Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

2. Enterobioz, dünyada ən çox rast gəlinən helmint
infeksiyasıdır.İnsandan insana yoluxma halı çox yüksək olan bu
parazitozun törədicisi Enterobius vermicularis (biz quyruq)’dır.İnsan
yoğun bağırsağında, xüsusilə kor və düz bağırsaq bölgəsində yaşayır.

3. Enterobioz (biz quyruq) – ağ rəngli kiçik ölçülü qurdlar olub, əsasən
bağça yaşlı və aşağı sinif sagirdlərində daha çox rast gəlinir. Xəstəliyin
mənbəyi enterobioza tutulmuş insanlardır. Xəstəliyin əsas əlaməti
xəstənin perianal nahiyyənin qaşınmasıdır. Qurd yumurtaları xəstənin
yatağında, alt paltarında, qab- qacağında və istifadə etdiyi digər
məişət əşyalarında olur. Qurd yumurtaları orqanizmə düşdükdə
yumurtalar qişanı itirərək ondan sürfələr çıxır. Sürfələr 10-12 günə
yetgin qurda çevrilib yumurtalarını qoyurlar.

4. Insan enterobioza yoluxduqda 2-3 gündən sonra xəstəliyə məxsus
əlamətlər başlayır. Bu zaman xəstələrdə qarında ağrılar, qurultu,
qəbizlik, ümumi halsızlıq, iştahsızlıq, əsəbilik, yuxu pozğunluğu kimi
əlamətlər müşahidə edilir. Bəzi hallarda nəcisdə hətta qanda görünür.
Yetkin qurd bağırsağın aşağı hissəsinə endikdə perianal nahiyyədə
qaşınma və anusda göynəmə əmələ gəlir. Xəstəlin anusunda daimi və
əziyyətli qaşınma olur. Bəzən bu qaşınma cinsiyyət üzvülərinə və
budlara qədər yayılır.

5. - Uşaqlarda enterobioz olduqda tez-tez ağlayır, inadkar
olur, axşamlar pis yatır, ağır hallarda isə huşun itməsi,
bayılma, asma tutmalarına bənzər tutmalar, gecələr
yerini islatması (enurez) kimi əlamətlər müşahidə
edilir.
- Ən çox rast gəlinən ağırlaşmaları perianal nahiyyənin
çatı və ekzemanın olmasıdır. Bəzən biz qiyruq qurdu
bağırsaq divarını deşərək qarın boşluğuna düşüb
peritonit törədirlər.
- Qızlarda bizquyruq qurdu uşaqlıq yoluna daxil olaraq
iltihabi proses törədir.
- Bizquyruğun soxulcanvari çıxıntıya düşüb appendisit
törətməsi daha çox rast gəlinir.

6. Enteribioz invaziyası zamanı İgE-reagin əkscisimlərin sintezinin
stimulyasiyası baş verir.Morfoloji tədqiqatlar aparıldıqda parazitin
daxil olduğu yerdə eozinofillərdən, bazofil qranulositlərdən, tosqun
hüceyrələrdən ibarət olan infiltrat tapılır.

7. Bəzən yetişmiş parazitlərin orqanizmdən özbaşında çıxması baş
verir.Belə hallar hüceyrə, humoral tipli immun reaksiyanın güclənməsi
ilə əlaqədardır.Bəzən də, parazit öz səthini sahib antigenləri ilə
örtərək, özünün immunoloji tanınmasını çətinləşdirir və nəticədə
immun məhvi mexanizmi yaranmır

8. Helmint tərəfindən yaranan immun cavabın xarakteri, əsasən onların
morfoloji və bioloji xüsusiyyətləri ilə müəyyən olunur (antigen
tərkibinin mürəkkəbliyi, helmintin ölçüsünün böyüklüyü, onların
inkişafının müəyyən dövrü).

9. Zərdabda dövr edən spesifik əkscisimlərin İgG, İgM, İgE sinifləri və
qismən İgA iştirak edir.Əkscisimlərin təsiri faqositlərin opsonizasiyası
və komplementin aktivləşməsi nəticəsində baş verir.

10. Helimntlərdən orqanizmin spesifik müdafiəsində vacib rolu
komplementdən asılı və əkscisimdənasılı sitotoksiklik oynayır.İgE və
İgG2 əkscisimləri parazitin səthində yerləşən antigenə spesifik təsir
edir, Fc-fraqmentin sayəsində killer hüceyrələrin və faqositlərin
adheziyasına səbəb olur.

11. Aktivləşmiş hüceyrələrin fermentləri, superoksid radikal və fosfolipaza
B paraziti dağıdır, histaminaza və fosfolipaza D isə tosqun hüceyrələrin
aminlərini neytralşdırır və allergik reaksiyaların inkişafının qarşısını
alır.

12. Ümumiyyətlə enteribioz zamanı immun reaksiya yaranmasına
baxmayaraq, effektiv immun mexanizmin inkişafını və güclü
immunosupressiv təsirini təmin edən helmintlər orqanizmdə uzun
müddət qala bilərlər.bütün bunlar helmintozun xroniki hala
keçməsinə, digər infeksion və onkoloji xəstəliklərin əmələ gəlməsinə
də risk yaradır.