Download luận án tiến sĩ với đề tài: Vai trò của nhà nước trong việc phát triển thị trường tài chính ở Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan b n lu n án này là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c và có
ngu n g c rõ ràng.
TÁC GI LU N ÁN
Bùi Văn Th ch

2. M C L C
Trang
Trang ph bìa
L i cam ñoan
M c l c
Danh m c các ch vi t t t
Danh m c các b ng
Danh m c các bi u ñ
Danh m c các sơ ñ
L I M ð U 1
CHƯƠNG I: NH NG V N ð CƠ B N V TH TRƯ NG TÀI CHÍNH
VÀ VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG PHÁT TRI N TH TRƯ NG
TÀI CHÍNH TRONG N N KINH T TH TRƯ NG
7
1.1. T ng quan v th trư ng tài chính 7
1.1.1. Khái ni m th trư ng tài chính 7
1.1.2. Ch c năng c a th trư ng tài chính 9
1.1.3. Phân lo i th trư ng tài chính 12
1.1.4. Các công c c a th trư ng tài chính 17
1.1.5. Các ch th tham gia th trư ng tài chính 23
1.1.6 Nh ng ñi u ki n c n thi t ñ phát tri n th trư ng tài chính 26
1.2. Vai trò c a nhà nư c trong phát tri n th trư ng tài chính 31
1.2.1 Cơ s lý lu n v vai trò c a Nhà nư c trong n n kinh t th trư ng 31
1.2.2 Cơ s lý lu n v vai trò c a Nhà nư c trong phát tri n TTTC 36
1.2.3 Vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng ti n t 44
1.2.4 Vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng ch ng khoán 48
1.2.5 Các nhân t nh hư ng ñ n ho t ñ ng qu n lý Nhà nư c ñ i v i TTTC 52
1.3 Kinh nghi m v qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC
c a m t s nư c trên th gi i
54
1.3.1 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC Trung Qu c 54
1.3.2 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC Nh t B n 62
1.3.3 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC các nư c
trong khu v c ðông Nam Á
66
1.3.4 M t s bài h c rút ra t vi c nghiên c u kinh nghi m v qu n lý
nhà nư c trong phát tri n TTTC c a m t s nư c trên th gi i
71

3. CHƯƠNG 2: TH C TR NG VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG
PHÁT TRI N TH TRƯ NG TÀI CHÍNH VI T NAM
75
2.1. Khái quát chung v th trư ng tài chính Vi t Nam 75
2.1.1. Th trư ng ti n t c a Vi t Nam 75
2.1.2. Th trư ng v n Vi t Nam 88
2.2 Vai trò c a Nhà nư c trong quá trình hình thành và phát tri n
c a th trư ng tài chính Vi t Nam
95
2.2.1 Vai trò c a Nhà nư c trong vi c hình thành và phát tri n th
trư ng ti n t Vi t Nam
95
2.2.2 Vai trò c a Nhà nư c trong vi c hình thành và phát tri n th
trư ng v n Vi t Nam
122
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C
TRONG PHÁT TRI N TH TRƯ NG TÀI CHÍNH VI T NAM TH I
GIAN T I
160
3.1 Quan ñi m và phương hư ng phát tri n th trư ng tài chính
Vi t Nam
160
3.1.1 Quan ñi m phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam 160
3.1.2 Phương hư ng phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam 162
3.1.3 Cơ h i và thách th c ñ i v i th trư ng tài chính Vi t Nam 164
3.2 Gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong vi c phát
tri n th trư ng tài chính Vi t Nam
166
3.2.1. Nh ng gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong phát
tri n th trư ng ti n t
166
3.2.2 Nh ng gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong phát
tri n th trư ng ch ng khoán
181
3.2.3 Gi i pháp t o s g n k t, ñ ng b gi a TTTT và TTCK 195
K T LU N 197
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI
TÀI LI U THAM KH O

4. DANH M C CH VI T T T
CBTT Công b thông tin
CCQðT Ch ng ch qu ñ u tư
CK&TTCK Ch ng khoán và th trư ng ch ng khoán
CPH C ph n hoá
CSTT Chính sách ti n t
CtyCK Công ty ch ng khoán
CtyCP Công ty c ph n
CtyNY Công ty niêm y t
CtyQLQ Công ty qu n lý qu
DNNN Doanh nghi p Nhà nư c
ðKGD ðăng kí giao ñ ch
ðTCK ð u tư ch ng khoán
ðTNN ð u tư nư c ngoài
GDCK Giao d ch ch ng khoán
GTCG Gi y t có giá
HðQT H i ñ ng Qu n tr
LNH Liên ngân hàng
NHTW Ngân hàng Trung ương
NHNN Ngân hàng Nhà nư c
NHTM Ngân hàng thương m i
NHTM NN Ngân hàng thương m i nhà nư c
NHTMCP Ngân hàng thương m i c ph n
NSNN Ngân sách nhà nư c
PHCK Phát hành ch ng khoán
QLNN Qu n lý Nhà nư c
TCNY T ch c niêm y t
TCPH T ch c phát hành

