Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế nông nghiệp với đề tài: Nghiên cứu các giải pháp tạo việc làm bền vững cho lao động nông thôn tỉnh Thái Nguyên, cho các bạn có thể tham khảo

1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
TRI U ð C H NH
NGHIÊN C U CÁC GI I PHÁP
T O VI C LÀM B N V NG CHO LAO ð NG
NÔNG THÔN T NH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Kinh t Nông nghi p
Mã s : 62.31.10.01
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. PGS.TS. Vũ ðình Th ng
2. PGS.TS. Vũ Th Minh
HÀ N I - 2012

2. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n án này là
trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào. M i ngu n s li u và
các thông tin trích d n trong lu n văn ñã ñư c ch rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày tháng năm 2012
Tác gi lu n án
Tri u ð c H nh

3. ii
L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n án này, tôi ñã nh n ñư c s giúp ñ nhi t tình c a các cơ
quan, các c p lãnh ñ o và cá nhân. Tôi xin bày t l i c m ơn sâu s c và kính tr ng
t i t t c các t p th và cá nhân ñã t o ñi u ki n giúp ñ tôi trong su t quá trình
nghiên c u.
Trư c h t tôi xin chân thành c m ơn PGS.TS. Vũ ðình Th ng; PGS.TS.
Vũ Th Minh - Ngư i ñã tr c ti p hư ng d n tôi trong su t quá trình nghiên c u và
hoàn thành lu n án.
Tôi xin trân tr ng c m ơn Ban Giám hi u, Vi n ðào t o Sau ñ i h c Trư ng
ð i h c Kinh t Qu c dân cùng các th y cô giáo, giáo sư, ti n sĩ ñã trang b cho tôi
nh ng ki n th c quý báu giúp tôi trong quá trình nghiên c u.
Tôi xin trân tr ng c m ơn s giúp ñ c a các lãnh ñ o cơ quan: B Lao ñ ng
Thương binh và Xã h i, S Lao ñ ng Thương binh và Xã h i Thái Nguyên, S Tài
nguyên Môi trư ng t nh Thái Nguyên, C c th ng kê t nh Thái Nguyên, Chi c c th ng
kê các huy n ð nh Hóa, Phú Bình, Phú Lương và các h nông dân, các cán b t i các
thôn b n tôi ñã ti n hành tr c ti p ñi u tra.
Tôi xin chân thành c m ơn T p th cán b Trung tâm H c li u- ð i h c Thái
Nguyên nơi tôi ñang công tác ñã t o ñi u ki n giúp tôi trong quá trình nghiên c u.
Tôi xin chân thành cám ơn s giúp ñ c a gia ñình, b n bè, ñ ng nghi p ñã
giúp ñ tôi hoàn thành lu n án!
Hà N i, ngày tháng năm 2012
Tác gi lu n án
Tri u ð c H nh

4. iii
M C L C
Trang bìa ph
L i cam ñoan...................................................................................................... i
L i c m ơn ........................................................................................................ii
M c l c.............................................................................................................iii
Ký hi u ch vi t t t.........................................................................................vii
Danh m c b ng bi u.......................................................................................viii
Danh m c bi u ñ , sơ ñ ................................................................................... x
M ð U .......................................................................................................... 1
1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u ......................................................... 1
2. M c tiêu nghiên c u.................................................................................. 3
2.1. M c tiêu chung................................................................................... 3
2.2. M c tiêu c th ................................................................................... 3
3. ð i tư ng nghiên c u, ph m vi nghiên c u, câu h i nghiên c u............. 4
3.1. ð i tư ng nghiên c u ........................................................................ 4
3.2. Ph m vi nghiên c u............................................................................ 4
3.3. Câu h i nghiên c u ............................................................................ 4
4. T ng quan m t s công trình nghiên c u liên quan ñ n lu n án.............. 5
5. K t c u lu n án.......................................................................................... 8
Chương 1. CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V VI C LÀM VÀ
T O VI C LÀM B N V NG CHO LAO ð NG NÔNG THÔN ........... 9
1.1. M t s lý lu n v vi c làm và vi c làm b n v ng ................................. 9
1.1.1. M t s lý lu n v vi c làm.............................................................. 9
1.1.2. M t s lý lu n v vi c làm b n v ng............................................ 14
1.2. M t s lý lu n v t o vi c làm và t o vi c làm b n v ng cho lao
ñ ng nông thôn.................................................................................... 30
1.2.1. M t s lý lu n v t o vi c làm cho lao ñ ng nông thôn............... 30
1.2.2. M t s lý lu n v t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn .... 34
1.3. Kinh nghi m t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn c a
m t s nư c trên th gi i .................................................................... 47
1.3.1. Trung Qu c ................................................................................... 47

5. iv
1.3.2. Thái Lan ........................................................................................ 50
1.4. Khái quát th c tr ng lao ñ ng, vi c làm Vi t Nam giai ño n
2005-2009 và kinh nghi m t o vi c làm cho lao ñ ng nông thôn
t i m t s ñ a phương trong nư c....................................................... 52
1.4.1. Khái quát th c tr ng lao ñ ng, vi c làm Vi t nam giai ño n
2005-2009 ..................................................................................... 52
1.4.2. Kinh nghi m t o vi c làm cho lao ñ ng nông thôn t i m t s
ñ a phương trong nư c.................................................................. 60
Chương 2. ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U.................................................................................................................63
2.1. ð c ñi m t nhiên, kinh t xã h i c a t nh Thái Nguyên .................... 63
2.1.1. V trí ñ a lý, ñ a hình, ñ a m o...................................................... 63
2.1.2.Khí h u, lư ng mưa, th y văn ....................................................... 64
2.1.3. Ngu n tài nguyên.......................................................................... 66
2.1.4. Tình hình phát tri n kinh t xã h i................................................ 71
2.1.5. Tình hình dân s và gi i tính ........................................................ 73
2.2. Phương pháp nghiên c u...................................................................... 74
2.2.1. Ch n ñ a ñi m nghiên c u ............................................................ 74
2.2.2. Ch n m u nghiên c u ................................................................... 75
2.2.3. Phương pháp thu th p s li u........................................................ 76
2.2.4. Phương pháp phân tích.................................................................. 78
2.2.5. Phương pháp so sánh..................................................................... 78
2.2.6. Phương pháp d báo ..................................................................... 78
2.2.7. H th ng các ch tiêu nghiên c u.................................................. 79
Chương 3. ðÁNH GIÁ TH C TR NG T O VI C LÀM B N
V NG CHO LAO ð NG NÔNG THÔN T NH THÁI NGUYÊN......... 85
3.1. Tình hình lao ñ ng và vi c làm c a lao ñ ng nông thôn t nh Thái
Nguyên giai ño n 2005-2009.............................................................. 85
3.1.1. Cơ c u dân s và lao ñ ng c a t nh .............................................. 85
3.1.2. Ch t lư ng lao ñ ng nông thôn..................................................... 88
3.1.3. Tình hình th t nghi p, thi u vi c làm c a lao ñ ng nông thôn..... 88

