ nợ quá hạn không có tài sản bảo đảm gia tăng (năm 2020
tăng 2,1% so với năm 2019, đồng thời năm 2020 cũng tăng 1,2% so với năm
2018). Vì vậy, hoàn thiện công tác cho vay đảm bảo bằng tài sản tại NCB cần
phải được thực hiện như một biện pháp tạo đà để đẩy nhanh tiến trình lành
mạnh hoá hoạt động tài chính của các ngân hàng. Chính vì các lý do đó, tác
giả lựa chọn nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay bằng tài
sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB)” với mong muốn góp phần hoàn
thiện nghiệp vụ cho vay có tài sản bảo đảm tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân
trong thời gian tới.
2. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề liên quan tới đề tài
* Tổng quan các công trình nghiên cứu
Hiện nay, việc phát triển hoạt động tín dụng là vấn đề mang tính quyết
định đến sự phát triển của các NHTM ở Việt Nam. Để phát triển tín dụng của
một ngân hàng tốt và có tỷ lệ nợ xấu ít thì khâu quan trọng không thể thiếu
trong toàn bộ quá trình đó là hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay bằng tài
sản, đây là khâu mà đánh giá giá trị tài sản bảo đảm có thể đảm bảo cho dự nợ
bao nhiêu, và cái có thể thu hồi của Ngân hàng khi khách hàng bị nợ xấu; Nên
hoạt động công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản đã được nhiều nhà kinh tế
quan tâm và nghiên cứu. Theo thống kê của tác giả, đã có một số công trình
nghiên cứu liên quan đến đề tài, tiêu biểu như sau:
Nguyễn Công Sinh (2014) diễn giải rõ hơn trong nghiên cứu“Hoàn thiện
công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn Chi nhánh Hải Châu”. Trong nghiên cứu, tác giả đã hệ thống
hóa cơ sở lý luận về hoạt động bảo đảm tiền vay tại NHTM; Thực hiện phân
tích, đánh giá thực trạng BĐTV tại NHNo & PTNT Chi nhánh Hải Châu, chỉ
ra các hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong công tác BĐTV trong
thời gian qua tại Chi nhánh. Những nguyên nhân xuất phát từ: năng lực của

3
cán bộ tín dụng hạn chế; quy trình cho vay không chặt chẽ; cơ sở hạ tầng
không đồng bộ... Từ những nguyên nhân này, tác giả đã đề xuất các giải pháp
phù hợp nhằm hoàn thiện công tác BĐTV bằng tài sản tại NHNo&PTNT Chi
nhánh Hải Châu như: nâng cao chất lượng cán bộ; đa dạng các hình thức đảm
bảo tiền vay; giám sát chặt chẽ tình hình tài sản bảo đảm. Tuy nhiên, tác giả
nghiên cứu chung chung công tác bảo đảm tiền vay mà không đi sâu phân tích
hoạt động BĐTV bằng tài sản.
Bùi Thị Nga (2018) thực hiện nghiên cứu “Thế chấp tài sản - biện pháp
đảm bảo tiền vay qua thực tiễn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải
Việt Nam". Bằng việc sử dụng kết hợp nhiều phương pháp như: Thông kê, so
sánh, phân tích, tổng hợp, tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn
của pháp luật về thế chấp tài sản trong hoạt động cho vay của NHTM và thực
tiễn áp dụng tại Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam: khái niệm, đặc điểm,
thực tiễn áp dụng, từ đó chỉ ra những bất cập của pháp luật Việt Nam về thế
chấp tài sản trong hoạt động cho vay của NHTM và đưa ra một số giải pháp
kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về thế chấp tài sản trong hoạt động cho
vay của NHTM cũng như đối với Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam.
Nghiên cứu bổ sung nguồn tài liệu giúp ban lãnh đạo Ngân hàng TMCP Hàng
hải Việt Nam hoàn thiện hoạt động cấp tín dụng song tác giả chỉ đi sâu nghiên
cứu hoạt động thế chấp tài sản mà còn nhiều hình thức bảo đảm cho vay khác
như: cấm cố; đảm bảo bằng tài sản của bên thứ ba; đảm bảo bằng tài sản hình
thành từ vốn vay tác giả chưa đề cập đến.
Lê Thu Thủy (2016) thực hiện nghiên cứu "Các biện pháp bảo đảm tiền
vay bằng tài sản của các tổ chức tín dụng". Nội dung nghiên cứu, tác giả đã
đề cập một cách có hệ thống các biện pháp bảo đảm tiền vay của các tổ chức
tín dụng (TCTD), chỉ ra những thiếu sót và hướng khắc phục, hoàn thiện pháp
luật về bảo đảm tiền vay của các TCTD, có so sánh với các biện pháp bảo
đảm tiền vay của các nước trên thế giới, như: Nhật Bản, Liên bang Nga, Pháp,

4
Mỹ... Các biện pháp đảm bảo tiền vay được Lê Thu Thủy nêu ra trong nghiên
cứu gồm: Biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản:Cầm cố, thế chấp bằng tài
sản của khách hàng vay; Bảo lãnh bằng tài sản của bên thứ ba; Bảo đảm bằng
tài sản hình thành từ vốn vay) và Biện pháp bảo đảm tiền vay trong trường
hợp cho vay không có bảo đảm bằng tài sản (Tổ chức tín dụng chủ động lựa
chọn khách hàng vay để cho vay không có bảo đảm bằng tài sản; Cho vay
không có bảo đảm theo chỉ định của Chính phủ; Cho cá nhân, hộ gia đình
nghèo vay có bảo lãnh bằng tín chấp của tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội).
* Khoảng trống nghiên cứu
Tuy nhiên, các công trình này chủ yếu mới dừng lại ở việc đánh giá, tổng
kết thực tiễn chứ chưa đi sâu vào nghiên cứu một cách có hệ thống các cơ sở
lý luận về bảo đảm tiền vay. Mặt khác, những công trình nghiên cứu nói trên
mới chỉ tập trung làm rõ vấn đề về cho vay có bảo đảm bằng tài sản đối với
khách hàng cá nhân, đa số các đề tài tập trung nghiên cứu về những khía cạnh
pháp lý của vấn đề bảo đảm tiền vay. Tuy nhiên, trong thực tế cho vay có thể
có bảo đảm bằng tài sản hoặc không có tài sản bảo đảm bằng tài sản; khách
hàng vay có thể là khách hàng cá nhân hoặc khách hàng doanh nghiệp... Một
số vấn đề các đề tài trước chưa tập trung nghiên đó là: Những các tiêu chí
đánh giá kết quả hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay, xác định những nhóm
nhân tố ảnh hưởng đến công tác bảo đảm tiền vay …Hơn nữa, hầu hết các
công trình nghiên cứu đã được thực hiện khá lâu, đến nay bối cảnh kinh tế -
xã hội đã có những thay đổi nhất định, nhất là kể từ khi nước ta gia nhập Tổ
chức Thương mại Thế giới (WTO) và trong bối cảnh nền kinh tế tài chính
toàn cầu đang chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh covid 19 hiện nay, tác động
không ít đến khu vực tài chính - ngân hàng của Việt Nam. Bên cạnh đó, qua
việc khảo sát các đề tài đã được công bố, tác giả chưa thấy có công trình khoa
học nào nghiên cứu một cách toàn diện về hoàn thiện công tác bảo đảm tiền
vay bằng tại sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân trong giai đoạn 2018-2020.

5
Vì vậy, đề tài này là đề tài mới so với các đề tài nghiên cứu trước đây, đề
tài nghiên cứu để hoàn thiện công tác đảm bảo tiền vay bằng tài sản tại NCB
gồm:
- Nghiên cứu các nội dung của đảm bảo tiền vay bằng tài sản: Thiết lập
hồ sơ tài sản bảo đảm; Xác định hình thức bảo đảm; Xác nhận các giấy tờ
chứng minh tài sản; Thẩm định tài sản bảo đảm; Giám sát, kiểm tra tài sản
bảo đảm.
- Nghiên cứu tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến đảm bảo tiền vay
bằng tài sản tại NCB.
3. Mục tiêu nghiên cứu
3.1. Mục tiêu chung
Phân tích công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP
Quốc Dân. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện nghiệp vụ cho vay
có tài sản bảo đảm tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.
3.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về hoạt động bảo đảm tiền vay tại
ngân hàng thương mại.
- Phân tích và đánh giá thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện nghiệp vụ cho vay có tài sản
bảo đảm tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1 Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác bảo đảm cho vay có tài sản
bảo đảm của Ngân hàng TMCP Quốc Dân.

