การสัมภาษณ์เพื่องานวิทยุ เทคนิคและรูปแบบการสัมภาษณ์

1. การสัมภาษณ์เพื่อ งานวิทยุกระจายเสียง อาจารย์สกุลศรี ศรีสารคาม

5. ลักษณะของรายการสัมภาษณ์ รายการสัมภาษณ์ออกอากาศสด สัมภาษณ์แบบบันทึกเสียงล่วงหน้า การสัมภาษณ์ทางโทรศัพท์ เชิญผู้ให้สัมภาษณ์มาออกอากาศสดที่ห้องส่ง ทุกฝ่ายต้องมั่นใจ และมีความชำนาญ และมีไหวพริบดี เพราะต้องไม่เกิดควาผิดพลาด และให้เวลาเป็นไปตามกำหนด คุณภาพเสียงจะไม่ค่อยดี แต่ใช้ในกรณีเร่งด่วน ฉุกเฉิน และผู้ให้สัมภาษณ์ที่ไม่สะดวกมาร่วมรายการ เชิญผู้ให้สัมภาษณ์มาอัดเทปรายการไว้ล่วงหน้า ข้อดีคือสามารถแก้ไขข้อผิดพลาดได้ และตัดต่อให้พอดีกับเวลาออกอากาศได้

13. เทคนิคในการสัมภาษณ์ ต้องเป็นคน “ควบคุม” การสัมภาษณ์ อย่าปล่อยให้ผู้ให้สัมภาษณ์พาเรา นอกเรื่อง มีอิทธิพลเหนือเรา ระวังและคิดตามสิ่งที่เขาพูดเสมอ จริงไหม ? เชื่อได้ไหม ? ต้องถามอะไรเพิ่มไหมเพื่อให้กระจ่าง ? ต้อง อธิบายไหม ? ถามตัวเองเช่นนี้เสมอเวลาสัมภาษณ์ คนสัมภาษณ์ต้องแน่นในกรอบคำถาม และประเด็นที่ต้องการหาคำตอบ หาวิธีดึงคนให้สัมภาษณ์ให้พูดเรื่องที่ต้องการข้อมูลให้ได้ เป็นธรรมชาติ อย่างเกร็ง อย่ากลัวคนให้สัมภาษณ์ ถ้าเจอคนให้สัมภาษณ์ที่มีปัญหา ต้องควบคุมอารมณ์ และต้องมีไหว พริบแก้ไขสถานการณ์

14. เทคนิคในการสัมภาษณ์ ในการคุยเรื่องเฉพาะ อาจมีศัพท์เฉพาะ ผู้สัมภาษณ์ต้องรู้จักคำเหล่านั้น ไว้ด้วย เพื่ออธิบายให้คนฟัง หรือ รู้ว่า ต้องถามซ้ำให้ผู้ให้สัมภาษณ์ อธิบายคำเฉพาะนั้นให้ชัดเจนขึ้น “อย่าคิดว่าคนฟังรู้ทุกอย่าง” จำไว้ว่า การสัมภาษณ์เพื่องานวิทยุคุณต้องการ “เสียง soundbite” เพื่อนำไปออกอากาศได้ ตั้งระวังเรื่อง คุณภาพของเสียง เนื้อหาที่ กระชับ สามารถใช้ได้เป็นก้อน สั้น ได้ใจความ อะไรคือ soundbites: - เสียงที่ตอบโจทย์สำคัญของคำถาม ที่คนต้องรู้มากที่สุด - เสียงที่เป็นหัวใจของเรื่อง - คำพูดที่เป็นคำ Quote ได้ - สร้างสีสัน หรืออธิบายเรื่องได้

