1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Α. Κείμενο - Μετάφραση
Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων τινὲς ἔλεγον Μερικοί από τους ηγέτες της Αθήνας έλεγαν
ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον, ότι δήθεν γνωρίζουν το δίκαιο,όμως λόγω της
φτώχειας του λαού αναγκάζονταιἀναγκάζονται δὲ διὰ τὴν πενίαν τοῦ πλήθους
ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πόλεις. να είναι άδικοι απέναντι στις (άλλες) πόλεις.
Ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν Εξαιτίας αυτού επιχείρησα να διερευνήσω
εἴ πῃ δύναιντο ἄν οἱ πολῖται αν θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο οι πολίτες
διατρέφεσθαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν (χώρας).
Τοῦτο μὲν οὖν εὐθύς ἀνεφαίνετό μοι,
να συντηρηθούν από τη χώρα τους.
Άρχισα, λοιπόν, να σχηματίζω την εξής γνώμη,
ὅτι ἡ χώρα πέφυκεν ότι δηλαδή η χώρα είναι από τη φύση της ικανή
οἵα παρέχεσθαι πλείστας προσόδους. να παρέχει πάρα πολλούς πόρους/ έσοδα.
Αἱ μὲν γὰρ ὧραι ἐνθάδε πρᾳόταταί εἰσίν· Γιατί οι εποχές εδώ είναι πάρα πολύ ήπιες·
ἅ δὲ πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνει και τα φυτά που σε πολλά μέρη ούτε καν
φυτρώνουν
καρποφορεῖ ἐνθάδε. καρποφορούν εδώ.
Ὥσπερ δὲ ἡ γῆ (παμφορωτάτη ἐστίν), Και όπως ακριβώς η γη παράγει κάθε λογής
αγαθά, έτσι και η θάλασσα γύρω από τη
χώραείναι πολύ προσοδοφόρα.
οὕτω καὶ ἡ θάλαττα περὶ τὴν χώραν
παμφορωτάτη ἐστίν.
Καὶ μὴν ὅσαπερ ἀγαθά ἐν ταῖς ὥραις Και ασφαλώς, όσα, βέβαια, αγαθά σε κάθε
εποχή
οἱ θεοὶ παρέχουσι (τοῖς ἀνθρώποις),
καὶ ταῦτα πάντα ἐνταῦθα πρῳαίτατα μὲν
ἄρχεται,
δίνουν οι θεοί στους ανθρώπους,
και αυτά όλα εδώ πάρα πολύ νωρίς αρχίζουν
και πάρα πολύ αργά σταματούν.ὀψιαίτατα δὲ λήγει.
Πρὸς τούτοις ἡ χώρα ἔχει καὶ ἀίδια ἀγαθά. Επιπλέον, η χώρα έχει και παντοτινά αγαθά.
Πέφυκε μὲν γὰρ ἐν αὐτῇ ἄφθονος λίθος, Έτσι, από τη φύση υπάρχει σ’ αυτήν άφθονο
μάρμαρο,
ἐξ οὗ γίγνονται κάλλιστοι μὲν ναοί,
κάλλιστοι δὲ βωμοί,
από το οποίο γίνονται πάρα πολύ όμορφοι
ναοί,
πολύ ωραίοι βωμοί,
εὐπρεπέστατα δὲ θεοῖς ἀγάλματα. και πολύ κομψά για τους θεούς αγάλματα.
Ἔστι δὲ καὶ γῆ Υπάρχουν όμως και μερικές περιοχές
ἥ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν, που, όταν καλλιεργούνται, δεν παράγουν
καρπούς,
ὀρυττομένη δὲ τρέφει όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη,
μπορούν να θρέψουν
πολλαπλασίους ἤ εἰ σῖτον ἔφερε. πολύ περισσότερους απ’ όσους θα έτρεφαν αν
καλλιεργούνταν.
Καὶ μὴν ὑπάργυρός ἐστι. Και ασφαλώς έχει κοιτάσματα αργύρου.
2. Επεξεργασία
1ο
μέρος
Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων ἔλεγόν τινες ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον, διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήθους
πενίαν ἀναγκάζονται ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πόλεις. Ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν εἴ πῃ
δύναιντ’ ἂν οἱ πολῖται διατρέφεσθαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν. Τοῦτο μὲν οὖν ἀνεφαίνετό μοι ὅτι ἡ χώρα
πέφυκεν οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι.
Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα ποιοι έλεγαν;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
τι ἔλεγον;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
και όμως τι έκαναν;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
για ποιο τάχα λόγο;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Όταν το κατάλαβε αυτό ο Ξενοφώντας, τι σκέφτηκε για τη χώρα του;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2ο
μέρος
Αἱ μὲν γὰρ ὧραι ἐνθάδε πρᾳόταταί εἰσιν· ἃ δὲ πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνει ἐνθάδε καρποφορεῖ. Ὣσπερ
δὲ ἡ γῆ, οὕτω καὶ ἡ περὶ τὴν χώραν θάλαττα παμφορωτάτη ἐστίν. Καὶ μὴν ὅσαπερ οἱ θεοὶ ἐν ταῖς
ὥραις ἀγαθὰ παρέχουσι, καὶ ταῦτα πάντα ἐνταῦθα πρῳαίτα τα μὲν ἄρχεται, ὀψιαίτατα δὲ λήγει.
Πώς είναι οι εποχές στην Αθήνα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
αυτό τι συνέπεια έχει;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Για τη θάλασσα τι κατάλαβε ο Ξενοφώντας;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι συμβαίνει στην Αθήνα με τα αγαθά που δίνουν οι θεοί στους ανθρώπους;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3ο
μέρος
Πρὸς τούτοις καὶ ἀίδια ἀγαθὰ ἔχει ἡ χώρα. Πέφυκε μὲν γὰρ λίθος ἐν αὐτῇ ἄφθονος, ἐξ οὗ κάλλιστοι
μὲν ναοί, κάλλιστοι δὲ βωμοὶ γίγνονται, εὐπρεπέστατα δὲ θεοῖς ἀγάλματα.
Τι άλλα αγαθά έχει η Αθήνα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
δηλαδή;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Από τον οποίο τι κατασκευάζουν;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
και τι άλλο;
3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4ο
μέρος
Ἔστι δὲ καὶ γῆ ἣ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν , ὀρυττομένη δὲ πολλαπλασίους τρέφει ἢ εἰ σῖτον
ἔφερε. Καὶ μήν ὑπάργυρός ἐστι.
Ποιο άλλο είδος γης έχει η Αθήνα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πόσο αποδοτική είναι;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ποια γη εννοεί;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Γλωσσικές ασκήσεις
1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α στήλης με τις σημασίες τους στη Β στήλη:
Α Β
1. πενία α. φτώχεια
2. γιγνώσκω β. εποχή
3. ἐνταῦθα γ. έσοδο
4. τινές δ. διερευνώ
5. ὀψιαίτατα ε. γνωρίζω
6. ὥρα στ. πάρα πολύ αργά
7. πέφυκε ζ. εδώ
8. σκοπῶ η. είναι από τη φύση της
9. πρόσοδος θ. μερικοί
2. Να αντιγράψετε τις φράσεις στο τετράδιό σας και να δώσετε τη σημασία τους:
α. Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων
β. ὡς γιγνώσκουσι
γ. διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήθους πενίαν
δ. ἐπεχείρησα σκοπεῖν
ε. ἡ χώρα πέφυκεν οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι
Στην
Μερικοί από τους ηγέτες της Αθήνας έλεγαν ότι δήθεν γνωρίζουν το δίκαιο, όμως λόγω της
φτώχειας του λαού αναγκάζονται να είναι πιο άδικοι απέναντι στις (άλλες) πόλεις. Για το λόγο
αυτό επιχείρησα να διερευνήσω αν θα μπορούσαν με κάποιον τρόπο οι πολίτες να συντηρηθούν
από τη χώρα τους. Κι αμέσως, λοιπόν, άρχισα να σχηματίζω την εξής γνώμη, ότι δηλαδή η χώρα
είναι από τη φύση της προικισμένη να παρέχει πάρα πολλούς πόρους. Γιατί οι εποχές εδώ είναι
πάρα πολύ ήπιες· και τα φυτά που σε πολλά άλλα μέρη ούτε καν φυτρώνουν εδώ καρποφορούν.