6
4.2 Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.
- Về thời gian:
+ Số liệu thứ cấp: Luận văn sử dụng các số liệu thứ cấp trong giai đoạn
2018-2020.
+ Số liệu sơ cấp: Luận văn sử dụng các số liệu sơ cấp (số liệu mới) được
thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp năm 2021.
- Về nội dung: Luận văn tập trung đi sâu nghiên cứu các nội dung của
bảo đảm cho vay bằng tài sản trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP
Quốc Dân.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Sử dụng phương pháp thu thập, đọc, tổng quan tài liệu; thực hiện đối
chiếu, phân tích, tổng hợp các nguồn thông tin để chuẩn bị nội dung cơ sở lý
luận về công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP Quốc
Dân.
+ Thu thập thông tin, số liệu và các tài liệu liên quan từ Phòng Kế hoạch
Nguồn vốn về công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản năm 2018, 2019, 2020.
+ Trên cơ sở nguồn dữ liệu thứ cấp, tác giả sử dụng phương pháp so
sánh, thống kê mô tả, phân tích dữ liệu số liệu các năm thuộc thời gian nghiên
cứu để thấy rõ được thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại
Ngân hàng TMCP Quốc Dân.
- Phần giải pháp: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, suy luận
logic, tổng kết để kiểm chứng thực tiễn, thể hiện tính nhất quán giữa kiến thức
lý luận, kiến thức thực tiễn và các giải pháp đề xuất.
6. Kết cấu của đề tài

7
Ngoài lời mở đầu, kết luận và phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo luận
văn được kết cấu gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về bảo đảm tiền vay bằng tài sản của Ngân
hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản tại Ngân
hàng TMCP Quốc Dân.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay
bằng tài sản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân.

8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI
SẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Hoạt động cho vay và rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại
Ngân hàng ra đời và phát triển gắn liền với sự phát triển của nền sản xuất
hàng hoá. Quá trình phát triển kinh tế đòi hỏi sự phát triển của ngân hàng và
ngược lại, hệ thống ngân hàng trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế.
Hoạt động cho vay là một trong những nghiệp vụ xuất hiện sớm nhất
trong lịch sử ngân hàng. Đầu tiên, những nhà buôn tiền đã dùng vốn tự có để
cho vay, nhưng điều đó không kéo dài. Từ thực tiễn, họ nhận thấy thường
xuyên có những người gửi tiền vào và người lấy tiền ra những người gửi tiền
không đồng thời rút tiền cùng một lúc đã tạo ra số dư thường xuyên trong két.
Do tính chất vô danh của tiền, nhà buôn tiền có thể sử dụng tạm thời một phần
tiền gửi của khách để cho vay. Từ đó, hoạt động cho vay ra đời và ngày càng
phát triển theo hướng đa dạng hoá các sản phẩm, mở rộng tài trợ sang nhiều
lĩnh vực.
Theo giáo trình Nghiệp vụ Ngân hàng hiện đại của Nguyễn Mình Kiều
(2012), “Cho vay là việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết
khách hàng phải sử dụng tiền vay đúng mục đích và hoàn trả cả gốc và lãi
trong khoảng thời gian xác định”.
Theo luật các tổ chức tín dụng 2017 của Việt Nam: “Cho vay là hình
thức cấp tín dụng theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng
một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất
định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”
Như vậy, có thể hiểu, “Cho vay là hình thức cấp tín dụng mà trong đó
NHTM giao cho khách hàng là cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp một khoản

9
tiền để sử dụng trong một thời hạn nhất định theo nguyên tắc hoàn trả cả gốc
và lãi với mục đích đáp ứng nhu cầu vay vốn để tiêu dùng và phục vụ sản
xuất, kinh doanh”.
Hoạt động cho vay đóng góp lớn đến sự lưu thông các nguồn vốn trong
xã hội, điều chuyển vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu, từ nơi hiệu quả thấp đến
nơi hiệu quả cao để đáp ứng nhu cầu vốn cho kinh doanh hoặc tiêu dùng của
cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp trong nền kinh tế.
1.1.2. Phân loại hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại
Hiện nay, hoạt động cho vay được phân theo nhiều tiêu thức khác nhau
theo yêu cầu của khách hàng và mục tiêu quản lý của ngân hàng.
Căn cứ vào mục đích sử dụng
Dựa vào tiêu thức này tín dụng NHTM có thể chia thành các loại sau
- Cho vay sản xuất kinh doanh: Đây là loại cho vay đối với khách hàng
cá nhân và pháp nhân nhằm đáp ứng nhu cầu vốn hợp pháp phục vụ hoạt
động, kế hoạch kinh doanh, bổ sung vốn lưu động, mua sắm máy móc thiết bị,
đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Kỳ hạn cho vay chịu
ảnh hưởng của chu kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng và
thường yêu cầu tài sản bảo đảm, thế chấp của khách hàng. Có 2 loại hình thức
cho vay sản xuất kinh doanh phổ biến nhất là vay hạn mức và vay từng lần.
- Cho vay tiêu dùng là việc ngân hàng cho vay đối với khách hàng cá
nhân để thanh toán các chi phí cho mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân,
gia đình cá nhân đó như xây dựng sửa chữa nhà, mua sắm vật dụng gia đình,
mua xe cơ giới, du học, chữa bệnh,...
Căn cứ vào thời hạn tín dụng
Căn cứ vào thời hạn, có thể phân thành ba loại:
- Cho vay ngắn hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay tối đa 01 (một)
năm, mục đích thường tài trợ cho việc đầu tư vào tài sản ngắn hạn hoặc các

10
nhu cầu chi tiêu ngắn hạn của cá nhân.
- Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay trên 01 (một)
năm và tối đa 05 (năm) năm, thường với mục đích cho vay để đầu tư mua sắm
tài sản dài hạn, cải tiến hoặc đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất
kinh doanh.
- Cho vay dài hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay trên 05 (năm)
năm, mục đích cho vay để tài trợ các dự án đầu tư như xây dựng nhà ở, thiết
bị, xây dựng các xí nghiệp mới.
Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng
Dựa theo tiêu thức này, cho vay được chia làm 2 loại:
- Cho vay không có TSBĐ: Việc cấp tín dụng chỉ dựa vào uy tín của bản
thân khách hàng. Hình thức này áp dụng với các khách hàng uy tín, thường là
khách hàng làm ăn thường xuyên có lãi, tình hình tài chính vững mạnh, lịch
sử tín dụng tốt, hoặc món vay tiêu dùng cá nhân.
- Cho vay có TSBĐ: là loại cấp tín dụng dựa trên cơ sở các bảo đảm như
bảo đảm bằng bảo lãnh bên thứ ba, đảm bảo bằng thế chấp, cầm cố tài sản.
TSBĐ cho phép ngân hàng có nguồn thu nợ thứ hai bằng cách bán các tài sản
đó khi nguồn thu nợ thứ nhất không có hoặc không đủ.
1.1.3. Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại
Đối với hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, khi rủi ro tín dụng xảy ra,
Ngân hàng không thu hồi được vốn vay đã cấp và lãi vay nhưng vẫn phải trả
vốn và lãi cho khoản tiền huy động đến hạn. Điều này sẽ ảnh hưởng đến kế
hoạch sử dụng tiền của Ngân hàng, làm giảm vòng quay vốn tín dụng, dẫn
đến giảm hiệu quả, tăng chi phí so với dự kiến. Hơn nữa, nếu tình trạng này
xảy ra thường xuyên, Ngân hàng sẽ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh
toán. Kết quả là làm năng lực tài chính của Ngân hàng giảm sút, uy tín, sức
cạnh tranh giảm, kết quả kinh doanh xấu đi và có thể dẫn đến thua lỗ hoặc

11
nguy cơ phá sản nếu không có biện pháp xử lý kịp thời.
Đối với nền kinh tế xã hội, Ngân hàng thương mại là một định chế tài
chính trung gian chuyên huy động và tập trung các nguồn vốn tạm thời nhàn
rỗi trong nền kinh tế để cho vay nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh
và tiêu dùng của các chủ thể khác. Khi rủi ro tín dụng xảy ra thì không những
Ngân hàng chịu thiệt hại mà quyền lợi của những người gửi tiền cũng bị ảnh
hưởng. Với tâm lý hoang mang, lo sợ, họ sẽ đến rút tiền không những ở Ngân
hàng có sự cố mà còn ở các Ngân hàng khác. Nếu điều này xảy ra trên quy mô
lớn thì khủng hoảng thanh khoản có thể xảy ra và ảnh hưởng nghiêm trọng
đến toàn hệ thống Ngân hàng qua đó ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế-xã
hội. Chức năng điều hòa vốn bị đứt gãy làm cho nền kinh tế bị suy giảm, thất
nghiệp tăng, xã hội mất ổn định…
Rủi ro trong hoạt động cho vay của Ngân hàng có tính lan truyền và để
lại hậu quả to lớn. Vì vậy không chỉ pháp luật của các quốc gia thường có
những quy định nghiêm ngặt về vấn đề bảo đảm an toàn trong hoạt động của
Ngân hàng mà các Ngân hàng cũng áp dụng nhiều biện pháp đa dạng để tăng
thêm độ an toàn khi cho vay, chẳng hạn như quy định mức vốn đối ứng của
phương án vay, quy định quy trình giải ngân, giám sát khoản vay… đặc biệt là
quy định chặt chẽ về bảo đảm tiền vay trong đó quan trọng nhất phải kể đến là
hoạt động thế chấp.
1.2. Bảo đảm tiền vay của Ngân hàng thương mại
1.2.1. Khái niệm
Hoạt động tín dụng là hoạt động quan trọng của Ngân hàng thương mại -
NHTM (chủ yếu là hoạt động cho vay), hoạt động này liên quan mật thiết với
các ngành, lĩnh vực, đối tượng mà ngân hàng cấp tín dụng. Do vậy rủi ro
trong hoạt động cho vay của các NHTM là rủi ro tiềm ẩn từ tất cả các ngành
nghề, các lĩnh vực mà ngân hàng cho vay.

