ยุทธศาสตร์การปรับตัวองค์กรสื่อสู่ Convergence Media กรณีศึกษา เครือเนชั่น เดลินิวส์ และเครือผู้จัดการ โดย อศินา พรวศิน และ สกุลศรี ศรีสารคาม

1. งานวิจัยเรื่องยุทธศาสตร์การปรับตัวองค์กรสื่อสู่
Convergence Media
กรณีศึกษา เครือเนชั่น
เดลินิวส์ และเครือผู้จัดการ
อศินา พรวศิน และ สกุลศรี ศรีสารคาม

2. ความเป็นมาและความสาคัญของปัญหา
• หลายองค์กรมีการปรับตัวเพราะเทคโนโลยีที่เปลี่ยน พฤติกรรมการ
รับสารเปลี่ยน ยอดขายสิ่งพิมพ์ที่ลดลง
• วิธีการที่หลายองค์กรสื่อในโลกเลือกคือ "convergence"
• ในประเทศไทยมีหลายองค์กร 1. ขยาย platform สื่อเพิ่ม
2. หลอมรวมสื่อที่มีอยู่เดิม ซึ่งมีการปรับโครงสร้างและ รูปแบบการ
ทางานที่ต่าง
วิจัยนี้ต้องการศึกษาแนวทางในการกาหนดนโยบาย
และยุทธศาสตร์การหลอมรวมสื่อขององค์กรสื่อใน
ประเทศไทยเป็นอย่างไร และมีวิธีการอย่างไร

3. วัตถุประสงค์ในการวิจัย
• เพื่อศึกษาแนวทางในหลอมรวมสื่อในการผลิตและเผย แพร่ข่าว
(Convergence Newsroom) ได้แก่
• นโยบายและการกาหนดรูปแบบทิศทางการพัฒนา Convergence
Newsroom
• กระบวนการทางานระหว่างกองบรรณาธิการและทีมงานของแต่ละ
Platform
• การปรับตัวในการปฏิบัติงานของผู้สื่อข่าว
• รูปแบบวิธีการในการผลิตข่าวและเผยแพร่ข่าวแบบมัลดิมีเดียในลักษณะ
ข้ามสื่อ (cross-platform)
• เพื่อศึกษาการตอบรับและทัศนคติของบรรณาธิการข่าว และผู้สื่อข่าวต่อการ
เปลี่ยนผ่านสู่ Convergence Newsroom

4. กรอบแนวคิด

5. ระเบียบวิธีวิจัย
การเก็บ สัมภาษณ์เชิงลึก: ผู้บริหารระดับสูง
บรรณาธิการ ผู้สื่อข่าว + วิเคราะห์เอกสาร
ข้อมูล และทาแบบสอบถาม
ระเบียบวิธีวิจัย เครือเนชั่น :6 กี่คน
ประชากร เครือผู้จัดการ: 6 คน
เดลินิวส์: 6คน
สัมภาษณ์ผู้บริหารระดับสูง (ดูนโยบาย) --> สัมภาษณ์ผู้
การเก็บ บริหาระดับกลาง/บก/ ผู้สื่อข่าว (การปฏิบัติ) --->
ข้อมูล แบบสอบถาม re-check ข้อมูล

6. การวิเคราะห์ผลข้อมูล
ความร่วมมือของกองบรรณาธิการ ในการตอบโจทย์การเป็น
Convergence Media ขององค์กร
เดลินิวส์ ผู้จัดการ เนชั่น
การหาข่าว น้อย ปานกลาง มาก
การผลิตข่าว ปานกลาง มาก มาก
การใช้ Content ร่วมกัน ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง
เผยแพร่/โปรโมท ข่าว มาก ปานกลาง มาก
ร่วมกัน

7. Nation's convergence newsroom
• องค์กรในเครือเนชั่นแบ่งออกเป็น 6 สื่อ ได้แก่ The Nation กรุงเทพธุรกิจ
คมชัดลึก เนชั่นสุดสัปดาห์ สานักข่าวเนชั่น และ Nation Channel (NBC)
• มีการทางานข่าวรวมกันระหว่างสือ โดยที่มี “ถังข่าว” ที่ทุกสื่อสามารถเข้า
่
มาหยิบ “ข่าว” จากใน “ถังข่าว” ไปใช้ได้
• “ถังข่าว” ที่ว่านี้ มีสานักข่าวเนชั่น (Nation News Agency: NNA) เป็น
หน่วยงานหลักที่จะทาข่าวทัวไป (ข่าวทัวไป ข่าวการเมือง และข่าวอาญชา
่ ่
กรรม) ป้อน (ขาย) ให้กับสือในเครือเนชั่น
่
• นอกจากสานักข่าวเนชั่นจะผลิตข่าวป้อนสือในเครือแล้วสานักข่าวเนชั่น
่
ปัจจุบันยังมีช่องทางการสื่อสารเพื่อเผยแพร่ข่าวของสานักข่าวเนชั่นผ่านสือ
่
สังคม (Social Media) ของตัวเองในรูปของการายงานข่าวสั้น ข่าวด่วน ข่าว
Breaking News ให้กับคนชุมชนข่าวของสานักข่าวเนชัน (NNA’s News
่
Community) ได้แก่ Facebook
(https://www.facebook.com/nnanews24) และ Twitter (@nnanews)

