TÀI LIỆU TẬP HUẤN DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN Lĩnh vực KHOA HỌC XÃ HỘI Dành cho CBQL và giáo viên Trung học phổ thông

1. 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VỤ GIÁO DỤC TRUNG HỌC DỰ ÁN GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG GIAI ĐOẠN 2
TÀI LIỆU TẬP HUẤN
DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN
Lĩnh vực: KHOA HỌC XÃ HỘI
Dành cho CBQL và giáo viên Trung học phổ thông
Hà Nội, năm 2015

2. 2
Mục lục Trang
Phần I. Một số vấn đề chung về dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn 4
Phần II. Giới thiệu một số chủ đề dạy học tích hợp liên môn 18
Chủ đề 1. Môi trường và sự phát triển bền vững 18
Chủ đề 2. Cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại 66
Chủ đề 3. Địa hình Việt Nam 85
Chủ đề 4. Việt Nam trên đường đổi mới và hội nhập 104
Chủ đề 5. Ngày ASEAN 150
Chủ đề 6. Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam 167
Chủ đề 7. Các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV-XVI 196
Chủ đề 8. Hội An - xưa và nay 213
Chủ đề 9. Đông Nam Á thống nhất trong đa dạng 235
Chủ đề 10. Toàn cầu hóa và khu vực hóa 256
Giới thiệu chủ đề dự thi tích hợp liên môn 285
Phụ lục 317

3. 3

4. 4
PHẦN I.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ
DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MÔN
I. Khái niệm dạy học tích hợp liên môn
Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến
hai hay nhiều môn học. "Tích hợp" là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt
động dạy học còn "liên môn" là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học "tích hợp"
thì chắc chắn phải dạy kiến thức "liên môn" và ngược lại, để đảm bảo hiệu quả của
dạy liên môn thì phải bằng cách và hướng tới mục tiêu tích hợp. Ở mức độ thấp thì
dạy học tích hợp mới chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục có liên quan vào quá
trình dạy học một môn học như: lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục pháp
luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng
lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông... Mức độ tích
hợp cao hơn là phải xử lí các nội dung kiến thức trong mối liên quan với nhau, bảo
đảm cho học sinh vận dụng được tổng hợp các kiến thức đó một cách hợp lí để giải
quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống, đồng thời tránh việc học sinh phải
học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Chủ đề tích
hợp liên môn là những chủ đề có nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều
môn học, thể hiện ở sự ứng dụng của chúng trong cùng một hiện tượng, quá trình
trong tự nhiên hay xã hội. Ví dụ: Kiến thức Vật lí và Công nghệ trong động cơ, máy
phát điện; kiến thức Vật lí và Hóa học trong nguồn điện hóa học; kiến thức Lịch sử
và Địa lí trong chủ quyền biển, đảo; kiến thức Ngữ văn và Giáo dục Công dân trong
giáo dục đạo đức, lối sống…
Các chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối
với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh.
Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức
tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách
máy móc, nhờ đó năng lực và phẩm chất của học sinh được hình thành và phát
triển. Ngoài ra, dạy học các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải
học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây
quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng
ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn.
II. Ưu điểm của việc dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn
Đối với học sinh, trước hết, các chủ đề liên môn, tích hợp có tính thực tiễn
nên sinh động, hấp dẫn, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho
học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng
kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến
thức một cách máy móc. Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp
cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn

5. 5
học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng
quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn.
Đối với giáo viên thì ban đầu có thể có chút khó khăn do việc phải tìm hiểu
sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác. Tuy nhiên khó khăn này chỉ là
bước đầu và có thể khắc phục dễ dàng bởi hai lý do: Một là, trong quá trình dạy
học môn học của mình, giáo viên vẫn thường xuyên phải dạy những kiến thức có
liên quan đến các môn học khác và vì vậy đã có sự am hiểu về những kiến thức liên
môn đó; Hai là, với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo
viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định
hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học; vì vậy, giáo viên
các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau
trong dạy học. Như vậy, dạy học theo các chủ đề liên môn không những giảm tải
cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà
còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên,
góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có
đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp. Thế hệ giáo viên tương lai sẽ
được đào tạo về dạy học tích hợp, liên môn ngay trong quá trình đào tạo giáo viên
ở các trường sư phạm.
III. Bố trí giáo viên giảng dạy
Trong thời gian đầu, các tổ/nhóm chuyên môn thảo luận, phân công giáo
viên phối hợp thực hiện hoặc có thể tham mưu để hiệu trưởng lựa chọn phân công
giáo viên có điều kiện thuận lợi nhất thực hiện. Thông qua việc triển khai dạy học
các chủ đề tích hợp liên môn và qua sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên giúp
nhau tự bồi dưỡng để những năm học sau mỗi giáo viên có thể đảm nhận nhiều
phân môn trong một môn học tích hợp.
Việc quản lý dạy học các chủ đề tích hợp liên môn cần thực hiện theo hướng
bảo đảm quyền tự chủ của nhà trường, tổ/nhóm chuyên môn và giáo viên; nâng cao
năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý về công tác kiểm tra, giám sát và hỗ trợ các
nhà trường thực hiện kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển phẩm chất và
năng lực của học sinh.
1. Chú trọng các biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất,
thiết bị dạy học, thời gian, kinh phí…; khuyến khích, tạo động lực cho giáo viên
tích cực, chủ động, sáng tạo trong thực hiện kế hoạch, đề xuất điều chỉnh, báo cáo
kết quả và kinh nghiệm tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp liên môn.
2. Các hoạt động chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra của cấp trên đều phải tôn trọng
kế hoạch giáo dục đã được phê duyệt của nhà trường. Các cấp quản lý chưa xếp
loại giờ dạy, chưa thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên dạy học các chủ đề
tích hợp liên môn.

6. 6
3. Tập trung đổi mới sinh hoạt của tổ/nhóm chuyên môn thông qua hoạt động
nghiên cứu bài học. Tăng cường các hoạt động dự giờ, rút kinh nghiệm để điều
chỉnh và góp ý điều chỉnh nội dung dạy học các chủ đề tích hợp liên môn; hoàn
thiện từng bước nội dung các chủ đề và kế hoạch môn học, phương pháp và hình
thức tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định
hướng phát triển năng lực học sinh. Nên ghi hình các tiết dạy và các cuộc họp, thảo
luận/rút kinh nghiệm để làm tư liệu chia sẻ cho giáo viên tham khảo. Tổ chức tốt
hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường; cử người phụ trách tổ chức và
quản lý các hoạt động chuyên môn trên "Trường học kết nối" và chỉ đạo các trường
tích cực tham gia các hoạt động chuyên môn trên mạng; tăng cường tổ chức các hội
thảo, đánh giá tổng kết, rút kinh nghiệm trong việc thực hiện dạy học các chủ đề
tích hợp liên môn.
4. Tăng cường các hoạt động trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về kế hoạch giáo
dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông qua các hình thức tổ chức
hội nghị, hội thảo, học tập, giao lưu giữa nhà trường với các cơ sở giáo dục triển
khai mô hình trường học mới và các cơ sở giáo dục khác.
IV. Xây dựng các chủ đề dạy học tích hợp liên môn
1. Xác định nội dung dạy học tích hợp liên môn
Tuy có mối liên hệ với nhau nhưng chương trình các môn học trong chương
trình giáo dục trung học phổ thông hiện hành có tính độc lập tương đối, được thiết
kế theo mạch kiến thức môn học trên nguyên tắc kiến thức được học trước là cơ sở
của những kiến thức được học sau. Vì thế, một số nội dung kiến thức có liên quan
đến nhiều môn học đều được đưa vào chương trình của các môn học đó gây ra sự
chồng chéo, quá tải. Không những thế, thời điểm dạy học các kiến thức đó ở các
môn học khác nhau là khác nhau, đôi khi thuật ngữ được dùng cũng khác nhau, gây
khó khăn cho học sinh.
Để khắc phục những khó khăn đó, trong khi chưa có chương trình mới, cần
phải rà soát chương trình các môn học có liên quan với nhau trong chương trình
giáo dục phổ thông hiện hành, tìm ra những kiến thức chung để xây dựng thành các
chủ đề dạy học tích hợp liên môn. Ví dụ:
- Trong chương trình các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí có các nội
dung kiến thức chung thuộc các chủ đề như: Cấu tạo chất, Năng lượng, Cơ khí... Rà
soát chương trình các môn học này, có thể xác định được một số kiến thức liên môn
như sau:
+ Kiến thức về "Cấu tạo chất", "Thuyết động học phân tử" và "Các định luật
chất khí" trong môn Vật lí 10 và kiến thức về "Nguyên tử" và "Liên kết hóa học"
trong môn Hóa học 10;