12
Rủi ro cho vay là khả năng xảy ra những tổn thất mà ngân hàng phải chịu
do khách hàng vay không trả nợ đúng hạn, không trả hoặc không trả đầy đủ
vốn và lãi khi ngân hàng thực hiện hoạt động cho vay cụ thể thì trong hoạt
động đó luôn hàm chứa rủi ro tiềm ẩn. Chính vì vậy, trong hoạt động tín dụng
của mình, các NHTM luôn chú trọng đánh giá về khả năng bảo đảm nghĩa vụ
trả nợ của khách hàng.
Theo giáo trình Nghiệp vụ tín dụng ngân hàng của tác giả Bùi Diệu Anh,
Hồ Diệu, Lê Thị Hiệp Thương (2009), “Biện pháp được sử dụng để bên cho
vay thu hồi nợ trong trường hợp bên vay không thực hiện hoặc thực hiện
không đúng nghĩa vụ hoàn trả tiền vay”.
Còn theo quy định tại Khoản 1, Điều 2 Nghị định số 178/1999/NĐ-CP
ngày 29.12.1999 về bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng (được sửa đổi,
bổ sung bằng nghị định số 85/2002/NĐ-CP ngày 25.10.2002) quy định “Bảo
đảm tiền vay là việc tổ chức tín dụng áp dụng các biện pháp nhằm phòng
ngừa rủi ro, tạo cơ sở kinh tế và pháp lý để thu hồi được các khoản nợ đã cho
khách hàng vay”.
Hay nói cách khác, bảo đảm tiền vay là sự thỏa thuận của người đi vay
và NHTM trên cơ sở quy định của pháp luật nhằm thiết lập các biện pháp tác
động mang tính chất dự phòng để đảm bảo việc trả nợ vốn vay, ngăn ngừa vi
phạm và tạo khả năng khắc phục hậu quả do vi phạm nghĩa vụ trả nợ tiền vay
gây ra.
1.2.2. Chức năng của bảo đảm tiền vay
Thứ nhất, bảo vệ quyền lợi của Ngân hàng nhờ đó cũng bảo vệ quyền lợi
cho người gửi tiền và góp phần giữ ổn định, an toàn cho hệ thống Ngân hàng.
Nếu một khoản cho vay nào đó không thu hồi được vì bất kỳ lý do gì thì tình
hình tài chính của Ngân hàng sẽ gặp khó khăn, không có khả năng thanh toán
cho người gửi tiền, thậm chí dẫn đến phá sản Ngân hàng, ảnh hưởng đến toàn

13
bộ nền kinh tế. Ý thức được vấn đề trên, các Ngân hàng đã thực hiện nhiều
biện pháp để giảm thiểu rủi ro trong quá trình cho vay trong đó có biện pháp
bảo đảm cho vay nói riêng.
Thứ hai, bảo đảm tiền vay nâng cao trách nhiệm của khách hàng trong
quan hệ tín dụng Ngân hàng thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ của mình
đồng thời nâng cao tính thận trọng của khách hàng. Bảo đảm tiền vay là biện
pháp thúc đẩy người đi vay thực hiện nghĩa vụ của họ trên tinh thần thiện chí,
trung thực. Nếu những khoản cho vay được cấp mà không có tài sản bảo đảm,
nếu bên đi vay không có hoặc chỉ có một phần rất nhỏ vốn tự có tham gia vào
dự án thì xu hướng tất yếu là bên đi vay sẽ thực hiện các phương án, dự án có
mức độ rủi ro cao để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn vì khi phương án, dự án thất
bại thì cái họ mất không đáng kể; ngược lại nếu thành công thì lợi ích của họ
rất lớn.
Hành vi của bên vay sẽ hoàn toàn ngược lại khi họ phải dùng các tài sản
hiện có của mình để được cấp tín dụng. Khi áp dụng biện pháp bảo đảm tiền
vay sẽ nâng cao trách nhiệm sử dụng và quản lý vốn vay của khách hàng, nếu
không họ sẽ bị mất. Do đó sẽ nảy sinh một sự thận trọng khi thực hiện quyết
định đầu tư từ phía khách hàng cũng như tạo động lực tốt hơn cho nghĩa vụ
trả nợ.
Thứ ba, bảo đảm tiền vay góp phần khắc phục sai sót nghiệp vụ trong
quá trình cấp tín dụng Ngân hàng. Thẩm định tín dụng là dựa trên các yếu tố,
các thông tin ở thời điểm hiện tại được cung cấp từ phía khách hàng hay thu
nhập được từ các nguồn khác nhau để từ đó đánh giá về khả năng và thiện chí
trả nợ của khách hàng ở một thời điểm trong tương lai. Do đó, cán bộ tín dụng
phải có trình độ chuyên môn vững chắc, kinh nghiệm và khả năng phán đoán
tốt. Tuy nhiên, vì một số lý do mà cán bộ tín dụng có thể mắc sai sót dẫn đến
việc đánh giá sai về khách hàng. Thêm vào đó, một số cán bộ hay các cấp

14
lãnh đạo chủ quan trong việc lựa chọn khách hàng, cả nể trong quan hệ với
khách hàng mà đưa ra quyết định không dựa trên cơ sở thẩm định, khi đó rủi
ro đối với Ngân hàng là điều không tránh khỏi. Trong những trường hợp như
vậy, bảo đảm tiền vay sẽ góp phần hạn chế tổn thất của Ngân hàng, khắc phục
được phần nào hậu quả của những sai sót nghiệp vụ trong quá trình cấp tín
dụng.
1.2.3. Các hình thức bảo đảm tiền vay
Thông thường có hai hình thức bảo đảm tiền vay chủ yếu mà các Ngân
hàng áp dụng đối với khách hàng vay là bảo đảm đối vật và bảo đảm đối nhân
hai còn gọi là bảo đảm bằng tài sản và bảo đảm không bằng tài sản. Tùy từng
khách hàng mà Ngân hàng có thể lựa chọn cho vay theo hình thức nào cho
phù hợp để vừa giữ được khách hàng vừa đảm bảo được mục tiêu kinh doanh
của Ngân hàng là an toàn và sinh lời.
a. Bảo đảm tiền vay không bằng tài sản
Trong hoạt động cho vay của mình Ngân hàng được quyền chủ động lựa
chọn khách hàng để cho vay với nhiều thời hạn, phương thức, điều kiện khác
nhau. Vì thế các Ngân hàng có quy định điều kiện cụ thể trong chính sách cho
vay của mình để làm căn cứ lựa chọn khách hàng và quyết định cho vay
không bảo đảm bằng tài sản. Thông thường, các điều kiện mà khách hàng
phải thỏa mãn bao gồm: có thời gian quan hệ lâu dài và tạo được uy tín trong
giao dịch với Ngân hàng, phương án vay vốn được đánh giá là khả thi và hiệu
quả, có khả năng tài chính và các nguồn thu nhập hợp pháp có được trong thời
hạn vay vốn để thực hiện nghĩa vụ trả nợ…
b. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản
Khi cho vay đối với khách hàng không đáp ứng điều kiện cho vay không
có tài sản bảo đảm, để giảm thiểu rủi ro thất thoát vốn tín dụng của Ngân hàng
thì Ngân hàng yêu cầu bên vay phải có tài sản bảo đảm. Nếu trường hợp bên

15
đi vay không có khả năng trả nợ khi đến hạn thì Ngân hàng có thể phát mãi tài
sản bảo đảm để thu hồi nợ. Theo quy định của pháp luật Ngân hàng hiện hành
các bên có thể lựa chọn các biện pháp: cầm cố tài sản của bên đi vay, thế chấp
tài sản của bên đi vay và thế chấp, cầm cố tài sản của bên thứ ba, bảo đảm tiền
vay bằng tài sản hình thành trong tương lai.
1.3. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho vay của ngân
hàng thương mại
1.3.1. Khái niệm bảo đảm tiền vay bằng tài sản
Trong xu thế hội nhập quốc tế của đất nước, hệ thống Ngân hàng thương
mại nước ta đang đứng trước những cơ hội phát triển, áp dụng những tiến bộ
của nhân loại trên thế giới, bên cạnh những thách thức to lớn. Để có thể tồn
tại và phát triển vững mạnh các Ngân hàng trong nước phải nhanh chóng hoàn
thiện và nâng cao chất lượng hoạt động của mình để đáp ứng được những đòi
hỏi của thị trường. Nhưng môi trường cạnh tranh cảng lớn sẽ tiềm ẩn khả
năng rủi ro cao, đặc biệt là hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại.
Hoạt động cho vay là việc tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn
vốn huy động để cho vay, trong đó cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng thỏa
thuận để khách hàng sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc hoàn trả bằng
các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và
các nghiệp vụ khác. Theo đó nếu như nguyên tắc hoàn trả bị vi phạm thì rủi ro
cho vay xảy ra. Đó là khả năng khách hàng nhận khoản vốn vay không thực
hiện, thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đối với ngân hàng, gây tổn thất cho
ngân hàng. Cụ thể là khách hàng không trả, hoặc không trả đầy đủ đúng hạn
cả gốc và lãi cho ngân hàng. Do vậy quan hệ tín dụng thường được thể hiện
bằng các hợp đồng tín dụng, trong đó đưa ra các điều khoản thi hành, các cam
kết mả hai bên tự nguyện thỏa thuận theo quy định của pháp luật. Như vậy
bảo đảm tiền vay được hình thành trên cơ sở hợp đồng tín dụng là việc ngân
hàng áp dụng các biện pháp đối với khách hàng để khoản vay có thể trở về

