1. Эрүүл мэндийн статистик
Б.Батзориг НЭМС, ЭБТ
1

2. Агуулга
 Ñòàòèñòèêèéí ñóäëàõ ç¿éë
 Биостатистик, түүний ангилал
 Хувьсагч, түүний төрөл
 Мэдээллийг ангилах
 Түгээмэл хэрэглэгддэг програмууд
2

3. Ñòàòèñòèê ãýæ þó âý?
Бèäíèé õ¿ðýýëýí áóé юмс үзэгдэл
äэõ òîîí ìýäýýëëèéã çàäëàí
øèíæèëæ, íýãòãýí ä¿ãíýäýã
òîîíèé (òîî áàðèìò) øèíæëýõ
óõààí þì.
3

4. Ñòàòèñòèê ãýæ þó âý?
 Ñòàòèñòèê íü тоо мэдээг
öóãëóóëàõ, ýìõòãýí öýãöëýõ,
òîéìëîí ¿ç¿¿ëýõ, ã¿íçãèéð¿¿ëýí
ñóäëàõ àðãà òåõíèê¿¿äèéã
áàãòààñàí øèíæëýõ óõààí.
4

5. “Статистик” нэр томъѐо
 Нэгдүгээрт. Онол, аргазүйн
аргуудыг боловсруулдаг шинжлэх
ухаан
 Хоѐрдугаарт. Тайлангийн тоо
мэдээ, эмхэтгэл, лавлах, тогтмол
хэвлэлүүдэд гардаг тоо мэдээ
 Өвчлөл, эндэгдэлийн тоо мэдээ 5

6. Ñòàòèñòèêèéí ñóäëàõ ç¿éë
 Õ¿ðýýëýí áóé îðчèí íèéãìèéí
àìüäðàëûí ò¿ãýýìýë
¿çýãäë¿¿äèéí òîîíû òàëûã
чàíàðûí àãóóëãàòàé íü õîëáîн,
òîäîðõîé îðîí çàé, öàã
õóãàöààíû íºõöºëä ñóäëàõ ÿâäàë
6

7. Ñòàòèñòèêèéí Ò¿¿õ
 “Status” ãýñýí Ëàòèí ¿ãíýýñ ãàðàëòàé
 Үçýãäëèéí òºëºâ áàéäàë ãýñýí óòãàòàé
 17-18-ð çóóíä
 B. Pascal (1623-1662, France)
 J Bernoulli (1654-1705, Swiss)
 A. Demoivre (1667-1754, France)
 18-19-ð çóóíä
- S. Laplace (1749-1827, France)
 K. F. Gauss (1777-1855)
 A. Galton (1822-1922, Belgium)
 K. Pearson; (1857-1936, England)
 R. A. Fisher(1890-1962)
7

8. Ñòàòèñòèêèéí ñàëáàðóóä
óõààíóóä
 Biostatistics
 Biology + Statistics
 Econometrics
 Economy + Statistics
 Sociometrics
 Sociology + Statistics
 Psychometrics
 Psychology + Statistics
 Technometrics
 Technology + Statistics
 Environmetrics
 Environment + Statistics
8

9. Үзүүлэлт/Статистик
 Судлагдаж байгаа юмс үзэгдлийн
шинж чанарын тоон үнэлгээ
 Статистик үзүүлэлтүүдийн
тусламжтайгаар :
 үзэгдлүүдийн цар хэмжээ
 харилцан уялдаа
 өөрчлөлтийн зүй тогтлыг судалдаг
9

10. Биостатистик
 Био гэдэг нь амьд бие мах бодь
гэсэн утгатай
 Мэдээллийг цуглуулах, зохион
байгуулах, дүн шинжилгээ хийх,
хэрэглэх талаараа статистик
шинжлэх ухаантай холбогддог.
10

11. Биостатистик
 Биологи
 Анагаах ухаан
 Нийгмийн эрүүл мэндийн ш/у-г
хамардаг.
Биостатистик
Тойм статистик Нарийвчилсан статистик
11

12. Тойм статистик
 Өгөгдөл цуглуулах
 Асуумж гм
 Анхдагч, хоѐрдогч эх үүсвэр
 Өгөгдлийг илтгэх
 Хүснэгт, график гм
 Статистик : Түүврийн мэдээллийг
илтгэх тоон утга
 Дундаж гм
12

13. Нарийвчилсан статистик
(Inferential statistics)
 Түүвэр хүн амын мэдээллийг эх
хүн амд төлөөлүүлэхийн тулд
таамаглал шалгах аргуудыг
ашигладаг.
 Т тестийн аргууд
 ANOVA
 Параметрийн бус аргууд
13

