1. Ус, агаар, хөрсУс, агаар, хөрс
Уусмал түүний ангилалУусмал түүний ангилал
Агуулга: ус, агаар, хөрснийАгуулга: ус, агаар, хөрсний
найрлага,хүрээлэн байгаа орчныгнайрлага,хүрээлэн байгаа орчныг
бохирдлоос хамгаалах, уусмалынбохирдлоос хамгаалах, уусмалын
концентрацийг илэрхийлэхконцентрацийг илэрхийлэх
аргуударгууд

2. УсУс дан бодис уу нийлмэлдан бодис уу нийлмэл
бодис уубодис уу??
• 1781 онд английн Г.Кавендиш
устөрөгчийг агаартай хольж
шатаахад ус үүсдэг болохыг, 1783
онд А.Лавуазье ус бол устөрөгч,
хүчилтөрөгч гэсэн хоёр элементээс
үүсдэг болохыг тогтоожээ.

3. Усны шинж чанар
ШУТИС. Ш.ОТГОНБИЛЭГИЙН НЭРЭМЖИТ ТЕХНОЛОГИЙН СУРГУУЛЬ
Хайлах, буцлах температур
t0
буц
t0
хай
нягтМөс
Хувийн дулаан багтаамж

4. Усны орших төлөв байдлынУсны орших төлөв байдлын
муруймуруй
шингэн
Мөс
уур
273,16
К
500
610,5
1210,5
Р,Па

5. Чөлөөний зэрэг (C)-ийг
тодорхойлох
Ф+С=k+2, C=(K+2)-Ф
Тухайлбал: О-цэг дээр
C=1+2-3=0 (ямар ч хувилбаргүй буюу
нонвариантны систем)
ОА,ОВ,ОС-шулуун дээр (2 фазын
тэнцвэрийн) C=1+2-2=1 (моновариантны)
Муж тус бүр дээр: (1 фазын тэнцвэр)
C=1+2-1=2(дивариантны)

6. Агаарын найрлага
Газрын давхаргад цахиурХүчилтөрөгч
Бусад элементүүд
Гариг ертөнцөд
Ихээхэн тархсан
Усан мандлын найрлаганд
Хүчилтөрөгч
Бусад элементүүд
Устөрөгч

7. Агаарын бохирдол
• Агаарыг бохирдуулж буй эх свэр дүү үү
1. Жилдээ 5.0сая тонн н рс шатааж,үү
2500.0 гаруй квт эрчим х ч йлдвэрлэдэгү ү
3 том дулааны цахилгаан станц
2. Жилдээ агаарт 66.7 мянган кубметр
хорт утаа цацаж, х рсийг х ндө ү
металлаар бохирдуулдаг 500 гаруй
маркийн автомашин р явагчөө өө
механизм
3. Жилдээ 200 мянган тонн н рс, 160үү
гаруй мянган шоо метр мод т лж, агаарү
бохирдуулдаг 70.000-аад гэр хорооллын
сууц

8. • 4. Жилдээ 400 тонн н рс хэрэглэдэгүү
халаалтын болон технологийн
зориулалттай 250 гаруй уурын зуух
• 5. Элэгдэл эвдрэлд орсон газраас боссон
тоос, шороо.
6. Хуучирсан машин их н л лд г.ө өө ө
7. Шаардлага хангахг й шатахуун тослохү
материал
• ний зэрэгцээ цаг агаарын тааламжг йҮү ү
н хц л болох влийн улиралд байнгаө ө ө
тохиолдох газар орчмын инверси, голын
х ндий хонхор хотгор газар байрласанө
хотын байрлал

9. • Монголд явж буй нэг машин европийн
70-80 машины гаргах хорт бодисыг
агаарт хаядаг. Америк Японы 50-60
автомашины хорын манай нэг л машин
ялгаруулж байна. Агаарын бохирдлын
40%-ийг автомашин эзэлж байдаг.
Жилд 120 мянган тонн хорт бодис агаарт
тархдаг б г д бид энэх агаараарө өө үү
жилийн д рв н улилын турш амьсгалдагө ө
юм байна. Нэг иргэн жилд 0.2 тонн хорт
бодисоор амьсгалж байна.

10. • Эр л мэндэд хэрхэн н л лжүү ө өө
байна вэ?/судалгаа/
• Дэлхийд жилд 3.000.000 х н агаарынү
бохирдлоос болж нас барж байна гэсэн
с лийн еийн тооцоо гарчээ.үү ү
М н Синхуа агентлагын мэдээлсэнээрө
Канадын 25.000 гаруй х н жил б рү ү
агаарын бохирдлоос болж янз б рийнү
уушигны болон амьсгалын замын
вчн р хэж байна.ө өө ү
Агаарын бохирдлоос хорт хавдрын
24.000 шинэ тохиолдол илэрчээ.

11. Х рсний бохирдолө

12. УусмалУусмал
2 ба түүнээс дээш тооны
компонент (бодис)-ээс тогтсон
нэгэн төрлийн систем. 19-р
зууны 2-р хагасаас уусмалын
тухай онолууд гарсан.

13. Уусмалын ангилал
Жинхэнэ уусмал
(фазын хэмжээ 1ммк-оос бага)
Ханасан
уусмал
(фазын хэмжээ
100ммк-оос их )
Коллоид
уусмал
(фаз нь 100-1ммк)

14. Уусмалын концентрацийг
илэрхийлэх аргууд
Концентраци- тг р лө ө ө
• Уусмалын конц-ийг дараах аргуудаар:
• Молийн доль ( ν)
• Моляль (Cm)
• Нормаль (CN)
• Процентийн конц (C,%)
• Моляр (M) - титр (T)
i
ν

15. • Молийн доль: Ууссан бодисын
эсвэл уусгагчийн молийн тоог
тухайн уусмалыг б рд лж байгааү үү
б х бодисын молийн тооныү
нийлбэрт харьцуулсан харьцаагаар
илэрхийлэгдэнэ.
12
2
2
νν
ν
+
=N
12
1
1
νν
ν
+
=N

16. Процентийн концентраци:
• 100г уусмалд агуулагдаж байгаа
ууссан бодисын граммын тоо.
%100
2
1
% ⋅=
m
m
C

17. Моляль концентраци:
• 1000 г уусгагчид агуулагдаж ууссан
бодисын молийн тоогоор
илэрхийлнэ.
MrG
m
mC
⋅
⋅
=
1000
1

18. Моляр буюу молийн
концентраци:
1литр уусмалд агуулагдах ууссан
бодисын молийн тоогоор
илэрхийлэгдэнэ.
MrV
m
M
C
⋅
⋅
=
1000

19. Нормаль концентраци:
• 1литр уусмалд агуулагдах ууссан
бодисын эквивалент массаар
илэрхийлэгдэнэ.
ЭV
m
N
C
⋅
⋅
=
1000

20. Титрийн концентраци:
• 1мл уусмалд агуулагдах ууссан
бодисын гр-масс
V
m
T =