Κώστας Ταχτσής, Κι έχουμε πόλεμο! - Σχέδιο μαθήματος-Φύλλο εργασίας (Νεοελληνική Λογοτεχνία γ΄γυμνασίου)

1. Νεότερη λογοτεχνία-Κώστας Ταχτσής :Κι έχουμε πόλεμο!
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 1
ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ - ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Εισαγωγικά για το έργο του Κ. Ταχτσή "Το τρίτο στεφάνι"
Στο μυθιστόρημα αυτό, μέσα από τις αφηγήσεις 2 γυναικών, της Νίνας και της Εκάβης,
καλύπτονται από ιστορική άποψη τα πρώτα 50 χρόνια του 20ού αιώνα με τα
σημαντικότερα γεγονότα τους: οι βαλκανικοί πόλεμοι, ο α΄παγκόσμιος, η μικρασιατική
καταστροφή, η δικτατορία του Μεταξά, ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, η Κατοχή, ο εμφύλιος με
τα Δεκεμβριανά. Μέσα από την αφήγηση των περιστατικών της ζωής της, η κάθε ηρωίδα
αποκαλύπτει την ατμόσφαιρα της εποχής κυρίως του μεσοπολέμου, με επίκεντρο τη
μικροαστική οικογένεια.
(μικροαστός: ο αστός που ανήκει στο κατώτερο στρώμα της αστικής τάξης)
1. Να καταγράψετε στο τετράδιο σας τον χρόνο, τον τόπο και τα πρόσωπα που μετέχουν με
τη δράση τους στο απόσπασμα του κειμένου μας.
2. Ποιο είναι το βασικό και πρωταρχικό θέμα του αποσπάσματος;
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
3. Να χωρίσετε τις 3 ενότητες του κειμένου με κριτήριο την αλλαγή του χρόνου και την
αλλαγή σκηνής - να γράψετε πλαγιότιτλους:
α. Η Κασιμάτη .............................................................................................................................
→.................................................................................................................................................
β. .................................................................................................................................................
→.................................................................................................................................................
γ. .................................................................................................................................................
→.................................................................................................................................................
4. Με ποιον τρόπο συσχετίζεται το κείμενο με την εικόνα - πίνακα που το συνοδεύει;
Παρατηρήστε και περιγράψτε πρώτα τι απεικονίζει ο πίνακας "Σπίτια στη Δεξαμενή"του Κ.
Μαλάμου στη σελ. 240 του βιβλίου σας. Στη συνέχεια, προτού απαντήσετε, ξαναδιαβάστε
προσεκτικά το παραπάνω εισαγωγικό σημείωμα για το έργο του Κ. Ταχτσή "Το τρίτο
στεφάνι".
5. Η α΄ παράγραφος του αποσπάσματος μπορεί να χαρακτηριστεί εισαγωγική. Με ποια
στοιχεία της θα τεκμηριώνατε αυτήν την άποψη; (ποιοι συζητούν, για ποιο θέμα, ποια η
θέση του καθενός)
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

2. Νεότερη λογοτεχνία-Κώστας Ταχτσής :Κι έχουμε πόλεμο!
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 2
6. Τι έχει αλλάξει, από τη 2η παράγραφο και εξής, στη ζωή των ηρώων του κειμένου μας;
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Οι ήρωες αντιμετωπίζουν αυτήν την τεράστια αλλαγή στη ζωή τους με φόβο-πανικό,
ταραχή, ενώ δεν λείπει και η χιουμοριστική διάθεση που αποφορτίζει την ένταση της
ατμόσφαιρας. Πώς ενεργεί το καθένα από τα παρακάτω πρόσωπα; Να απαντήσετε
κάνοντας αναφορές στο κείμενο:
α. Η Νίνα (ως γυναίκα, σύζυγος και μητέρα) → γραπτά στο τετράδιο
β. Η Μαριέττα
γ. Η Μαρία
δ. Ο Αντώνης : πώς περιγράφεται αρχικά ο χαρακτήρας του, πώς μεταστρέφεται -ψυχικά
και ιδεολογικά- σε σχέση με όσα υποστήριζε στην α΄ παράγραφο και πώς εξηγείται αυτή
του η μεταστροφή; → γραπτά στο τετράδιο
ε. Ο Θόδωρος
στ. Η Εκάβη
ζ. Ο Άκης
7. Να υπογραμμίσετε μέσα στο κείμενο α. στοιχεία που δείχνουν τον φόβο / πανικό των
ανθρώπων και β. στοιχεία που υποδηλώνουν χιουμοριστική διάθεση, η οποία μετριάζει το
αίσθημα του φόβου.
8. Υποστηρίζεται ότι η εμπειρία του πολέμου ενισχύει το αίσθημα της κοινότητας -
αλληλεγγύης και φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Να αναφέρετε σημεία του κειμένου
που αποδεικνύουν αυτήν την άποψη. Να απαντήσετε στο πλαίσιο της ομάδας σας.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
............................................................................................................................................
Από τις επόμενες ασκήσεις να επιλέξετε και να γράψετε τη μία (9 ή 10)
9. Προσθέστε μια νέα σκηνή στο κείμενο, στην οποία η κόρη της Νίνας, η Μαρία, αντιδρά
στην εισβολή του πολέμου με τελείως διαφορετικό τρόπο(περίπου 100 -150 λέξεις, στο
τετράδιο).
10.Να μετατρέψετε σε αφήγηση τον διάλογο του Αντώνη και της Νίνας στη σελ. 241: "Τα
μάτια του Αντώνη... άλλη μια φορά νέος" :
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

