7. Kataral qastrit
Kataral və ya sadə qastrit –
çox vaxt yüngül zəhərlənmələr və
qeyri-düzgün qidalanma nəticəsində
yaranır.
8. • Qatı turşu və qələvilərin təsirindən
yaranır
• Arsen, fosfor və yod birləşmələrinin
təsirindən də yarana bilər
Korroziv qastrit (Qastritis corroziva)
9. Mədə fleqmonası da adlanır
Nadir hallarda rast gəlinir
Yüksək vilurentli
mikroorqanizmlərin (qızılı
stafilokok,hemolitik streptokok
və.s) təsirindən yaranır
Kəskin fleqmonoz(Qastritis phleqmonoz) )
10. Klinik mənzərə
Kəskin kataral qastrit
■ Ürəkbulanma
■ Selik və öd qarışmış qusma
■ Epiqastral nahiyədə ağrı
■ Subfebril hərarət
■ Qarnın köpməsi
11. İnfeksiyon mənşəli olduqda
• Yüksək qızdırma (39°C və daha yüksək)
• Üşütmə-titrətmə
• Tez tez qusma nəticəsində susuzlma əlamətləri
meydana çıxan susuzluq əlamətləri
• Sidiyin miqdarı azalır
• Eritrosit və hemoqlobinin miqdarı artır
• Dəri örtüyü avazıyır
• Dilin üzəri ərplə örtülür
• Ağızdan pis qoxu gəlməsi
12. KƏSKIN KORROZIV QASTRIT
Kimyəvi maddənin qəbulundan dərhal sonra;
• Ağız boşluğunda,udlaqda, qida borusunda hə epiqastral
nahiyədə olan şiddətli ağrı
• Rahatlıq gətirməyən davamlı qusma
• Selik və qan qarışıqlı qusuntu
• Bəzən mədə və qida borusunun selikli qişalarının hissələri
• Gedişində Peritonit olma təhlükəsi var
• Şokun inkişafı ölümə səbəb olur əksərən
13. Fleqmonoz qastritin klinik mənzərəsi
• Yüksək qızdırma
• Üşütmə-titrətmə
• Davamlı qusma
• Epiqastral nahiyədə şiddətli ağrı
• Peritonun qıcıqlanması
Ağırlaşması
• Abses, peritonit
• Mediastinit, sepsis
• Çox vaxt ölümə səbəb olan mədənin perforasiyası
14. Müalicəsi
Kəskin kataral qastrit zamanı patogen
qıcıqlandırıcını mədədən xaric etmək
lazımdır. Bu məqsədlə bir neçə stəkan
ilıq su və ya zəif natrium-hidrokarbonat
məhlulu qəbul etməklə qusma refleksi
yaradılır, həmçinin mədə zondla yuyulur.
Bir iki gün ərzində aclıq tətbiq edildikdən
sonra getdikcə pəhriz genişləndirilir,
bürüyücü və büzücü maddələr(bismut-
nitrat) təyin olunur.
15. •Rentgenoskopik müayinə
- xəstə kontrast maddə
içməklə rentgeneloq-
həkim mədənin selikli
qişasının vəziyyətini,
mədənin peristaltika və
tonusunu, boşalmasını və
ocaqlı prosseslərin olub-
olmamasını təyin edir.
16. Xroniki qastrit
■ XQ mədənin selikli qişasının fizioloji regenerasiya
proseslərinin zəifləməsi,onun displaziyası,vəzi
hüceyrələrinin miqdarının azalması,sekretor
,motor və bəzi hallarda ekskretor funksiyaların
pozulmaları ilə təzahür olunan və mədənin selikli
qişasının iltihabı ilə səciyyələnən xəstəlikdir.
■ XQ polietioloji xəstəlikdir.
■ Həzm sistemi orqanlarının ən çox yayılmış
xəstəliklərindəndir.
■ İnkişaf etmiş ölkələrin əhalisinin 50%-dən artığı
XQ-dən əziyyət çəkir.