14. Нарийвчилсан статистик
(Inferential statitics)
 Юмс үзэгдлийн õºãæèë,
харилцан хамаарал,õýòèéí
òºëâèéí òàëààð ¿íýëãýý,
ä¿ãíýëò õèéõ áîëîìæ îëãîäîã.
14

15. Хувьсагч/хувьсуур (variable)
 Аливаа юмс үзэгдлүүд тогмол
байдаггүй.
 Тухайн цаг хугацаанд нэг шинж
чанар хувь хүн бүрт өөр өөр
байхаас гадна цаг хугацааны
агшинд тухайн хувь хүний шинж
чанар өөр өөр байдаг.
15

16. Жишээлбэл:
 Хүний цусны даралт нь
 хүн бүрийн хувьд өөр өөр
 цаг хугацаанд өөр байдаг.
 Хэрвээ цусны даралт хүн бүрт
адил байдаг, тэр нь тогтмол
бол цусны даралтыг
тодорхойлох, судлах
шаардлагагүй.
16

17. Хувьсагч/хувьсуурын төрөл
Үл хамаарах хувьсагч (IV)
 Үр дүнд нөлөөлдөг хувьсагч.
 Биеийн жин->Систолын даралт
Хамааран хувьсагч (DV)
 ¯ë õàìààðàëò õувьсагчаас хамаарч утга
нь өөрчлөгддөг хувьсагч
 Биеийн жин->Систолын даралт
17

18. Мэдээллийг ангилах
Мэдээлэл
Тоон Чанарын
Тасралттай Нэрлэсэн
Тасралтгүй Дараалсан
18

19. Тоон мэдээлэл
 Юмс үзэгдлийн хувьсан
өөрчлөлт, шинж чанарыг тоон
утгаар хэмждэг.
 жишээлбэл: өндөр см-ээр, жин
кг-аар гэх мэт
19

20. Чанарын мэдээлэл, нэршил
 Юмс үзэгдлийн шинж чанарыг
хэмждэг
 Чанарын хувьсагч (Qualitative
variable)
 Дамми хувьсагч (dummy variable)
 Дихитом хувьсагч (dichotomous
variable)
 Категорийн хувьсагч (categorical
variable) 20

21. Тоон мэдээлэл
(Quantitative variable)
 Тасралттай тоон мэдээлэл
 Бүхэл тоон утга авдаг
 Ам бүлийн тоо, судасны цохилт г.м
 Тасралтгүй тоон мэдээлэл
 Бүхэл, бутархай тоон утга авдаг
 Биеийн жин, өндөр г.м
21

22. Чанарын мэдээлэл
(Categorical variable)
 Нэрлэсэн чанарын мэдээлэл
 Категориудыг нь эрэмбэлж
болдоггүй
 Хүйс
 {эр,эм};
 Дараалсан чанарын мэдээлэл
 Категориудыг нь эрэмбэлж болдог
 Өвдөлтийн зэрэг
 {хэвийн,бага, дунд...} г.м 22

23. Хэмжилтийн хуваарь
(Nominal scale of measurement)
 Үзэгдэл юмсийн утгуудыг
категориудаар хэмждэг.
 Хүйс (эр,эм), өвчлөлийн төрөл, цусны
бүлэг
 Үр дүн:
 Давтамж, хувь, моод, контингенцийн
коэф
 Медиан , дундаж боддогдохгүй
23

24. Хэмжилтийн хуваарь
(Ordinal scale of measurement)
- Утгуудынх нь хооронд ранг
зэрэг дэв тогтоодог.
Áîëîâñðîëûí ò¿âøèí:
 0=áîëîâñðîëã¿é áóþó áàãà áîëîâñðîë
 1= äóíä
 2=дээд
- Үр дүн: Давтамж, хувь , моод,медиан,
перцентиль
- Дундаж боддогдохгүй.
24

25. Хэмжилтийн хуваарь
(Interval scale of
measurement)
 Бүх тоон мэдээллийг хэмжиж болдог.
 Насны бүлэг {15-20,20-25…}
 Үр дүн: нэмэгдээд, дундаж, хазайлт,
хамаарал...
25

26. Хэмжилтийн хуваарь
(Ratiо scale of measurement)
 Ординал болон интервал
хэмжилтүүдийн харьцаа
 Биеийн жингийн индекс (жин,өндөр)
 Үр дүн: нэмэгдээд, бүх зэргийн
дундажууд, вариацийн коэф
26

27. Мэдээлэлийг ангилах(цаг
хугацаанаас хамаараад)
 Cross sectional data
 Õºíäëºí îãòëîëä áóþó íýã öàã õóãàöààíä
á¿ðòãýãäñýí òîî ìýäýý
 Time series
 Öàã õóãàöààíû öóâàà
 Panel data
 Pooled cross section
27