5. TCTD T ch c tín d ng
TNHH Trách nhi m h u h n
TPCP Trái phi u Chính ph
TPKB Tín phi u kho b c
TPCQðP Trái phi u chính quy n ñ a phương
TTCK Th trư ng ch ng khoán
TTGDCK Trung tâm giao d ch ch ng khoán
TTGDCK HN Trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i
TTGDCK Tp.HCM Trung tâm giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh
TTTC Th trư ng tài chính
TTTT Th trư ng ti n t
TTLKCK Trung tâm lưu kí ch ng khoán
SGDCK S giao d ch ch ng khoán
SGDCK.HN S giao d ch ch ng khoán Hà N i
SGDCK Tp.HCM S giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh
UBCKNN U ban ch ng khoán Nhà nư c

6. DANH M C CÁC B NG
S HI U TÊN B NG Trang
1.1 T l ti t ki m m t s nư c ðông Nam Á 67
1.2
T ng giá tr trái phi u trong nư c b ng n i t năm
2001 (% GDP)
68
2.1 Ngu n v n huy ñ ng c a các NHTM giai ño n 2004-2007 76
2.2 T ng s phiên và doanh s giao d ch trên th trư ng m
t 2000-2008
87
2.3 Quy mô kh i lư ng niêm y t và giá tr giao d ch ch ng
khoán niêm y t trên toàn th trư ng năm 2007
90
2.4 T ng h p k t qu trúng th u tín phi u Kho b c t 2000 -
2009
100
2.5 Danh m c gi y t có giá ñư c giao d ch trên th trư ng
m
103
2.6 S lư ng các thành viên tham gia th trư ng m 105
2.7 M t s ch tiêu ñánh giá hi u qu ho t ñ ng c a các
NHTMNN giai ño n 2000 - 2008
119

7. DANH M C CÁC BI U ð
S HI U TÊN BI U ð Trang
2.1 Tình hình huy ñ ng v n c a các NHTM t năm 2004-2009 77
2.2 Tăng trư ng tín d ng c a các NHTM t năm 2004-2009 78
2.3 Tăng trư ng c a doanh s giao d ch ngo i t trên TTLNH 81
2.4 Bi n ñ ng c a t giá USD/USD trong 2 năm 2008-2009 82
2.5 T ng h p k t qu trúng th u tín phi u Kho b c t 2001 - 2009 85
2.6 Di n bi n ch s VN-Index t ngày 03/01/2006 ñ n 6/8/2008 91
2.7 Di n bi n lãi su t c a NHNN Vi t Nam th i gian qua (2002-
2009)
109
2.8 T ng giá tr ch ng khoán ñăng ký theo m nh giá t i
TTLKCK t năm 2006-2009
138

8. DANH M C CÁC SƠ ð
S HI U TÊN SƠ ð Trang
1.1 Ch c năng d n chuy n v n c a TTTC 10
2.1
Mô hình ban ñ u v t ch c b máy QLNN và t ch c
TTCK
124
2.2 Mô hình hi n nay v t ch c b máy QLNN và t ch c
TTCK.
126

9. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
T sau ð i h i ð ng toàn qu c l n th VI ñ n nay, Vi t Nam ñư c xem là
m t trong nh ng qu c gia chuy n ñ i thành công và sau hơn 2 th p k ñ i m i ñã
ñ t ñư c nhi u thành t u quan tr ng trong phát tri n n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng
xã h i ch nghĩa, trong ñó có th trư ng tài chính (TTTC). ð n nay TTTC Vi t Nam ñã
ñư c hình thành v cơ b n và có th kh ng ñ nh s phát tri n c a TTTC là ñ ng l c
quan tr ng góp ph n phát tri n các lo i th trư ng khác trong n n kinh t như th
trư ng hàng hoá, d ch v ; th trư ng s c lao ñ ng; th trư ng b t ñ ng s n; th
trư ng khoa h c, công ngh ,…Th c ti n quá trình hình thành các th trư ng trên th
gi i và nư c ta cho th y TTTC là m t trong nh ng y u t c u thành không th thi u
ñư c trong n n kinh t th trư ng, có vai trò ñ c bi t quan tr ng ñ i v i vi c huy
ñ ng ti t ki m và phân b các ngu n v n. TTTC phát tri n lành m nh là nhân t thi t
y u ñ m b o n ñ nh kinh t vĩ mô, nâng cao kh năng c nh tranh c a n n kinh t và
thúc ñ y kinh t phát tri n b n v ng.
Tuy nhiên, nhìn m t cách t ng th và nghiêm túc v quá trình hình thành và s
phát tri n nhanh chóng v a qua c a TTTC Vi t Nam, chúng tôi cho r ng còn có
nhi u v n ñ t n t i, h n ch . TTTC Vi t Nam ñ t trong t ng th phát tri n các lo i
th trư ng trong n n kinh t , v n chưa ñáp ng ñư c yêu c u phát tri n nhanh và b n
v ng c a n n kinh t Vi t Nam, ñ c bi t là trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t .
Trong các th trư ng b ph n c a TTTC, ñ c bi t là TTCK, các y u t c u thành th
trư ng (cung, c u, hàng hoá, giá c , cơ ch thanh toán - giao d ch, môi trư ng th
ch ..) cũng chưa ñư c hình thành và v n hành m t cách ñ ng b . Vì v y, s phát
tri n nhanh chóng v quy mô c a TTCK Vi t Nam trong vài năm tr l i ñây ñã và
ñang có nhi u mâu thu n v i cơ ch ñi u hành còn nhi u b t c p, n ng v hành chính
c a các cơ quan qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c này. Có th kh ng ñ nh, s hình
thành và phát tri n c a TTTC c n có s tác ñ ng c a nhi u nhân t , nh t là vai trò
ñ c bi t quan tr ng c a Nhà nư c ñ t ng bư c thi t l p và v n hành th trư ng theo
ñúng nghĩa c a nó, nh m khai thác tính ưu vi t c a TTTC ph c v s nghi p công
nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c.

