Ερωτόκριτος γ΄γυμνασίου,Διάλογος Ηράκλη - Πεζόστρατου: Σχέδιο μαθήματος-Φύλλο εργασίας

1. Κρητική λογοτεχνία-Β. Κορνάρου: Ερωτόκριτος. Διάλογος
ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου(Γ 891-936)
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 1
ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ - ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Α. Aφού μελετήσετε τη σελ.15 του βιβλίου σας και συμπληρωματικά τις σελ. 27-28 από την
Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, να απαντήσετε στις επόμενες ερωτήσεις,
χωρισμένοι σε ομάδες ανά δύο :
1. Πότε τοποθετείται χρονικά η περίοδος της Κρητικής Λογοτεχνίας;......................................
.....................................................................................................................................................
2.Πώς εξηγείται η πνευματική άνθηση την εποχή αυτή;............................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Β 1. Με ποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα περιγράφει ο ποιητής την Αρετούσα και με ποια
μας συστήνει τον Ερωτόκριτο;
Η Αρετούσα:
Ήρχισε και μεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι,
και πλήθαινε στην ομορφιά, στη γνώση και στη χάρη.
Εγίνηκεν τόσο γλυκειά, που πάντοθ’ εγρικήθη
πως για να το’χου θάμασμα στον κόσμον εγεννήθη.
Και τ’ όνομά τση το γλυκύ το λέγαν Αρετούσα,
οι ομορφιές τση ήσαν πολλές, τα κάλλη τση ήσαν πλούσα.
Χαριτωμένο θηλυκό τως το’καμεν η φύση,
και σαν αυτή δεν ήτονε σ’ Ανατολή και Δύση.
Όλες τσι χάρες κι αρετές ήτονε στολισμένη,
ευγενική κα τακτική, πολλά χαριτωμένη. (Α 57-66)
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
Ο Ερωτόκριτος:
Ήτονε δεκοκτώ χρονών, μα’χε γερόντου γνώση,
οι λόγοι του ήσανε θροφή, κι η ερμηνειά του βρώση.
Και τ’ όνομά του το γλυκύ Ρωτόκριτον ελέγα,
ήτονε τσ’ αρετής πηγή και τσ’ αρχοντιάς η φλέγα·
κι όλες τσι χάρες π’ Ουρανοί και τ’ Άστρη εγεννήσαν,
μ’ όλες τον εμοιράνασι, μ’ όλες τον εστολίσαν. (Α 79-84)
....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
2.Μετά την ανάγνωση του αποσπάσματος από το σχολικό βιβλίο, να καταγράψετε τον
τόπο, τον χρόνο , καθώς και τα πρόσωπα που διαλέγονται:

2. Κρητική λογοτεχνία-Β. Κορνάρου: Ερωτόκριτος. Διάλογος
ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου(Γ 891-936)
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 2
Τόπος:..........................................................................................................................................
Χρόνος: .......................................................................................................................................
Πρόσωπα: ...................................................................................................................................
3. Να αποδώσετε με τίτλους το περιεχόμενο καθεμιάς από τις ενότητες :
891-894 : .....................................................................................................................................
895-910: ......................................................................................................................................
911-936: ......................................................................................................................................
4. α. Σε ποια απόφαση καταλήγει ο Πεζόστρατος;....................................................................
....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
β. Ποια κίνητρα και ποια συναισθήματα τον οδήγησαν σ’ αυτή;
....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
5. Ο Πεζόστρατος , προτού αποκαλύψει τον σκοπό της επίσκεψής του, φρόντισε να
προετοιμάσει το έδαφος. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποίησε προς αυτή την κατεύθυνση;
α. Παράδειγμα: ...........................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
β. Άποψη που αντλεί από την εμπειρία της ζωής: Ο χρόνος και το ευμετάβλητο της
ανθρώπινης τύχης φθείρει ή εξαφανίζει υλικά αγαθά, όπως....................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
σε αντίθεση με τις σταθερές αξίες , που παραμένουν άφθαρτες στον χρόνο, όπως είναι
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
6. Με βάση όσα απαντήσατε, ποιο σκοπό εξυπηρετεί στους στίχους 891-898 και 911-919 η
παρέμβαση του ποιητή-αφηγητή; ..............................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
7. Σύμφωνα με όσα έχουμε δει, η κρητική λογοτεχνία εκφράζει μέσα από τα έργα της το
ανθρωπιστικό πνεύμα της Αναγέννησης .Πώς διαφαίνεται αυτό μέσα στα επιχειρήματα -
αξίες του Πεζόστρατου; Θα σας βοηθήσει η ενότητα "Αναγέννηση και Ανθρωπισμός" από
το σχολικό βιβλίο Ιστορίας της β΄γυμνασίου και ιδίως η μελέτη των κεφαλαίων "Μια νέα
εικόνα του κόσμου "και "Ο οικουμενικός άνθρωπος"
.http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B107/755/4963,22633/
Να γράψετε την απάντηση στο τετράδιο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Να αιτιολογήσετε
όσα γράψετε.

