1. S.EG101 С.Сэлэнгэ
Семинар №10

2. Хураангуй: Агаар мандлын бохирдолтын эх үүсвэр, бохирдолтын
ангиллыг тогтоон, үйлдвэрлэлийн болон ахуйн гаралтай
бохирдол, байгальд экологийн шаардлагыг хангасан
экотехнологийг нэвтрүүлэх эрдэмтэдийн санал бодол
Түлхүүр үг: агаар мандал,
бохирдол, үйлдвэржилт, бодисын
эргэлт
• Агаар мандлын бохирдолт, түүний ангилал
• Агаар бохирдуулагч эх үүсвэрүүд
• Агаарын бохирдлын тухай эрдэмтэдийн
судалгаа
Дэд сэдэв:

3. Агаар мандал бол дэлхийн бөмбөрцгийн хий хэлбэрийн
бүрхүүл хүн ба амьд биетний амьдралын зайлшгүй хэрэгцээ
бөгөөд түүнийг өөр зүйлээр орлуулах боломжгүй билээ агаар
нь манай гариг дээрх цаг уурыг хэлбэрин тогтоход оролцож
дулааны горимыг зохицуулж, гадаргуу дах дулааныг дахин
хуваах үүрэг гүйцэтгэдэг. Агаарын хүчилтөрөгчийн
оролцоотойгоор биосферт бодисын эргэлт, солилцоо явагддаг

4. Бүрдүүлэгч Агууламж Бүрдүүлэгч Агууламж
Жинд
эзлэх
хувиар
Эзэлхүүнд
эзлэх хувиар
Жинд эзлэх
хувиар
Эзэлхүүнд
эзлэх хувиар
азот 75,52 78,09 Азотын
хүчил
2,5*10 -3 2,5*10-4
хүчилтөрөгч 23,15 20,94 устөрөгч 3,5*10-6 5*10-5
аргон 1,28 0,93 метан 0,8*10-4 1,5*10-4
Нүүрстөрөгч
ийн давхар
исэл
0,046 0,0330 Азотын
давхар исэл
8,0*10-5 1,5*10-4
Неон 1,2*10-3 1,8*10-3 озон 10-6*10-5 2,0*10-6
гелий 7,2*10-5 5,2*10-4 Хүхрийн
давхар исэл
- 2,0*10-8
криптон 3,3*10-4 1*10-4 Нүүрстөрөгч
ийн исэл
- 1,0*10-5
Ксенон 3,9*10-5 8*10-6 аммиак - 1,0*10-6

5. Агаарын бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт орж , гарж жил жилээс бохирдох хандлага улам бүр
нэмэгдэж байна. Агаарын бүтэц шинж чанар өөрчлөгдөхийг агаарын бохирдолт гэх
бөгөөд энэ нь хүний эрүүл мэнд, амьтан, ургамал, барилга байгууламж, эко системд
болон цаг уурын өөрчлөлтөнд нөлөөлнө.
Агаарын бохирдолтыг байгалын ба хүний (техникийн)гаралтай гэж ангилж болно.
Байгалын гаралтай агаарын бохирдол нь байгалийн үйл явцаар, галт уул
дэлбэрэх, уулын чулуулаг элэгдэх хээрийн болон ойн гал түймэр, амьд биеийн задрал
хуй салхиар үүснэ.
Хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй агаарын бохирдол нь аж үйлдвэр тээвэр дулааны
цахилгаан станц орон сууцны галлагаа, хөдөө аж ахуйн үйл ажиллагааны янз бүрийн
үйл ажиллагааны хорт бодис агаарт хаягдсанаас үүсдэг.

7. • Агаар бохирдуулагч хорт бодисууд, тэдгээрийн
эх үүсвэрүүд
Химийн хорт бодисууд Эх үүсвэрүүд
Нүүрс хүчлийн хий Амьсгал, биеийн задрал түлшний шаталт, галт уулын
дэлбэрэлт, гал түймэр тээврийн хэрэгслийн утаа
Нүүрстөрөгчийн исэл Ой мод огтлох болон тээврийн хэрэгслээс ялгарна.
Хүхрийн давхар исэл Төрөл бүрийн шаталтын процесс болон ашигт малтмал
олборлох ажиллагааны үед
Азотын исэл тээврийн хэрэгсэл болон төрөл бүрийн түлш , нимгэн
задралаас үүснэ
Гидрохлоркарбон хортон шавьж устгагч, будагч бодоисууд болон тээврийн
хэрэгслээс үүдэлтэй байдаг
Метан Хөдөө аж ахуй болон тээврийн хэрэгслээс
Фреон Хөргөгч, гал унтраагч хөөс, хувцраас үүдэлтэй
Хүнд метан Солир
Цацраг идэвхт бодисууд Атомийн цахилгаан станц болон цөмийн дэлбэрэлт
Органик нэгдлүүд тээврийн хэрэгслэлийн түлш ,хог хаягдал, химийн
үйлдвэрийн үйл ажиллагаанаас гардаг