10. 2
Lý thuy t kinh t và kinh nghi m c a các nư c, nh t là các nư c có n n kinh
t chuy n ñ i, cho th y phát tri n TTTC là m t công vi c r t ph c t p và n ch a
nhi u r i ro. Vì v y, nhà nư c ph i n l c ñ thư ng xuyên hoàn ch nh khuôn kh
pháp lý và cơ ch qu n lý; t ch c b máy ñi u hành ho t ñ ng, qu n lý th trư ng ñ
ñi u ch nh và t o ñi u ki n thúc ñ y s v n hành thông thoáng c a th trư ng, ñáp
ng yêu c u phát tri n kinh t ñ t nư c trong t ng th i kỳ theo m c tiêu ñã ñ ra.
Xu t phát t nh ng lý do trên tác gi ñã ch n v n ñ : "Vai trò c a nhà nư c
trong vi c phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam" làm ñ tài nghiên c u lu n
án ti n sĩ.
2. M c ñích nghiên c u
Lu n án t p trung nghiên c u nh ng v n ñ sau :
- Nghiên c u nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v TTTC và vai trò c a nhà nư c
ñ i v i s phát tri n c a TTTC.
- ðánh giá ñúng nh ng k t qu ñ t ñư c, phân tích và làm rõ nh ng h n ch ,
b t c p c a các cơ quan nhà nư c trong vi c th c hi n ch c năng qu n lý nhà nư c
ñ i v i TTTC nư c ta.
- ð xu t, ki n ngh các chính sách, gi i pháp ñ xây d ng cơ ch qu n lý
thông thoáng, lu t pháp ñ ng b , liên k t ch t ch b o ñ m nhà nư c th c hi n t t
vai trò c a mình t o ñi u ki n cho TTTC nư c ta phát tri n ngày càng hoàn thi n.
3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
Lu n án t p trung nghiên c u vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng tài
chính Vi t Nam nói chung và các th trư ng b ph n bao g m: th trư ng ti n t
(TTTT) và th trư ng ch ng khoán (TTCK) nói riêng trong giai ño n t năm 2000
(th i ñi m TTCK Vi t Nam chính th c ñi vào ho t ñ ng) ñ n năm 2009.
Lu n án ch bàn v nh ng v n ñ chung, mang tính vĩ mô mà không ñi sâu
vào các v n ñ có tính ch t k thu t.
4. Phương pháp nghiên c u
ð nghiên c u vai trò c a nhà nư c trong vi c phát tri n TTTC Vi t Nam,
tác gi s d ng nh ng phương pháp nghiên c u sau:

11. 3
Phương pháp k th a: trong quá trình nghiên c u, tác gi s khai thác s
li u t nhi u ngu n như: các Báo cáo thư ng niên c a NHNN, UBCKNN; các k
ho ch phát tri n kinh t - xã h i c a Chính ph và Niên giám th ng kê hàng năm
c a T ng c c Th ng kê. Ngoài ra, tác gi cũng khai thác và s d ng thêm các k t
qu nghiên c u, ñánh giá trong và ngoài nư c v phát tri n th trư ng tài chính c a
Vi t Nam trong th i gian qua ñ ñ i chi u, so sánh... ph c v cho m c tiêu nghiên
c u c a lu n án.
Phương pháp nghiên c u ñ nh lư ng: ñư c s d ng ñ ñánh giá quy mô c a
TTTT và TTCK. Cơ s d li u ch y u thu th p t k t qu ho t ñ ng giao d ch c a
các th trư ng t năm 2000 ñ n năm 2009.
Phương pháp phân tích, t ng h p: s d ng trong quá trình nghiên c u lý
thuy t và hoàn thi n lu n án. K t qu t vi c thu th p thông tin, t các mô hình x
lý s li u s ñư c di n gi i và phân tích th c tr ng TTTT và TTCK; ñánh giá vai trò
nhà nư c trong phát tri n TTTC nói chung TTTT và TTCK nói riêng. D a trên
nh ng k t qu phân tích, t ng h p ñ ñ xu t phương hư ng, m c tiêu, cơ ch , gi i
pháp nh m b o ñ m nhà nư c th c hi n t t vai trò c a mình trong phát tri n TTTC
Vi t nam trong th i gian t i.
5. Tình hình nghiên c u
Phát tri n TTTC là v n ñ s ng còn ñ i v i s phát tri n kinh t , xã h i m i
qu c gia, nhưng ñây là v n ñ h t s c nh y c m, ph c t p, do ñó ñã thu hút ñư c s
quan tâm nghiên c u c a nhi u nhà qu n lý, nhà khoa h c trong và ngoài nư c.
5.1. Tình hình nghiên c u ngoài nư c
Trong tác ph m Financial markets and institutions, tác gi Anthony Saunders ñã
phân tích nh ng b ph n c u thành c a TTTC và m i quan h gi a các b ph n.
Anthony cho r ng các trung gian tài chính (g m ngân hàng và các ñ nh ch tài chính
khác) có vai trò r t quan tr ng ñ i v i s phát tri n c a TTTC. Tuy v y TTTC cũng
không th thi u s tham gia c a các ch th khác như nhà ñ u tư, ngư i ti t ki m.
ð c bi t, ông nh n m nh vai trò quan tr ng c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a
th trư ng, nh t là trong giai ño n ñ u. Tuy nhiên, Anthony l i không ñ c p ñ n
m t cách c th các phương th c ñi u ch nh và tác ñ ng th trư ng c a Nhà nư c.