6. v
3.1.4. ði u ki n làm vi c, thu nh p, m c s ng c a lao ñ ng nông thôn..... 89
3.2. Tình hình t o vi c làm và xúc ti n vi c làm giai ño n 2005 - 2009.... 90
3.2.1. Tình hình th c hi n các chương trình t o vi c làm giai ño n
2005-2009 ..................................................................................... 90
3.2.2. Tình hình ñào t o lao ñ ng giai ño n 2006 -2009........................ 92
3.2.3. Ho t ñ ng b o tr xã h i giai ño n 2006-2009 ............................ 93
3.2.4. Tình hình xây d ng k ho ch lao ñ ng vi c làm và ho t ñ ng
giám sát ñánh giá giai ño n 2006-2009........................................ 94
3.3. Th c tr ng t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn vùng
nghiên c u........................................................................................... 94
3.3.1. Y u t các quy n t i nơi làm vi c................................................. 94
3.3.2. Y u t n ñ nh vi c làm và thu nh p ............................................ 97
3.3.3. Y u t t o vi c làm và xúc ti n vi c làm.................................... 104
3.3.4. Y u t b o tr xã h i................................................................... 111
3.3.5. Y u t ñ i tho i xã h i................................................................ 118
3.3.6. M c ñ b n v ng vi c làm c a lao ñ ng nông thôn vùng
nghiên c u................................................................................... 123
3.4. ðánh giá chung v t o vi c làm cho lao ñ ng nông thôn vùng
nghiên c u......................................................................................... 129
Chương 4. ð NH HƯ NG VÀ CÁC GI I PHÁP T O VI C LÀM
B N V NG CHO LAO ð NG NÔNG THÔN T NH THÁI NGUYÊN... 131
4.1.ð nh hư ng t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn.............. 131
4.1.1. Phát tri n kinh t nhi u thành ph n, gi i phóng và phát huy
m i ngu n l c............................................................................. 131
4.1.2. Th c hi n thành công các chương trình phát tri n kinh t xã
h i và các chương trình t o vi c làm t i ñ a phương. K t h p
các chương trình t o vi c làm v i các chương trình nâng c p
cơ s h t ng, m r ng ñô th v i t m nhìn dài h n................. 132

7. vi
4.1.3. Khuy n khích ñ u tư phát tri n s n xu t, khôi ph c ngành
ngh truy n th ng, phát tri n các ngành ngh m i, t o vi c
làm g n v i b o v tài nguyên và môi trư ng sinh thái.................... 132
4.1.4. Phát tri n ngu n nhân l c, ñào t o ngh cho lao ñ ng nông
thôn. ð y m nh xu t kh u lao ñ ng........................................... 133
4.1.5. Cơ c u l i l c lư ng lao ñ ng theo hư ng gi m d n t tr ng
lao ñ ng nông lâm th y s n ........................................................ 134
4.2. Gi i pháp chung ................................................................................. 134
4.2.1. T o s hòa h p gi a các chính sách phát tri n kinh t , xã h i
và phát tri n con ngư i ............................................................... 134
4.2.2. M r ng s tham gia c a các bên liên quan,, t o ñi u ki n cho
ngư i dân ñ a phương ñư c ti p c n các ngu n l c: Tài chính,
giáo d c, thông tin, công ngh , phát tri n các cơ h i vi c làm,
h tr nhóm y u th .................................................................... 135
4.2.3. L ng ghép m c tiêu c ng c năm tr c t vi c làm b n v ng
vào các chương trình LED. Tăng cư ng tính b n v ng c a
các chương trình LED................................................................. 137
4.3. Gi i pháp c th ................................................................................. 139
4.3.1. Gi i pháp c i thi n quy n t i nơi làm vi c.................................. 140
4.3.2. Nhóm gi i pháp n ñ nh vi c làm và thu nh p ........................... 143
4.3.3. Nhóm gi i pháp t o vi c làm và xúc ti n vi c làm..................... 145
4.3.4. Nhóm gi i pháp thúc ñ y b o tr xã h i..................................... 150
4.3.5. Nhóm gi i pháp thúc ñ y ñ i tho i xã h i.................................. 159
4.3.6. D ki n m c ñ b n v ng vi c làm ñ i v i lao ñ ng nông
thôn t nh Thái Nguyên giai ño n 2011- 2015............................. 162
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................. 1634
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG B LIÊN QUAN
ð N LU N ÁN ........................................................................................... 166
DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................... 167

8. vii
KÝ HI U CH VI T T T
ATLð An toàn lao ñ ng
ASXH An sinh xã h i
BQ Bình quân
BHXH B o hi m xã h i
BHYT B o hi m y t
CN Công nghi p
CSDL Cơ s d li u
DW Vi c làm b n v ng
ðVT ðơn v tính
HTX H p tác xã
HD Phát tri n con ngư i
ILO T ch c lao ñ ng th gi i
LED Phát tri n kinh t ñ a phương
LEDAs T ch c phát tri n kinh t ñ a phương
Lð-TB&XH Lao ñ ng Thương binh và Xã h i
MTQG M c tiêu qu c gia
PP Phương pháp
RDWI Ch s vi c làm b n v ng nông thôn
SXKD S n xu t kinh doanh
STT S th t
TOT ðào t o tuyên truy n viên
TH Th c hi n
XD Xây d ng
XKLð Xu t kh u lao ñ ng

9. viii
DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: Tên g i vi c làm b n v ng t i các Qu c gia .................................. 15
B ng 1.2: Nh ng hình th c b o tr xã h i...................................................... 25
B ng 1.3: Các tiêu chí nh n d ng vi c làm b n v ng ñ i v i lao ñ ng
nông thôn ...................................................................................... 28
B ng 1.4: Cơ c u lao ñ ng Vi t Nam phân theo c p trình ñ chuyên môn
k thu t.......................................................................................... 54
B ng 1.5: Tình hình ti n lương và thu nh p c a lao ñ ng Vi t Nam............. 57
B ng 1.6: D báo th t nghi p Vi t Nam ñ n năm 2020................................. 58
B ng 1.7: S ngư i tham gia b o hi m xã h i b t bu c Vi t Nam ............. 59
B ng 2.1: T nh Thái Nguyên phân theo ñơn v hành chính có ñ n
31/12/2009 .................................................................................... 63
B ng 2.2: M t s ch tiêu kinh t t ng h p t nh Thái Nguyên giai ño n
2005-2009 ..................................................................................... 72
B ng 2.3: Tình hình dân s và gi i tính giai ño n 2005-2009 ....................... 73
B ng 2.4: Dung lư ng m u ñi u tra nghiên c u............................................. 76
B ng 3.1: Năng su t lao ñ ng t nh Thái Nguyên giai ño n 2007- 2009......... 90
B ng 3.2: Th c tr ng c p gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t ñai vùng
nghiên c u...................................................................................... 95
B ng 3.3: Tình hình lao ñ ng ho t ñ ng kinh t có vi c làm vùng nghiên c u...... 96
B ng 3.4: Năng su t lao ñ ng c a lao ñ ng nông thôn vùng nghiên c u ...... 98
B ng 3.5: Tình hình nhân kh u có thu nh p trung bình tr lên vùng
nghiên c u..................................................................................... 99
B ng 3.6: Cơ c u s d ng ngày công lao ñ ng theo ngành s n xu t vùng
nghiên c u.................................................................................... 100
B ng 3.7: Cơ c u s d ng ngày công lao ñ ng theo tính ch t công vi c
vùng nghiên c u.......................................................................... 101
B ng 3.8: Tình hình tham gia l c lư ng lao ñ ng vùng nghiên c u............ 104
B ng 3.9: Tình hình s d ng ñ t nông nghi p vùng nghiên c u.................. 105
B ng 3.10: M t s thu n l i và khó khăn gi i quy t vi c làm t i ch
vùng nghiên c u.......................................................................... 106
B ng 3.11: Tình hình lao ñ ng làm vi c t i các doanh nghi p giai ño n
2006-2010 ................................................................................... 108