16
ngân hàng một cách an toàn và có lợi khi đến hạn.
“Cho vay có đảm bảo” là một trong ba nguyên tắc cơ bản nhất của tín
dụng, là việc tổ chức tín dụng áp dụng các biện pháp nhằm phòng ngừa rủi ro,
tạo cơ sở kinh tế và pháp lý để thu hồi được các khoản nợ đã cho khách hàng
vay.
Như vậy tài sản bảo đảm tiền vay trong các nghiệp vụ tín dụng Ngân
hàng là tài sản của khách hàng vay, tài sản hình thành từ vốn vay và tài sản
của bên bảo lãnh dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với tổ chức
tín dụng. Với quan điểm này cơ sở kinh tế và pháp lý để thu hồi nợ trong công
tác đảm bảo tiền vay chính là nguồn thu nợ thứ hai (tài sản cầm cố thế chấp)
khi nguồn thu nợ thứ nhất gặp bất chắc.
1.3.2. Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản trong hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại
Hình 1.1 Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản
(Nguồn: Tổng hợp của tác giả)
Quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản của ngân hàng thương mại gồm

17
5 bước căn bản sau:
Bước 1: Thu thập, đánh giá thông tin
Thông tin về tài sản bảo đảm chính xác, đầy đủ sẽ giúp công tác thẩm
định tài sản bảo đảm được chính xác. Thông tin thu thập về tài sản như: loại
tài sản, đặc điểm, giá trị sổ sách, tính chất kỹ thuật, quyền sở hữu, tính hiện
hữu tài sản, tính pháp lý, giá trị tài sản... Thông tin sau khi được thu thập sẽ
được đánh giá kiểm tra tính xác thực thông tin tài sản bảo đảm và tính trung
thực của khách hàng. Thu thập và đánh giá thông tin về tài sản là nội dung
quan trọng của công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản, nhằm loại bỏ những
hồ sơ kém, không đạt yêu cầu, sàn lọc được những hồ sơ tốt giúp công tác
thẩm định tài sản chính xác.
Chất lượng thông tin thể hiện ở các thuộc tính: đầy đủ, kịp thời, chính
xác, đó là thông tin chất lượng và hữu ích trong quá trình thẩm định. Các
thông tin này Ngân hàng có thể thu thập từ các nguồn sau: hồ sơ tài liệu và
thông tin khách hàng cung cấp, khảo sát thực tế, thông tin từ trung tâm thông
tin tín dụng CIC, các nguồn khác...
Bước 2: Thẩm định tài sản bảo đảm và định giá tài sản
a. Căn cứ để thẩm định
Hồ sơ tài liệu và thông tin do khách hàng cung cấp
Cán bộ tín dụng khảo sát thực tế, thẩm tra đối chiếu các thông tin thu
thập được từ khách hàng.
Các nguồn thông tin khác: trung tâm thông tin tín dụng CIC, cơ quan nhà
nước có thẩm quyền, cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm, báo chí…
b. Nội dung thẩm định
Mục tiêu của thẩm định tài sản bảo đảm là đánh giá một cách chính xác
khả năng thanh lý các tài sản bảo đảm khi cần thiết. Khả năng thanh lý tài sản

18
bảo đảm phụ thuộc vào tính chất pháp lý, giá trị thị trường của tài sản. Do
vậy, nội dung của thẩm định tài sản bảo đảm chủ yếu tập trung vào khía cạnh
pháp lý của tài sản, thẩm định hiện trạng của tài sản bảo đảm và khả năng
thanh lý tài sản đó theo giá trị thị trường. Cụ thể:
Thẩm định tính pháp lý của tài sản: cán bộ thẩm định phải làm rõ các nội
dung sau:
- Thẩm định tính pháp lý của quyền sở hữu: tài sản phải thuộc quyền sở
hữu, quyền sử dụng hợp pháp của bên bảo đảm, không có tranh chấp. Xuất
phát từ mục đích, ý nghĩa của việc bảo đảm là nhằm bảo đảm cho việc bên có
nghĩa vụ phải có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ của mình đối với bên có
quyền, do đó tài sản dùng để bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo
đảm. Để xác định tài sản bảo đảm có thuộc sở hữu của bên thế chấp hay
không phải dựa vào các căn cứ sau:
+ Trong trường hợp pháp luật quy định tài sản bảo đảm phải đăng ký sở
hữu tài sản, thì bên bảo đảm phải có giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu do các
cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp nhằm công nhận quyền sở hữu hợp pháp
của bên bảo đảm cũng như góp phần bảo đảm sự minh bạch của các giao dịch
với Ngân hàng.
+ Trong trường hợp pháp luật không quy định tài sản bảo đảm phải đăng
ký quyền sở hữu thì phải dựa vào căn cứ để xác lập sở hữu được quy định tại
điều 221 Bộ Luật dân sự 2015, từ đó có thể suy đoán về tính chất tài sản có
thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm hay không. Do đó, bên bảo đảm phải có
giấy tờ, tài liệu chứng minh quyền sở hữu như hợp đồng mua bán, tặng cho tài
sản, hóa đơn mua bán theo quy định, chứng từ nộp tiền mua bán hàng hóa,
văn bản giao tài sản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, biên bản nghiệm
thu công trình, tờ khai hải quan, biên bản góp vốn và bàn giao tài sản, vận
đơn, hợp đồng lưu kho, bảng kê chi tiết tài sản cố định của doanh nghiệp…

19
-Tài sản bảo đảm phải được phép giao dịch, tài sản không được cấm giao
dịch theo quy định của pháp luật tại thời điểm xác lập giao dịch bảo đảm.
Điều kiện này bảo vệ quyền và lợi ích cho Ngân hàng. Theo khoản 10 điều 3
Nghị định 163/2006/NĐ-CP quy định: “Tài sản được phép giao dịch là tài sản
không bị cấm giao dịch theo quy định của pháp luật tại thời điểm xác lập giao
dịch bảo đảm”. Như vậy, những tài sản mà pháp luật cấm giao dịch thì không
được thế chấp như: tài sản đã bị tịch thu, bị kê biên, tài sản bị cấm mua, tặng
cho, chuyển đổi hoặc chuyển nhượng… (ví dụ như: thuốc phiện hay các loại
động thực vật quý hiếm không được phép đưa vào lưu thông…).
Thẩm định hiện trạng tài sản bảo đảm: Thông qua thẩm định nguồn tin
thực tế cán bộ Ngân hàng xem xét tính hiện hữu tài sản bảo đảm, số lượng,
tuổi thọ, giá trị còn lại, vị trí… Từ đó cán bộ thẩm định đánh giá được tài sản
có đủ điều kiện làm tài sản bảo đảm cho khoản nợ vay hay không.
Thẩm định khả năng quản lý giám sát tài sản bảo đảm: tài sản bảo đảm
phải là loại tài sản mà cán bộ có cách thức quản lý, giám sát về mức độ hao
mòn, hiện trạng, số lượng và giá trị thực tế của tài sản. Trên cơ sở đó, cán bộ
tín dụng mới đề xuất các giải pháp kịp thời để giảm thiểu rủi ro.
Thẩm định khả năng phát mại của tài sản: tài sản bảo đảm phải có sẵn thị
trường tiêu thụ. Mức độ thanh khoản thấp hay khó chuyển hóa thành tiền
trong thời gian ngắn thường không được ưu tiên chấp nhận bằng các tài sản có
mức độ thanh khoản cao. Do đó, để đảm bảo khả năng thu hồi nợ nhanh
chóng và chi phí thấp Ngân hàng nên lựa chọn những tài sản dễ bán, dễ
chuyển nhượng, có thị trường hoạt động tương đối ổn định, thủ tục bán đơn
giản để nhận làm tài sản bảo đảm.
Xác định giá trị tài sản bảo đảm và xác định mức cho vay trên tài sản bảo
đảm:
Xác định giá trị tài sản bảo đảm phải theo giá trị thị trường tại thời điểm