8. Их Британы Колумбийн их сургуульд хийсэн
судалгаагаар хүний эрүүл мэндэд агаарын бохирдол
хэрхэн нөлөөлж байгааг авч үзсэн байна. Дэлхийд 3 сая
хүн агаарын бохирдлоос нас барж мөн Синхуа
агентлагын мэдээлснээр Канадын 25000мян/ хүн жил бүр
агаарын бохирдлоос болж янз бүрийн уушигны болон
амьсгалын замын өвчнөөр үхэж болно агаар бохирдлоос
24000мян шинэ тохиолдол илэрч шинээр төрж буй
хүүхдүүдийн биеийн жин багасаж байгаад, эмч судлаач
нарийн сэтгэл түгших болсон, нэг тн нүүрс түлхэд 10 хүн
бүтэн жил амьсгалах хүчилтөрөгчийг залгидаг.
Агаар мандлыг бохирдуулагч үндсэн эх үүсвэрт эрчим
хүч авто ба агаарын зам хар болон өнгөт металлын
үйлдвэрүүд хими нефтийн үйлдвэрүүд ордог. Нийт агаар
бохирдуулагчийн 27.9% нь эрчим хүчний
үйлдвэрлэлд, 22.8% өнгөт металл боловсруулах
үйлдвэрлэлд, 15% нь хар металл боловсруулах
үйлдвэрлэлд ногдож байна.

9. Дулааны цахилгаан станц.
Хамгийн их агаар бохирдуулагч эх
үүсвэр бол эрчим хүчний
үйлдвэрүүд юм. Агаар мандлын
бохирдлын өөр нэг хэлбэр бол
хүний хүчин зүйлийн эх үүсвэрээс
гаралтай хэт их дулаан ялгарах
явдал юм. Дулааны бохирдлын
шинж нь илчийн бүсүүд гэж
нэрлэгдэх бүсүүд юм. Жишээ нь
хотын доторх дулааны арлууд буюу
дулаан станцууд.
Тээврийн хэрэгсэл. Дэлхий дээр хэдэн
зуун сая тээврийн хэрэгсэл тоологддог
бөгөөд эдгээр нь маш их хэмжээтэй
нефтийн бүтээгдхүүн шатааж агаарыг
бохирдуулдаг. Дотоод шаталтын
хөдөлгүүрийн яндангийн утаа бенз пирен,
альдигел нүүрсхүчлийн хий азотын исэл
хар тугалга диоксин зэрэг маш аюултай
нэгдлийг агуулдаг.Хотын агаар мандлын
бохирдолтын түвшинд нөлөөлөгч гол
хүчин зүйлд авто болон агаарын тээвэр
орно. Тээврийн хэрэгслийн нөлөөгөөр
агаар мандалд хаягдаж байгаа хорт хийг
тооцох асуудал зайлшгүй чухал болжээ.

11.  Автомашинаас ялгарах утаанд: Угаарын хий 3%
азотын исэл 0.06% нүүрстөрөгч 0.5% хүхрийн
ангидрид 0.06% альдегид 0.04% байдаг.
Суудлын автомашин ашиглалтын явцад агаарт
жилд дунджаар 800кг нүүрстөрөгчийн исэл, 120
кг нүүрс устөрөгч, 40 кг азотын исэл ялгардаг.
 Авто машины бензин цорын ганц бохирдуулагч
биш, аккумляторын батарейний битүүмж
алдагдсанаас хүчил шүлтүүр хөргөлтийн
системээс анти фриз тосоол гоожих
хэрэглээнээс гарсан дугуй резинэн болон
хуванцар эд шууд ашиглагдахгүй байгаль
орчныг бохирдуулсаар байна.
 Агаарын тээвэр агаар мандлыг үлэмж
хэмжээгээр бохирдуулдаг нисэх онгоц хөөрөлт
хийх үедээ тийрэлтэт хөдөлгүүр нь ардаа 6800
автомашины гаргах хорт хийг үлдээж
нисдэг, 8цаг нисэхдээ 25.0 мянган га талбайд
35тн хүчилтөрөгчийг шатаадаг.