10. ix
B ng 3.12: Tình hình lao ñ ng làm vi c t i các cơ s kinh t phi nông,
lâm nghi p và th y s n giai ño n 2006-2010............................. 108
B ng 3.13: Tình hình lao ñ ng làmvi c t i các trang tr i giai ño n 2006-2010..... 109
B ng 3.14: Thu nh p th c t bình quân ñ u ngư i c a lao ñ ng nông
thôn vùng nghiên c u.................................................................. 112
B ng 3.15: Tình hình tham gia b o hi m trên ñ a bàn t nh Thái Nguyên .... 114
B ng 3.16: Th c tr ng và nhu c u tham gia b o hi m xã h i, b o hi m y
t c a lao ñ ng nông thôn vùng nghiên c u............................... 115
B ng 3.17: M c ñ quan tâm ñ i v i các lo i hình b o hi m xã h i hi n
hành c a lao ñ ng nông thôn vùng nghiên c u.......................... 116
B ng 3.18: Tình hình th hư ng các chính sách xã h i vùng nghiên c u.... 118
B ng 3.19: Tình hình tham gia h i nông dân c a lao ñ ng nông thôn
t nh Thái Nguyên năm 2010 .................................................... 120
B ng 3.20: Th c tr ng tham gia hi p h i, ñoàn th c a lao ñ ng nông
thôn vùng nghiên c u.................................................................. 121
B ng 3.21: Tình hình tham gia xây d ng và th c hi n n i quy, quy ch
cơ s vùng nghiên c u................................................................ 123
B ng 3.22: Khung phân lo i ch s RDWI ................................................... 124
B ng 3.23: K t qu tính toán ch s RDWI vùng nghiên c u ...................... 125
B ng 3.24: K t qu tính toán ch s RDWI vùng nghiên c u theo
nhóm h ………… ……………………………………………127
B ng 4.1: K ho ch ñào t o lao ñ ng t nh Thái Nguyên giai ño n 2010 -2015..... 148
B ng 4.2: Kh năng tham gia BHXH c a lao ñ ng nông thôn vùng
nghiên c u................................................................................... 154
B ng 4.3: Ti m năng tham gia BHXH c a lao ñ ng nông thôn vùng
nghiên c u................................................................................... 155
B ng 4.4: M t s thu n l i và khó khăn m r ng ñ che ph c a BHXH,
BHYT ñ i v i lao ñ ng nông thôn vùng nghiên c u................. 156
B ng 4.5: Lao ñ ng nông thôn vùng nghiên c u v i m t s ñoàn th ,
hi p h i........................................................................................ 160
B ng 4.6: Lao ñ ng nông thôn v i cơ ch ba bên ........................................ 162
B ng 4.7: D ki n ch s RDWI t nh Thái Nguyên giai ño n 2011-2015 ... 163

11. x
DANH M C SƠ ð , BI U ð
Sơ ñ 1.1: C ng c 5 y u t c u thành làm b n v ng .................................... 38
Sơ ñ 1.2: Phát tri n kinh t ñ a phương, phát tri n con ngư i và vi c
làm b n v ng............................................................................... 43
Sơ ñ 2.1: Quy trình nghiên c u c a lu n án.................................................. 79
Sơ ñ 4.1: S hòa h p các chính sách kinh t , xã h i, các bên tham gia
và vi c làm v n v ng................................................................ 136
Sơ ñ 4.2: Khung c ng c năm tr c t vi c làm b n v ng........................... 137
Sơ ñ 4.3: Mô hình d ki n thu phí BHYT có kỳ h n ñ i v i lao ñ ng
nông thôn .................................................................................. 153
Sơ ñ 4.4: Mô hình phát tri n BHXH t nguy n b ng cách phát hành
ch ng t BHXH có kỳ h n có th chuy n như ng................... 157
Bi u ñ 3.1: Cơ c u s d ng ngày công lao ñ ng theo ngành s n xu t
vùng nghiên c u........................................................................ 100
Bi u ñ 3.2: Cơ c u s d ng ngày công lao ñ ng theo tính ch t công vi c
vùng nghiên c u........................................................................ 102

12. 1
M ð U
1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI NGHIÊN C U
Lao ñ ng và vi c làm luôn là m t trong nh ng v n ñ b c xúc có tính toàn
c u, là m i quan tâm c a toàn th nhân lo i nói chung và m i qu c gia nói riêng.
ð i v i m i qu c gia, gi i quy t vi c làm là gi i pháp căn b n ñ n ñ nh chính tr
và phát tri n kinh t .
Sau hơn 20 năm ñ i m i Vi t Nam ñã ñ t ñư c thành t u quan tr ng v phát
tri n kinh t xã h i. Năm 2007 t c ñ tăng trư ng GDP ñ t 8,5%, Năm 2008 tuy có
ch u nh hư ng c a suy thoái kinh t th gi i nhưng t c ñ tăng trư ng GDP ñ t
6,23%, Năm 2009 do ti p t c ch u nh hư ng c a suy thoái kinh t toàn c u nhưng
m c tăng trư ng GDP c a Vi t Nam v n ñ t 5,32% (Vư t m c 5% k ho ch ñ ra).
Kh ng ho ng tài chính toàn c u kéo theo các h l y là l m phát tăng cao, th t
nghi p tràn lan nh hư ng t i m i m t trong xã h i. Theo các chuyên gia kinh t ,
Vi t Nam ch u nh hư ng ít hơn t kh ng ho ng tài chính toàn c u do Vi t Nam là
m t nư c nông nghi p v i t l lao ñ ng trong ñ tu i ho t ñ ng trong lĩnh v c
nông nghi p và dân s s ng nông thôn chi m t l l n. Theo s li u t ng ñi u tra
dân s và nhà 1/4/2009, dân s c a Vi t Nam là 86.024,6 nghìn ngư i trong ñó
dân s s ng nông thôn là 60.558,6 nghìn ngư i (70,39%). S ngư i trong ñ tu i
lao ñ ng ñang làm vi c là 47.743,6 nghìn ngư i (55,5%). Dân s khu v c nông
thôn có xu hư ng gi m xu ng nhưng t c ñ gi m khá ch m.
Tình tr ng thi u vi c làm ñang là v n ñ th i s ñ i v i lao ñ ng nông thôn.
Khu v c nông thôn t p trung ñ i b ph n l c lư ng lao ñ ng c a c nư c. T c ñ
tăng kho ng hơn 2,5%/năm. Th i gian lao ñ ng trung bình chưa s d ng c a c
nư c có xu hư ng gi m xu ng, n u năm 2004 là 29,2% thì năm 2006 còn 24,46%.
V i l c lư ng lao ñ ng nông thôn năm 2006 là 40,98 tri u ngư i và th i gian lao
ñ ng chưa s d ng trung bình c nư c là 24,46%, n u quy ñ i thì s tương ñương
kho ng 7,5 tri u ngư i không có vi c làm [9].
Cung và c u lao ñ ng nông thôn chưa cân ñ i. khu v c nông thôn c u
lao ñ ng tăng ch m làm cho tình hình cung c u trên th trư ng lao ñ ng m t cân ñ i
l n. Nguyên nhân chính do h u qu ñ l i c a m c sinh cao 15-20 năm trư c d n