20
ký kết hợp đồng bảo đảm và được lập thành văn bản, là một bộ phận không
tách rời hợp đồng bảo đảm. Việc xác định giá trị tài sản bảo đảm tại thời điểm
ký kết hợp đồng tín dụng chỉ làm cơ sở để Ngân hàng xác định mức cấp tín
dụng, không áp dụng khi xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ.
Các phương pháp xác định giá trị tài sản bảo đảm thường được áp dụng
bao gồm các phương pháp như sau:
-Phương pháp so sánh: là phương pháp dựa trên cơ sở phân tích mức giá
của các tài sản tương tự với tài sản cần thẩm định giá đã giao dịch thành công
hoặc đang mua, bán trên thị trường vào thời điểm thẩm định giá hoặc gần với
thời điểm thẩm định giá để ước tính giá trị thị trường của tài sản cần thẩm
định giá. Phương pháp so sánh chủ yếu được áp dụng trong thẩm định giá các
tài sản có giao dịch mua bán phổ biến trên thị trường.
- Phương pháp chi phí: là phương pháp dựa trên cơ sở chi phí tạo ra một
tài sản tương tự tài sản cần thẩm định giá để ước tính giá trị thị trường của tài
sản cần thẩm định giá. Phương pháp chi phí chủ yếu được áp dụng trong thẩm
định giá các tài sản chuyên dung, ít hoặc không có mua bán phổ biến trên thị
trường, tài sản đã qua sử dụng.
- Phương pháp thu nhập: là phương pháp dựa trên cơ sở chuyển đổi các
dòng thu nhập ròng trong tương lai có thể nhận được từ việc khai thác tài sản
cần thẩm định giá thành giá trị vốn hiện tại của tài sản để ước tính giá trị thị
trường của tài sản cần thẩm định giá. Phương pháp thu nhập chủ yếu được áp
dụng trong thẩm định giá các tài sản đầu tư (động sản, tài sản tài chính) mà
các tài sản đó có khả năng tạo ra thu nhập trong tương lai.
- Phương pháp thặng dư: là phương pháp mà giá trị thị trường của tài sản
cần thẩm định giá được xác định căn cứ vào giá trị vốn hiện có bằng cách lấy
giá trị ước tính của sự phát triển giả định của tài sản (tổng doanh thu) trừ đi tất
cả các chi phí phát sinh để tạo ra sự phát triển đó. Phương pháp thặng dư chủ

21
yếu được áp dung trong thẩm định giá bất động sản có tiềm năng phát triển.
- Phương pháp lợi nhuận: là phương pháp dựa trên khả năng sinh lời của
việc sử dụng tài sản để ước tính giá trị thị trường của tài sản cần thẩm định
giá. Phương pháp lợi nhuận chủ yếu được áp dụng trong thẩm định giá các tài
sản mà việc so sánh với những tài sản tương tự gặp khó khăn do giá trị của tài
sản chủ yếu phụ thuộc vào khả năng sinh lời của tài sản như khách sạn, nhà
hàng…
Bước 3: Ký kết hợp đồng tiền vay
Tùy theo từng hình thức và loại tài sản bảo đảm mà hợp đồng bảo đảm
có thể nằm trong hợp đồng tín dụng hoặc có thể lập thành hợp đồng bảo đảm
riêng. Đối với tài sản bảo đảm hình thành từ vốn vay, khi tài sản đã đưa vào
sử dụng các bên phải lập phụ lục hợp đồng cầm cố, thế chấp tài sản hình
thành tương lai vốn vay, trong đó mô tả đặc điểm và xác định giá trị tài sản.
Việc công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm hợp đồng bảo đảm tiền vay có
thể bắt buộc thực hiện theo quy định của pháp luật hoặc theo ý chí của Ngân
hàng để đảm bảo tính pháp lý cũng như hiệu lực đối kháng đối với bên thứ ba
khi có tranh chấp xảy ra.
Công chứng là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực, tính hợp
pháp của hợp đồng, giao dịch khác bằng văn bản mà theo quy định của pháp
luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng.
Pháp luật quy định bắt buộc công chứng hay chứng thực có ý nghĩa bảo vệ
quyền lợi của các bên có liên quan, chẳng hạn trong trường hợp khách hàng
không thực hiện nghĩa vụ trả nợ của mình thì Ngân hàng có quyền yêu cầu
Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật. Nó có giá trị chứng cứ, là căn
cứ để Tòa án giải quyết khi có tranh chấp xảy ra giữa các bên trong quan hệ
thế chấp tài sản. Việc chứng nhận, chứng thực hợp đồng thế chấp hay không
là do các bên thỏa thuận, trường hợp pháp luật có quy định văn bản thế chấp

22
phải có chứng nhận, chứng thực thì các bên phải tuân theo. Theo đó, khi hợp
đồng yêu cầu bắt buộc công chứng mà không được thực hiện thì hợp đồng sẽ
vô hiệu tạm thời. Tức lúc có tranh chấp xảy ra, Tòa án sẽ không đương nhiên
tuyên bố hợp đồng vô hiệu mà cho hai bên một khoảng thời gian để thực hiện
việc công chứng chứng thực. Nếu sau khoảng thời gian đó hợp đồng vẫn chưa
được công chứng thì Tóa án tuyên bố hợp đồng vô hiệu. Điều này gây rủi ro
rất lớn đối với Ngân hàng vì trong trường hợp bị tuyên bố vô hiệu thì hợp
đồng tín dụng sẽ trở thành khoản cho vay không có bảo đảm. Tuy nhiên, Luật
công chứng không quy định trường hợp cụ thể phải công chứng chứng thực
mà Ngân hàng phải dựa vào các văn bản chuyên ngành Luật nhà ở và Luật
Đất đai quy định thế chấp quyền sử dụng đất và nhà ở phải được công chứng.
Đăng ký giao dịch bảo đảm là điều kiện có hiệu lực của hợp đồng bảo
đảm tiền vay trong trường hợp thế chấp quyền sử dụng đất, thế chấp quyền sử
dụng rừng, quyền sở hữu rừng sản xuất là rừng trồng, thế chấp tàu bay, tàu
biển, thế chấp một tài sản để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ. Ngoài ra, đây
là cơ sở để phát sinh hiệu lực đối kháng đối với bên thứ ba khi phát sinh tranh
chấp.
Bước 4: Quản lý tài sản bảo đảm
Việc quản lý tài sản bảo đảm trong khi cho vay là quan trọng khi giá trị
của tài sản bảo đảm có thể thay đổi trong suốt thời gian cho vay. Vì vậy, tái
định giá tài sản bảo đảm định kỳ hoặc đột xuất theo biến động thị trường và
xử lý sau tái thẩm định giá là cần thiết đối với Ngân hàng.
Bước 5: Xử lý tài sản tiền vay
Mọi khách hàng vay vốn tại các tổ chức tín dụng đều có nghĩa vụ trả nợ
khi đến hạn thanh toán hoặc trả nợ trước hạn theo quy định của pháp luật. Bên
bảo lãnh cho khách hàng vay vốn tại Ngân hàng có nghĩa vụ trả nợ thay cho
khách hàng vay không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không đúng

23
nghĩa vụ trả nợ. Trong trường hợp khách hàng vay, bên bảo lãnh không thực
hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ trả nợ thì tài sản dùng để đảm bảo
nghĩa vụ trả nợ tại Ngân hàng được xử lý để thu hồi nợ.
Việc xử lý tài sản bảo đảm phải tuân thủ nguyên tắc công khai, thủ tục
đơn giản, thuận tiện, nhanh chóng. bảo đảm quyền, lợi ích của Ngân hàng cho
vay và khách hàng đồng thời tiết kiệm được chi phí.
Tài sản bảo đảm được xử lý theo phương thức đã thỏa thuận trong trường
hợp đồng bảo đảm. Trường hợp Ngân hàng và khách hàng không thể xử lý tài
sản bảo đảm theo phương thức đã thỏa thuận thì Ngân hàng trực tiếp cho vay
có quyền chủ động lựa chọn áp dụng một hoặc một số các phương thức xử lý
tài sản bảo đảm để thu hồi nợ. Các phương thức xử lý tài sản bảo đảm như
sau:
- Bán tài sản bảo đảm: là việc các tổ chức tín dụng hoặc các bên phối
hợp để bán tài sản trực tiếp cho người mua hoặc ủy quyền cho bên thứ ba bán
tài sản cho người mua.
Bên thứ ba được ủy quyền bán tài sản có thể là trung tâm bán đấu giá tài
sản hoặc doanh nghiệp bán đấu giá tài sản theo quy định của pháp luật về bán
đấu giá tài sản.
- Nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của
bên bảo đảm: Ngân hàng trực tiếp nhận tài sản bảo đảm, lấy giá tài sản bảo
đảm được định giá khi xử lý làm cơ sở để thanh toán nợ gốc, lãi vay, lãi quá
hạn của bên bảo đảm sau khi trừ đi các chi phí khác (nếu có) và được tiếp
nhận tài sản theo quy định.
- Bên nhận bảo đảm nhận các khoản tiền hoặc tài sản khác từ người thứ
ba trong trường hợp thế chấp quyền đòi nợ.
- Phương thức khác do các bên thỏa thuận.