12. Металл боловсруулах үйлдвэрийн бохирдол. Техник технологи
хурдацтай хөгжиж байгаа өнөө үед олон улс орнуудад ажиллаж байгаа
хар төмөрлөг болон өнгөт металлын үйлдвэрүүд агаарыг хорт бодисоор
ихээр бохирдуулж байна. Хар төмөрлөгийн үйлдвэрийн төмрийн хүдэр
хайлуулах мартен зууханд 1тн ган хайлуулахад агаар мандалд 3,0-4,0
мянган м3 хий 0.5 г/м2 тоос 60кг СО.3кг СО-ын агууламжтай хорт
хаягдлыг хаяж байна.Өнгөт металлын үйлдвэрийн хаягдалд хар тугалга
хүхэрт ус төрөгч фторт нэгдлүүд хүнд металлын ислүүд ялгардаг . хар
тугалга цайр зэс сульфидын чулуулаг алт боловсруулахад их хэмжээний
хорт бодисууд агаарт хаягддаг.
Химийн үйлдвэрийн хаягдал: хими, нефть боловсруулах үйлдвэрүүд
нь агаар мандалд нүүрс устөрөгчийн хаягдал ялгаруулах эх үүсвэрүүд
болдог. Зарим том хотуудын агаарт нүүрсустөрөгчийн нэгдэл болох
парафин олефин ацетилин үнэрт нүүрстөрөгч хлорт нүүрсустөрөгч г.м
50 гаруй бодис илэрчээ. Мөн түүнчлэн янз бүрийн химийн
үйлдвэрүүдийн орчны агаар хүхрийн исэл фторын нэгдэл амиак
нитрозын хийн хольмогууд хлорт хий хүхэрт устөрөгч органик бус
тоосонцороор бохирддог.

13. • Лондонгийн
хэлбэр /өвлийн/
• Лос-
анджелесийн
/зуны/
Смог: Смог гэдэг нь утаа болон
үл үзэгдэх бохирдуулагч манан
тоосны хорт хольмог байгальд
нийлэн тохиолдох мананг хэлнэ.
Смог гэдэг нь (smoke)
утаа, манан гэсэн үгнээс
гаралтай . Смог нь амьд бие
махбодид ихээхэн сөрөг нөлөө
үзүүлдэг бөгөөд 2 үндсэн
хэлбэртэй байдаг. Үүнд:
Лондонгийн хэлбэр (өвлийн) смог. Томоохон үйлдвэрийн хотуудад цаг
уурын таагүй нөхцлийн үед бохирдуулагч бодисууд дээшилж , сарниж
чадахгүйн улмаас өвөл үүсдэг утаа тоост манан юм. Агаар мандалд
агаарын урсгал эрс өөрчлөгдөж бохирдуулагч бодисууд дээшилж сарниж
чадахгүйд хүрч мананг үүсгэнэ. Хүхрийн оксид нүүрсхүчлийн хий хөвөгч
тоосны концентраци хүний эрүүл мэндэд аюултай түвшинд хүрч цусны
эргэлт амьсгалын хэм алдагдаж үхэлд хүргэнэ. 1952 онд Лондоны смогийн
улмаас 12 сарын 3-9 ны хооронд 4000 гаруй хүн нас барж 10.0мянган хүн
хүндээр өвчилсөн тухай баримт байдаг.

14. • Хүчиллэг тунадас
• Хүлэмжийн хий
• Озоны давхарга
Лос-анджелесийн (зуны фотохимийн) смог.
Энэ хэлбэрийн буюу фотохимийн смог зуны
цагт нарны гэрлийн үйлчлэлээр тээврийн
хэрэгслийн утаатай хамт нүүртөрөгч азотын
ислийн молекул урвалд орж пироксиацетил
нитратын (PAN) нийлмэл молекулыг бий
болгосноор чийгтэй нөхцөлд агаар мандлын
манан үүсгэдэг. Уг үзэгдэл атмосферын урсгал
хөдөлгөөн харьцангуй тогтвортой машины
түлшний дутуу шаталтаас агаарт ялгаруулах
нүүрсустөрөгчийн хэмжээ их байдаг хот суурин
газарт түгээмэл тохиолддог. Байгалийн
фотохимийн урвал атмосферийн дээд давхаргад
хүчилтөрөгч цацрагийг шингээн озоныг
үүсгэснээр явагддаг агаарын хөдөлгөөн сул
эсвэл салхигүй тохиолдолд бохирдсон агаарт
фотооксидантууд(Озон, Органик хэт исэл нитрит)
гэх мэтүүд үүсдэг ба эдгээр бодисууд хоол
боловсруулах зам уушиг амьсгалын эрхтний
салст бүрхүүлийг цочроодог. Зөвхөн Токиод
фотохимийн смогоор 1970 онд 10 мянган хүн
1971онд 28 мянган хүн хордсон баримт
байдаг.Агаарын бохирдолтын нөлөөг үндсэн
гурван хэв шинжид ангилж авч үздэг. Үүнд :