13. 2
ñ n s ngư i bư c vào ñ tu i lao ñ ng tăng cao trong nh ng năm g n ñây. Cơ h i
t o ra là ngu n cung lao ñ ng d i dào nhưng thách th c ñi kèm là v n ñ gi i quy t
vi c làm.
Cơ c u ngành kinh t v n nghiêng m nh v phía kh i nông-lâm-th y s n.
Lao ñ ng làm vi c trong các ngành nông-lâm-th y s n chi m kho ng 75%, công
nghi p và d ch v ch chi m 15%. Nh ng ngư i thi u vi c làm ch y u t p trung
khu v c nông thôn.
Theo lý thuy t thì tăng trư ng kinh t s thu hút thêm lao ñ ng gi i quy t
vi c làm. Trong nh ng năm qua t c ñ tăng trư ng bình quân ngành nông nghi p là
5,4% nhưng h s co dãn vi c làm so v i 1% tăng trư ng kinh t c a nông thôn
nư c ta ch là 0,43 (2004-2006), nghĩa là m i năm khu v c nông nghi p ch t o
thêm ñư c s vi c làm m i b ng 2,3% l c lư ng lao ñ ng, ñi u ñó d n ñ n s thu
hút ít hơn s lư ng lao ñ ng tăng thêm m i năm là g n 1 tri u ngư i (97,7%). Vi c
làm là v n ñ nan gi i nông thôn Vi t Nam do s phát tri n c a nông nghi p
không th gi i quy t h t lao ñ ng tăng thêm nông thôn nh ng năm qua [9].
Ngoài ra, lao ñ ng nông thôn Vi t Nam ph n l n n m trong khu v c kinh
t phi chính th c, tính n ñ nh không cao (95,7% không có h p ñ ng lao ñ ng). Thu
nh p c a lao ñ ng nông thôn còn th p, s lao ñ ng tham gia b o hi m xã h i, b o
hi m y t không nhi u, r i ro trong s n xu t kinh doanh nông nghi p r t l n. ð i
v i lao ñ ng nông thôn Vi t Nam, hơn lúc nào h t, vi c làm b n v ng ñang là v n
ñ c p bách và thi t th c.
Thái Nguyên là m t t nh thu c vùng trung du mi n núi phía B c. Trong
nh ng năm qua, chuy n d ch cơ c u lao ñ ng c a t nh Thái Nguyên còn ch m so
v i chuy n d ch cơ c u kinh t . Lao ñ ng nông nghi p tuy có gi m qua các năm
nhưng v n chi m t tr ng l n. Lao ñ ng nông thôn v n chi m t l r t cao trong
t ng s lao ñ ng làm vi c c a t nh (2008 là 79,64%, 2009 75,45%).
Bên c nh ñó, lao ñ ng nông thôn t nh Thái Nguyên cũng không n m ngoài
th c tr ng chung c a lao ñ ng nông thôn toàn qu c, ñó là thi u vi c làm, hi u qu
ngày công lao ñ ng th p, cung lao ñ ng ngày càng tăng.

14. 3
Ch trương c a t nh Thái Nguyên v phát tri n kinh t -xã h i ñ n năm 2010
là: “Gi i quy t vi c làm, nâng m c s ng cho ngư i lao ñ ng nông thôn. Gi m t l
h nghèo xu ng dư i 5%, nâng t l th i gian s d ng lao ñ ng nông thôn trên
85%. Chú tr ng nâng cao ch t lư ng lao ñ ng nông thôn, ñào t o ngh cho nông
dân, h tr vay v n phát tri n kinh t t o vi c làm cho ngư i lao ñ ng nông thôn và
hư ng d n tư v n gi i thi u xu t kh u lao ñ ng” [63].
Áp l c lao ñ ng và vi c làm ngày càng tăng, nhu c u vi c làm b n v ng cho
lao ñ ng nông thôn ñang là v n ñ th i s . Hi n t i chưa có nghiên c u c th nào
v v n ñ vi c làm b n v ng cho m t ñ a bàn c th . Gi i h n ph m vi ñ tài t nh
Thái Nguyên cho phép ñi sâu phân tích và ñưa ra nh ng gi i pháp phù h p. ð tài
“Nghiên c u các gi i pháp t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn t nh
Thái Nguyên” ñư c tác gi l a ch n nghiên c u d ki n s b sung kho ng tr ng
v lý thuy t vi c làm b n v ng ñ i v i lao ñ ng nông thôn, ñưa ra các gi i pháp c
th phù h p v i ñi u ki n th c t t i ñ a phương và tình hình lao ñ ng vi c làm
trong nư c và trên th gi i.
2. M C TIÊU NGHIÊN C U
2.1. M c tiêu chung
M c tiêu c a ñ tài là h th ng hóa m t s lý lu n v vi c làm và t o vi c
làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn. Nghiên c u th c tr ng v lao ñ ng và vi c
làm nông thôn t nh Thái Nguyên ñ xây d ng ñ nh hư ng và m t s gi i pháp t o
vi c làm b n v ng phù h p.
2.2. M c tiêu c th
Nghiên c u, làm rõ m t s lý lu n v vi c làm và t o vi c làm b n v ng cho
lao ñ ng nông thôn. Xây d ng m t s tiêu chí nh n d ng và tiêu chí ñánh giá vi c
làm b n v ng ñ i v i lao ñ ng nông thôn.
Nghiên c u th c tr ng v n ñ lao ñ ng, vi c làm t nh Thái Nguyên trong 5
năm g n ñây (2005-2009) và xu hư ng cho 5 năm ti p theo. ðánh giá m c ñ b n
v ng vi c làm nông thôn theo các tiêu chí ñã ñư c thi t l p.
Xây d ng ñ nh hư ng và m t s gi i pháp c th nh m t o vi c làm b n
v ng cho lao ñ ng nông thôn t nh Thái Nguyên.

