Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

2.  Plan:
 Etiologiya
 Patogenez və patohistologiya
 Klassifikasiya
 Diaqnostika
 Kliniki mənzərə
 Müalicə

3. Şəkərli diabet-
orqanizmdə
müxtəlif daxili
və xarici
faktorların
təsiri
nəticəsində
yaranan xroniki
hiperqlikemik
vəziyyətdir.

4. Bu tip xəstəlik hüceyrələrin
insulinə qarşı həssaslığının
azalması ilə müşayiət
olunur.Halbuki ilk vaxtlar insulinin
sekresiyası artır. Pəhriz və
arıqlama prosedurları orqanizmə
öz müsbət təsirini göstərir və
qaraciyərdə qlükoneogenez yolla
qlükozanın hasil olunması artır
qanda qlükozanın miqdarı sabit
saxlanılır,lakin sonralar mədəaltı
vəzidəki β hüceyrələrin
deqradasiyası gedir ,nəticədə
insulindən asılılıq yaradılır.

6.  Şəkərli diabet xəstəlikləri arasında II tip
85-90 faiz təşkil edir ki,bu da daha çox 40
yaşlı insanlarda rast gəlinir. Bununla
yanaşı piylənmə ilə müşahidə olunur.

7.  Xəstəlik tədricən inkişaf
edir. Bu xəstəlik üçün ikincili
simptomlar xarakterikdir,
ketoasidoza tez –tez rast
gəlinir. Zamanla müxtəlif
ağırlaşmalar meydana çıxır:
 mirko və
makroangiopatiyalar,
 nefropatiya;
 neyropatiya;
 Retinopatiya və başqaları.

10. Təsnifat
 I.Kliniki gedişinə görə (ağırlıq dərəcəsinə
görə)
 - yüngül forma –karbohidrat mübadiləsindəki
pozğunluqlar pəhrizlə tənzimlənilir
 - orta ağırlıqlı forma –karbohidrat mübadiləsini
tənzimləmək üçün 60 TV –yə qədər insulin və
yaxud şəkərsalıcı həblərin tətbiq olunması
lazım gəlir
 - ağır forma –karbohidrat mübadiləsini
tənzimləmək üçün 60 TV –dən çox insulin tələb
olunur.

11.  II. Karbohidrat
mübadiləsinin
kompensə olunma
dərəcəsinə görə:
 kompensasiya fazası
 subkompensasiya
fazası
 dekompensasiya fazası

12.  III. Ağırlaşlamalara görə:
 Diabetik mikro və
makroangiopatiya
 Diabetik nefropatiya
 Diabetik artropatiya
 Diabetik oftalmopatiya və
retinopatiya
 Diabetik neyropatiya

13. Etiologiya
 Şəkərli diabet irsi meyilliliklə
əlaqələndirilən xəstəlik hesab
olunur. Digər faktorlara aiddir:
 -sinir-psixi gərginlik
 -infeksiya
 -immunoloji pozgunluq
 -mədəaltı vəzini qidalandıran
arteriyaların aterosklerozu
 -piylənmə və s.
 - yenidoğulmuşun 4 kq-dan çox
olması

15. Patogenez
 Şəkərli diabetdə meydana çıxır:
 qlükozanın qanda miqdarı artır,
 toxumaların qlükozadan istifadə
imkanları və qlükozaya qarşı
həssaslığı azalır ,
 Alternativ enerji mənbələrinin
fəallığının artması — aminasid və
yağtuşuları yolu ilə (keto turşu yolu
ilə).

16.  Qlükozanın yuxarı səviyyəsi və başqa bioloji
birləşmələr qanda hiperosmotik vəziyyət
yaradır — osmotik diurez inkişaf edir ( suyun və
duzların böyrək tərəfindən ekskresiyası
nəticəsində), orqanizmin dehidratasiyası
nəticəsinədə hipo-kaliemiya natriemiya
kalsiemiya fosfatemiya xloremiya
maqneziumemiya yaranır . Şəkərli diabet
xəstəsində susuzluq hissi meydana
çıxır, poliuriya,yorğunluq ,zəiflik ,tez yorulma
,selikli qişaların quruması, ürək aritmiyaları
elektrolitlərin defisiti və s. meydana çıxır.

17. Patogenez
 Qlükoneogenezin sürətlənməsi
nəticəsində zülalların parçalanması
sürətlənir və beləliklə də vacib
zülalların qlükozaya çevrilməsi baş
verir.
 Bu prosesin nəticəsi olaraq vacib
funksiya yerinə yetirən zülalların
defisiti meydana çıxır.

18. Patoloji anatomiyası
Makroskopik olaraq :
- mədəaltı vəzin kiçilməsi
- atrofiya,lipomatoz,kistaşə
killi törəmələr

19. Mikroskopik olaraq:
-Langerhans adacıqlarının hüceyrələrinin
azalması,deqranulyasiyası
-hialinoz
-limfositar infiltrasiya,nekroz və s

20. Kliniki şəkli
Əsas simptomlar: Əlavə simptomlar
-şiddətli susuzluq
-yanğı hissi(polidipsiya)
-çoxlu sidik ifrazı (poliuriya)
-çox yemək (pofagiya)
-ağızda quruluq
-arıqlama
-proqressivləşən zəiflik
-cinsi zəiflik
-tez –tez çiban çıxarma və
s.

21. Kliniki şəkli
Baxma :
 Halı - xəstəliyin hansı
mərhələsində
olmasından asılıdır.
 Huş -
aydın,tutun,bulanıq,stupo
r,sopor və koma
vəziyyətində ola bilər .
 Vəziyyət- aktiv ,passiv
ola bilər.
 Dəridə :
 -turqor azalıb
 -qaşınma
 -lipoid
nekrobiozəlamətləri
 -müxtəlif irinli xəstəliklər
və s.

22. Fiziki müayinə
 Boy, çəki, BKİ
 Qan təzyiqinin ölçülməsi, ehtiyac olduqda
ortostatik vəziyyəti dəyişməklə
 Göz dibinin müayinəsi
 QV palpasiyası
 Dəri müayinəsi (acanthosis nigricans və insulin
inyeksiyası yerlərini təyin etmək üçün)
 Pəncənin hərtərəfli müayinəsi:
 Baxış
 􀀹 Arteria dorsalis pedis və arteria tibialis
posterior-da pulsasiyanın yoxlanılması
 􀀹 Diz qapağı və Axill reflekslərinin olması/
olmaması
 􀀹 Proprioseptiv, vibrasiya və monofilament
hissiyyatlarının təyin edilməsi

24. Diaqnostika
 Qanda qlükozanın miqdarının 6,1
mmol/l dən çox olması (müasir
təsnifata görə 5,5 mmol/l çox olması
 Poliuriya
 Polidipsiya və s .

25. Müalicə
 Müalicə aşağıda göstərilən
tədbirlərdən ibarətdir:
 Şəkər mübadiləsinin
normallaşdırılması
 Xəstənin əmək qabiliyyətinin və
çəkisinin bərpa olunması
 Kəskin və xroniki fəsadların
profilaktikası