12. 4
Tác gi c a lu n án ti n s Engstrom, Eric Capen v i ñ tài “Essays on
financial market risk premiums” t i ñ i h c COLUMBIA, M l i ñ c p ñ n vai trò
c a nhà nư c trong vi c ñi u ti t và h n ch nh ng r i ro chính tr , r i ro ñ o ñ c và
r i ro thông tin có nguy cơ làm s p ñ TTTC, ñ c bi t là các qu c gia có n n kinh
t chuy n ñ i như Mexico, Brazil, Hungary…vv. Tác gi Terada, Akiko trong lu n
án ti n s b o v t i ð i h c GEORGE WASHINGTON v i tiêu ñ Imperfect
financial market, macroeconomic volatility, and 'sudden stop' of capitalinflows l i
cho r ng s thi u hoàn thi n c a TTTC là nguyên nhân ch y u d n ñ n s d ch
chuy n ñ t ng t c a các dòng v n luân chuy n ra-vào n n kinh t , t ñó gây nên
nh ng kh ng hoàng nghiêm tr ng v s n xu t, ñ u tư và xu t nh p kh u. Trong ph n
khuy n ngh , tác gi cũng cho r ng n u Chính ph các nư c ðông Nam Á có m t h
th ng “c nh báo s m” thì cu c kh ng hoàng tài chính - ti n t năm 1997 ñã không ñ
l i nh ng di ch ng n ng n ñ i v i n n kinh t .
Nikiforos T. Laopodis trong bài báo Financial market liberalization and
stock market efficiency: the case of Greece ñăng trên t p chí Managerial Finance
(s 29 - kỳ 4 năm 2003) l i cho r ng, s cam k t c a Chính ph v m c ñ t do
hoá c a TTTC là nhân t quan tr ng quy t ñ nh hi u qu c a th trư ng c phi u.
Nó không nh ng làm tăng tính thanh kho n cho các c phi u giao d ch trên th
trư ng mà còn giúp cho các dòng v n qu c t luân chuy n, kích thích s phát tri n
c a các n n kinh t .
Nhìn chung, các công trình nghiên c u nư c ngoài, dư i nhi u giác ñ
khác nhau ñ u nh n m nh vai trò quan tr ng c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a
TTTC. Tuy nhiên, ña ph n các nghiên c u k trên là nghiên c u ñ nh lư ng nên các
khuy n ngh và ñ xu t chính sách không nhi u. Trong b i c nh Vi t Nam, TTTC
ñang trong giai ño n ñ u hình thành và phát tri n, cơ s d li u chưa ñ m b o ñ tin
c y ñ có th ñưa ra nh ng b ng ch ng ñ nh lư ng thì vi c áp d ng nh ng k t qu
nghiên c u trên t ra không phù h p.
5.2. V tình hình nghiên c u trong nư c
TTTC ñã thu hút ñư c s quan tâm c a không ch các nhà qu n lý, nhà ñ u tư
mà k c các nhà nghiên c u trong nư c. Không k nh ng bài vi t t n m n trên các
báo và t p chí, ñã có khá nhi u công trình nghiên c u công phu v n ñ này ví d :

13. 5
ð tài khoa h c c p nhà nư c KX01.07 thu c chương trình khoa h c c p nhà
nư c giai ño n 2001-2005 KX.01 “Phát tri n ñ ng b các lo i th trư ng trong n n
kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa” do GS.TS. Nguy n ðình Hương ch
nhi m ñã nghiên c u khá sâu v TTTC như là m t b ph n c u thành h th ng các
lo i th trư ng Vi t Nam. TTTC Vi t Nam ñư c ñánh giá là còn khá sơ khai và
nhi u khi m khuy t. Các tác gi cho r ng s can thi p c a Nhà nư c là nhân t quy t
ñ nh s ra ñ i c a TTCK Vi t Nam năm 2000. Tuy nhiên s can thi p c a Nhà nư c
trong th i gian qua l i t ra không hi u qu ñ i v i s phát tri n c a th trư ng.
ð tài khoa h c c p B năm 2001, mã s B2001.38.17 do PGS.TS Lê ð c
L ch nhi m “Gi i pháp phát tri n ñ ng b th trư ng tài chính Vi t Nam hi n
nay” l i cho r ng vi c ra ñ i c a TTCK năm 2000 là quá s m. Các ñi u ki n c n
thi t cho th trư ng ho t ñ ng là chưa ñ , trong khi ñó các cơ quan qu n lý th
trư ng l i thi u kinh nghi m và y u trong công tác ñi u hành, s d ng quá nhi u
các bi n pháp hành chính ñ can thi p và th trư ng. Chính vì v y, TTCK Vi t
Nam có d u hi u không n ñ nh và thi u minh b ch.
Trong cu n sách “Th trư ng tài chính Vi t Nam - Th c tr ng, v n ñ và gi i
pháp chính sách” xu t b n năm 2004 do TS Võ Trí Thành ch biên ñã khái quát
nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v TTTC; trình bày nh ng m u hình c u trúc tài chính
trên th gi i, kinh nghi m phát tri n TTTC c a m t s nư c ñang phát tri n và
chuy n ñ i. Các tác gi ñã mô t b c tranh t ng th v TTTC Vi t Nam, ñ c trưng
c a s phát tri n các th trư ng c u thành c a TTTC g m: th trư ng ti n t , th
trư ng c phi u, th trư ng trái phi u, th trư ng tín d ng ngân hàng, t ñó ch ra
nh ng b t c p, y u kém c a TTTC Vi t Nam. ð ng th i, ñưa ra m t s quan ñi m
và gi i pháp chính sách nh m phát tri n và hoàn thi n TTTC Vi t Nam.
ð tài Khoa h c C p b "Th c tr ng và gi i pháp hoàn thi n h th ng pháp
lu t cho s phát tri n c a th trư ng tài chính và d ch v tài chính" do tác gi Nguy n
Tr ng Nghĩa làm ch nhi m ñã ñ c p m t s gi i pháp xây d ng h th ng pháp lu t
ñ thúc ñ y s phát tri n c a TTTC Vi t Nam. Tuy nhiên chưa ñ c p nhi u v
vai trò c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a TTTC. Can thi p ñ n m c ñ nào và
như th nào v n ñang là m t câu h i chưa có l i gi i ñáp.

