Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

1. Azərbaycan Tibb Universiteti
Fənn:Daxili xəstəlikərin
propedevtikası
Mövzu:Hidrotoraks

2. Hidrotoraks – plevra boşluğunda artıq miqdarda mayenin
toplanması.Mayenin tərkibi patoloji prosesin xüsusiyyətindən, onun
inkişaf mərhələsindən və dərəcəsindən asılıdır.Plevra boşluğunda
toplanan maye tərkibinə görə ekssudat və transsudat olmaqla bölünür.

3. Plevra boşluğunda həmçinin irin (piotoraks və ya plevranın empieması),
qan (hemotoraks) toplana bilər.Toplanmış maye həmçinin qarışıq
xarakterli də ola bilər.Bu sindrom çox hallarda hidrotoraks (qyeri-
iltihabi mayenin – transsudatın toplanması) və ekssudativ plevrit
zamanı rast gəlinir.

4. Bu sindrom aşağıdakı səbəblər nəticəsində inkişaf edə
bilər :
• Mikrob amillərinin təsirindən yaranan, həmçinin immun
mexanizmlərlə inkişaf edən revmatizmin, qırmızı
qurdeşənəyinin və digər xəstəliklərin qeyri-spesifik iltihabi
əlamətləri ;
• Vərəm mənşəli proses: əksər hallarda plevranın vərəmətrafı
qeyri-spesifik ekssudativ reaksiyası baş verir, nadir hallarda isə
plevranın özü vərəm mənşəli zədələnir ;
• Plevra şişləri (məs., mezotelioma) və ya plevraya yayılan
metastazlar;
• İrinli proseslər, həmçinin septisemiya zamanı ;
• Yaxınlıqda yerləşən ağciyər toxumasındakı ocaqlardan irinli
ocağın (və ya qanın) yırtılaraq plevra boşluğuna daxil olması ;
• Döş qəfəsinin zədələnməsi (travması, yaralanmalar).

5. Plevra boşluğuna mayenin toplanması zamanı aşağıdakı
əlamətlər aşkar edilir :
 Plevra boşluğunda toplanan maye ağciyərə təzyiq
edərək (sıxaraq) təngnəfəsliyin yaranmasına səbəb
olur;
 Çoxlu miqdarda mayenin toplanması qabırğaarası
sahələrin hamarlaşması, döş qəfəsinin zədələnmiş
hissəsinin öznə qabarması və tənəffüs aktından geri
qalması ilə müşayiət edilir;
 Maye toplanmış nahiyə üzərində səs titrəməsi təyin
edilmir və ya kəskinb zəifləyir;

6. Maye toplanmış nahiyə üzərində müqayisəli perkussiya zamanı
kütləşmiş və ya tamamilə küt perkutor səs təyin edilir.Mayenin yuxarı
sərhədi üzərində ventilyasiyası pisləşmiş, təzyiqə məruz qalmış
ağciyər, mənfəzində hava olan bronxa yaxın yerləşdiyindən
kompression atelektaz qanununa görə perkutor səs kütləşmiş-timpanik
çalar alır.

7. Topoqrafik perkussiya zamanı kütləşmənin yuxarı sərhədinin
dəyişmələri (mayenin xüsusiyyətinə uyğun olaraq o, müxtəlif
istiqamətdə ola bilər), həmçinin sıxılmış ağciyərin aşağı kənarının
hərəkətliliyinin yüksək dərəcədə məhdudlaşması aşkar edilir.

8. • Transsudat toplandıqda kütləşmə sahəsinin yuxarı
sərhədinin səviyyəsi üfüqi xəttə uyğun olur
• Kütləşmiş sahə üzərində auskultasiya zamanı vezikulyar
tənəffüsün kəskin zəifləməsi və ya çox hallarda tamamilə
itməsi, həmin sahədən yuxarıda isə zəifləmiş vezikulyar
tənəffüs aşkar edilir.
• Rentgenoloji dəyişikliklər fiziki müayinənin nəticələrini
əhəmiyyətli dərəcədə dəqiqləşdirməyə imkan verir.