3. Κρητική λογοτεχνία-Β. Κορνάρου: Ερωτόκριτος. Διάλογος
ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου(Γ 891-936)
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 3
8. Πώς απαντά ο Ηράκλης στην πρόταση - προξενιό του Πεζόστρατου και πώς
αναδεικνύεται η προσωπικότητα, η ψυχολογία και ο τρόπος σκέψης του μέσα από αυτή
την αντίδραση;Στην απάντησή σας μπορείτε να επιλέξετε και τα γνωρίσματα που
ταιριάζουν από την παρένθεση. Μπορείτε να προσθέσετε και άλλα που σκεφτήκατε εσείς :
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Βασικό κίνητρο στον τρόπο σκέψης και δράσης του είναι η επιθυμία να .................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
, ενώ οι επιθυμίες και τα συναισθήματα της Αρετούσας δεν φαίνεται να ...............................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
(ηπιότητα, εγωισμός-έπαρση, διαλλακτικότητα, αυταρχισμός, αδιαλλαξία, κυνισμός*,
σκληρότητα, σύνεση)
*κυνισμός =ωμότητα, αγένεια, αδιάντροπη συμπεριφορά με παντελή έλλειψη συναισθηματικής ή
ηθικής ευαισθησίας, το να εκδηλώνει κάποιος τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τις προθέσεις του
χωρίς καμία προσπάθεια μετριασμού της δυσαρέσκειας που μπορεί να προκαλέσει, με πλήρη
περιφρόνηση και αδιαφορία προς τους κοινά αποδεκτούς κανόνες ευπρέπειας ή ηθικής : Π.χ.
Παραδέχτηκε με πολύ κυνισμό ότι χρηματίζεται.(Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής Τριανταφυλλίδη)
9. Το μέτρο και ο στίχος του ποιήματος είναι αντίστοιχα με όσα συναντήσαμε στο δημοτικό
τραγούδι.
Μέτρο → .....................................................................................................................................
Στίχος → .....................................................................................................................................
Ομοιοκαταληξία → .....................................................................................................................
10. Η γλώσσα: είναι η κρητική διάλεκτος, καλλιεργημένη, κοντά στον προφορικό λόγο της
εποχής. Να σημειώσετε παραδείγματα του γλωσσικού ιδιώματος της Κρήτης από το
κείμενο :
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
11. Αφηγηματικοί τρόποι: Στο κείμενο εναλλάσσονται η αφήγηση (παντογνώστης
αφηγητής) και ο διάλογος .Να δώσετε παραδείγματα από το κάθε είδος:
→ Αφήγηση(γ΄πρόσωπο):
...................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
→ Διάλογος (α΄πρόσωπο) :
....................................................................................................................................................

4. Κρητική λογοτεχνία-Β. Κορνάρου: Ερωτόκριτος. Διάλογος
ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου(Γ 891-936)
www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 4
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
Με την εναλλαγή αυτή ο ποιητής πετυχαίνει να προσδώσει ποικιλία και ζωντάνια στο
κείμενο, άλλοτε επεξηγώντας ο ίδιος, άλλοτε συντομεύοντας την πλοκή και συνδέοντας
τους διαλόγους, άλλοτε εμφανίζοντας τους ήρωές του σαν ζωντανά πρόσωπα που
αποκαλύπτονται ως προσωπικότητες μέσα από τον λόγο τους.
12 .Εκφραστικά μέσα - Στον πίνακα που ακολουθεί να κάνετε τις αντιστοιχίσεις :
Α Β
1. κι ο κύρης του Ρωτόκριτου γλυκαίνει
και μερώνει
α. ασύνδετο
2. αγάλια αγάλια αρχίνισεν αποκοτιά να
παίρνει
β. προσωποποίηση
3. παρά τσι χώρες, τσ' αφεντιές, τα πλούτη,
το λογάρι
γ. πολυσύνδετο
4. κι οπίσω τον εγιάγερνε κι εκράτειέ τον η
γνώση
δ. μεταφορά
5. Φύγε το γληγορύτερο και πλιο σου μην
πατήσεις
εις την αυλή του παλατιού και
κακοθανατίσεις.
ε. επανάληψη
6. ουδ' ο τροχός δεν έχει εξάν, ως θέλει να
γυρίσει
7. Όλα τα πλούτη κι οι αφεντιές εσβήνουν
και χαλούσι
13. Υποθέστε ότι είσαστε ο Πεζόστρατος ή ο Ηράκλης. Γράψτε μια σελίδα στο προσωπικό
σας ημερολόγιο, στην οποία θα εκθέσετε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας μετά την
περιπετειώδη συνάντηση που ζήσατε σήμερα. Ο λόγος σας πρέπει να είναι φυσικός και
οικείος .Γα τη σελίδα ημερολογίου συμβουλευτείτε το φυλλάδιο της Ν. Γλώσσας.
→ στο τετράδιο της Ν. Λογοτεχνίας
14.Αν είχατε τη δυνατότητα να επιλέξετε, ποιον θα προτιμούσατε για δικό σας πατέρα, τον
Ηράκλη ή τον Πεζόστρατο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας .
→ στο τετράδιο της Ν. Λογοτεχνίας
Να επιλέξετε ανάμεσα στη 13 και στη 14 άσκηση και να γράψετε τη μία από τις δύο.