Και όπως ακριβώς η γη παράγει κάθε λογής αγαθά, έτσι και η θάλασσα γύρω από τη χώρα είναι
πολύ προσοδοφόρα. Και ασφαλώς όσα, βέβαια, αγαθά σε κάθε εποχή δίνουν οι θεοί στους
ανθρώπους, και αυτά όλα εδώ πάρα πολύ νωρίς αρχίζουν, και πάρα πολύ αργά σταματούν.
Επιπλέον, η χώρα έχει και διαρκή αγαθά. Έτσι, από τη φύση υπάρχει σ' αυτήν άφθονο μάρμαρο,
από το οποίο γίνονται πάρα πολύ όμορφοι ναοί, πολύ ωραίοι βωμοί, και πολύ κομψά αγάλματα
για τους θεούς. Υπάρχουν όμως και μερικές περιοχές που, όταν καλλιεργούνται, δεν παράγουν
καρπούς, όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη, μπορούν να θρέψουν πολύ περισσότερους απ'
όσους θα έτρεφαν αν καλλιεργούνταν. Και ασφαλώς έχει κοιτάσματα αργύρου.
4. Νόημα:
Κάποιο Αθηναίοι πολιτικοί, για να δικαιολογήσουν την απολυταρχική και άδικοι συμπεριφορά των Αθηναίων προς τους
συμμάχους, την απέδωσαν στην κακή οικονομική κατάσταση της Αθήνας.
Ο Ξενοφώντας με αφορμή την άποψη αυτή κάνει μία έρευνα και διαπιστώνει το αντίθετο και μάλιστα προβαίνει σε
συγκεκριμένες προτάσεις για την οικονομική ανόρθωση της πόλης. Οι πόροι μπορούν να προέλθουν:
1) Από την εκμετάλλευση της καλλιέργειας της γης που την ευνοεί το ήπιο κλίμα της Αττικής
2) Από την εκμετάλλευση της θάλασσας που μπορεί να θρέψει τους Αθηναίους
3) Από την εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους της χώρας που κρύβει κοιτάσματα αργύρου. αυτός ο πόρος
είναι και ο πιο προσοδοφόρος.
Θεματικός άξονας:
Τρόποι εύρεσης πόρων για την οικονομική ανόρθωση της Αθήνας
Η κακή οικονομία δημιούργησε το συμμαχικό πρόβλημα
Προτάσεις του συγγραφέα για εύρεση οικονομικών πόρων
Συγκεκριμένες προτάσεις εύρεσης πόρων από:
- τη γη
- τη θάλασσα
- τα μεταλλεία
Επεξεργασία – Ερμηνεία:
Η έρευνα του συγγραφέα:
Το θέμα της έρευνας: ο συγγραφέας διερευνά κατά πόσο η αττική γη είναι ικανή να συντηρήσει τον
πληθυσμό της Αθήνας.
Η αφορμή της έρευνας: ο ισχυρισμός κάποιων Αθηναίων ηγετών ότι η αττική γη δεν μπορεί να εξασφαλίσει
τα αναγκαία αγαθά στους πολίτες και γι’ αυτό η πόλη τους ασκεί επεκτατική πολιτική έναντι των άλλων
ελληνικών πόλεων.
Η θέση του συγγραφέα: η αττική γη είναι από τη φύση της ικανή να παρέχει πολλούς πόρους.
Τα επιχειρήματα του συγγραφέα:
Το κλίμα της Αττικής είναι εύκρατο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, από τη μία να παράγουν καρπούς φυτά που
σε άλλες περιοχές ούτε καν φυτρώνουν και, από την άλλη η καρποφορία των φυτών να διαρκεί περισσότερο
σε σχέση με άλλες περιοχές.
Η θάλασσα που περιβρέχει την Αττική είναι πολύ σημαντική πηγή πλούτου.
Το υπέδαφος της αττικής γης είναι πολύ πλούσιο: υπάρχει αφθονία μαρμάρου και αργύρου.