8. Nation's convergence newsroom
• นักข่าว 1 คน สามารถทาข่าวชิ้นเดียวแต่ออกมาได้หลายรูปแบบ อย่าง
น้อยๆ 3 รูปแบบ คือ text รูปภาพนิ่ง และภาพเคลือนไหว (VDO clip) --
่
> ซึ่งนักข่าวจะต้องสามารถทางานได้หลายอย่างในเวลาเดียวกัน
(multi-platform/ multi-journalist)
• สิ่งที่อยู่ใน “ถังข่าว” ไมได้มเฉพาะเพียงแต่ “ข่าว” ที่เป็นตัวอักษร (Text)
ี
เท่านั้น แต่ยังมีข่าวในรูปของ “วีดีโอ” (Video) คลิปวีดีโอ (VDO Clip)
และ “ภาพนิ่ง” (Photo) ที่พร้อมให้ทกสื่อหยิบไปใช่ต่อยอดได้
ุ
• ช่องทางในการนาเสนอ “ข่าว” (Platform) ไปยัง “ผู้รับสาร” (ผู้อ่าน/
ผูด)
้ ู
o สื่อดั้งเดิม (Traditional Media) ของสื่อตัวเอง
o สื่อใหม่ (New Media) ที่ทกสื่อต้องมี ได้แก่ website และ
ุ
Application บน smart phone และ tablet
o สื่อสังคมออนไลน์ (Social Media) ได้แก่ Facebook Twitter และ
YouTube

9. Nation's convergence newsroom

10. Dailynews' convergence newsroom
• เดลินวส์ใช้วิธการปรับโครงสร้างองค์กร
ิ ี
o ด้วยการเพิ่ม platform
o ใช้ทมงานหลักจากทีมงานเดิมของหนังสือพิมพ์
ี
o ให้ความสาคัญกับบุคลากร
o สร้างความเข้าใจและกระตุ้นความร่วมมือ
o ให้การสนับสนุนทั้งการอบรม พัฒนาทักษะ
o ให้ค่าตอบแทนพิเศษเพื่อจูงใจให้ปรับการทางานทีต้องผลิตเนื้อหา
่
ได้หลายรูปแบบเพือหลายช่องทาง
่
• กลยุทธ์ในการปรับองค์กรทีสาคัญ คือ การสร้างความเข้าใจต่อการ
่
เปลี่ยนแปลงและทาให้คนในองค์กรยอมรับ
แนวทางการปรับเปลี่ยน

11. Dailynews' convergence newsroom
• หนังสือพิมพ์เดลินิวส์​มี Platform ในการนาเสนอข่าวสู่ผู้รบสาร 3
ั
ช่องทางหลัก ได้แก่ หนังสือพิมพ์​ เว็บไซต์ และทีวดาวเทียม
ี
• มีการปรับตัวทั้งในระดับหัวหน้าข่าว รีไรท์เตอร์​ และนักข่าว
• นักข่าวภาคสนามยังคงทางานข่าวตามปกติ มีเพียงแต่ปริมาณงานที่
เพิมมากขึ้น และต้องส่งข่าวเร็วขึ้น
่
• นักข่าวภาคสนามจะต้องส่ง “ข่าวสั้น” สาหรับขึ้นเว็บเข้ามาทีออฟฟิศ
่
ก่อน จากนั้นค่อนส่งข่าวที่จะลงหนังสือพิมพ์ในวันร่งขึ้นเข้ามา โดยข่าว
จากงานเดียวของนักข่าวคนเดียวกัน จะถูกส่งเข้ามาเก็บใน “ถังข่าว” ที่
แยกจากกัน คือ ถังข่าวสาหรับเว็บไซต์​และ ถังข่าวสาหรับหนังสือพิมพ์​