14. 6
ð tài Khoa h c C p b "Gi i pháp phát tri n d ch v tài chính - k toán
trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t " c a tác gi TS ð ng Thái Hùng và
Nguy n Th Mùi làm ch nhi m ñã nghiên c u ñư c m t khía c nh c a phát tri n
TTTC, ñó là phát tri n s n ph m d ch v tài chính.
Các công trình nghiên c u trên, ho c nghiên c u m t cách toàn di n v chi n
lư c phát tri n TTTC c a Vi t Nam, ho c nghiên c u sâu v các thành t khác nhau
c a TTTC như: TTTT và ngân hàng, TTCK... Tuy nhiên, chưa th y ñ tài nào nghiên
c u chuyên sâu v vai trò c a Nhà nư c trong vi c phát tri n TTTC, v n ñ này ch
ñư c ñ c p như là m t ph n không th thi u ñư c c a các ñ tài nghiên c u.
6. Ý nghĩa c a vi c nghiên c u
- Thông qua vi c nghiên c u, Lu n án góp ph n làm sáng t m t s v n ñ
cơ b n v TTTC và nh t là vai trò c a nhà nư c trong phát tri n TTTC.
- T s phân tích có h th ng th c tr ng vai trò c a nhà nư c trong phát tri n
TTTC Vi t Nam th i gian qua, Lu n án s ñưa ra nh ng ñánh giá khách quan v
nh ng k t qu ñã ñ t ñư c cũng như nh ng h n ch , t n t i và nguyên nhân c a
nh ng h n ch , t n t i c n kh c ph c ñ phát huy vai trò c a nhà nư c trong phát
tri n TTTC Vi t Nam th i gian t i.
- Xu t phát t th c ti n vai trò c a nhà nư c trong phát tri n TTTC Vi t
Nam trong th i gian qua, Lu n án ñã ñ xu t các gi i pháp g n v i quan ñi m, ñ nh
hư ng và chi n lư c phát tri n TTTC Vi t Nam ñ n năm 2015, t m nhìn 2020,
nh m góp ph n nâng cao vai trò và hoàn thi n cơ ch qu n lý, ñi u hành c a nhà
nư c trong phát tri n TTTC Vi t Nam th i gian t i.
7. K t c u c a Lu n án
Ngoài ph n m c l c, danh m c ch vi t t t, l i nói ñ u, n i dung c a Lu n
án ñư c chia thành 3 chương. C th là :
Chương 1: Nh ng v n ñ cơ b n v th trư ng tài chính và vai trò c a
nhà nư c trong phát tri n th trư ng tài chính trong n n kinh t th trư ng
Chương 2: Th c tr ng vai trò c a nhà nư c trong phát tri n th trư ng
tài chính Vi t Nam
Chương 3: Gi i pháp nâng cao vai trò c a nhà nư c trong phát tri n th
trư ng tài chính Vi t Nam trong th i gian t i