Οι περιοχές που δεν προσφέρονται για καλλιέργεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εξόρυξη ορυκτών και
μεταλλευμάτων.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Α. Κείμενο
Ερωτήσεις για το περιεχόμενο
1. Τι ισχυρίζονται ορισμένοι άρχοντες των Αθηναίων, για να δικαιολογήσουν το ότι αδικούν τους άλλους Έλληνες;
Πώς αντιμετωπίζει αυτόν τον ισχυρισμό ο Ξενοφώντας και ποια επιχειρήματα προβάλλει, για να στηρίξει την
άποψή του;
2. Ο Ξενοφών περιγράφει την Αττική ως τόπο με ιδανικό κλίμα και εξαιρετικές δυνατότητες και προοπτικές
ανάπτυξης. Ποιες από αυτές πιστεύετε ότι έχουν αξιοποιηθεί από τους σύγχρονους Έλληνες, ποιες έχουν
παραμεληθεί και ποιες έχουν χαθεί για πάντα;
3. Λαμβάνοντας υπόψη όσα γνωρίζετε από το μάθημα της Ιστορίας να αναφέρετε άλλους τομείς οικονομικής
δραστηριότητας στους οποίους διακρίθηκαν οι Αθηναίοι. Ποιοι γεωγραφικοί και άλλοι παράγοντες πιστεύετε ότι
τους έστρεψαν σε αυτούς;
4. Με βάση όσα λέει ο Ξενοφώντας, ποια συμπεράσματα εξάγονται για την οικονομία της πόλης;
5. Ποια επαγγέλματα ευνοούσε η αττική γη, όπως την περιγράφει ο Ξενοφώντας;
6. Ποια είναι αυτά που περιγράφονται στο κείμενο και κάνουν την Αθήνα ξεχωριστή;
5. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἡ γῆ
γεωργέω-ῶ: 1. καλλιεργώ τη γη 2. ασχολούμαι με κάτι
ὁ γεωτόμος: αυτός που κόβει/ανοίγει το έδαφος, που ασκεί τη γεωργία
έγγαιος: 1. εγχώριος, ντόπιος, 2. εντός της χώρας (αντών.: υπερόριος), 3. τα ακίνητα πράγματα μέσα σ' ένα
κτήμα, η κτηματική περιουσία
γεώδης (ν.ε. γαιώδης): αυτός που έχει τη σύσταση ή το χρώμα της γης, χωματένιος
ὁ, ἡ γηγενής, τό γηγενές: ντόπιος, ιθαγενής μιας χώρας (συνών: αυτόχθων αντών.: πρόσφυγας, έποικος, ξένος)
ὁ γεωπόνος: 1. α.ε. ο γεωργός, 2. ν.ε. ο επιστήμονας που έχει ειδικευτεί στη γεωπονία, που ασχολείται με τον
προγραμματισμό της ανάπτυξης και βελτίωσης της γεωργικής παραγωγής
ὁ γεωγράφος: 1. α.ε. αυτός που περιγράφει τη γη, 2. ν.ε. ο επιστήμονας που έχει ειδικευτεί στην έρευνα,
περιγραφή και μελέτη της γης
ἡ γεωμετρία: 1. α.ε. η μέτρηση της γης, 2. ν.ε. κλάδος των μαθηματικών που ασχολείται με τις ιδιότητες του
χώρου, τα μεγέθη επιφανειών και όγκων και τις μεταξύ τους σχέσεις
επίγειος: 1. αυτός που βρίσκεται πάνω στη γη (συνών.: γήινος), 2. αυτός που σχετίζεται με τον υλικό, τον
ορατό κόσμο σε αντιδιαστολή προς τον πνευματικό, τον υπερβατικό κόσμο (συνών.: γήινος,
κοσμικός, αντών.: ουράνιος, υπερκόσμιος)
έγγειος: συνων.: έγγαιος
μεσόγειος: 1. αυτός που βρίσκεται μακριά από τη θάλασσα, στο εσωτερικό μιας χώρας (συνών.: ηπειρωτικός,
χερσαίος, στεριανός, αντών.: παράλιος, παράκτιος, παραθαλάσσιος , 2. τα μεσόγεια: η ενδοχώρα,
το εσωτερικό μιας χώρας
υπόγειος: 1. αυτός που βρίσκεται ή γίνεται κάτω από το έδαφος, κάτω από την επιφάνεια της γης, 2. το
υπόγειο: διαμέρισμα οικίας ή κτίσμα του οποίου το δάπεδο βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του
εδάφους (συνών.: κατώ(γ)ΐ, αντών.: ανώγειο, ανώ(γ)ι)
γεωλόγος: ο επιστήμονας που ασχολείται με τη γεωλογία, δηλ. που μελετά τη φυσική ιστορία της γης.