7. 7
+ Kiến thức về "Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình", "Biến dạng cơ của
vật rắn" trong môn Vật lí 10 và kiến thức về "Liên kết ion, tinh thể ion", "Tinh thể
nguyên tử và tinh thể phân tử" trong môn Hóa học 10;
+ Kiến thức về "Sự chuyển thể của các chất", "Độ ẩm của không khí" trong
môn Vật lí 10 và kiến thức về "Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển. Mưa" trong
môn Địa lí 10...
- Trong chương trình các môn Ngữ Văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục Công
dân, có các nội dung kiến thức chung thuộc các chủ đề như: Môi trường, Bùng nổ
dân số, Dịch bệnh, Truyền thống dân tộc, Xu hướng toàn cầu hóa và khu vực hóa...
Rà soát chương trình các môn học này, có thể xác định được một số kiến thức liên
môn như sau:
+ Môn Lịch sử và Địa lý có các kiến thức chung về: Điều kiện tự nhiên và vị
trí địa lý, Phát kiến địa lý, Hệ thống bản đồ, Lịch sử và Địa lí của các quốc gia và
vùng lãnh thổ trên thế giới;
+ Môn Ngữ văn và Lịch sử có các kiến thức chung về: Các tác phẩm văn
học, Văn học nước ngoài, Văn hóa Phục hưng, Các tảc giả, tác phẩm;
- Trong chương trình các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí, Công nghệ
có các nội dung kiến thức chung về ứng dụng trong đời sống và kĩ thuật. Rà soát
chương trình các môn học này, có thể xác định được một số kiến thức liên môn như
sau:
+ Kiến thức về "Nội năng và sự biến đổi nội năng", "Các nguyên lí của nhiệt
động lực học" trong môn Vật lí 10 và kiến thức về "Động cơ đốt trong" trong môn
Công nghệ 11;
+ Kiến thức về dòng điện xoay chiều" trong môn Vật lý và kiến thức về động
cơ điện, máy phát điện trong môn Công nghệ...
Dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn đề cập đến nội dung dạy học, đến hình
thức tổ chức và phương pháp dạy học, đến nội dung và phương pháp kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập. Chương trình giáo dục nào cũng tồn tại những nội dung kiến
thức liên môn, vì vậy việc dạy học tích hợp liên môn cần phải thực hiện ngay trong
chương trình hiện hành, mặc dù việc thiết kế, sắp xếp các nội dung dạy học trong
chương trình, trong sách giáo khoa chưa thật sự tạo nhiều thuận lợi cho mục tiêu đó.
Việc lựa chọn nội dung dạy học để xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn phù hợp
nhằm khắc phục những khó khăn đó.
2. Xây dựng các chủ đề dạy học tích hợp liên môn
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã giao quyền tự chủ xây dựng và thực hiện
kế hoạch giáo dục, phát huy vai trò sáng tạo của nhà trường và giáo viên; chỉ đạo các
cơ sở giáo dục trung học, tổ chuyên môn và giáo viên chủ động, linh hoạt trong việc