15. 7
Chương 1
NH NG V N ð CƠ B N V TH TRƯ NG TÀI CHÍNH
VÀ VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG PHÁT TRI N TH TRƯ NG TÀI
CHÍNH TRONG N N KINH T TH TRƯ NG
1.1 T NG QUAN V TH TRƯ NG TÀI CHÍNH
1.1.1 Khái ni m th trư ng tài chính
Kinh t hàng hoá ngày càng phát tri n, s phân công lao ñ ng xã h i ngày
càng sâu s c, trong xã h i xu t hi n hai nhóm ngư i: nhóm nh ng ngư i thi u v n,
c n tìm ngu n tài tr cho ho t ñ ng s n xu t kinh doanh ho c tiêu dùng và nhóm
ngư i ti t ki m có v n dư th a mu n tìm cách sinh l i. Như v y, trong n n kinh t
lúc này ñã xu t hi n cung và c u v v n. N n kinh t nói chung và các ch th k
trên nói riêng s không có cơ h i phát tri n n u cung và c u v v n chưa g p ñư c
nhau. Lúc ñ u ngư i th a v n và ngư i thi u v n s tìm cách g p nhau m t cách
tr c ti p và t phát. H tho thu n v i nhau, qua ñó m t ngư i s s d ng v n c a
ngư i kia trong m t th i gian nh t ñ nh v i ñi u ki n hoàn tr ñúng th i h n kho n
v n ban ñ u và m t kho n “hoa h ng” tương x ng, ñư c g i là lãi. V i phương
th c này, nhu c u c a hai bên s ñư c tho mãn. Tuy nhiên, theo cách này chi phí
giao d ch (exchange cost) s r t cao b i c ngư i c n v n và ngư i có v n ñ u có
th m t r t nhi u chi phí như: chi phí th i gian, chi phí ñ i ch và tìm ki m ñ i tác,
th m chí m t ñi c nh ng cơ h i trong kinh doanh ñ g p ñư c nhau [31].
Như c ñi m trên ñư c kh c ph c v i s xu t hi n c a m t nhóm ngư i ñ ng
ra làm trung gian gi a ngư i c n v n và ngư i có v n. H giúp cho ngư i c n v n
và ngư i có v n g p nhau d dàng hơn lúc ñó xu t hi n các trung gian tài chính
(ngân hàng thương m i, qu tín d ng…). Tuy nhiên, nhu c u v n c a n n kinh t
ngày càng cao, nh t là ngu n v n trung và dài h n. Trong khi ñó, các trung gian tài
chính không th ch ñ ng ñáp ng ñ y ñ nhu c u này. M t khác vì ph m vi l a
ch n phương án cho vay c a ch th cung ng v n còn h n h p. Lãi su t ngân hàng
không ph i lúc nào cũng h p d n ngư i có ti n g i ti n vào ngân hàng. V phía
ngư i c n v n cũng không ph i luôn luôn d dàng vay v n c a ngân hàng, nh t là
khi th c hi n các phương án ñ u tư có s r i ro và m o hi m cao.

16. 8
Trong hoàn c nh ñó, b ng cách t o ra nh ng công c tài chính, ngư i c n v n
ñã tìm cách g p tr c ti p nh ng ngư i th a v n. ðó có th là gi y n ho c gi y
ch ng nh n quy n s h u mà sau này ñư c g i là ch ng khoán. B n thân nh ng
ngư i n m gi ch ng khoán ñ u tiên chưa nghĩ ñ n chuy n mua ñi bán l i chúng.
Nhưng sau này, cùng v i s phát tri n c a n n kinh t , m t th trư ng di n ra các
ho t ñ ng mua ñi bán l i nh ng gi y t có giá ñã ñư c hình thành. Th trư ng tài
chính theo ñúng nghĩa c a nó xu t hi n t ñó [31]. V y th trư ng tài chính (TTTC)
là gì?
Hi n nay có nhi u khái ni m khác nhau v TTTC:
TTTC cũng ñư c hi u theo nghĩa chung nh t là: t t c nh ng nơi mà t i ñó
di n ra các ho t ñ ng trao ñ i liên quan t i ngu n l c tài chính (financial
resources). TTTC là th trư ng trong ñó ngu n tài chính ñư c chuy n t ngư i có
v n dư th a sang ngư i thi u v n thông qua m t phương th c th trư ng nào ñó.
TTTC là t ng hoà các m i quan h cung c u v v n, là môi trư ng trong ñó h
th ng tài chính v n ñ ng [31].
Nhà kinh t h c FREDERIC S.MISHKIN cho r ng: "TTTC là th trư ng
trong ñó v n ñư c chuy n t nh ng ngư i hi n có dư th a v n sang nh ng ngư i
thi u v n” [20, tr.35]. Theo nghĩa ñó, TTTC t n t i t t c các n n kinh t mà
ñó t n t i các quan h ti n t . ð i tư ng mua bán trên TTTC là m t lo i hàng hoá
ñ c bi t - ñó là v n.
T nh ng cách hi u khác nhau v TTTC, chúng ta có th th y r ng khi ñ
c p ñ n TTTC không ch ñ c p t i phương th c giao d ch, công c tài chính ñư c
trao ñ i mà còn ñ c p t i các ch th tham gia th trư ng và cơ ch giám sát. Vi c
chuy n ñ i quy n s h u và s d ng các ngu n tài chính trên TTTC ñư c th c hi n
thông qua các phương th c giao d ch và các công c tài chính nh t ñ nh. TTTC là nơi
phát hành, mua bán, trao ñ i và chuy n như ng các công c tài chính theo các quy
t c, lu t l ñã ñư c quy ñ nh. Vì v y, có th hi u:
Th trư ng tài chính là nơi di n ra vi c chuy n giao các ngu n tài chính m t
cách tr c ti p ho c gián ti p gi a các ch th kinh t v i nhau thông qua nh ng
phương th c giao d ch và công c tài chính nh t ñ nh nh m tho mãn quan h cung
c u v v n và m c ñích ki m l i.