24
1.3.3. Tiêu chí đánh giá kết quả công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
Công tác bảo đảm tiền vay được đánh giá thông qua khả năng kiểm soát
và tài trợ rủi ro tín dụng. Theo quan điểm quản trị rủi ro, kiểm soát rủi ro tín
dụng và việc thực hiện các biện pháp nhằm tối thiểu hóa rủi ro tín dụng trước
khi rủi ro xuất hiện như: né tránh, ngăn ngừa, giảm thiểu, chuyển giao, trung
hòa rủi ro, đa dạng hóa…; tài trợ rủi ro là việc thực hiện các biện pháp tài
chính nhằm giảm thiểu tác động bất lợi của rủi ro khi rủi ro đã xảy ra, ví dụ tự
khắc phục rủi ro bằng dự phòng rủi ro, bằng nguồn lực sẵn có hoặc chuyển
giao rủi ro thông qua hợp đồng bảo hiểm… Do vậy đánh giá kết quả công tác
bảo đảm tiền vay thực chất là đánh giá kết quả hoạt động kiểm soát rủi ro và
năng lực tài trợ rủi ro từ tài sản bảo đảm.
1.3.2.1. Các tiêu chí đánh giá kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng
- Tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể cho vay có bảo đảm bằng tài sản/tổng
dư nợ cho vay bảo đảm bằng tài sản:
Tỷ lệ trích lập Số đã trích lập dự phòng
dự phòng cụ cho vay bằng tài sản
thể cho vay =
Tổng dư nợ cho vay có
x 100%
đảm bảo bằng
tài sản bảo đảm bằng tài sản
Mức trích lập dự phòng cụ thể đối với khoản vay có tài sản bảo đảm:
R = max {0, (A-C)}*r
Trong đó:
R: mức trích lập dự phòng cụ thể
A: giá trị khoản nợ
C:giá trị tài sản bảo đảm x tỷ lệ tối đa theo quyết định 493/2005/QĐ-
NHNN
Tỷ lệ này phản ánh một trăm đồng cho vay có tài sản bảo đảm phải trích
lập dự phòng cụ thể bao nhiêu đồng, cho thấy khả năng kiểm soát rủi ro tín

25
dụng của công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản. Nếu mức chênh lệch của giá
trị khoản nợ với giá trị tài sản theo tỷ lệ tối đa càng thấp thì mức trích lập dự
phòng cụ thể càng thấp. Như vậy, tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể thấp chứng
tỏ công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản kiểm soát tốt rủi ro tín dụng và
ngược lại.
1.3.2.2. Các tiêu chí đánh giá năng lực tài trợ rủi ro tín dụng từ tài sản
bảo đảm
- Tỷ lệ thu hồi nợ sau khi xử lý tài sản:
Tỷ lệ thu hồi Tổng số tiền thu hồi
nợ sau khi xử= x 100%
Nợ xấu có tài sản bảo đảm
lý tài sản đã xử lý xuất ngoại bảng
Chỉ tiêu này đánh giá khả năng tài trợ rủi ro tín dụng hay khả năng thu
hồi nợ từ các khoản nợ không thu hồi được và đang được Ngân hàng xử lý tài
sản bảo đảm để thu hồi nợ. Tỷ lệ thu hồi nợ sau khi xử lý càng cao chứng tỏ
rằng tài sản bảo đảm thanh lý dễ dàng, cán bộ tín dụng thực hiện tốt quy trình
bảo đảm tiền vay bằng tài sản.
- Tỷ lệ xóa nợ ròng:
Dư nợ khoản vay có tài
sản bảo đảm đã xuất ngoại
Tỷ lệ xóa nợ
=
bảng- số tiền thu hồi nợ từ
x 100%
ròng việc xử lý tài sản
Nợ xấu có tài sản bảo đảm
đã xử lý xuất ngoại bảng
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
1.4.1. Nhân tố bên trong
1.4.1.1. Trình độ, đạo đức cán bộ tín dụng
Cán bộ tín dụng là người trực tiếp tiếp xúc với khách hàng, tiếp nhận hồ
sơ, hướng dẫn khách hàng các thủ tục vay vốn, thực hiện thu thập và xử lý
thông tin về khách hàng để đưa ra quyết định cho vay hay không cho vay,

26
cũng như là người thực hiện giám sát sau khi cho vay và thu nợ. Nếu như cán
bộ, nhân viên không có đạo đức tốt thì rủi ro về mặt đạo đức sẽ xảy ra làm
thiệt hại tới ngân hàng về thu nhập và uy tín thương hiệu. Do đó, mỗi cán bộ
tín dụng phải có trình độ chuyên môn, khả năng nghiệp vụ, khả năng phân
tích, đánh giá, có trách nhiệm trong công việc trên cơ sở lựa chọn được những
khách hàng có đủ năng lực pháp lý, có đủ năng lực tài chính, có tư cách đạo
đức tốt... Nhờ có những cán bộ như vậy, các khoản cho vay diễn ra an toàn và
hiệu quả hơn, hoạt động cho vay cũng nhanh chóng và thuận tiện hơn. Như
vậy, một ngân hàng có được một chính sách tín dụng hợp lý nhưng nếu không
có một đội ngũ cán bộ tín dụng năng động và sáng tạo, có đầy đủ kiến thức
chuyên môn và đạo đức nghiệp vụ thì cũng không thể đảm bảo được chất
lượng các khoản tín dụng cũng như mở rộng quy mô tín dụng và điều này tất
yếu sẽ ảnh hưởng tới kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
1.4.1.2. Chiến lược kinh doanh, mục tiêu của Ngân hàng từng thời kỳ
Không phải bất kỳ giai đoạn nào Ngân hàng cũng có chính sách cho vay
đồng loạt giống nhau. Chiến lược kinh doanh, mục tiêu của Ngân hàng từng
thời kỳ dựa vào chính sách của Nhà nước cũng như chính sách phát triển của
Ngân hàng phù hợp với yêu cầu của thị trường. Trong giai đoạn mở rộng hoạt
động cho vay cũng như nâng cao số lượng khách hàng, Ngân hàng sẽ phải
thay đổi quy trình bảo đảm tiền vay bằng tài sản, mở rộng danh mục các tài
sản bảo đảm tiền vay để đáp ứng nhu cầu của các chủ thể vay vốn. Điều này
ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công tác bảo đảm tiền vay khi mà việc
mở rộng danh mục tài sản bảo đảm yêu cầu theo đó là việc nâng cao chất
lượng của quy trình đánh giá và quản lý tài sản bảo đảm của Ngân hàng phải
tương xứng nhằm giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra.

27
1.4.2. Nhân tố bên ngoài
1.4.2.1. Tư cách và trình độ quản lý hoạt động kinh doanh của khách
hàng
Bên cạnh các nhân tố bên trong thì nhân tố bên ngoài cũng ảnh hưởng
không nhỏ đến công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản. Khách hàng là chủ thể
vay vốn, đối tượng thuộc sở hữu của bên bảo đảm, hơn ai hết chủ thể biết rõ
chất lượng của tài sản bảo đảm. Do đó, công tác bảo đảm tiền vay bằng tài sản
có tốt hay không điều đó phụ thuộc vào khách hàng vay. Cụ thể:
Một là tư cách khách hàng. Ngân hàng thẩm định, đánh giá, quyết định
cho vay dựa một phần thông tin khách hàng cung cấp. Nếu khách hàng không
trung thực, cố tình lừa đảo, cung cấp thông tin sai sự thật về tài sản bảo đảm
thì sẽ gây rủi ro lớn cho hoạt động bảo đảm tiền vay nếu như Ngân hàng
không phát hiện kịp thời. Ngược lại với khách hàng có thiện chí tốt, có ý thức
hợp tác, cung cấp đầy đủ thông tin theo yêu cầu của Ngân hàng sẽ giúp Ngân
hàng rất lớn không chỉ trong việc thẩm định tính hợp pháp của tài sản bảo
đảm, thẩm định giá tài sản bảo đảm để quyết định mức cho vay mà còn giúp
cho Ngân hàng trong quá trình theo dõi, giám sát tài sản bảo đảm trong suốt
quá trình vay vốn khi mà tài sản bảo đảm không thuộc quyền nắm giữ của
Ngân hàng.
Hai là trình độ quản lý hoạt động kinh doanh của khách hàng. Ngân hàng
xem xét cho vay dựa trên việc phân tích tính khả thi, hiệu quả của ý tưởng,
mục đích sử dụng tiền của khách hàng. Tuy nhiên khi phương án, dự án đi vào
hoạt động có thể xuất hiện rất nhiều biến cố khách quan từ môi trường kinh
ảnh hưởng đến tính hiệu quả của phương án dự án. Đối với khách hàng có
trình độ quản lý hoạt động kinh doanh tốt sẽ có những biện pháp để đảm bảo
ngăn ngừa sự ảnh hưởng của môi trường xuống mức thấp nhất. Từ đó, khách
hàng có thể hoàn trả đầy đủ vốn gốc và lãi cho Ngân hàng, hợp đồng