15. 4
3. ð I TƯ NG NGHIÊN C U, PH M VI NGHIÊN C U, CÂU H I
NGHIÊN C U
3.1. ð i tư ng nghiên c u
ð i tư ng nghiên c u c a ñ tài là v n ñ lý lu n và th c ti n liên quan ñ n
t o vi c làm và tính b n v ng vi c làm theo các tiêu chí nh n d ng ñư c xây d ng
ñ i v i lao ñ ng nông thôn trên ñ a bàn nghiên c u.
3.2. Ph m vi nghiên c u
• Ph m vi không gian: ð tài nghiên c u trên ñ a bàn t nh Thái Nguyên.
• Ph m vi n i dung: Nghiên c u m t s lý lu n v vi c làm và t o vi c làm b n
v ng. Xây d ng m t s tiêu chí nh n d ng vi c làm b n v ng ñ i v i lao ñ ng nông
thôn. Nghiên c u th c tr ng t o vi c làm cho lao ñ ng nông thôn t nh Thái Nguyên
theo các tiêu chí nh n d ng và xây d ng ñ nh hư ng gi i pháp phù h p v i ñ a bàn
nghiên c u.
• Ph m vi th i gian: ð tài thu th p s li u như sau:
- S li u th c p: Thu th p t i các cơ quan qu n lý trong vòng 5 năm 2005-2009.
- S li u sơ c p: ði u tra tr c ti p ngư i lao ñ ng trong ñ tu i theo tiêu chí
phân vùng lãnh th . ði u tra cán b qu n lý (Cơ quan qu n lý, ngư i s d ng lao
ñ ng) liên quan. M u ñi u tra ñ l n ñ có ý nghĩa th ng kê.
3.3. Câu h i nghiên c u
ð tài t p trung nghiên c u tr l i các câu h i sau:
- Th nào là t o vi c làm là b n v ng cho lao ñ ng nông thôn?
- Vi c nghiên c u vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn c n d a trên
nh ng cơ s lý lu n nào?
- Th c tr ng t o vi c làm cho lao ñ ng t nh Thái Nguyên hi n nay?
- M c ñ b n v ng c a vi c làm nông thôn t nh Thái Nguyên?
- Gi i pháp nào ñ t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn t nh
Thái Nguyên trong tình hình hi n nay?

16. 5
4. T NG QUAN M T S CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U LIÊN QUAN ð N
LU N ÁN
Lĩnh v c lao ñ ng vi c làm nói chung và vi c làm nông thôn nói riêng ñã có
khá nhi u nghiên c u các quy mô và ñ a bàn khác nhau. Các Vi n nghiên c u, các
trư ng ð i h c cũng có nhi u công trình nghiên c u v v n ñ này. Các nghiên c u
ñ u xu t phát t th c ti n lao ñ ng và vi c làm t i Vi t Nam qua ñó t ng k t hình
thành lý lu n v lao ñ ng và vi c làm.
V m t qu n lý nhà nư c, hàng năm T ng c c Th ng kê tri n khai các cu c
ñi u tra v lao ñ ng vi c làm. B Lao ñ ng Thương binh và Xã h i cũng tri n khai
các nghiên c u hàng năm v lĩnh v c này.
Trên th gi i, lĩnh v c vi c làm b n v ng ñã ñư c manh nha nghiên c u t
khá s m. Năm 1999, ILO ñã ñưa n i dung gi i quy t vi c làm b n v ng vào trong 4
m c tiêu cơ b n trong chương trình hành ñ ng c a ILO.
Năm 2007 t i h i th o v vi c làm b n v ng t i Thái Lan ñã ñưa ra các bi u
hi n c th c a vi c làm b n v ng. Tuy nhiên các nghiên c u m i ch t p trung vào
kh i các lao ñ ng làm vi c t i các doanh nghi p chưa ñ c p ñ n lao ñ ng nông thôn.
Tác gi Dharam Ghai [71] ñã xây d ng m i quan h gi a giáo d c và vi c
làm b n v ng, ñưa ra các khái ni m và m t s cách nh n bi t vi c làm b n v ng.
tuy nhiên tác gi m i ch ñ c p ñ n kh i lao ñ ng thu c các doanh nghi p mà chưa
ñ c p ñ n lao ñ ng nông thôn.
Vi t Nam, năm 2009 chương trình vi c làm qu c gia giai ño n 2005-2010
ñã ñư c ILO công nh n là khung chương trình phát tri n vi c làm b n v ng qu c
gia, tính ñ n 31/1/2009 Vi t nam ñã ñ t m c 1 (stage 1- preparatory phase)[31].
Tuy nhiên khía c nh b n v ng v vi c làm ñ i v i lao ñ ng nông thôn chưa
có nghiên c u c th nào và chưa có ñánh giá nào v m c ñ b n v ng vi c làm c a
lao ñ ng nông thôn.
Có th li t kê m t s công trình nghiên c u v vi c làm nông thôn như sau:
Tác gi Hoàng Kim Cúc ñã ñưa ra m t s gi i pháp gi i quy t vi c làm nông
thôn như sau [16]:

17. 6
- ð y nhanh chuy n d ch cơ c u kinh t , cơ c u ngành ngh nông thôn theo
hư ng gi m t tr ng nông nghi p, tăng d n t tr ng công nghi p và ti u th công
nghi p và d ch v . Trư c h t c n ñ y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t
trong lĩnh v c nông lâm ngư nghi p theo hư ng ña canh, ña d ng hoá v t nuôi cây
tr ng. Hình thành n n nông nghi p hàng hoá l n trên cơ s ñi n khí hoá, cơ gi i
hoá nông nghi p nông thôn.
- Nâng cao ch t lư ng lao ñ ng nông thôn, ñ i v i lao ñ ng trong lĩnh v c
nông lâm ngư nghi p c n ña d ng hoá lo i hình ñào t o ng n h n, k t h p v i
khuy n nông, khuy n lâm, xây d ng m ng lư i ñào t o v i t ng xã nh m g n ñào
t o v i s d ng, nâng cao hi u qu s d ng lao ñ ng nông nghi p. ð i v i nh ng
lao ñ ng không có nhu c u s d ng trong nông nghi p c n ph i ñư c ñào t o ñ
tăng cơ h i có vi c làm trong các lĩnh v c phi nông nghi p t i ñ a bàn nông thôn,
quy ho ch m ng lư i các cơ s d y ngh nông thôn, ñ i m i n i dung, chương trình
và phương pháp ñào t o phù h p v i ñ i tư ng ñào t o.
- Phát tri n kinh t nhi u thành ph n, ña d ng hoá các hình th c t ch c s n
xu t kinh doanh trong nông nghi p nông thôn. ðây là hình th c t o vi c làm và xã
h i hoá gi i quy t vi c làm d a trên các quan h kinh t th trư ng, nh m khai thác
t t hơn ti m năng c a các vùng, hư ng phát tri n kinh t hàng hoá nông thôn.
- Tăng cư ng ngu n l c cho phát tri n kinh t và t o vi c làm cho lao ñ ng
nông thôn, trong nh ng năm qua ngu n nhân l c ñ u tư cho nông nghi p và nông
thôn chưa tương ng v i ñóng góp c a lĩnh v c này cho n n kinh t qu c dân và
kh năng t o vi c làm. Nông nghi p s d ng ¾ l c lư ng lao ñ ng nhưng ch nh n
ñư c hơn 10% ñ u tư c a c nư c.
Tác gi Thái Ng c T nh ñã ñưa ra nhóm các gi i pháp như sau [57]:
- Thúc ñ y phát tri n kinh t xã h i - Thu hút lao ñ ng: ðây là quá trình t ng
h p và t i ưu hoá các ngu n l c (k t c u h t ng xã h i, các chương trình d án
tr ng ñi m, v n, k thu t và công ngh , kh năng qu n lý...): Phát tri n và hoàn
thi n k t c u h t ng như hoàn thi n h th ng thu l i, ñi n, giao thông nông thôn,
chuy n d ch cơ c u kinh t nông thôn theo hư ng gi m t tr ng nông nghi p, tăng