15. • Хүчлийн бороо агаарын бохирдлоос үүсдэг нүүрс
нефтийн бүтээгдхүүнийг шатаахад агаарт хүхэр ба
азот бүхий хийнүүд нь усны ууртай нэгдэж химийн
урвалд орж хүхрийн болон нитрийн хүчиллэг дусал
бии болох явцад нарны гэрэл урвалыг хурдасган
томорч үүл болгон хувиргана. үүний үр дүнд үүссэн их
хэмжээний хүхэр азот агуулсан бороог “хүчлийн
бороо” гэнэ. Хүчлийн бороо зөвхөн үүссэн газартаа
орохгүй салхиар дамжин алс хол газар гутагт хэдэн км
ч зөөгдөнө.
Хүчиллэг
тунадас
• Агаар дахь СО дулааны цацрагийг шингээх чадвартай
иймд эдгээр цацрагийн идэвхтэй хийнүүд нь дэлхийн
гадаргаа туяарах хаалт болдог. Хэрвээ агаарт
хүлэмжийн хийнүүд оршдоггүй байсан бол дэлхийн
дундаж температур одоогийнхоос хүйтэн нь -200С
орчим байх ѐстой байжээ. Тэгвэл дэлхийн дундаж
температур +15 С байдаг нь дэлхий дээр амьд
организм оршин тогтнож мод ургаж үр төлөө өгч
хэвийн өсч үржих таатай боломж бүрдүүлдэг байна.
Иймд агаар мандал дахь хүлэмжийн хийнүүд нь тийм
ч хортой зүйл биш аж.
Хүлэмжийн
хий

16. Асуудлын гол нь эдгээр хийнүүд байгалийнхаа бодит тэнцвэрт харьцаандаа
оршиж байх явдал юм. Гэтэл орчин үед хүний нийгэм хгөжиж цэцэглэхийн
хирээр байгалийн тэнцвэрт харьцаа алдагдаж дэлхийн уур амьсгалын
систем огцом өөрчлөгдөж байна. Эдгээр цацрагийн идэвхтэй гэж нэрлэгддэг
хийнүүд нь дэлхийгээс туяаруулж байгаа дулааны цацрагийг сансрын
уудамд алдахаас хамгаалсан нэмэлт хаалт болдог. Ингэж нэмэгдэл дулаан
үүсгэх үзэгдлийг хүлэмжийн хий гэнэ.
Агаар бохирдуулагч хийнүүд нь дэлхийн гадаргууд тусч буй нарны гэрлийн
дулааныг буцаж ойход саад болж улмаар дулаан алдагдахыг зогсоож
газрын гадаргуугийн температурыг ихэсгэж дулааруулдаг.
Агаар мандал, хүрээлэн буй орчинд нэг жилд хаягдаж байгаа
хүлэмжийн хий (сая тонноор)
д/д Хүлэмжийн хий Хүний үйл ажиллагааны
нөлөөгөөр
Байгалийн гаралтай
1 Фреонууд 1 0
2 SO2 140 100
3 NOx 100 100
4 CO2 2500 750000

17. • Озоны давхарга
Агаар дахь озоны молекуль туйлийн цөөн боловч дэлхийн
амьдралд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байна. Озон нарны
цацрагийн хортой хэсгийг өөртөө шингээж амьтан ургамал г.м
биологийн биетүүдийг хамгаална. Озон нэг молекулдаа 3 атом
агуулах бөгөөд агаарын 10 сая молекул тутам дунжаар озоны 3
молекул байдаг бөгөөд хэрэв хийн мандал дахь озоныг газрын
гадаргад тараавал 3мм зузаан хийн давхарга болох юм байна.
• Пуужингийн түлшинд 28%
• Гал унтраагч хөөсөнд 26%
• Хөлдөөгч болон сэрүүцүүлэгч
төхөөрөмжинд 23% хуурай хими
цэвэрлэгээний бодисонд 21%
агуулагдаж байна
Байгальд болж байгаа физик
химийн процесс нь агаар
мандал дахь озоны
агууламжийг багасгадаг.
Юуны өмнө хэт ягаан туяаны
230-290нм долгионы
нөлөөгөөр озон
задардаг.О3+хэт ягаан туяа=
O+O Озоныг хомсдуулагч
бодис:

18. Эрдэмтдийн тодорхойлсноор озоны давхарга жилд 0.1%-р багасч
байна. Фреоны хаягдал 1975 оны түвшин шиг үргэлжлэх бол 50
жилийн дараа 5-8% 100 жилийн дараа 11-16% озоны давхарга
нимгэрэх юм байна.
Монгол оронд озон хомдох бодис үйлдвэрлэдэггүй ч гадаадаас ийм
бодисыг багагүй хэмжээгээр оруулж ирдэг бөгөөд энэ хэрэглээ жилээс
жилд нэмэгдэж байна. Мэргэжилтнүүдийн судалгаанаас үзэхэд манай
улсад 170 гаруй мянган хөргөгч байгаагийн 2%-г жил бүр 3.2тн
фреоноор цэнэглэдэг ба худалдаа үйлчилгээний тусгай хэрэгцээний
хөргөх төхөөрөмжинд жилд 9тн фреон хэрэглэдэг. Монгол улсын
хэмжээнд жилдээ агаарт мандалд 26 тн озон хомсдуулах бодис цацаж
байна гэсэн тооцоо байдаг.
• Хөлдөөгч хөргөгч
хэрэгслүүдийн хөргөх шингэн
• Эрдэс бордооны задралаас
үүссэн NO
• Онгоц ба пуужингийн хөөрөлт
• Хлорын нэгдлүүд
Озоныг
сүйтгэж
буй эх
үүсвэрт:

19. 1987 онд хүчин төгөлдөр болсон монреалын протоколоор фреон
агуулсан бүтээгдэхүүний хэмжээг 1990 оны түвшинд 50%
бууруулах зорилт тавьсан юм. 1990 онд энэ протоколыг дахин
эргэн фреоны үйлдвэрийг 2000 онд бүрмөсөн зогсоох шаардлага
тавихаар тогтсон боловч манай улсад энэ протоколын заалт
хэрэгжээгүй байна.
Хүний эрүүл мэндэд агаарын бохирдол нөлөөлөх нь
Хүн амьтны эрүүл явах үндэс бол цэвэр агаараар амьсгалах явдал
онцгой ач холбогдолтой. Хүн хоол тэжээлгүйгээр хэдэн хоног ч явж
чадах ч хүчилтөрөгчгүйгээр хэдхэн хором ч байж чадахгүй. Тайван
байдалд эрүүл хүн нэг минутад 8-10л, цагт 500-600л, хоногт 1200-
1400л хүчилтөрөгчөөр амьсгалдаг бол биеийн хүчний ачааллын үед
20,0 мянган литр хүртэл өсч болно.

21. Агаар мандлын бохирдол хүний эрүүл мэнд, хүрээлэн
буй орчинд маш түргэн үгүй бол удаан, эсвэл хүний
бие махбодын тогтолцоог аажмаар удаан гэмтээх зэрэг
янз бүрээр нөлөөлдөг. Агаарын бохирдол нь
экосистемийн бүтцийн бүрдэл хэсгүүдийг зохицуулах
процессуудын үйл ажиллагааг анхны байдалдаа орох
боломжгүй болтол алдагдуулдаг бөгөөд үүний
нөлөөгөөр гомеостазын механизм үйлчлэхгүй болдог.
Агаарын бохирдол нь олон янзын сөрөг үр
дагавартай, үйлчлэл нь агаар дахь бодисын
концентраци, үйлчиллийн давтамжаас хамаарч өөр өөр
байна. Хорт шинж чанартай бодисуудын үйлчилгээ нь
хүн амьтны бие махбодод нэвчих явцдаа хурц буюу
архаг хордлого, янз бүрийн өвчлөлийн хэлбэрээр
илэрдэг. Үүнээс гадна удам зүйд нөлөөлөх бодисууд
хөгжлийн гажуудлыг бий болгодог.