28
thế chấp bảo đảm tiền vay chấm dứt và ý nghĩa của việc thế chấp đã được đã
phát huy vai trò của nó. Ngược lại, đối với những khách hàng có trình độ quản
lý không cao, do mở rộng kinh doanh vượt quá phạm vi điều hành cũng như
do ảnh hưởng của môi trường bên ngoài mà dự án, phương án thất bại, không
có khả năng hoàn trả vốn gốc và lãi cho Ngân hàng. Giả sử, tài sản bảo đảm
trong trường hợp này có chất lượng thì Ngân hàng có thể giảm thiểu rủi ro thu
hồi nợ, nhưng giả sử tài sản bảo đảm ở đây là hàng tồn kho, hàng hóa hình
thành từ phương án vay, quyền đòi nợ của các khoản phải thu…là những tài
sản không có tính thanh khoản cao thì thật sự là hậu quả nghiêm trọng gây tổn
thất lớn cho Ngân hàng.
1.4.2.2. Môi trường pháp lý
Bên cạnh đó, môi trường pháp luật cũng là một yếu tố ảnh hưởng. Nhà
nước ban hành các văn bản pháp luật để điều chỉnh các mối quan hệ trong xã
hội. Một xã hội ổn định và phát triển một phần phụ thuộc vào hiệu quả tác
động của pháp luật. Hoạt động Ngân hàng cũng không nằm ngoài đối tượng
điều chỉnh của pháp luật, hơn nữa hoạt động này mang tính đặc thù, ảnh
hưởng lớn đến nền kinh tế của đất nước, do đó pháp luật Ngân hàng phải được
đặt ra và xem xét một cách thấu đáo, đặc biệt là các quy định về bảo đảm tiền
vay. Nếu hệ thống các văn bản có sự thống nhất, hoàn thiện chặt chẽ, ít lỗ
hổng, phù hợp với thực tiễn, cơ chế nhanh gọn sẽ là hành lang pháp lý không
những đảm bảo an toàn cho Ngân hàng mà còn thỏa mãn được nhu cầu vốn
của các chủ thể trong xã hội, qua đó tác dụng thúc đẩy nền kinh tế, thực hiện
mục tiêu của hoạt động cho vay của Ngân hàng.
1.4.2.3. Môi trường kinh tế
Khi nền kinh tế có bất kỳ biến động nào thì hoạt động Ngân hàng cũng
sẽ chịu ảnh hưởng, nhất là hoạt động bảo đảm tiền vay và biến động của nền
kinh tế liên quan chặt chẽ với các tài sản của các tổ chức và cá nhân trong nền

29
kinh tế. Các nhân tố kinh tế vĩ mô như tỷ giá, mức lãi suất… biến động ảnh
hưởng không nhỏ đến các tài sản bảo đảm mà Ngân hàng nắm giữ như là biến
động về giá mang lại cho Ngân hàng nhiều khó khăn trong việc xử lý tài sản
bảo đảm và do đó ảnh hưởng đến chất lượng của hoạt động bảo đảm tiền vay.

30
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY
BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC DÂN
2.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quốc Dân
2.1.1. Khái quát chung về ngân hàng TMCP Quốc Dân
Ngân hàng TMCP Nam Việt ( hiện nay là ngân hàng TMCP Quốc Dân -
NCB) được thành lập từ năm 1995, khởi nguồn từ ngân hàng TMCP nông
thôn Sông Kiên là NHTM được thành lập theo giấy phép số 00057/NH-GP
ngày 18 tháng 09 năm 1995 do ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp và giấy
phép thành lập công ty số 1217/GP-UB ngày 17 tháng 10 năm 1995 do Ủy
ban Nhân dân Kiên Giang cấp. Ngân hàng hoạt động kinh doanh theo giấy
chứng nhận kinh doanh số 4103005193 của Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hồ
Chí Minh. Ngày 18/05/2006 ngân hàng chính thức chuyển đổi mô hình hoạt
động từ NHTM cổ phần nông thôn thành NHTM cổ phần đô thị, chuyển đổi
trụ sở chính từ Kiên Giang về TP Hồ Chí Minh, đồng thời sử dụng ngân hàng
TMCP Nam Việt-Navibank thay cho ngân hàng TMCP nông thôn Sông Kiên.
Đến 2014 chính thức đổi thành ngân hàng TMCP Quốc Dân-NCB.
Trải qua nhiều năm hoạt động, ngân hàng TMCP Quốc dân(NCB) đã
khẳng định vị trí của mình trên thị trường tài chính – tiền tệ thể hiện qua sự
tăng trưởng nhanh chóng và ổn định cả về quy mô tổng tài sản, vốn điều lệ lẫn
hiệu quả kinh doanh. Trong môi trường cạnh tranh như hiện nay, để đón đầu
xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, NCB xác định mũi nhọn chiến lược là nâng
cao năng lực kinh doanh của mình thông qua năng lực tài chính, công nghệ
thông tin và thực hiện tốt công tác quản trị rủi ro. Bên cạnh đó, việc tập trung
đầu tư nghiên cứu phát triển ứng dụng triệt để công nghệ thông tin vào việc
nâng cao tính tiện ích cho các sản phẩm dịch vụ tài chính của Ngân hàng cũng
được quan tâm một cách đặc biệt.
Đối với ngân hàng, sự phát triển ổn định và bền vững của một tổ chức

31
chỉ có thể được nếu tổ chức đó tạo dựng được uy tín và lòng tin của công
chúng. Ý thức được điều này, toàn bộ các mảng hoạt động nghiệp vụ của
NCB đều được chuẩn hóa trên cơ sở chuẩn mực quốc tế thông qua việc triển
khai vận dụng hệ thống quản trị ngân hàng cốt lõi (core banking) Microbank.
Với hệ thống này, NCB sẵn sàng cung cấp các sản phẩm dịch vụ chính xác, an
toàn, nhanh chóng và hiệu quả. NCB tự hào là điểm tựa tài chính vững chắc
để hỗ trợ quý khách hàng đạt được những thành công ngày càng rực rỡ hơn
trong cuộc sống. “NCB- điểm tựa tài chính, nâng bước thành công”.
Đến nay, Ngân hàng TMCP Quốc Dân tiến hành tái cấu trúc hệ thống,
hướng đến sự chuẩn hóa và hoàn thiện các dịch vụ tài chính, đặt mục tiêu và
TOP 10 Ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam với tiêu chí trở thành “Ngân
hàng bán lẻ hiệu quả nhất”.
Một số thành tựu mà ngân hàng đạt được:
- Bằng khen của UBND TP. Hồ Chí Minh về thành tích xuất sắc trong
chương trình kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh 2014.
- Bằng khen của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về thành
tích xuất sắc trong trong Chương trình hỗ trợ kết nối Ngân hàng - Doanh
nghiệp trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh 2014.
- Sản phẩm, dịch vụ Việt Nam được tin dùng năm 2014 cho Dịch vụ Tiết
kiệm điện tử.
- Doanh nghiệp Sài Gòn tiêu biểu 2011. - Giải thưởng Doanh nghiệp có
sản phẩm Dịch vụ tốt nhất năm 2011. - Top 500 Doanh nghiệp lớn nhất Việt
Nam 2011.
- Giải thưởng tỉ lệ đạt chuẩn STP (Straight - Throught - Processing) do
Citi Bank trao tặng.
- Hai Giải thưởng Quốc tế danh giá Ngân hàng Số tốt nhất Việt Nam

32
2017 (Best Digital Bank Vietnam 2017) và Giải thưởng Top 10 Thương hiệu
Vàng Hội nhập Châu Á Thái Bình Dương 2017 (Top 10 Asia - Pacific Golden
Brand 2017;Giải thưởng Cống hiến - Doanh nghiệp tiêu biểu trong sự nghiệp
xây dựng phát triển đất nước do Hội doanh nghiệp tư nhân Việt Nam trao
tặng; Giải thưởng “Ngân hàng có dịch vụ SME tốt nhất năm 2017" (Best SME
Service Bank 2017) của Tạp chí Global Business Outlook.
- NCB là Ngân hàng tư vấn tài chính tốt nhất VN năm 2016 do Tạp chí
Global Banking & Finance Review bình chọn, Ngân hàng có môi trường làm
việc tốt nhất VN năm 2016 do Tạp chí International Finance Magazine bình
chọn.
- Danh hiệu 1000 Doanh nghiệp nộp thuế thu nhập lớn nhất Việt Nam
2011 (V1000).
- Giải thưởng tỉ lệ đạt chuẩn STP ( Straigh – Throught - Processing) do
City Bank trao tặng.
- Danh hiệu 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam 2010 - Top 6 Doanh
nghiệp có chỉ số tăng trưởng tốt nhất Asean 2010 - Cúp vàng “Top 100
thương hiệu Việt hội nhập WTO” năm 2008.
- Danh hiệu “Dịch vụ ngân hàng bán lẻ được hài lòng nhất năm 2008” do
người tiêu dùng bình chọn.
. Bằng khen của UBND TP. Hồ Chí Minh về thành tích của NCB trong
công tác tổ chức các hoạt động phục vụ nhân dân vui Tết Đinh - Hợi – năm
2007, Tết Mậu Tý – năm 2008.
- Bằng khen của UBND TP. Hồ Chí Minh về thành tích của NCB trong
công tác “Đền ơn đáp nghĩa” nhân kỷ niệm 60 năm ngày Thương binh liệt sĩ.
- Bằng khen của UBND TP. Hồ Chí Minh về thành tích của NCB trong
công tác tổ chức, tham gia Hội chợ Triển lãm “Chợ lớn 2007”.