28. Time series data
 Энэ нь цаг хугацааны өөр агшин бүрт
цуглуулсан өгөгдөл юм. Тухайлбал :
 Daily “өдрөөр” эмнэлэгт
үйлчлүүлэгчдийн тоо
 Weekly “7 хоногоор”
 Monthly “сараар” сар бүрийн өвчлөлийн
мэдээ
 Quarterly “улирлаар”
 Annually “жилээр” жил бүр гардаг эрүүл
мэндийн статистикүүд 28

29. Time series data-н график
29

30. Cross sectional data
 Энэ нь нэг болон түүнээс олон
өгөгдлүүдийг тодорхой нэг агшинд
цуглуулсан мэдээллийг хэлдэг. Cross
sectional өгөгдлийн жишээ
30

31.  U.S. Y1 Хэвтэн эмчлүүлэгчдийн тоо, 10000
хүн ам X1 Oрлогын хэмжээ, сая доллар
State Y1 X1
AL 2,206 92.7
AK 7 151.0
AZ 73 61.0
AR 3,620 86.3
CA 7,472 63.4
CO 788 77.8
CT 1,029 106.0
DE 168 117.0
FL 2,586 62.0
GA 4,302 80.6
HI 227.5 85.0 31

32. Cross sectional data-н график
32

33. Статистик анализ
 Нэг хүчин зүйлийн шинжилгээ
(univariate)
 Нэг үзэгдлийг шинжлэх, тархалтыг
тодруулах
 Төвийг (дундаж, медиан, моде)
 хэлбэлзэл (СХ, дисперс...)
 Давтамж, хувь
33

34. Статистик анализ
 Хоѐр хүчин зүйлийн
шинжилгээ (bivariate analysis)
 Хамаарал
 Бүлэг хооронд ялгаатай эсэх
 Энгийн регрессийн шинжилгээ
...
34

35. Статистик анализ
 Олон хүчин зүйлийн шинжилгээ
(multiple analysis)
 Олон хүчин зүйлийн хамаарлын
шинжилгээ
 Олон хүчин зүйлийн регрессийн
шинжилгээ...
35

36. Статистик судалгаа
 Судлагдаж буй юмс үзэгдүүлийн нэгж
бүрийн мэдээг бүртгэж авна (асуумж,
тоо мэдээ, тайлан г.м)
 Бүрдүүлсэн мэдээллийг ямар нэгэн
шинж тэмдэгээр нь бүлэглэлт, дэд
бүлэг болгон хуваадаг.
 Мэдээнд дүн шинжилгээ хийж,
түүнээсээ дүгнэлт гаргах
36

37. Эрүүл мэнд ба статистик
 Õ¿í àìûí ò¿âøèíä
 Ýð¿¿ë ìýíäèéí íºõöºë áàéäàë,
õàíäëàãûí õÿíàõ,ÝÌ-èéí àðãà
õýìæýý,õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿íã òîîöîõ
 Õóâü õ¿íèé ò¿âøèíä
 Îíøèëãîî
 ºâчíèé òàâèëàí
 Ýìчèëãýýíèé àðãóóä
37

38. Статистикийн программууд
 Statistica
 STATA
 SPSS
 SAS
 Minitab
 E-views
 Excel
 R
38

39. Îíöëîã øèíæ STATA SPSS SAS R
Õýðýãëýãчèéí Programming/ point-and- Programming Programming
interface point-and-click click
Өãºãäºë Õ¿чèðõýã Äóíä Õ¿чèðõýã Õ¿чèðõýã
áîëîâñðóóëàëò çýðýã
Ãðàôèê Ìàø ñàéí Ñàéí Ñàéí Ñàéí
¯íý Áîëîìæèéí ªíäºð ªíäºð ¿íýòýé ¯íýã¿é
¿íýòýé
39

40. SPSS
Statistical package for Social
Sciences
40

41. SPSS
Statistical package for Social
Sciences
 SPSS 20.0 release version
 Статистик тооцоолол
 Бусад систем, програмтай харьцах
(EXCEl, ACCESS…)
 Байнгын сайжруулалт
41

42. Шинэтгэл, сайжруулалт
 PIVOT TABLE
 Syntax
 Missing value analysis
 Газрын зураг
 Статистикийн сүүлийн үеийн модел
42

43. 43

44. 44

45. 45

46. 46

47. 47

48. 48

49. 150
100
weight
50
0
120 140 160 180 200
height
49

50. АСУУЛТ?
50

51. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа
51