17. 9
Như v y, ñ i tư ng mua bán trên TTTC là các ngu n tài chính ng n h n hay
dài h n, chúng ñư c chuy n t ch th th a v n sang ch th thi u v n thông qua
các công c tài chính, ñó là các ch ng khoán. Trư c ñây, ch ng khoán ñư c hi u là
lo i gi y t có giá, t c là m t gi y ch ng nh n kho n ti n mà ngư i ta ñã ng ra và
có quy n ñư c hư ng nh ng kho n l i t c nh t ñ nh theo kỳ h n. Ví d : công trái
do Nhà nư c phát hành; các lo i c phi u, trái phi u do các doanh nghi p hay t
ch c tài chính phát hành và các d ng kỳ phi u, ch ng ch ti n g i,...Tuy nhiên, v i
s phát tri n c a TTCK, ch ng khoán không ch th hi n dư i d ng các gi y t có giá
mà còn có th ghi l i trên h th ng thi t b ñi n t , các quy n ñư c mua c phi u, trái
phi u theo nh ng ñi u ki n nh t ñ nh ñã ñư c th a thu n trư c (ch ng khoán phái
sinh). Do v y, ch ng khoán ñư c hi u r ng hơn, ñó là các ch ng t dư i d ng gi y t
ho c ghi trên h th ng ñi n t xác nh n các quy n và l i ích h p pháp c a ngư i s
h u ch ng t ñó v i ngư i phát hành [10].
Ch ng khoán là phương ti n huy ñ ng, t p trung ngu n tài chính ñ i v i
nh ng ch th c n ngu n tài chính, là phương ti n ñ u tư ñ thu l i ñ i v i nh ng
ch th có th a ngu n tài chính. Thu nh p mà nhà ñ u tư ch ng khoán thu ñư c bao
g m c l i t c thu ñư c do bán quy n s d ng ngu n tài chính và kho n lãi do bán
l i ch ng khoán cao hơn giá mua.
Ch th tham gia TTTC là nh ng pháp nhân hay th nhân ñ i di n cho
nh ng ngu n cung và c u v v n nhàn r i tham gia trên TTTC, ch y u là ngư i
ti t ki m, các NHTM, công ty tài chính, công ty b o hi m, qu ñ u tư, công ty môi
gi i, các doanh nghi p, chính ph , h gia ñình.v.v.
1.1.2 Ch c năng c a th trư ng tài chính
Trong n n kinh t th trư ng, TTTC có các ch c năng cơ b n sau ñây:
1.1.2.1 D n ngu n tài chính t nh ng ch th có kh năng cung ng ngu n tài
chính ñ n nh ng ch th c n ngu n tài chính
TTTC ñóng vai trò là kênh d n chuy n v n t nhà ñ u tư ñ n nhà s n xu t;
t ngư i cho vay - ngư i ti t ki m t i ngư i vay - ngư i chi tiêu. Vì v y, TTTC là
nơi g p g gi a cung và c u ngu n tài chính, là nơi thu hút m nh m m i ngu n tài
chính nhàn r i, chuy n giao nh ng ngu n này cho các nhu c u ñ u tư phát tri n
nh m m r ng s n xu t kinh doanh, ho c th a mãn nhu c u khác nhau c a ch th

18. 10
c n ngu n tài chính. TTTC ñư c xem như c u n i gi a tích lũy và ñ u tư, gi a
ngư i cung ngu n tài chính và ngư i c n ngu n tài chính. Nó giúp h g p nhau
cung ng ngu n tài chính cho nhau dư i hình th c mua bán các ch ng khoán, thông
qua hai kênh tài tr , ñó là: tài chính tr c ti p và tài chính gián ti p [20].
Sơ ñ 1.1. Ch c năng d n chuy n v n c a TTTC
Ngu n: [20] FREDERIC S.MISHKIN (2001), Ti n t , ngân hàng và th trư ng
tài chính - NXB Khoa h c và K thu t, Hà N i.
kênh tài chính tr c ti p: ngư i ñi vay, vay v n tr c ti p t ngư i cho vay
b ng cách bán ch ng khoán (còn g i là công c tài chính -financial instruments).
Ch ng khoán là nh ng trái quy n (quy n ñư c hư ng) ñ i v i thu nh p ho c tài s n
tương lai c a ngư i vay. Ch ng khoán là tài s n có ñ i v i ngư i mua chúng, chúng
l i là tài s n n ñ i v i ngư i hay doanh nghi p phát hành.
kênh tài chính gián ti p: v n ñư c chuy n t ngư i cho vay t i ngư i vay
thông qua trung gian tài chính. Trung gian tài chính chuy n v n t ngư i cho vay -
ngư i ti t ki m sang ngư i vay - ngư i s d ng và h ki m l i b ng cách ñưa ra m c
lãi su t cao hơn m c lãi su t mà h ph i tr cho ngư i g i ti n.
TÀI CHÍNH GIÁN TI P
CÁC
TRUNG
GIAN TÀI
CHÍNH
vn
vn
Ngư i cho vay v n
1. H gia ñình
2. Doanh nghi p
3. Chính ph
4. Nư c ngoài
Ngư i ñi vay v n
1. H gia ñình
2. Doanh nghi p
3. Chính ph
4. Nư c ngoài
TH
TRƯ NG
TÀI
CHÍNH
vn
v n v n
TÀI CHÍNH TR C TI P