33
Vốn điều lệ tính đến hết 31/12/2017: 3.010.216 triệu đồng
Địa chỉ trụ sở chính: 28C-28D phố Bà Triệu, Phường Hàng Bài, quận
Hoàn Kiếm, TP Hà Nội.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, nhân sự Ngân hàng TMCP Quốc Dân
Ngân hàng TMCP Quốc Dân cao nhất là Đại hội đồng cổ đông, chịu
trách nhiệm trong nhiệm vụ công tác được giao, đồng thời quản lý kiểm soát
là Hội đồng quản trị, Ban điều hành và các khối phòng ban nghiệp vụ. Tổng
số cán bộ nhân viên tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân là 2.178 cán bộ nhân
viên ( Không bao gồm bảo vệ và khoán gọn).
Mạng lưới của Ngân hàng có 1 Hội sở chính, 24 chi nhánh, 66 phòng
giao dịch. Các chi nhánh được mở trên địa bàn miền Bắc, miền Trung và miền
Nam. Ngân hàng có 1 Công ty con.
Vốn điều lệ: 3,010 tỷ đồng.
Nhiệm vụ chăm sóc và phục vụ tốt cho khách hàng là nhiệm vụ của mọi
thành viên trong toàn ngân hàng. Tuy nhiên, ngân hàng đã phân công rõ
nhiệm vụ, chức năng cho từng phòng ban, bộ phận.
Hoạt động của Ngân hàng TMCP Quốc Dân được tổ chức theo mô hình
sau:

34
Hình 2.1. Mô hình bộ máy hoạt động của NHTM cổ phần Quốc dân
(Nguồn: www.ncb-bank.vn/)
2.1.3. Phân tích kết quả kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quốc Dân
trong giai đoạn từ 2018 - 2020
2.1.3.1. Kết quả huy động vốn
NHTM là tổ chức kinh tế kinh doanh mặt hàng đặc biệt là tiền, do đó
hoạt động huy động vốn là hoạt động quan trọng của các NHTM. Với tốc độ
tăng trưởng của nền kinh tế, sự phát triển kinh doanh, mặt khác ngân hàng
TMCP Quốc Dân kịp thời đưa ra các định hướng, chính sách khách hàng và
lãi suất trong từng giai đoạn biến động của thị trường, đồng thời tăng cường
các hoạt động truyền thông, quảng cáo, khuyến mãi nên tình hình huy động
vốn của NCB ngày càng phát triển.
Hình 2.2 mô tả số liệu chi tiết về số vốn huy động được của ngân hàng
TMCP Quốc Dân từ năm 2018 đến năm 2020

35
Hình 2.2. Kết quả huy động của NCB qua các năm
70.000.000
60.000.000
50.000.000
40.000.000
30.000.000
20.000.000
10.000.000
0
Năm 2018 Năm 2019 Năm 2020
Triệu đồng
(Nguồn: Báo cáo thường niên của NCB qua các năm)
Có thể thấy, năm 2019 số lượng tiền vốn huy động được của NCB cao
hơn năm 2018 là 41.46%, và tăng đều qua các năm. Với tình hình nền kinh tế
nhiều biến động như lạm phát tăng cao, thị trường bất động sản đóng băng,
giá vàng tăng mạnh, hàng loạt doanh nghiệp phá sản... cùng với định hướng
của chính phủ thể hiện thông qua nghị quyết 11 về việc rà soát, tái cơ cấu lại
hoạt động kinh tế và ổn định kinh tế vĩ mô đã tác động trực tiếp tới hệ thống
tài chính của các ngân hàng nói chung và Ngân hàng NCB nói riêng, tuy
nhiên kết quả hoạt động huy động vốn của công ty vẫn ổn định qua các năm,
điều này cho thấy hoạt động của công ty vẫn được duy trì ổn định.
b. Kết quả hoạt động tín dụng
Trước những khó khăn của nền kinh tế, hội đồng quản trị cùng với Ban
Điều hành NCB đã có những điều chỉnh kịp thời, linh hoạt giải quyết những
khó khăn phát sinh, nhạy bén trọng đối sách kinh doanh đưa NCB vượt qua
khó khăn, bảo đảm hoạt động NH được an toàn và thực thi đúng pháp luật, đạt
hiệu quả cao, hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu hoạt động mà đại hội đồng cổ
đông giao.
Cụ thể: Tổng tài sản từ 48.230 tỷ đồng (2018) đạt 71.907 tỷ đồng (2020)

36
tương đương 149%, tổng vốn huy động từ các tổ chức kinh tế và dân cư luôn
tăng cao trung bình 35% / năm, riêng năm 2020 lại giảm 2.6% so với năm
2019, tổng dư nợ tín dụng tăng 1.6 lần (từ năm 2018-2020) từ 20.607 tỷ đồng
đạt 32.474 tỷ đồng. Các chỉ tiêu lợi nhuận tăng thể hiện hiệu quả trong hoạt
động của NCB, bảo đảm khả năng sinh lời, như chỉ tiêu lợi nhuận, tỷ số ROE
và ROA, tỷ lệ chi trả cổ tích.... Ngoài ra, NCB luôn có sự an toàn trong hoạt
động của mình khi đạt được tỷ lệ an toàn vốn CAR cao hơn quy định của
pháp luật (9%) (xem Bảng 2.1).
Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động của NCB 2018-2020
Đơn vị tính: Tỷ đồng
TT Chỉ tiêu 2018 2019 2020
1. Tổng tài sản 48.230 69.048 71.907
2. Vốn chủ sở hữu 3.125 3.226 3.215
3. Trong đó: Vốn điều lệ 3.010 3.010 3.010
4. Huy động vốn từ các tổ chức và dân cư 42.225 58.197 56.666
5. Tổng dư nợ cho vay 20.607 27.411 32.474
6. Thu nhập lãi thuần 762 952 1.117
7. Thu nhập ngoài lãi thuần 2.875 1.154 -
8. Tổng chi phí hoạt động 655 863 959
9. Lợi nhuận thuần từ HĐKD trước trích 111.392 211.155 265.656
10. Chi phí dự phòng rủi ro 103.919 197.608 234.912
11. Lợi nhuận trước thuế 7.473 13.547 30.744
12. Thuế thu nhập doanh nghiệp 983 2.709 8.789
13. Lợi nhuận sau thuế 6.490 10.838 21.955
14. Tỷ suất lợi nhuận/Vốn chủ sở hữu (ROE) 0,2% 0,34% 0,68%
15. Tỷ suất lợi nhuận/Tổng tài sản (ROA) 0,02% 0,02% 0,03%
16. Tỷ suất an toàn vốn (CAR) 11,08% 11,3% 11,5%

37
TT Chỉ tiêu 2018 2019 2020
17. Số lợi ngân hàng và phòng giao dịch 87 90 90
18. Tổng số nhân viên (người) 2.015 2.340 2.142
19. Tỷ lệ chi trả cổ tức (%) - - -
(Nguồn: Báo cáo thường niên NCB 2018-2020)
Qua 3 năm khảo sát, từ năm 2018 - 2020, tỉ lệ dư nợ tín dụng của NCB
luôn tăng trưởng. Cụ thể: Năm 2018 tăng trưởng 22.78%, năm 2019 tăng
trưởng đạt 24.08% và năm 2020 tăng trưởng đạt 26.66% so với cùng kỳ năm
trước. Điều này thể hiện sự phát triển tín dụng liên tục tại NCB (Bảng 2.2).
Bảng 2.2. Phân tích dư nợ cho vay theo đối tượng
(ĐVT: triệu đồng)
TT Thành phần cho vay 2018 2019 2020
1. Cho vay các TCTD 385 2.350 723
2. Cho vay khách hàng 20.431 25.352 32.110
Tổng dư nợ cho vay 20.607 27.411 32.474
(Nguồn: Báo cáo thường niên NCB 2018-2020) Hoạt động cho vay của NCB
thể hiện qua các năm, qua Bảng 2.2 trên ta thấy dư nợ của NCB tăng dần qua
các năm. Qua đó ta có thể thấy NCB đang thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, là
hoạt động đem lại lợi nhuận chính cho các ngân hàng. Dư nợ cho vay khách
hàng ngày càng được chú trọng cao và đẩy mạnh giải ngân qua các năm đặc
biệt tăng từ 91% (năm 2019) lên đến 98%
(năm 2020) trong tổng dư nợ cho vay, và phần lớn đều chiếm trên 90%.

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)

Similar to HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB) (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO ĐẢM TIỀN VAY BẰNG TÀI SẢN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN (NCB)