8. 8
xây dựng kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh phù hợp với
điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng của học sinh. Từ năm học
2013-2014, các trường phổ thông được giao quyền tự chủ trong việc xây dựng và triển
khai kế hoạch giáo dục dựa vào mục tiêu giáo dục quy định trong chương trình góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục, phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường theo
tinh thần các văn bản chỉ đạo của Bộ GDĐT: Công văn số 3535/BGDĐT-GDTrH
ngày 27 tháng 5 năm 2013 về việc Hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp
“Bàn tay nặn bột” và các phương pháp dạy học tích cực khác; Công văn số
791/HD-BGDĐT ngày 25 tháng 6 năm 2013 về việc hướng dẫn thí điểm phát triển
chương trình giáo dục nhà trường phổ thông; Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH
ngày 08 tháng 10 năm 2014 về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới
phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động
chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng; các
công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học hằng năm. Theo đó,
thay cho việc dạy học đang được thực hiện theo từng bài/tiết trong sách giáo khoa
như hiện nay, các tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa
hiện hành, lựa chọn nội dung để xây dựng các chủ đề dạy học trong mỗi môn học
và các chủ đề tích hợp liên môn phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học
tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường. Trên cơ sở rà soát chuẩn kiến thức,
kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động học dự kiến sẽ tổ
chức cho học sinh theo phương pháp dạy học tích cực, xác định các năng lực và
phẩm chất có thể hình thành cho học sinh trong mỗi chuyên đề đã xây dựng.
Các kiến thức liên môn có thể nằm ở chương trình của các lớp khác nhau và
đều có thể được lựa chọn để xây dựng thành các chủ đề dạy học tích hợp liên môn.
Tùy vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, nhà trường có thể xây dựng các chủ đề tích
hợp liên môn phù hợp. Trong thời gian đầu, để tránh sự xáo trộn nhiều gây khó
khăn cho việc thực hiện kế hoạch giáo dục chung, nhà trường có thể chọn các nội
dung kiến thức liên môn nằm trong chương trình của một lớp để xây dựng chủ đề
dạy học tích hợp liên môn, đảm bảo hoàn thành chương trình môn học của khối đó
trong năm học. Trong những năm học tiếp theo, trên cơ sở các chủ đề tích hợp liên
môn đã được xây dựng và thực hiện, nhà trường tiếp tục mở rộng xây dựng các chủ
đề tích hợp liên môn trong toàn bộ kế hoạch giáo dục nhà trường.
Trong năm học 2015-2016, nếu có điều kiện thuận lợi, nhà trường có thể
giao cho các tổ/nhóm chuyên môn xây dựng và thực hiện một vài chủ đề tích hợp
liên môn phù hợp. Trong trường hợp chưa có điều kiện thực hiện trong năm học
2015-2016, các nhà trường cần tổ chức xây dựng kế hoạch giáo dục trong đó có các
chủ đề tích hợp liên môn để thực hiện từ năm học 2016-2017.
3. Nội dung trình bày một chủ đề tích hợp liên môn
3.1. Tên chủ đề

9. 9
Căn cứ vào nội dung kiến thức và các ứng dụng của chúng trong thực tiễn để
xác định tên chủ đề sao cho phù hợp, thể hiện được nội dung tích hợp liên môn.
3.2. Nội dung trong chương trình các môn học được tích hợp trong chủ đề
- Trình bày về nội dung kiến thức thuộc chương trình các môn học được dạy
học tích hợp trong chủ đề; nêu rõ yêu cầu cần đạt; tên bài (tiết), thời lượng phân
phối chương trình hiện hành và thời điểm dạy học theo chương trình hiện hành;
- Phương án/kế hoạch dạy học môn học sau khi đã tách riêng phần nội dung
kiến thức được dạy học theo chủ đề đã xây dựng;
- Trình bày nội dung dạy học trong chủ đề; phân tích về thời lượng và thời
điểm thực hiện chủ đề trong mối liên hệ phù hợp với chương trình dạy học các môn
học liên quan;
- Trình bày ý tưởng/câu hỏi của chủ đề nhằm giải quyết một vấn đề nào đó
để qua đó học sinh học được nội dung kiến thức liên môn và các kĩ năng tương ứng
đã được tách ra từ chương trình các môn học nói trên, có thể là vấn đề theo nội
dung dạy học hoặc vấn đề cần giải quyết trong thực tiễn;
- Ý nghĩa của việc thực hiện chủ đề trong dạy họccác môn học liên quan/hoạt
động trải nghiệm sáng tạo đối với việc hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ và
phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.
3.3. Mục tiêu của chủ đề
a) Về kiến thức: Trình bày về nội dung kiến thức mà học sinh sẽ học được
thông qua chủ đề (chỉ trình bày những kiến thức sẽ được đánh giá).
b) Về kĩ năng: Trình bày về những kĩ năng của học sinh được hình thành
thông qua thực hiện các hoạt động học theo chủ đề (chỉ trình bày những kĩ năng sẽ
được đánh giá). Sử dụng động từ hành động để ghi các loại kĩ năng và năng lực mà
học sinh được phát triển qua thực hiện chủ đề.
c) Về thái độ: Trình bày về những tác động của việc thực hiện các hoạt động
học theo chủ đề đối với nhận thức, giá trị sống và định hướng hành vi của học sinh.
d) Các năng lực chính hướng tới: Học sinh được học thông qua thực hành,
sáng tạovà tạo ra sản phẩm học tập có ý nghĩa cho bản thân; có thể thiết kế, xây
dựng, sáng tạo ra một sản phẩm hoặc thực hiện một việc nào đó. Các năng lực đọc,
viết, toán học, khoa học… được phát triển trong việc tạo ra sản phẩm học tập.
3.4. Sản phẩm cuối cùng của chủ đề
Mô tả rõ sản phẩm mà học sinh phải hoàn thành về nội dung và hình thức thể
hiện (bài báo báo, bài trình chiếu, tập tranh ảnh, video, mô hình, vật thật, dụng cụ
thí nghiệm, phần mềm…); nêu rõ tên và yêu cầu của sản phẩm cùng với tiêu chí
đánh giá sản phẩm.

