1. Эрђђл мэндийн статистик
Б.Батзориг НЭМС, ЭБТ
1

2. Агуулга
 Ñòàòèñòèêèéí ñóäëàõ ç¿éë
 Биостатистик, тђђний ангилал
 Хувьсагч, тђђний тєрєл
 Мэдээллийг ангилах
 Тђгээмэл хэрэглэгддэг програмууд
2

3. Ñòàòèñòèê ãýæ þó âý?
Бèäíèé õ¿ðýýëýí áóé юмс ђзэгдэл
äэõ òîîí ìýäýýëëèéã çàäëàí
øèíæèëæ, íýãòãýí ä¿ãíýäýã
òîîíèé (òîî áàðèìò) øèíæëýõ
óõààí þì.
3

4. Ñòàòèñòèê ãýæ þó âý?
 Ñòàòèñòèê íü тоо мэдээг
öóãëóóëàõ, ýìõòãýí öýãöëýõ,
òîéìëîí ¿ç¿¿ëýõ, ã¿íçãèéð¿¿ëýí
ñóäëàõ àðãà òåõíèê¿¿äèéã
áàãòààñàí øèíæëýõ óõààí.
4

5. “Статистик” нэр томъѐо
 Нэгдђгээрт. Онол, аргазђйн
аргуудыг боловсруулдаг шинжлэх
ухаан
 Хоѐрдугаарт. Тайлангийн тоо
мэдээ, эмхэтгэл, лавлах, тогтмол
хэвлэлђђдэд гардаг тоо мэдээ
 ѓвчлєл, эндэгдэлийн тоо мэдээ 5

6. Ñòàòèñòèêèéí ñóäëàõ ç¿éë
 Õ¿ðýýëýí áóé îðчèí íèéãìèéí
àìüäðàëûí ò¿ãýýìýë ¿çýãäë¿¿äèéí
òîîíû òàëûã чàíàðûí àãóóëãàòàé
íü õîëáîн, òîäîðõîé îðîí çàé, öàã
õóãàöààíû íºõöºëä ñóäëàõ ÿâäàë
6

7. Ñòàòèñòèêèéí Ò¿¿õ
 “Status” ãýñýí Ëàòèí ¿ãíýýñ ãàðàëòàé
 ёçýãäëèéí òºëºâ áàéäàë ãýñýí óòãàòàé
 17-18-ð çóóíä
 B. Pascal (1623-1662, France)
 J Bernoulli (1654-1705, Swiss)
 A. Demoivre (1667-1754, France)
 18-19-ð çóóíä
- S. Laplace (1749-1827, France)
 K. F. Gauss (1777-1855)
 A. Galton (1822-1922, Belgium)
 K. Pearson; (1857-1936, England)
 R. A. Fisher(1890-1962)
7

8. Ñòàòèñòèêèéí ñàëáàðóóä
óõààíóóä
 Biostatistics
 Biology + Statistics
 Econometrics
 Economy + Statistics
 Sociometrics
 Sociology + Statistics
 Psychometrics
 Psychology + Statistics
 Technometrics
 Technology + Statistics
 Environmetrics
 Environment + Statistics
8

9. ёзђђлэлт/Статистик
 Судлагдаж байгаа юмс ђзэгдлийн
шинж чанарын тоон ђнэлгээ
 Статистик ђзђђлэлтђђдийн
тусламжтайгаар :
 ђзэгдлђђдийн цар хэмжээ
 харилцан уялдаа
 єєрчлєлтийн зђй тогтлыг судалдаг
9

10. Биостатистик
 Био гэдэг нь амьд бие мах бодь
гэсэн утгатай
 Мэдээллийг цуглуулах, зохион
байгуулах, дђн шинжилгээ хийх,
хэрэглэх талаараа статистик
шинжлэх ухаантай холбогддог.
10

11. Биостатистик
 Биологи
 Анагаах ухаан
 Нийгмийн эрђђл мэндийн ш/у-г
хамардаг.
Биостатистик
Тойм статистик Нарийвчилсан статистик
11

12. Тойм статистик
 ѓгєгдєл цуглуулах
 Асуумж гм
 Анхдагч, хоѐрдогч эх ђђсвэр
 ѓгєгдлийг илтгэх
 Хђснэгт, график гм
 Статистик : Тђђврийн мэдээллийг
илтгэх тоон утга
 Дундаж гм
12

13. Нарийвчилсан статистик
(Inferential statistics)
 Тђђвэр хђн амын мэдээллийг эх
хђн амд тєлєєлђђлэхийн тулд
таамаглал шалгах аргуудыг
ашигладаг.
 Т тестийн аргууд
 ANOVA
 Параметрийн бус аргууд
13