18. 7
t tr ng công nghi p xây d ng và d ch v . T o ngu n và nâng cao hi u qu s d ng
v n, ưu tiên xây d ng và phát tri n các chương trình d án phát tri n nông thôn.
- Gi m s c ép v nhu c u gi i quy t vi c làm (gi m cung): Tri n khai ñ ng
b nhóm các gi i pháp dân s k ho ch hoá gia ñình, th c hi n di dân xây d ng
vùng kinh t m i, tri n khai b o hi m th t nghi p ñ i v i ngư i lao ñ ng.
- Nâng cao trình ñ ngu n nhân l c: ð i m i giáo d c và ñào t o, ñào t o
ngh cho ngư i lao ñ ng, t ng bư c nâng cao ch t lư ng y t chăm sóc s c kho
c ng ñ ng
- Tăng cư ng qu n lý nhà nư c v lao ñ ng, c ng c và phát tri n h th ng
s nghi p gi i quy t vi c làm: Tăng cư ng qu n lý nhà nư c v lĩnh v c lao ñ ng
vi c làm thông qua các chương trình l ng ghép d án kinh t xã h i v i chương
trình gi i quy t vi c làm.
Tác gi ð Minh Cương ñưa ra các gi i pháp sau [11]:
- Hoàn thi n chính sách kinh t : Th c hi n chính sách khuy n khích phát
tri n các lo i hình kinh t thu hút lao ñ ng, chính sách khuy n khích thu hút ñ u tư
ñ i v i các d án thu hút nhi u lao ñ ng ñ c bi t là các d án ch bi n nông lâm,
h i s n, ti u th công nghi p du l ch và d ch v , chính sách khuy n khích phát tri n
các doanh nghi p l n, khu ch xu t. ð i m i chính sách di dân và phát tri n các
vùng kinh t khai thác ti m năng các vùng ñ t nư c, xây d ng các chính sách huy
ñ ng thanh niên tình nguy n ñi xây d ng các công trình tr ng ñi m, các vùng có
ñi u ki n kinh t xã h i khó khăn, các d án h t ng s d ng nhi u lao ñ ng.
- Hoàn thi n chính sách phát tri n ngu n nhân l c: Chính sách khuy n khích
ngư i lao ñ ng h c t p su t ñ i và phát tri n không h n ch trong tương lai, chính
sách m r ng và ña d ng hoá ho t ñ ng d y ngh , t o ñi u ki n cho m i ngư i dân
ñư c h c ngh và truy n ngh . Có chính sách và các hình th c tôn vinh lao ñ ng
gi i và các ngh nhân.
- Chính sách phát tri n th trư ng lao ñ ng ti p t c hoàn thi n pháp lu t và
chính sách nh m m r ng th trư ng lao ñ ng ñ i v i t t c các thành ph n kinh t ,
các vùng, b o v l i ích h p lý cho ngư i lao ñ ng tìm vi c làm trong và ngoài
nư c, ñ i m i cơ ch ho t ñ ng và tăng cư ng năng l c cho các Trung tâm d ch v

19. 8
vi c làm; hoàn thi n h th ng thông tin th trư ng lao ñ ng, t o ñi u ki n ñ m i
ngư i ti p c n v i các thông tin v lao ñ ng và vi c làm.
- Chính sách xu t kh u lao ñ ng: ð u tư m r ng th trư ng, xu t kh u lao
ñ ng, th c hi n ña d ng hoá th trư ng, ña d ng hoá hình th c và ngành ngh ñưa
lao ñ ng ñi làm vi c có th i h n nư c ngoài, xây d ng các doanh nghi p chuyên
doanh xu t kh u lao ñ ng. Áp d ng chính sách ñ u tư ñào t o ngu n lao ñ ng v
tay ngh , ngo i ng , ki n th c pháp lu t, giao ti p,...
- Xây d ng chính sách b o hi m th t nghi p: Kh n trương xây d ng chính
sách b o hi m th t nghi p ñ h tr ngư i m t vi c có ñi u ki n n ñ nh ñ i s ng
và nhanh chóng tìm ñư c vi c làm m i.
Các nhà khoa h c và nhà qu n lý như: Lê Du Phong, ð Kim Chung, Lê
ðình Th ng, Vũ ðình Th ng, ð Văn Vi n, Ph m Vân ðình,... ñã ñ c p ñ n nhi u
góc ñ khác nhau v v n ñ gi i quy t vi c làm. Các gi i pháp ñ u t p trung vào các
lĩnh v c như ñào t o ngh , xu t kh u lao ñ ng, khôi ph c và phát tri n ngành ngh
truy n th ng, phát tri n kinh t nhi u thành ph n,...
Các nghiên c u v vi c làm nói chung và vi c làm nông thôn nói riêng khá
ña d ng nhưng chưa có nghiên c u nào v vi c làm b n v ng ñ i v i lao ñ ng nông
thôn. ð tài nghiên c u b sung kho ng tr ng lý thuy t v vi c làm b n v ng cho
lao ñ ng nông thôn, xây d ng phương pháp ñánh giá m c ñ b n v ng và ñ ra m t
s gi i pháp c i thi n m c ñ b n v ng vi c làm ñ i v i lao ñ ng nông thôn.
5. K T C U LU N ÁN
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và ki n ngh , ph l c và danh m c tài li u tham
kh o, lu n án k t c u thành 4 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n v vi c làm và t o vi c làm b n v ng
cho lao ñ ng nông thôn.
Chương 2: ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u và phương pháp nghiên c u.
Chương 3: ðánh giá th c tr ng t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng nông thôn
t nh Thái Nguyên.
Chương 4: ð nh hư ng và các gi i pháp t o vi c làm b n v ng cho lao ñ ng
nông thôn t nh Thái Nguyên.

20. 9
Chương 1
CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V VI C LÀM VÀ T O VI C
LÀM B N V NG CHO LAO ð NG NÔNG THÔN
1.1. M T S LÝ LU N V VI C LÀM VÀ VI C LÀM B N V NG
1.1.1. M t s lý lu n v vi c làm
1.1.1.1. Dân s và vi c làm
Dân s : Theo nghĩa r ng, dân s là t p h p nh ng ngư i cư trú thư ng
xuyên và s ng trên m t lãnh th nh t ñ nh (Qu c gia, ñơn v hành chính).
Theo nghĩa h p, dân s là m t t p h p ngư i h n ñ nh theo m t ph m vi nào
ñó (Khu v c lãnh th , tiêu chí xã h i,…).
- Nhân kh u thành th : Là nh ng ngư i ñăng ký cư trú thư ng xuyên t i ñ a
phương ñư c quy ñ nh là thành th .
- Nhân kh u nông thôn: Là nh ng ngư i ñăng ký cư trú thư ng xuyên t i ñ a
phương ñư c quy ñ nh là nông thôn.
- Dân s trong ñ tu i lao ñ ng: Là nh ng ngư i trong ñ tu i lao ñ ng theo quy
ñ nh c a pháp lu t. B Lu t lao ñ ng hi n hành c a Vi t Nam quy ñ nh ngư i trong ñ
tu i lao ñ ng là t 15 tu i tr lên ñ n 55 tu i ñ i v i n và 60 tu i ñ i v i nam.
Lao ñ ng thành th : Là nh ng ngư i trong ñ tu i lao ñ ng theo quy ñ nh c a
pháp lu t ñăng ký cư trú thư ng xuyên t i ñ a phương ñư c quy ñ nh là thành th .
Lao ñ ng nông thôn: Là nh ng ngư i trong ñ tu i lao ñ ng theo quy ñ nh c a
pháp lu t ñăng ký cư trú thư ng xuyên t i ñ a phương ñư c quy ñ nh là nông thôn.
• Khái ni m vi c làm: Có nhi u quan ni m v vi c làm
Theo giáo trình Kinh t chính tr thì “Vi c làm là cơ s v t ch t ñ huy ñ ng
ngu n nhân l c vào ho t ñ ng s n xu t trong n n kinh t qu c dân” và “Vi c làm là
tr ng thái phù h p gi a s c lao ñ ng và tư li u s n xu t, t c là nh ng ñi u ki n c n
thi t ñ s d ng s c lao ñ ng ñó” [3].
Theo ILO, vi c làm là nh ng ho t ñ ng lao ñ ng ñư c tr công b ng ti n
ho c hi n v t.