12. Dailynews' convergence newsroom
• รีไรท์เตอร์”​ มีบทบาทสาคัญในการ “คัดเลือก”​ / “หยิบ” ข่าวจากถังข่าว
ไปใช้ โดยรีไรท์เตอร์จะหน้าที่เหมือน “บก.เว็บข่าว”
• รีไรท์เตอร์จะทางานประสานกับหัวหน้าข่าวแต่ละโต๊ะ และสานักข่าว
ภูมิภาคของเดลินวส์ทกระจายอยู่ทั่วประเทศ
ิ ี่
• “เว็บไซต์ “​ข่าวเดลินวส์”​ ไม่มีทีมงานข่าว แต่จะใช้กองบรรณาธิการของ
ิ
หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ทาข่าวป้อนให้
• “รีไรท์เตอร์”​ เป็นกาลังสาคัญของการทาข่าวป้อน “เดลินิวส์ทว” โดย
ี ี
“เดลินวส์ทว” มีทีมข่าว แต่เน้นทาข่าวเจาะ ข่าวสืบสวน สาหรับข่าว
ิ ี ี
ทั่วไปใน “เดลินวส์ทว” จะเป็นข่าวที่มาจาก “ถังข่าว”​ ที่ผ่านมาคัดเลือก
ิ ี ี
โดย “รีไรท์เตอร์” ยกเว้นแต่กรณีที่ข่าวนั้นเป็นประเด็นสาคัญ ทีมงาน
ข่าวทีวี กับทีมงานข่าวหนังสือพิมพ์จะถูกส่งไปทาข่าวชินเดียวร่วมกัน
้

13. Dailynews' convergence newsroom

14. Manager's convergence newsroom
• Convergence Newsroom ของเครือผู้จดการ เริ่มต้นจากรากฐานของการ
ั
ทางานในรูปแบบของ “กะทะข่าว” เมื่อ 10 ปีที่แล้ว
• เครือผู้จัดการให้ความสาคัญกับการนาเสนอข่าวบนเว็บไซต์ “ผู้จัดการ
ออนไลน์” หรือ www.manager.co.th อย่างมาก ถึงขนาดตั้งทีมงาน
ขึ้นมาใหม่เพื่อทาข่าวป้อนสือออนไลน์โดยเฉพาะ
่
• เป็นครั้งแรกที่องค์กรสื่อมีการลงทุนตั้งทีมงานแยกต่างหากขึ้นมาเพือผลิต
่
ข่าวป้อนออนไลน์อย่างชัดเจน
• กองบรรณาธิการของ “ผู้จัดการออนไลน์” จึงเป็นกาลังหลักในการทาข่าว
รายวันป้อนขึ้นเว็บไซต์ ซึ่งเครือผู้จัดการถือว่าเป็น “กะทะข่าว” ของทั้ง
เครือ

15. Manager's convergence newsroom
• การปรับเปลี่ยนล่าสุดของเครือผู้จัดการ
• Go Digital เต็มตัวอีกครั้ง
• รวบกองบก.นสพ.ASTV รวมเข้ากับ กองบก.ผู้จัดการออนไลน์​
(www.manager.co.th)
• ยุติการผลิต "ผู้จัดการรายเดือน"
• ยุติการผลิต Positioning ฉบับกระดาษ (ฉบับสุดท้าย = ส.ค.2555)
• Positioning on iPad
• มีการทางานประสานกันระหว่างกองบก.นสพ.+web+TV (ประเด็นข่าว/
การทาข่าว/ การเผยแพร่ข่าว)

16. Manager's convergence newsroom

17. ทัศนคติต่อการปรับองค์กร
Vision ---> Policy ----> Action
• เริ่มจากวิสัยทัศน์ผู้นาองค์กร
• สู่การกาหนดเป็นนโยบายองค์กร
• นาไปสู่การปฏิบัติจริง โดยผู้นาทา(ให้ดูเป็นตย.)ก่อน
• แรกๆ มีแรงต่อต้าน
• เริ่มจากคนที่สนใจ และมีทักษะก่อน
• "ไม่ปรับตัว ก็อยู่ไม่ได้"
• เพิ่มมูลค่าให้ผู้ทา (นักข่าว/ช่างภาพ)
• หวังเพิ่มรายได้ให้องค์กร
• หลังจากนั้นทาแล้วสนุก เห็นผล จึงทาต่อ

18. วิเคราะห์การ convergence
แผนภูมิตามทฤษฎี convergence continuum
Situational
เครือเนชัน
่ cooperation
เครือผู้จัดการ ระดับความร่วมมือเพิ่มถึง
content sharing สาหรับ
เดลินิวส์ การรายงาน บางข่าว และ
กับ บางทีมงาน