3. Νεότερη λογοτεχνία-Κώστας Ταχτσής :Κι έχουμε πόλεμο!
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 3
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
11. α. Ποιος μας αφηγείται την ιστορία, ποιος μιλάει και σε ποιο πρόσωπο; β. Ο αφηγητής
συμμετέχει ως πρόσωπο στην ιστορία; Με ποια ιδιότητα; γ. Η αφήγηση είναι ευθύγραμμη,
ακολουθείται η χρονική ακολουθία των γεγονότων, ή όχι; Να αιτιολογήστε τις απαντήσεις
σας.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
12. α. Αντιστοιχίστε τα σωστά:
απόσπασμα κειμένου αφηγηματικός τρόπος
Ο Αντώνης καθόταν στην άκρη του
κρεβατιού, αφηρημένος, με μια κάλτσα στο
χέρι.
αφήγηση
"Ξύπνα", λέω του Αντώνη,"έχουμε
συναγερμό!" "Άσε με ήσυχο", μου λέει,
"άσκηση θα ‘ναι!"
περιγραφή
Η Κασιμάτη είχε περισσότερο κόσμο από
κάθε άλλη χρονιά, κι όπως ήταν επόμενο, οι
άντρες άρχισαν τα πολιτικά.
σχόλιο
Είμαστε, βλέπεις, σαν μια γέφυρα μεταξύ
ανατολής και δύσεως, είν’ αδύνατον να
μείνουμε ουδέτεροι
διάλογος
12.β.
απόσπασμα κειμένου εκφραστικό μέσο
Είμαστε, βλέπεις, σαν μια γέφυρα μεταξύ
ανατολής και δύσεως
αντίθεση
Όσο ζήσαμε, ζήσαμε ειρωνεία
ερεθίζεις τα νεύρα σου επανάληψη
«Αχ, βρε κυρα-Εκάβη», της λέω, «τι θα
γίνουμε; Πού θα πάμε;» «Ε», μου λέει,
«πόλεμος είναι θα περάσει, ούτ' ο πρώτος,
ούτ' ο τελευταίος. Δε με πειράζουν εμένα
τέτοια πράματα, άλλα με πειράζουν»
ιδιωτισμός*
«Καλώς το στρατηγό!» του λέει ο Αντώνης
μόλις τον είδε.
παρομοίωση
Μα φυσικά δεν έβγαλα άχνα εικόνα
Τα μάτια του Αντώνη ήταν γεμάτα δάκρυα μεταφορά

4. Νεότερη λογοτεχνία-Κώστας Ταχτσής :Κι έχουμε πόλεμο!
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 4
* ο ιδιωτισμός : έκφραση με ιδιαίτερη σημασία ή σύνταξη που λέγεται σε μια γλώσσα, π.χ.
«μαλλιά κουβάρια», «φωτιά και λάβρα», «άρον άρον» (διαφορετικό από
το ιδιωματισμός)Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής
13. Η γλώσσα του κειμένου μας: έχει έντονο το στοιχείο της προφορικότητας, δηλαδή τον
χαρακτήρα μιας καθημερινής συζήτησης και ομιλίας που προσδίδει ζωντάνια, αμεσότητα
και αυθεντικότητα. Έτσι, η Μαριέττα εκφράζεται με το χαρακτηριστικό ιδίωμα της Άνδρου,
τόπου καταγωγής της, ενώ συγχρόνως ο προφορικός λόγος της αφήγησης εστιάζει στις
μικρότερες λεπτομέρειες που συνθέτουν τον κόσμο των ηρώων.
Αναφέρετε παραδείγματα προφορικότητας από το κείμενο:
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Λ. Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Κείμενα Ν. Λογοτεχνίας γυμνασίου, βιβλίο εκπαιδευτικού
Μ. Παπαλεοντίου, Στοιχεία θεωρίας της αφήγησης
Ν. Παρίσης, Η ερμηνεία των αφηγηματικών κειμένων (Η λογοτεχνία στο γυμνάσιο),
Μεταίχμιο
Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής, http://www.greek-language.gr