17. Etiologiyası
■ Mədənin selikli qişasının Helikobacter Pylori ilə yoluxması
■ Mədənin bürüyücü hüceyrələrinə qarşı autoanticisimlərin əmələ
gəlməsinə səbəb olan genetik amillər
■ Mədə rezeksiyasından sonra onikibarmaq bağırsaq
möhtəviyyatının reflüksü
■ Xəstəliyin kəskinləşməsinə səbəb olan amillər
■ Qidalanmanın pozulması(kobud, acı,çox isti və keyfiyyətsiz qida)
■ Tütün məmulatları və alkoqol qəbulu
■ Peşə zəhərləri(metal,pambıq tozları,qələvi və turşu buxarları
■ Bəzi dərman preparatları(steroid və qeyri-steroid iltihabəleyhinə
preparatlar, üskükotu preparatları)
18. Patogenezi
■ XQ iki əsas mexanizmlə inkişaf edir.
■ “A” tipli XQ-nin inkişafı mədənin selikli qişasının bürüyücü
hüceyrələrinə qarşı spesifik autoanticisimlərin hasil edilməsi ilə
əlaqədar olur və ilk növbədə onun fundal şöbəsinin
atrofiyasına səbəb olur.
■ “B” tipli qastritin yaranmasına səbəb HP-dir.Yoluxma adətən
uşaq,yeniyetmə,həmçinin gənc yaş dövrlərində baş
verir.Bakterial fermentlər epitel hüceyrələrinin membranının
tamlığını pozaraq zədələyici amillərə qarşı onların
rezistentliyini azaldır.Mədə seliyinin müdafiə funksiyasını
pozur.”B” tipli qastrit “A” tipli qastritlə müqayisədə 4 dəfədən
artıq rast gəlinir.
■ Onikibarmaq bağırsaq möhtəviyyatının mədəyə qayətmasına
səbəb olan motor-evakuator funksiyaların pozulmaları da
həmçinin mədənin selikli qişasının zədələnməsində iştirak
19. Klinik
Mənzərəsi
■ Bəzi hallarda xəstəlik simptompsuz keçir və yalnız
endoskopik müayinə zamanı təsdüfən aşkar edilir.
■ Qeyd etmək lazımdır ki, B tipli qastrit zamanı
mədənin sekretor funksiyası dəyişmir və hətta
xəstəliyin başlanğıc mərhələsində güclənmiş
olur.Belə xəstələrdə hipoasit şəraitdə A tipli qastritdən
fərqli olaraq qastrinemiya müşahidə olunur.Bu amil A
və B tip qastriti bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə
fərqləndirir. A tipli qastrit zamanı rentgenoloji müayinə
aparılarkən mədənin hərəkiliyinin zəifləməsi(süst
mədə) ,B tipli qastritdə isə əksinə-hərəkiliyin
sürətlənməsi(qıcıqlanmış mədə) təyin edilir.
■ Yayılmış XQ-in klinik məzərəsi aşağıdakı əsas
sindromlardan təşkil edilmişdir;mədə
dispepsiyası,epiqastral nahiyədə ağrılar,bağırsaq
dispepsiyası,astenonevrotik sindrom.
■ Nisbətən az hallarda isə anemik
sindorma,polihipovitaminoza,hipokortizmə rast
gəlinir.
20. Müalicəsi
■ Adətən ambulator şəraitdə aparılır,lakin xəstəlik çox kəskinləşdikdə,mürəkkəb
müayinələrin aparılması zəruri olduqda xəstələr stasionara yerləşdirilir.
■ Aparılan müalicə tədbirləri qastritin tipindən,mədənin sekretor funksiyasından,xəstəliyin
fazasından asılıdır.
■ XQ-nin istənilən tipi üçün kompleks müalicənin ayrılmaz tərkib hissəsidir.
■ Bu zaman qidanı tez-tez,az miqdarda gündə 5-6 dəfə qəbul etmək nəzərdə tutulur.
■ Selikli qişanın atrofiyası olmadıqda və sekresiyası gücləndikdə mədənin selikli qişasını
qıcıqlandıran qida məhsullarının qəbulu qadağan edilir.
■ Remissiya mərhələsi başlandıqdan sonra qida rasionundan çətin həzm
olunan,həmçinin qıcqırma proseslərini gücləndirən qida maddələri çıxarılaraq tam
dəyərli qidalanma məsləhət görülür.
■ Əvəzedici müalicə məqsədi ilə mədənin sekretor çatışmazlığı zamanı xlorid turşusunun
sekresiyasını gücləndirən preparatlar təyin edilir.Pozulmuş motor funksiyasını tənzimləmək
üçün çıxacağın tonusunu və mədədaxili təzyiqi yüksəldən preparatlar istifadə olunur.Selikli
qişanı qorumaq məqsədi ilə antiasidlər təyin edilir.