14. Нарийвчилсан статистик
(Inferential statitics)
 Юìñ ¿çýãäëèéí õºãæèë,
харилцан хамаарал,õýòèéí
òºëâèéí òàëààð ¿íýëãýý,
ä¿ãíýëò õèéõ áîëîìæ îëãîäîã.
14

15. Хувьсагч/хувьсуур (variable)
 Аливаа юмс ђзэгдлђђд тогмол
байдаггђй.
 Тухайн цаг хугацаанд нэг шинж
чанар хувь хђн бђрт єєр єєр
байхаас гадна цаг хугацааны
агшинд тухайн хувь хђний шинж
чанар єєр єєр байдаг.
15

16. Жишээлбэл:
 Хђний цусны даралт нь
 хђн бђрийн хувьд єєр єєр
 цаг хугацаанд єєр байдаг.
 Хэрвээ цусны даралт хђн бђрт
адил байдаг, тэр нь тогтмол бол
цусны даралтыг тодорхойлох,
судлах шаардлагагђй.
16

17. Хувьсагч/хувьсуурын тєрєл
¯ë õàìààðàх хувьсагч (IV)
 ёр дђнд íºëººëдєг хувьсагч.
 Биеийн жин->Систолын даралт
Õàìààðàн õувьсагч (DV)
 ¯ë õàìààðàëò õувьсагчààñ õàìààðч óòãà íü
ººðчëºãääºã õувьсагч
 Биеийн жин->Систолын даралт
17

18. Мэдээллийг ангилах
Мэдээлэл
Тоон Чанарын
Тасралттай Нэрлэсэн
Тасралтгүй Дараалсан
18

19. Тоон мэдээлэл
 Юмс ђзэгдлийн хувьсан
єєрчлєлт, шинж чанарыг тоон
утгаар хэмждэг.
 жишээлбэл: єндєр см-ээр, жин
кг-аар гэх мэт
19

20. Чанарын мэдээлэл, нэршил
 Юмс ђзэгдлийн шинж чанарыг
хэмждэг
 Чанарын хувьсагч (Qualitative variable)
 Дамми хувьсагч (dummy variable)
 Дихитом хувьсагч (dichotomous
variable)
 Категорийн хувьсагч (categorical
variable)
20

21. Тоон мэдээлэл
(Quantitative variable)
 Тасралттай тоон мэдээлэл
 Бђхэл тоон утга авдаг
 Аì á¿ëèéí òîî, судасны цохилт г.м
 Тасралтгђй тоон мэдээлэл
 Бђхэл, бутархай тоон утга авдаг
 Биеийн жин, єндєр г.м
21

22. Чанарын мэдээлэл
(Categorical variable)
 Нэрлэсэн чанарын мэдээлэл
 Категориудыг нь эрэмбэлж
болдоггђй
 Хђйс
 {эр,эм};
 Дараалсан чанарын мэдээлэл
 Категориудыг нь эрэмбэлж болдог
 ѓвдєлтийн зэрэг
 {хэвийн,бага, дунд...} г.м 22

23. Хэмжилтийн хуваарь
(Nominal scale of measurement)
 ёзэгдэл юмсийн утгуудыг
категориудаар хэмждэг.
 Хђйс (эр,эм), євчлєлийн тєрєл, цусны
бђлэг
 ёр дђн:
 Давтамж, хувь, моод, контингенцийн
коэф
 Медиан , дундаж боддогдохгђй
23

24. Хэмжилтийн хуваарь
(Ordinal scale of measurement)
- Утгуудынх нь хооронд ранг зэрэг
дэв тогтоодог.
Áîëîâñðîëûí ò¿âøèí:
 0=áîëîâñðîëã¿é áóþó áàãà áîëîâñðîë
 1= äóíä
 2=äээд
- ёр дђн: Давтамж, хувь , моод,медиан,
перцентиль
- Дундаж боддогдохгђй.
24

25. Хэмжилтийн хуваарь
(Interval scale of measurement)
 Бђх тоон мэдээллийг хэмжиж болдог.
 Насны бђлэг {15-20,20-25…}
 ёр дђн: нэмэгдээд, дундаж, хазайлт,
хамаарал...
25

26. Хэмжилтийн хуваарь
(Ratiо scale of measurement)
 Ординал болон интервал
хэмжилтђђдийн харьцаа
 Биеийн жингийн индекс (жин,єндєр)
 ёр дђн: нэмэгдээд, бђх зэргийн
дундажууд, вариацийн коэф
26