22. • Хүний биемахбодод үзүүлэх агаар дахь хорт бодисын нөлөө
Хорт бодисууд Хүний биемахбодод үзүүлэх нөлөө
Нүүрсхүчлийн хий Цусны хүчилтөрөгчийн түгээх механизмыг сулруулж, рефлекст үйл ажиллагааг
бууруулж, ухаан алдуулж амьсгал боогдуулж үхэлд хүргэнэ
Харт тугалга Цус, мэдрэл, бэлгийн тогтолцоонд нөлөөлж, бага насны хүүхдүүдэд сэтгэх чадварыг
бууруулж, ясны болон бусад эдүүдэд нөлөөлдөг. Энэ үйлчилгээ удаан хугацаагаар
үйлчлэх юм бол мутац үүсгэж хүний генд нөлөөлнө.
Азотын давхар исэл Вирусээр үүсгэгддэг өвчнүүдээр /ханиад, томуу, амьсгалын замын цочмог өвчнүүд/
амархан өвдөж, гуурсан хоолойн үрэвсэл, уушигны үрэвсэл зэрэг өвчнүүдээр өвчилнө.
Озон Амьсгалын замын эрхтнүүдэд нөлөөлж, хөхүүлэн ханиаж, элгийг устгаж, зүрхний
хэвийн үйл ажиллагаанд нөлөөлж багтраа, гуурсан хоолойн үрэвсэл
Хорт хаягдлууд /металлууд/ Янз бүрийн хавдрын өвчнүүдийг үүсгэж бэлгийн тогтолцоонд нөлөөлж янз бүрийн
төрөлхийн гажиг өвчнүүдийг үүсгэнэ.
Цахиурын давхар исэл SIO2 агуулсан тоосонцор уушгины хүнд эмгэг болох силикозыг үүсгэдэг.
Формальдегид Их хэмжээтэй байхдаа нүд, амьсгалын дээд замыг цочроох, багтраа, хорт хавдар
үүсгэж болзошгүй байдаг.
Бенз/а/ перин, кадьми, кобальт Эдгээр бодисууд бага хэмжээгээр нилээд удаан хугацааны дараа цус төлжилтийг
дарангуйлах, хавдар үүсгэх, биемахбодын эсэргүүцлийг бууруулах үйлчилгээтэй.
Мөнгөн ус Мөнгөн ус агуулсан тоос мутаци үүсгэх чадвартай, биемахбодын эсүүдэд генийн
өөрчлөлтүүд үүсгэдэг.

23. • Агаарын бохирдлыг бууруулах арга зам
Гэрийн зуух, уурын
зуухын хийц
зохиомжийг
боловсронгуй болгох
Хэрэглэх түлшний
хэлбэрийг өөрчилж
чанаржуулах
Бүрэн шаталттай зуух
хэрэглэх
Цахилгаан станцын
үнсэн сангийн
байрлалыг өөрчилж
одоо байгааг нь
яаралтай дарж булах,
байнга чийглэж тоосорч
хийсэхгүй байх
нөхцлийг бүрдүүлэх
Ногоон байгууламжийг
нэмэгдүүлэхтэй
холбогдсон санал
санаачлага бий болгох
Тээврийн хэрэгслийн
түлшийг
шингэрүүлсэн хийн
түлшинд шилжүүлэх

25. Ус чийгтэй нөхцөлд
хэрэглэж болно.
Галын аюулгүй
Температурыг
өөрсдийн
хэрэглээнд
тохируулан
хэрэглэх
бололцоотой
Ямар ч утаа
гаргадаггүй учир
агаар
бохирдуулахгүй
Дулаанаа тогтмол
барина
Зуух пийшин
хэрэглэхгүй учир
гэрийн талбай
ашиглалт нэмэгдэх
бололцоотой
Нүүрс түлшний
зардал гарахгүй

26. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага дараах
түлшийг хэрэглэхийг санал болгосон. Үүнд:
Нүүрснээс гаргаж авсан метанол түлш
Талст холимог түлшний үйлдвэрлэл
Ёнтан түлш
Дээрх түлшний үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн
дараах давуу шинж чанартай.
Агаарт үнс бургихгүй, бага хэмжээтэй
бохирдуулдаг
Ямар ч зууханд түлж болно, маш илчлэг,
шаталт бүрэн гүйцэд явагдана
Чийглэг бага учир асахад хялбар, дулаан
барилт удаан, хэрэглэхэд цэвэрхэн

27. •Анхаарал тавьсанд
баярлалаа