Ашық сабақ: «Анықтауыш.Анықтауыш болатын сөз таптары.»

1. Қостанай облысы
Қостанай ауданы
«Н.Наушабаев атындағы Затобол мектеп- гимназиясы»ММ
Қазақ тілі пәнінің мұғалімі
Ахмет Гүлнұр Төлендіқызы
Уақыты: Қазақ тілі Мұғалім: Ахмет Г.Т Сынып: 8 «а»
Сабақ
тақырыбы:
Анықтауыш.Анықтауыш болатын сөз таптары.
Жалпы мақсат: Анықтауыш туралы білім деңгейін көтеру, тереңдету; түрлі әдістермен
оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, өзіндік шығармашылыққа баулу;
ұжымшылдыққа, нақтылыққа ,өз тілін құрметтеуге тәрбиелеу.
Сілтеме: Мұғалімдерге арналған нұсқаулық
Қазақ тілі мен әдебиеті оқыту әдістемесі
Үлестірме материалдары
Оқу нәтижесі: Әр оқушының өзіндік ой-қиялына ерік бере отырып,
оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуіне жағдай жасау
Сабақта
қолданылатын
материалдар:
Интерактивті тақтамен жұмыс, кәртішкелер,слайд
Оқыту әдістері: Оқыту меноқудағы жаңа әдіс-тәсілдер,оқытуда АКТ-ны пай-далану, сыни тұрғыдан
ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау.
Сабақ барысындағы мұғалім мен оқушының іс-әрекеті:
Оқушыларға
психологиял
ық ахуал
туғызу
2 мин
Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
1. Оқушылармен амандасу үш тілде
-Сәлеметсіздер ме,здравствуйте,good morning!
2. Шеңбер құрып, бір-біріне үш тілде сәттілік,жылы
лебіздер айтқызу
Бір-бірінің қолдарын
ұстап, жылы сөздер
айтып,сәттілік тілейді.
Үй
тапсырмасы
н тексеру
5 мин
Қызығушыл
«Сиқырлы қобдиша» әдісі арқылы оқушыларға өткен
тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз
болатын қайталау сұрақтары беріледі.
-Сөйлемнің қандай тұрлаусыз мүшелерін білесіңдер?
-Тұрлаусыз мүше дегеніміз не? (ережесі)
-Толықтауыш дегеніміз не?
-Мағынасы мен байланысу түрлеріне қарай толықтауыш
қандай түрлерге бөлінеді?(тура және жанама).
-Әр қайсысына мысал келтіріңдер
-Толықтауыш құрамына қарай неше түрге бөлінеді? (3
дара,күрделі,үйірлі)
Сабақтың тақырыбын тапсырма арқылы айқындау.
Талдау,жинақтау,қоры
ту