γεώτρηση: 1. η διάνοιξη βαθιάς τρύπας στο έδαφος για τη θεμελίωση μεγάλων τεχνικών έργων ή για την
ανακάλυψη και εκμετάλλευση νερού ή πετρελαίου.
γεωτρύπανο: εργαλείο για το τρύπημα εδάφους κατά τις γεωτρήσεις
γεωδυναμική: κλάδος της γεωλογίας που ερευνά τις μεταβολές στη διαμόρφωση του φλοιού της
γης
γεωπολιτικός: αυτός που αναφέρεται στη γεωπολιτική, η οποία μελετά τις σχέσεις ανάμεσα στα γεωγραφικά
δεδομένα και την πολιτική μιας χώρας
γηπεδούχος: η ομάδα (π.χ. ποδοσφαίρου) που αγωνίζεται στο γήπεδό της
περίγειο: το κοντινότερο προς τη γη σημείο της τροχιάς ουράνιου σώματος (αντών.: απόγειο)
απόγειο: 1. η μέγιστη απόσταση ενός ουράνιου σώματος (κυρίως του ήλιου ή της σελήνης από τη γη,
2. μτφ. το ύψιστο σημείο ακμής, το αποκορύφωμα (συνών.: ζενίθ)
υδρόγειος: αυτός που αποτελείται από γη και νερό (π.χ. υδρόγειος σφαίρα)
ισόγειος: αυτός που βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο/ύψος με το έδαφος (αντών.: ανώγειος, υπόγειος)
υπέργειος: αυτός που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της γης, πάνω από το επίπεδο του εδάφους (αντών.:
υπόγειος, επίγειος)
απογειώνω: 1. υψώνω από το έδαφος (συνήθως απογειώνομαι), 2. οδηγώ σε ύψιστη συγκίνηση, αποσπώ από την
πραγματικότητα κάποιον προκαλώντας του μεγάλη ευχαρίστηση (συν.: εκστασιάζομαι)
προσγειώνω: 1. (για πτητικές μηχανές) φέρνω αεροσκάφος στο έδαφος (αντών.: απογειώνω), 2. μτφ.
επαναφέρω κάποιον στην πραγματικότητα, 3. προσγειώνομαι: κατεβαίνω από τον αέρα στο
έδαφος, 4. προσγειώνομαι μτφ.: αφήνω τις ονειροπολήσεις αντιμετωπίζω την πραγματικότητα
6. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἡ γῆ
Ασκήσεις:
1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους, όπως παρατίθεται στη στήλη Β.
Α Β
1. υδρόγειος α. που είναι στο εσωτερικό μιας χώρας
2. ισόγειος β. το κοντινότερο στη γη σημείο της τροχιάς ουράνιου
σώματος
3. μεσόγειος γ. που αποτελείται από γη και νερό
4. υπέργειος δ. που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της γης
5. απόγειο ε. η μέγιστη απόσταση ουράνιου σώματος από τη γη
6. περίγειο στ. που βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το έδαφος
2. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με την κατάλληλη λέξη από το Λεξιλογικό
Πίνακα.
α. Οι Αθηναίοι υποστήριζαν ότι ήταν ……………………………………..
β. Ο …………………………………….. δίνει συμβουλές στους αγρότες για τις καλλιέργειες.
γ. Ο στρατός στρατοπέδευσε πάνω σε ένα ……………………………………..
δ. Η φετινή παραγωγή των …………………………………….. μειώθηκε εξαιτίας των άσχημων καιρικών
συνθηκών.
ε. Η …………………………………….. θέση μιας χώρας καθορίζει και την εξωτερική πολιτική της.
στ. Η …………………………………….. για την ανεύρεση πετρελαίου ήταν άκαρπη.
3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω προτάσεων με συνώνυμές τους από το
λεξιλογικό
πίνακα του βιβλίου.
α. Οι πατάτες Νευροκοπίου είναι άριστης ποιότητας.
……………………………………..
β. Οι ντόπιοι κάτοικοι της πόλης αντιδρούσαν στην εγκατάσταση των ξένων.
……………………………………..
γ. Οι αγρότες διαμαρτύρονται διεκδικώντας καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους.
……………………………………..