21. 10
Theo B Lu t lao ñ ng và Lu t s a ñ i, b sung m t s ñi u c a B Lu t lao
ñ ng năm 2006 thì: “M i ho t ñ ng lao ñ ng t o ra ngu n thu nh p, không b pháp
lu t c m ñ u ñư c th a nh n là vi c làm. Gi i quy t vi c làm, b o ñ m cho m i
ngư i có kh năng lao ñ ng ñ u có cơ h i có vi c làm là trách nhi m c a Nhà nư c,
c a các doanh nghi p và toàn xã h i” [40].
Vi c làm là ph m trù ñ ch tr ng thái phù h p gi a s c lao ñ ng và nh ng ñi u
ki n c n thi t (V n, tư li u s n xu t, công ngh ,...) ñ s d ng s c lao ñ ng ñó [49].
Các ho t ñ ng ñư c xác ñ nh là vi c làm bao g m:
- Các công vi c ñư c tr công dư i d ng b ng ti n m t ho c hi n v t.
- Nh ng công vi c t làm ñ t o thu nh p cho b n thân ho c t o thu nh p cho
gia ñình mình nhưng không ñư c tr công (B ng ti n m t ho c hi n v t) cho công
vi c ñó.
• Phân lo i vi c làm: Vi c làm ñư c phân lo i như sau
a) Phân lo i theo m c ñ ñ u tư th i gian cho vi c làm:
+ Vi c làm chính là công vi c mà ngư i th c hi n dành nhi u th i gian nh t
ho c có thu nh p cao hơn so v i công vi c khác.
+ Vi c làm ph là nh ng vi c làm mà ngư i lao ñ ng dành nhi u th i gian
nh t sau vi c làm chính.
b) Phân lo i theo m c ñ s d ng th i gian lao ñ ng, năng su t và thu nh p.
+ Vi c làm ñ y ñ : Là s tho mãn nhu c u v vi c làm cho b t kỳ ai có kh
năng lao ñ ng trong n n kinh t qu c dân. Vi c làm ñ y ñ căn c trên hai khía
c nh ch y u là m c ñ s d ng th i gian lao ñ ng, m c năng su t và thu nh p.
+ Vi c làm có hi u qu : Là vi c làm v i năng su t, ch t lư ng cao. ð m b o m c
s ng t i thi u theo quy ñ nh c a pháp lu t ñ i v i t ng ngành ngh lĩnh v c c th .
• Thi u vi c làm
Khi cung lao ñ ng không ñư c khai thác và s d ng h t s x y ra tình tr ng
thi u vi c làm.
Theo ILO ngư i thi u vi c làm là ngư i có s gi làm vi c dư i m c quy
ñ nh chu n cho ngư i có ñ vi c làm và có nhu c u làm thêm.

22. 11
Theo các tài li u c a B Lao ñ ng Thương binh và Xã h i thì “Ngư i thi u
vi c làm là ngư i có s gi làm vi c trong tu n l ñi u tra dư i 40 gi ho c có s
gi làm vi c nh hơn s gi quy ñ nh và h có nhu c u làm vi c” [5].
Thi u vi c làm là tr ng thái trung gian gi a vi c làm ñ y ñ và th t nghi p.
ðó là tình tr ng có vi c làm nhưng do nguyên nhân khách quan ngoài ý mu n,
ngư i lao ñ ng làm vi c nhưng không s d ng h t th i gian theo quy ñ nh ho c làm
nh ng công vi c có thu nh p th p, không ñ s ng khi n h mu n tìm thêm vi c làm
b sung.
Theo ILO, thi u vi c làm ñư c th hi n dư i hai d ng: Thi u vi c làm vô
hình và thi u vi c làm h u hình.
Thi u vi c làm vô hình: Là tr ng thái ngư i lao ñ ng có ñ vi c làm, làm ñ
th i gian, th m chí nhi u th i gian hơn m c bình thư ng nhưng thu nh p th p.
Thi u vi c làm h u hình: Ch hi n tư ng ngư i lao ñ ng làm vi c th i gian ít hơn
thư ng l , h không ñ vi c làm, ñang tìm ki m thêm vi c làm và s n sàng làm vi c.
Theo chúng tôi, thi u vi c làm là tr ng thái công vi c làm cho ngư i lao
ñ ng không s d ng h t th i gian quy ñ nh và mang l i thu nh p th p hơn m c ti n
lương t i thi u.
1.1.1.2. Th t nghi p
• Khái ni m th t nghi p: Th t nghi p là s m t vi c làm hay là s tách r i
s c lao ñ ng kh i tư li u s n xu t, nó g n li n v i ngư i có kh năng lao ñ ng
nhưng không ñư c s d ng có hi u qu [49].
Th t nghi p là hi n tư ng xã h i hình thành khi cung, c u lao ñ ng không
cân b ng. Trong b t kỳ n n kinh t nào dù có s d ng lao ñ ng ñ n m c t t nh t thì
xã h i v n t n t i th t nghi p.
Theo Aigred Sanvy: “Ngư i th t nghi p là ngư i kh e m nh mu n lao ñ ng
ñ ki m s ng nhưng không tìm ñư c vi c làm”[6].
Theo ILO, th t nghi p là hi n tư ng mà ngư i lao ñ ng trong ñ tu i có kh
năng lao ñ ng mu n làm vi c nhưng chưa có vi c làm và ñang tích c c tìm vi c làm.
Theo chúng tôi, ngư i th t nghi p là ngư i có ñ 3 tiêu chu n: Hi n t i chưa
có vi c làm, có kh năng làm vi c, ñang tìm ki m vi c làm.