27. Мэдээлэлийг ангилах(цаг
хугацаанаас хамаараад)
 Cross sectional data
 Õºíäëºí îãòëîëä áóþó íýã öàã õóãàöààíä
á¿ðòãýãäñýí òîî ìýäýý
 Time series
 Öàã õóãàöààíû öóâàà
 Panel data
 Pooled cross section
27

28. Time series data
 Энэ нь цаг хугацааны єєр агшин бђрт
цуглуулсан єгєгдєл юм. Тухайлбал :
 Daily “єдрєєр” эмнэлэгт ђйлчлђђлэгчдийн
тоо
 Weekly “7 хоногоор”
 Monthly “сараар” сар бђрийн євчлєлийн
мэдээ
 Quarterly “улирлаар”
 Annually “жилээр” жил бђр гардаг эрђђл
мэндийн статистикђђд 28

29. Time series data-н график
29

30. Cross sectional data
 Энэ нь нэг болон тђђнээс олон
єгєгдлђђдийг тодорхой нэг агшинд
цуглуулсан мэдээллийг хэлдэг. Cross
sectional єгєгдлийн жишээ
30

31.  U.S. Y1 Хэвтэн эмчлүүлэгчдийн тоо, 10000
хүн ам X1 Oрлогын хэмжээ, сая доллар
State Y1 X1
AL 2,206 92.7
AK 7 151.0
AZ 73 61.0
AR 3,620 86.3
CA 7,472 63.4
CO 788 77.8
CT 1,029 106.0
DE 168 117.0
FL 2,586 62.0
GA 4,302 80.6
HI 227.5 85.0 31

32. Cross sectional data-н график
32

33. Статистик анализ
 Нэг хђчин зђйлийн шинжилгээ
(univariate)
 Нэг ђзэгдлийг шинжлэх, тархалтыг
тодруулах
 Тєвийг (дундаж, медиан, моде)
 хэлбэлзэл (СХ, дисперс...)
 Давтамж, хувь
33

34. Статистик анализ
 Хоѐр хђчин зђйлийн
шинжилгээ (bivariate analysis)
 Хамаарал
 Бђлэг хооронд ялгаатай эсэх
 Энгийн регрессийн шинжилгээ
...
34

35. Статистик анализ
 Олон хђчин зђйлийн шинжилгээ
(multiple analysis)
 Олон хђчин зђйлийн хамаарлын
шинжилгээ
 Олон хђчин зђйлийн регрессийн
шинжилгээ...
35

36. Статистик судалгаа
 Судлагдаж буй юмс ђзэгдђђлийн нэгж
бђрийн мэдээг бђртгэж авна (асуумж,
тоо мэдээ, тайлан г.м)
 Бђрдђђлсэн мэдээллийг ямар нэгэн
шинж тэмдэгээр нь бђлэглэлт, дэд
бђлэг болгон хуваадаг.
 Мэдээнд дђн шинжилгээ хийж,
тђђнээсээ дђгнэлт гаргах
36

37. Эрђђл мэнд ба статистик
 Õ¿í àìûí ò¿âøèíä
 Ýð¿¿ë ìýíäèéí íºõöºë áàéäàë,
õàíäëàãûí õÿíàõ,ÝÌ-èéí àðãà
õýìæýý,õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿íã òîîöîõ
 Õóâü õ¿íèé ò¿âøèíä
 Îíøèëãîî
 ºâчíèé òàâèëàí
 Ýìчèëãýýíèé àðãóóä
37

38. Статистикийн программууд
 Statistica
 STATA
 SPSS
 SAS
 Minitab
 E-views
 Excel
 R
38

39. Îíöëîã øèíæ STATA SPSS SAS R
Õýðýãëýãчèéí Programming/ point-and- Programming Programming
interface point-and-click click
ѓãºãäºë Õ¿чèðõýã Äóíä Õ¿чèðõýã Õ¿чèðõýã
áîëîâñðóóëàëò çýðýã
Ãðàôèê Ìàø ñàéí Ñàéí Ñàéí Ñàéí
¯íý Áîëîìæèéí ªíäºð ªíäºð ¿íýòýé ¯íýã¿é
¿íýòýé
39

40. SPSS
Statistical package for Social Sciences
40

41. SPSS
Statistical package for Social Sciences
 SPSS 20.0 release version
 Статистик тооцоолол
 Бусад систем, програмтай харьцах
(EXCEl, ACCESS…)
 Байнгын сайжруулалт
41

42. Шинэтгэл, сайжруулалт
 PIVOT TABLE
 Syntax
 Missing value analysis
 Газрын зураг
 Статистикийн сђђлийн ђеийн модел
42

43. 43

44. 44

45. 45

46. 46

47. 47

48. 48

49. 150
100
weight
50
0
120 140 160 180 200
height
49

50. АСУУЛТ?
50

51. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа
51