δ. Ο άνθρωπος αρέσκεται στις υλικές απολαύσεις και στα εγκόσμια αγαθά.
……………………………………..
ε. Η ομάδα την επόμενη Κυριακή παίζει στην έδρα της.
……………………………………..
7. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Β2. Ετυμολογικά
Ασκήσεις:
1. Να αντιστοιχήσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α με την κατηγορία στην οποία ανήκουν από τη στήλη Β.
Α Β
α. διαφθορεύς
β. Ἡρακλείδης 1. παρώνυμο
γ. λεοντιδεύς 2. εθνικό
δ. νησιώτης 3. πατρωνυμικό
ε. Λαερτιάδης 4. γονεωνυμικό
στ. Πηλείδης
ζ. Δήλιος
η. Λαρισαῖος
θ. Ἀργεῖος
2. Να κατατάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά σε μια από τις κατηγορίες του πίνακα: σκαπανεύς, Ἀβδηρίτης, Ἀτρείδης,
Ἀσκληπιάδης, Θηβαῖος, δεσμώτης, Κυψελίδης, ἀγρότης, Ἀσιανός, Μήλιος, Σταγειρίτης
παρώνυμο εθνικό πατρωνυμικό γονεωνυμικό
3. Να γράψετε το θέμα και την παραγωγική κατάληξη των παρακάτω λέξεων
ΛΕΞΗ ΘΕΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ
1. ὀφειλέτης
2. στρατιώτης
3. Ἀμοργίνος
4. Πολίτης
5. Χαλκεύς
6. ἐρημίτης
7. ἐρωτιδεύς
8. νησιώτης
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
……………………………………….
Του
Θεμιστοκλέους
βεβαίως
βεβαίως!!!
8. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Ο πλούτος της αττικής γης
Γ. Γραμματική
2. Οριστική Ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των
βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο
χρονικό θέμα
του ρήματος τις καταλήξεις του
Ενεστώτα
Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα των φωνηεντόληκτων
ρημάτων, (δηλαδή των ρημάτων που έχουν χαρακτήρα
φωνήεν)
παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα
ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε
το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το
-σ-
και λέγεται χρονικός χαρακτήρας.
λύ- ω
λύ- εις
λύ- ει
λύ- ομεν
λύ- ετε
λύ- ουσιν
λύ-σ-ω
λύ-σ-εις
λύ-σ-ει
λύ-σ-ομεν
λύ-σ-ετε
λύ-σ-ουσιν
Τα αφωνόληκτα ρήματα, όσα δηλαδή έχουν χαρακτήρα:
χειλικό: π, β, φ
ουρανικό: κ, γ, χ
οδοντικό: τ, δ, θ
ενώνουν τον χαρακτήρα με το -σ- του μέλλοντα και σχηματίζονται με τις εξής μεταβολές:
ΑΦΩΝΟΛΗΚΤΑ
ΟΥΡΑΝΙΚΟΛΗΚΤΑ ΧΕΙΛΙΚΟΛΗΚΤΑ ΟΔΟΝΤΙΚΟΛΗΚΤΑ
κ, γ, χ, -ττ , -σσ, - ζ + σ = ξ
διώκω, λέγω, ἄρχω,
πράττω
π, β, φ, πτ, μπ + σ = ψ
τρέπω, τρίβω, γράφω, βλάπτω,
πέμπω
τ, δ, θ μερικά σε -ττω, -ζω και -ίζω +
σ = σ
πείθω, σχίζω
πρά-ξ-ω
πρά-ξ-εις
πρά-ξ-ει
πρά-ξ-ομεν
πρά-ξ-ετε
πρά-ξ-ουσιν
γρά-ψ-ω
γρά-ψ-εις
γρά-ψ-ει
γρά-ψ-ομεν
γρά-ψ-ετε
γρά-ψ-ουσιν
πεί-σ-ω
πεί-σ-εις
πεί-σ-ει
πεί-σ-ομεν
πεί-σ-ετε
πεί-σ-ουσιν
Σημείωση: τα ρήματα που έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ, τελειώνουν σε -ίζω και έχουν
περισσότερες από δύο συλλαβές σχηματίζουν το μέλλοντα σε -ιῶ:
π,χ. νο-μί-ζω > νομιῶ
κο-μί-ζω > κομιῶ