23. 12
• Phân lo i th t nghi p
Có th phân lo i th t nghi p như sau:
- Th t nghi p t nguy n: G m nh ng ngư i có kh năng ñư c tuy n d ng
nhưng h ch ñi làm khi có m c lương cao hơn m c lương bình quân ph bi n c a
ngành ngh mà h có năng l c trên th trư ng lao ñ ng.
- Th t nghi p không t nguy n: G m nh ng ngư i mu n làm vi c v i m c
lương bình quân ph bi n c a ngành ngh mà h có năng l c trên th trư ng lao
ñ ng nhưng h không ñư c tuy n d ng.
- Th t nghi p t m th i: Phát sinh do s di chuy n không ng ng c a con
ngư i gi a các khu v c ñ a lý, các công vi c ho c các giai ño n khác nhau c a cu c
s ng. Th t nghi p t m th i luôn t n t i th m chí ngay trong nh ng n n kinh t có
ñ y ñ công ăn vi c làm.
-Th t nghi p cơ c u: G m nh ng ngư i không có vi c làm khi tay ngh ho c
k năng làm vi c c a h không ñáp ng nhu c u tuy n d ng c a các ngành ngh
ñang c n lao ñ ng.
- Th t nghi p chu kỳ: G n v i chu kỳ c a ngành và c a n n kinh t , g m
nh ng ngư i có nhu c u làm vi c v i m c lương th nh hành nhưng không tìm ñư c
vi c do m c c u chung v lao ñ ng c a ngành và c a n n kinh t th p.
- Th t nghi p do thi u c u: Là th t nghi p x y ra khi t ng c u gi m mà ti n
lương và giá c chưa k p ñi u ch nh ñ ph c h i m c toàn d ng lao ñ ng.
- Th t nghi p chuy n ti p hay th t nghi p thi u thông tin: Là th t nghi p n y
sinh do c ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng ñ u c n có th i gian ñ tìm
ki m và x lý thông tin v vi c thuê lao ñ ng ho c làm thuê.
- Th t nghi p mùa v : Thư ng x y ra các công vi c mang tính ch t th i v
như ngh thu lư m hoa trái, xây d ng... và thư ng d d ñoán trư c.
• Nguyên nhân c a th t nghi p
Nguyên nhân c a th t nghi p do cung và c u lao ñ ng không cân b ng t i
m t m c ti n công, ti n lương nh t ñ nh nào ñó. V i m c ti n công, ti n lương nào
ñó t o ra m t s ch làm tr ng nh t ñ nh v i yêu c u trình ñ chuyên môn c th
nhưng cung lao ñ ng không ñáp ng ñư c các yêu c u ñó thì th t nghi p x y ra.

24. 13
Nguyên nhân c a th t nghi p g m có:
+ Ti n công, ti n lương không phù h p: M c ti n công, ti n lương quá cao
vư t quá ñi m hòa v n c a nhà s n xu t s làm ngư i s n xu t b l , do v y d n ñ n
xu hư ng thu h p s n xu t gi m b t nhân công. Ngư c l i ti n công, ti n lương th p
s không thu hút ñư c lao ñ ng do s d ch chuy n lao ñ ng sang ngành ngh khác
có thu nh p cao hơn.
+ Kinh t suy thoái, s n ph m tiêu th ch m, chi phí s n xu t cao, xu hư ng
thu h p s n xu t ñ b o toàn v n c a ngư i s n xu t d n ñ n thi u vi c làm.
+ Nhu c u làm vi c c a ngư i lao ñ ng: Ngư i lao ñ ng có xu hư ng tìm
ki m vi c làm có thu nh p cao hơn do v y s n sàng t nguy n ngh vi c ñ tìm
ki m vi c làm m i.
+ Trình ñ chuyên môn, tay ngh c a ngư i lao ñ ng: Th t nghi p x y ra khi
có ch tr ng vi c làm, có lao ñ ng s n sàng làm vi c nhưng không ñáp ng ñư c
trình ñ chuyên môn v công vi c ñó.
+ C u lao ñ ng l n hơn cung: ðây là h u qu c a tăng dân s ñ t bi n, s
ngư i bư c vào ñ tu i lao ñ ng tăng cao, vi c làm t o ra không ñ d n ñ n th t
nghi p x y ra.
• H u qu c a th t nghi p, thi u vi c làm
Th t nghi p, thi u vi c làm nh hư ng ñ n m i lĩnh v c c a qu c gia và m i
m t trong cu c s ng hàng ngày c a m i gia ñình và toàn xã h i.
Th t nghi p gây ra tình tr ng thi u vi c làm c a nh ng ngư i trong ñ tu i
lao ñ ng nghĩa là không s d ng h t ti m năng ngu n l c lao ñ ng. Ngu n l c này
không t n t i vĩnh vi n mà s m t d n ñi hay nói cách khác th t nghi p làm m t ñi
vĩnh vi n l i ích ti m năng c a xã h i.
ð i v i t ng gia ñình n u thi u vi c làm s d n ñ n m t ñi ti n lương ti n
công, m c s ng gia ñình s t gi m. Th c t trên th gi i cho th y gi a th t nghi p và
ñói nghèo có m i quan h m t thi t v i nhau. Mu n c i thi n ñói nghèo ph i t o
thêm vi c làm và xóa n n th t nghi p.
Th t nghi p làm m t ñi cơ h i trau d i chuyên môn nghi p v , tay ngh c a
ngư i lao ñ ng và làm mai m t chuyên môn, tay ngh v n có c a ngư i lao ñ ng.

25. 14
Th t nghi p, thi u vi c làm nh hư ng tiêu c c ñ n s phát tri n nhân cách
c a con ngư i. N y sinh tư tư ng chán n n, hư ng th , s ng không có m c ñích c a
m t b ph n ngư i lao ñ ng.
Th t nghi p, thi u vi c làm là gánh n ng c a m i gia ñình và toàn xã h i.
Th t nghi p, thi u vi c làm x y ra s n y sinh b t công trong vi c t o ra s n ph m
và phân chia s n ph m. M t ngư i lao ñ ng làm vi c ph i gánh thêm nh ng ngư i
trong ñ tu i lao ñ ng nhưng không làm vi c.
1.1.2. M t s lý lu n v vi c làm b n v ng
1.1.2.1. Khái ni m vi c làm b n v ng
ð c ñi m cơ b n c a vi c làm là luôn luôn thay ñ i và ñ i m i v hình th c.
Dù n n văn hóa nào thì nhu c u v vi c làm luôn luôn không thay ñ i: Ngư i lao
ñ ng luôn luôn tìm ki m m t công vi c phù h p v i kh năng và ñư c hư ng thành
qu lao ñ ng c a mình m t cách công b ng có th ch p nh n ñư c.
Vi c làm c a m i cá nhân ph n ánh năng l c c a m i con ngư i, vi c làm là
phương ti n ñ con ngư i hòa nh p vào xã h i.
Năm 1999, t i h i ngh qu c t lao ñ ng c a T ch c Lao ñ ng Th gi i
ILO, theo ñ ngh c a T ng Giám ñ c ILO, h i ngh ñã thông qua m t chương trình
ñ c bi t ñ c i t ILO v i 4 m c tiêu cơ b n trong ñó v n ñ gi i quy t vi c làm b n
v ng ñư c xem là gi i pháp c p bách:
+ Th nh t, t p trung s c m nh c a ILO vào gi i quy t vi c làm b n v ng và
xem như ñó là yêu c u c p bách trong th i kỳ m i.
+ Th hai, xây d ng v ng ch c m i quan h ba bên, Chính ph , Ngư i lao
ñ ng và Ngư i s d ng lao ñ ng.
+ Th ba, xây d ng các c u trúc tái m r ng ILO.
+ Th tư, Cung c p s ñ ng nh t chính sách s c bén hơn trong các ho t ñ ng
c a ILO.
Năm 2001, h i ngh qu c t lao ñ ng c a ILO ñã c th hóa “Vi c làm b n
v ng” thông qua các chương trình hành ñ ng c th trong b i c nh thay ñ i c a
kinh t th gi i.

26. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54323
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562