9. Plevra boşluğundakı möhtəviyyat iltihab mənşəli olduqda (ekssudat)
kütləşmənin yuxarı sərhədi zirvəsi qoltuqaltı istiqamətlənmiş əyri xətt
formasında olur ( Ellis-Damuazo xətti) ki, bu mayenin səviyyəsinin
qeyri-bərabər qalxması üçün səciyyəvidir

10. Rentgenoloji dəyişikliklər

11. Müalicə
Plevraya yığılmış maye torasentez vasitəsilə boşaldılır.Əgər infeksiya
varsa müvafiq antibiotik təyin edilir.

12. Plevrit (Pleuritis) – plevra səhifələrinin səthi üzərində fibrinin çökməsi
və ya plevra boşluğunda bu və ya digər xassəli ekssudatın toplanması
ilə səciyyələnən iltihabi prosesdir.

13. Bir qayda olaraq plevrit ayrıca sərbəst xəstəlik hesab edilmir.O,
ağciyərdə, bir qədər az hallarda plevraya söykənən strukturlarda baş
verən müxtəlif proseslərin gedişinin ağırlaşması kimi meydana çıxan
patoloji haldır.Plevritlər plevra boşluğuna mayenin toplanması –
hidrotoraks (transsudat), xilotoraks (limfanın toplanması) zamanı da
rast gəlir.

14. Etiologiysası
İnfeksion Qeyri-infeksion
- bakterial infeksiya - şişlər
- viruslar - birləşdirici tox.sis.xəst.
- rikketsiyalar - travma və cərrahi müdaxil.
- mikoplazmalar - ağciyər art. tromboembol.
- vərəm - digər səbəblər.
- sifilis
- brusellyoz
- qarın yatalağı
- səpgili yatalaq
- tulyaremiya

15. Mikroorqanizmlərin plevraya təsir mexanizmləri öz müxtəlifliyi ilə
fərqlənir:
1) Subplevral ocaqlardan plevraya infeksiyanın bilavasitə daxil olması
(= pnevmoniya, abses, bronxoektazlar, irinləmiş sist, vərəm)
2) Plevra boşluğuna mayenin limfogen yolla daxil olması
(= toxuma mayesinin retroqrad cərəyanı)
3) Mikroorqanizmlərin hematogen yayılması
4) Plevraya mikroorqanizmlərin bilavasitə xaricdən daxil olması
(= travmalar, yaralanmalar, cərrahi müdaxilələr)

16. Təsnifatı
Plevritlərin ümumi qəbul olunmuş təsnifatı mövcud
deyil.Müxtəlif təsnifatlarda patoloji prosesin :
- Etiologiyasına ;
- Xüsusiyyətlərinə (quru, ekssudativ) ;
- Toplanan möhtəviyyatın xarakterinə (seroz, seroz-fibrinoz,
irinli, hemorragik, eozinofil mənşəli, xolesterinli, qarışıq) ;
- Lokalizasiyasına (diffuz, məhdudlaşmış) ;
- Gedişinə görə (kəskin, yarımkəskin, xroniki) növləri var.

17. Kliniki mənzərəsi
Plevritin kliniki təzahürləri arasında üç əsas sindrom ayırmaq
mümkündür.Birincili əsas sindrom patoloji prosesin formalarının
adlandırılmasına imkan verir:
- Quru (fibrinoz) plevrit
- İrinsiz (möhtəviyyatın toplanması ilə) ekssudativ plevrit
- İrinli plevrit (plevranın empieması)

18. İkinci əsas sindrom orqanizmin iltihaba cavab reaksiyasını əks edir – bu,
kəskin fazalı göstəricilər sindromudur.Nəhayət, kliniki mənzərədə
plevritin inkişaf etməsinə səbəb olan xəstəliyin əlamətləri müşahidə
oluna bilər.Bu, üçüncülü əlamətdir.

19. Əsas sindromdan əlavə möhtəviyyatın toplanması ilə müşayiət olunan
plevritlər zamanı əlavə sindromlar aşkar oluna bilər:
a)ağciyərin kompression atelektazı;
b)divararalığının yerdəyişməsi;
c)yuxarı boş venanın sıxılması
a) b) c)

20. Plevritlərin müalicəsi
Müalicə 3 məqsədlə aparılır:
1) Simptomatik müalicə (parasetamol, kodein)
2) Plevral boşluqdan mayenin, havanın və ya qanın xaric edilməsi
3) Altda yatan xəstəliyin müalicəsi

21. Diqqətinizə
görə təşəkkür
edirəm