15. เทคนิคในการสัมภาษณ์ สิ่งสำคัญอีกอย่างที่ต้องจำไว้คือ “ ข้อมูลดีๆ อาจมาหลังจบการสัมภาษณ์” ดังนั้น ทุกครั้งที่จบการสัมภาษณ์ ให้พูดคุยประเด็นที่ยังสงสัย หรือ อยากเพิ่มเติม หรืออื่นๆ กับผู้ให้สัมภาษณ์ต่ออีกเล็กน้อย โดยยังไม่ปิด เครื่องอัดเสียง อาจได้ข้อมูลเพิ่มเติมก็ได้ พยายามอย่าถามคำถามที่ซับซ้อน หรือ มีหลายๆ คำถามอยู่ในการถาม ครั้งเดียว คนตอบอาจตอบไม่ครบ และ งงได้ ฟังคำตอบ ตั้งใจ คิดถาม .. คำถามที่เตรียมมาอาจยืดหยุ่น และ ปรับเปลี่ยนให้เหมาะตามข้อมูลที่ได้

16. เทคนิคในการสัมภาษณ์ คำถามส่วนใหญ่ควรเป็นคำถามเปิดเพื่อได้ข้อมูล คำถามปิดใช้เพื่อ confirm ข้อมูล ข้อเท็จจริง ปลายปิด ปลายเปิด คุณตั้งใจมาทำอาชีพนี้ตั้งแต่เด็กใช่ไหม ? อะไรคือแรงบันดาลใจให้คุณเลือกอาชีพนี้ ? คุณลำบากมากใช่ไหมในการต่อสู้กับการตัดไม้ทำลายป่า ? การทำงานปกป้องพื้นป่าต้องเจออุปสรรคอะไรบ้าง ? เต้น cover มานานแล้วใช่ไหม เริ่มต้นเต้น cover ตั้งแต่เมื่อไร ทำไมถึงมาเริ่ม นโยบายนี้จะช่วยพัฒนาการศึกษาไทยใช่ไหม นโยบายนี้จะช่วยพัฒนาการศึกษาไทยอย่างไร

17. เทคนิคในการสัมภาษณ์ พยายามอย่าถามคำถามชี้นำ ... คือคำถามที่เรารู้ว่า คำตอบต้องเป็นแบบนี้ แล้วถามเพื่อให้เขาพูดออกมาตามที่เราต้องการ เพราะนั่นปิดกั้นการได้มาซึ่งความคิด ความรู้สึกจริงๆ เช่น คุณไม่พอใจที่เขาไม่รับเป็นพ่อเด็กใช่ไหม คุณเชื่อว่ารัฐบาลทำผิดใช่ไหม หลีกเลี่ยงพวกคำถามที่รู้อยู่แล้วว่าต้องตอบอะไร คำถามที่โจ่งแจ้ง เกินไป เช่น คุณรู้สึกอย่างไรที่ชนะเลิศ ( ก็ต้องตอบว่ามีความสุข ดีใจ ภูมิใจ ) แต่ถ้าถามว่า .... คุณมองว่าการชนะเลิศจะทำให้เกิดโอกาสอะไรต่อไป ในอนาคต ? ( จะได้ข้อมูลอื่นๆ มากกว่า )

18. เทคนิคในการสัมภาษณ์ ความถูกต้องเป็นเรื่องสำคัญ เพราะฉะนั้น - ควรมีการเช็คข้อมูลพื้นฐานมากก่อน - เช็คข้อมูลสถิติ ตัวเลขต่างๆ กับผู้ให้สัมภาษณ์อีกครั้งเพื่อความแน่ใจ ถ้าสัมภาษณ์แบบตัวต่อตัว ต้องสังเกต - อารมณ์ ความรู้สึก และ อวัจนภาษาของผู้ให้สัมภาษณ์ด้วย ระวังเรื่องคุณภาพของเสียง - ใช้ mic ให้ถูกวิธี - เช็คเสียงก่อนเข้ารายการให้ดี - ถ้าสัมภาษณ์โทรศัพท์ ต้องพยายามให้ได้เสียงที่ชัดที่สุด - สัมภาษณ์นอกสถานที่ ระวังเสียงบรรยากาศรอบข้าง ต้องสังเกต และ รู้จักพื้นที่ที่สัมภาษณ์ เพื่อสามารถบันทึกเสียงที่ดีที่สุดมากได้

19. รายการสนทนา เป็นการพูดคุยระหว่างผู้ร่วมรายการ และผู้จัดรายการ โดยมีลักษณะเท่าเทียมกัน ต่างฝ่ายต่างให้ข้อมูล แลกเปลี่ยนความเห็น