19. 11
1.1.2.2 Cung c p kh năng thanh kho n cho các ch ng khoán
TTTC là nơi các ch ng khoán ñư c mua bán, trao ñ i. B i v y, nh có TTTC
(c th là th trư ng th c p), các nhà ñ u tư có th d dàng chuy n ñ i các ch ng
khoán h s h u thành ti n ho c thành các ch ng khoán khác khi h mu n. Kh năng
thanh kho n (kh năng chuy n ñ i thành ti n) là m t trong nh ng y u t quy t ñ nh
tính h p d n c a ch ng khoán ñ i v i các nhà ñ u tư. Ch c năng cung c p kh năng
thanh kho n cho các ch ng khoán ñ m b o cho TTTC ho t ñ ng năng ñ ng, hi u qu .
1.1.2.3 Cung c p thông tin kinh t và ñánh giá giá tr doanh nghi p
B ng nh ng phương ti n k thu t và thông tin hi n ñ i, TTTC là nơi cung c p
k p th i, chính xác nh ng ngu n thông tin c n thi t có liên quan ñ n vi c mua bán các
ch ng khoán cho m i thành viên c a th trư ng (thông tin v tình hình cung c u t ng
lo i ch ng khoán trong nh ng th i ñi m nh t ñ nh, v tình hình phát tri n kinh t , v s
thay ñ i chính sách tài chính-ti n t …). M t khác, TTTC (c th là trên th trư ng
chính th c) b t bu c các doanh nghi p ph i công b các báo cáo tài chính, nh ng thông
tin v doanh nghi p và ph i ñ m b o tính chính xác c a các thông tin ñó.
TTTC ph n ánh “s c kh e” c a n n kinh t qu c dân, ph n ánh các xu
hư ng phát tri n kinh t ... ði u này có th th y ñư c thông qua s bi n ñ ng c a
ch s giá ch ng khoán. Do ñó, ch s giá ch ng khoán ñư c coi là "hàn th bi u”
c a m t n n kinh t . V i xu hư ng qu c t hóa, TTTC còn ph n ánh xu hư ng phát
tri n c a kinh t th gi i.
M t khác, do giá tr c a công ty c ph n ph thu c vào t ng giá tr th trư ng
c a các c phi u ñang lưu hành. Vì v y, thông qua giá c phi u c a m t công ty
ngư i ta có th ñánh giá ñư c tình hình ho t ñ ng, k t qu kinh doanh và giá tr c a
doanh nghi p ñó.
1.1.2.4 Là môi trư ng ñ nhà nư c th c hi n chính sách ti n t và tài khóa
TTTC là nơi cung c p các d li u, giúp cho nhà nư c có bi n pháp ñi u hoà,
lưu thông ti n t thông qua cơ ch th trư ng m .
Ch c năng này ñư c th hi n thông qua vi c mua bán các trái phi u, tín
phi u và các gi y t có giá khác c a NHTƯ trên TTTT. Vi c nhà nư c mua ch ng
khoán vào có tác d ng “bơm” thêm ti n vào chu chuy n kinh t và ngư c l i, vi c
bán ch ng khoán s rút b t lư ng ti n kh i chu chuy n kinh t . Nhà nư c cũng có

20. 12
th thay ñ i lãi su t ti n g i, t l d tr b t bu c ho c lãi su t tái chi t kh u ñ
th c hi n ñi u hoà lưu thông ti n t . Ngoài ra, NHTƯ cũng có th mua bán ngo i t
trên th trư ng ngo i h i ñ ñi u ch nh lư ng cung và c u ngo i t nh m giúp chính
ph n ñ nh t giá h i ñoái
M t khác, trong ñi u ki n có b i chi NSNN, thì TTTC là nơi mà nhà nư c
ti n hành vay n dân chúng trong nư c và vay các t ch c và cá nhân nư c ngoài
m t cách d dàng nh t ñ gi i quy t thâm h t ngân sách. B ng cách phát hành các
trái phi u chính ph b ng ñ ng n i t ho c ngo i t , chính ph s thu hút ñư c
ngu n tài chính to l n ñ bù ñ p b i chi NSNN. ðây cũng là gi i pháp tích c c ñ
cân ñ i ngân sách, b i vì Nhà nư c không ph i phát hành ti n ñ bù ñ p b i chi
ngân sách. ði u này s góp ph n gi m b t nguy cơ l m phát.
1.1.3 Phân lo i th trư ng tài chính
TTTC r t ña d ng và phong phú v công c , th i gian cung ng s d ng
ngu n tài chính, cơ ch ho t ñ ng. ð nghiên c u c u trúc c th c a TTTC, chúng
ta c n nghiên c u m t vài cách phân lo i TTTC theo các góc ñ khác nhau.
1.1.3.1 Phân lo i theo th i h n c a các công c tài chính
D a vào th i h n s d ng ngu n tài chính, TTTC bao g m: th trư ng ti n t
(th trư ng ng n h n) và th trư ng v n (th trư ng dài h n).
(i) Th trư ng ti n t (TTTT), là th trư ng phát hành và mua bán các công c
tài chính ng n h n, thông thư ng dư i 1 năm như tín phi u kho b c, các kho n vay
ng n h n gi a các ngân hàng, h p ñ ng mua l i, ch ng ch ti n g i, thương phi u.
Theo nghĩa c ñi n, TTTT là th trư ng liên ngân hàng thu n túy. Tuy nhiên,
t th p k 70 tr ñi, TTTT ñã m r ng v i s tham gia c a nhi u tác nhân kinh t
[34]. Do v y, TTTT ngày nay ñư c hi u như là nơi th c hi n toàn b nh ng kho n
vay gi a các ch th , trên cơ s m t h p ñ ng hay gi y t có giá nh t ñ nh nh m
t o ra s cân b ng cung c u ti n t theo m t giá nh t ñ nh và theo m t th i h n c
th (thư ng là dư i 1 năm). Do tính ch t ng n h n ñó nên TTTT cung ng ngu n tài
chính có kh năng thanh toán cao và ngư i tham d ít b r i ro. Lãi su t trên TTTT
ñư c hình thành t cung và c u v n trên th trư ng và lãi su t này b nh hư ng b i s
can thi p c a NHTƯ.
TTTT ñư c c u thành b i các th trư ng b ph n sau ñây:

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52846
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562