2. ықты ояту
3 мин
Берілген сөйлемнен сын есімді тауып, атқарып тұрған
қызметін анықтаңдар.
Көгілдір аспанда бозторғай ән салады.
-Оқушылар, мына сөйлемдегі сын есім қандай қызмет
атқарып тұр?
-Қалай ойлайсыңдар, мен бұл тапсырманы не үшін
сіздерге бердім?
-Ендеше бүгінгі сабақтың тақырыбын кім
біледі?Сабақтың мақсаты,тақырыбы
айтылады.Дәптерлеріңе күн,сабақтың тақырыбы
жазылады.
Жаңа
тақырып
3 мин
5 мин
Пысықтау
1.ЖЖ. Постерді қорғау. Анықтауыш туралы білгендерін жазып қорғау. (орыс
тілінде,ағылшын тілінде)
2. Жаңа сабақты өздері жұппен талдайды.
1-жұп
Сөйлемде зат есімнен немесе заттық ұғымда жұмсалған басқа да сөз
таптарынан болған мүшелерді сындық,сапалық,сандық,иелік жағынан
сипаттайтын тұрлаусыз мүшені анықтауыш дейміз.Соған сәйкес сұраулары:
Қандай? Қай? Қанша? Неше?Кімнің? Ненің? Керімбаланың осы әніне орай
қып,Оралбай да бір кербез әнге шырқай жөнелді.Оның әні – «Гауһар тас». Бірінші
сөйлемде әніне деген толықтауышты екі анықтауыш сипаттап тұр.
Анықтауыш өзі анықтайтын мүшесімен қабыса,матаса байланысады.Мысалы,
Керімбаланың әніне дегенде матаса байланысқан, осы әніне дегенде қабыса
байланысқан.
2-жұп
Анықтауыш бірнеше сөз таптарынан болады.Анықтауыштар құрылысына қарай
дара,күрделі және үйірлі болады (кестеге қараңдар)
Анықтауыштар құрылысына қарай Мысалдар
Дара Құстар шыршалы орманды жақсы көреді
Күрделі Қылқан жапырақты ағаштың ең үлкені –
алып қарағай.
Үйірлі Ыстық шаңға құмыққан Байжан купенің
терезесін қайта түсіріп жіберді.
Талабы бар жігіт жерде қалмайды.
Анықтауыш болатын сөз
таптары
Мысалдар
Сын есімдер Қысқа жіп – күрмеуге келмес.
Зат есімдер Сәндікке күміс жүзік тағатын болды.
Сан есімдер Адамның үш жұрты болады: ағайын жұрты,нағашы
жұрты,қайын жұрты.
Есімдіктер
Есімше
Осы жылқы – жүйрік.
Жалбыраған бұтақтары жерге тиіп тұрады.
Ілік септікте тұрған есім сөздер Шыршаның қабығы жырым-жырым,ал май
қарағайдың діңі жып-жылтыр.
1. Тапсырма.(ӨЖ) Анықтауыш болатын сөз таптарынан әр қайсыларын бір-бір
сөйлем құрастырыңдар.

3. 3 мин
5 мин
Сергіту сәті
2 мин
2.Кәртішкемен жұмыс.( ӨЖ)Мақал-мәтелдерден анықтауыш сөздерін теріп
жазып, орыс тілінде,ағылшын тілінде айтыңыздар.Анықтауыш сөздер қай сөз
табынан екенін айтыңыздар.
1. Көп сөз- көмір, аз сөз- алтын. Көп-много- many, аз-мало-littie
2. Ең тәтті де тіл,
Ең ащы да тіл,
Ең жұмсақ та тіл,
Ең қатты да тіл. Ащы-горький- bitter , тәтті-сладкий- swet,жұмсақ-мягкий-
soft ,қатты-твердый -solid
3. Ана тілің алпыс тілге татиды. Алпыс-шестьдесят- sixty
4. Сөзің тәтті болсын,ашуың қатты болсын.
7 мин 3. (ЖЖ)Шығармашылық жұмыс. Шашылып қалған
сөздерден мақал-мәтелдерқұрып,мағынасын
түсіңдіріңдер,анықтауыш қызметіндегі сөздерді
атаңдар.
*Туған жер – тұғырың,
Туған ел – қыдырың.
*Өнер алды – қызыл тіл.
* Народная дружба и братство - дороже всякого
богатства.
*A friend in need is a friend indeed.(друзья познаются в
беде)
Оқушылар тіл туралы
,отан,достық туралы
түсініктерін
талқылайды
Бекіту
2 мин
4. Семантикалық картаны толтыру
Сөзд
ер
Сын
есім
есім
дік
Есім
ше
Зат
есім
Сан
есім
Ілік
септікте
тұрған есім
сөздер
осы +
қыр
ық
+
айтқ
ан
+
қыз
ық
+
Резе
ңке
+
Бала
ның
+
Оқушылар алған
білімдерін түйіндейді
Қорытынды
3 мин
5.(ЖЖ)Венн диаграммасы
Толықтауыш Анықтауыш
Ортақ

4. Үйге
тапсырмасы
2 мин
105-жаттығу,73-бет Үй тапсырмасын білу,
түртіп алу
Бағалау
2 мин
Өзін-өзі бағалауы
Рефлексия
мин
1 мин
Сабақтан алған әсерлері мен ұсыныстары туралы қысқаша
жаздыру
«Екі жұлдыз, бір тілек
»