19. วิเคราะห์การ convergence
Cross-media production process =
integrate more than 1 media
information- distribution
production
gathering promotion
• แต่ละองค์กรมีการพัฒนา "Multi-Skilled Journalist"
• ทั้งสามองค์กรเน้น 1 คนทาได้หลายอย่าง + มีบุคลากรกลางเช่น รีไรเตอร์/บก.
เป็น Multi-skilled ทาหน้าที่แปลงข้อมูลสาหรับหลาย plaform
• ใช้การอบรม workshop และ on-the job training ในการพัฒนา multi-skilled
• Multi-skilled สามารถทาได้ทั้ง 3 ขั้นตอนในกระบวนการทาข่าว
• Multi-platform vs cross-media มีทั้ง 3 องค์กรแล้วแต่สถานการณ์ข่าว และ
ระดับการปรับตัวของผู้สื่อข่าว รวมถึงโครงสร้างการทางานที่สนับสนุนการร่วมมือ
กันทา

20. วิเคราะห์การ convergence
ทั้งสามองค์กรมีลักษณะของการใช้งานรูปแบบของการทางานระหว่าง
platform ที่แตกต่างทั้งในลักษณะเป็น Multi-platform และ Cross-
media production แล้วแต่สถานการณ์ข่าว
การทางานภายในแต่ละสื่อเองมีการใช้ platform ที่หลากหลาย
เครือเนชั่น และในการทางานของผู้สื่อข่าวจะมีการหาข่าว ผลิตข่าว และ
พัฒนา content ในลักษณะ cross-platform = กระบวนการ
ทางานSingle-reporter multiplatform journalism
การทางานระหว่างทีมรายวัน-ออนไลน์ ร่วมกับทีมข่าวโทรทัศน์
เครือผู้จัดการ มีการแบ่งปันข้อมูลกันบ้างในบางข่าว มีการขอเนื้อหาที่
ผู้สื่อข่าวไปทาแล้วมาปรับใช้ในแต่ละ platform พร้อมกับมีการ
cross-promotion
เดลินิวส์ เดลินิวส์ รูปแบบค่อนข้างเป็นในทิศทางของการทาในลักษณะ
multi-platform โดยมีรีไรเตอร์ปรับเนื้อหาเพื่อนาเสนอออกไป
(เป็นลักษณะ hard-drive journalism )

21. วิเคราะห์การ convergence
การทางาน cross-platform ขององค์กรทั้งสามทาให้เกิดกระบวนการ หลวมรวม
ในกระบวนการทางาน (production convergence) ตามทฤษฎี Convergence
Continuum ดังนี้
• Multimedia convergence: คือกระบวนที่ผู้สื่อข่าวพัฒนาความสามารถในการ
รายงานและนาเสนอเนื้อหาได้หลายสื่อหลายช่องทาง
• Situational cooperation ระดับความร่วมมือที่แตกต่างกันไปตามสถานการณ์
ของการทาข่าว
Routine Work Special Project
•ความร่วมมือในกระบวนการทาข่าว •เหตุการณ์ข่าวที่สาคัญระดับความ
จะอยู่ในขั้นตอนการหาข่าวและ ร่วมมือจะเพิ่มมากขึ้นอย่างชัดเจน
เผยแพร่ข่าวมาก และสามารถขยับไปถึงขั้น Content
•ลักษณะเป็นการแบ่งปันข้อมูลข่าว Sharing ได้ในระยะสั้นๆ
เพื่อนาไปต่อยอด

22. สรุปแนวทางการกาหนดกลยุทธ์ Convergence
Media
การกาหนดนโยบาย/กลยุทธ์เพื่อการ Convergence Media
ควรตอบโจทย์ 4 เรื่องนี้เพื่อวางแนวนโยบายที่เหมาะสม
technical structural Production Media Cultural
convergence convergence Convergence Convergence
• รูปแบบการปรับ • รูปแบบการทางาน
•ระบบ infrastructure กระบวนการทางาน •การปรับทัศนคติใน
โครงสร้างบุคคลากร สร้างความเข้าใจระหว่าง
• ระบบการแชร์ข่าว การทางาน การไหลของข่าว และ
รูปแบบวิธีการร่วมมือ สื่อที่ต่างกัน ทะลาย
• เทคโนโลยีในการผลิต • ตาแหน่งหน้าที่ กาแพงความคิดเเก่า -->
กัน แบบ cross-
ข้ามสื่อ พร้อมร่วมมือกัน
•การพัฒนา Multi-skill platform production
•วิธีการ merge แต่ละ
platform
Model of Convergence Newsroom
ต่างกันตามแต่ละองค์กร

23. Thank You!