10. 10
V. Tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp liên môn
1. Xây dựng kế hoạch dạy học
Trong chương trình hiện nay, những nội dung kiến thức được đề cập đến ở
hai hay nhiều môn học được điều chỉnh theo hai hướng: chỉ dạy kiến thức đó trong
một môn học và bổ sung thêm những kiến thức liên quan đến các môn còn lại đối
với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế, không dạy lại ở
các môn khác; tách những kiến thức có liên quan ra khỏi các môn học, xây dựng
thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp,
song song với quá trình dạy học các bộ môn liên quan. Theo định hướng đó, để tổ
chức dạy học các chủ đề tích hợp liên môn, các tổ/nhóm chuyên môn và nhà trường
cần phải xây dựng kế hoạch thực hiện như sau:
- Xây dựng kế hoạch dạy học của các bộ môn có liên quan sau khi đã tách một
số kiến thức ra để xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn. Kế hoạch dạy học của mỗi
môn học cần phải tính đến thời điểm dạy học các chủ đề tích hợp liên môn đã được
xây dựng, đảm bảo sự phù hợp và hài hòa giữa các môn học. Trong trường hợp cần
thiết, có thể phải hy sinh một phần lôgic hình thành kiến thức để tăng cơ hội vận
dụng kiến thức cho học sinh. Trong một số trường hợp, có thể phần kiến thức chung
được tách ra để xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn không nằm trọn vẹn trong
một bài học của chương trình môn học hiện hành. Khi đó, phần kiến thức còn lại của
bài học cần được bố trí để dạy học sao cho hợp lý theo hướng lồng ghép vào các bài
học khác, có thể là các bài học liền kề trước hoặc sau.
- Lựa chọn thời điểm tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp liên môn phù hợp
với kế hoạch dạy học của các môn học liên quan. Căn cứ vào nội dung kiến thức và
thời lượng dạy học được lấy ra từ các môn học tương ứng, các tổ/nhóm chuyên môn
cùng thống nhất các thời điểm trong năm học để tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp
liên môn (chẳng hạn có thể dành cho mỗi chủ đề khoảng 1 tuần). Trong thời gian
đầu, có thể chỉ lựa chọn để xây dựng và tổ chức dạy học khoảng 02 chủ đề/học kỳ.
2. Thiết kế tiến trình dạy học
Dạy học theo các chủ đề, dù đơn môn hay liên môn, đều phải chú trọng việc
ứng dụng kiến thức của chủ đề ấy, bao gồm ứng dụng vào thực tiễn cũng như ứng
dụng trong các môn học khác. Do vậy, về mặt phương pháp dạy học thì không có
phân biệt giữa dạy học một chủ đề đơn môn hay dạy học một chủ đề liên môn, tích
hợp. Điều quan trọng là dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh đòi hỏi phải tổ
chức hoạt động học tích cực, tự lực và sáng tạo cho học sinh, mà các hoạt động ấy
phải được tổ chức ở trong lớp, ngoài lớp, trong trường, ngoài trường, ở nhà và cộng
đồng, đặc biệt quan tâm đến hoạt động thực hành và ứng dụng kiến thức vào giải
quyết những vấn đề thực tiễn.
Vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực, việc thiết kế tiến
trình dạy học các chủ đề tích hợp liên môn phải đảm bảo các yêu cầu sau:

11. 11
2.1. Về phương pháp dạy học
Tiến trình dạy học phải thể hiện chuỗi hoạt động học của học sinh phù hợp
với phương pháp dạy học tích cực được vận dụng. Tùy theo đặc thù bộ môn và nội
dung dạy học của chủ đề, giáo viên có thể lựa chọn các phương pháp dạy học khác
nhau. Tuy nhiên, các phương pháp dạy học tích cực nói chung đều dựa trên quan
điểm dạy học giải quyết vấn đề có tiến trình sư phạm tương tự nhau: xuất phát từ
một sự kiện/hiện tượng/tình huống/nhiệm vụ làm xuất hiện vấn đề cần giải quyết -
lựa chọn giải pháp/xây dựng kế hoạch giải quyết vấn đề - thực hiện giải pháp/kế
hoạch để giải quyết vấn đề - đánh giá kết quả giải quyết vấn đề. Vì vậy, nhìn chung
tiến trình dạy học một chủ đề tích hợp liên môn như sau:
a) Đề xuất vấn đề
Để đề xuất vấn đề, giáo viên giao cho học sinh một nhiệm vụ có tiềm ẩn vấn
đề. Nhiệm vụ giao cho học sinh có thể được thể hiện dưới nhiều hình thức khác
nhau như: giải thích một sự kiện/hiện tượng trong tự nhiên hay xã hội; giải quyết
một tình huống trong học tập hay trong thực tiễn; tiến hành một thí nghiệm mở
đầu... Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh quan tâm đến nhiệm vụ đặt ra,
sẵn sàng nhận và tự nguyện thực hiện nhiệm vụ. Từ nhiệm vụ cần giải quyết, học
sinh huy động kiến thức, kĩ năng đã biết và nảy sinh nhu cầu về kiến thức, kĩ năng
còn chưa biết, nhưng hi vọng có thể tìm tòi, xây dựng được; diễn đạt nhu cầu đó
thành câu hỏi. Lúc này vấn đề đối với học sinh xuất hiện, dưới sự hướng dẫn của
giáo viên vấn đề đó được chính thức diễn đạt.
Nhiệm vụ giao cho học sinh cần đảm bảo rằng học sinh không thể giải quyết
trọn vẹn với kiến thức, kĩ năng đã có mà cần phải học thêm kiến thức mới để vận
dụng vào quá trình giải quyết vấn đề.
b) Giải pháp và kế hoạch giải quyết vấn đề
Sau khi đã phát biểu vấn đề, học sinh độc lập hoạt động, xoay trở để vượt
qua khó khăn, tìm các giải pháp để giải quyết vấn đề. Trong quá trình đó, khi cần
phải có sự định hướng của giáo viên để học sinh có thể đưa ra các giải pháp theo
suy nghĩ của học sinh. Thông qua trao đổi, thảo luận dưới sự định hướng của giáo
viên, học sinh xác định được các giải pháp khả thi, bao gồm cả việc học kiến thức
mới phục vụ cho việc giải quyết vấn đề đặt ra, đồng thời xây dựng kế hoạch hành
động nhằm giải quyết vấn đề đó.
c) Thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề
Trong quá trình thực hiện giải pháp và kế hoạch giải quyết vấn đề, học sinh
diễn đạt, trao đổi với người khác trong nhóm về kết quả thu được, qua đó có thể
chỉnh lý, hoàn thiện tiếp. Trường hợp học sinh cần phải hình thành kiến thức mới
nhằm giải quyết vấn đề, giáo viên sẽ giúp học sinh xây dựng kiến thức mới của bản
thân trên cơ sở đối chiếu kiến thức, kinh nghiệm sẵn có với những hiểu biết mới;

12. 12
kết nối/sắp xếp kiến thức cũ và kiến thức mới dựa trên việc phát biểu, viết ra các
kết luận/ khái niệm/ công thức mới… Trong quá trình đó, học sinh cần phải học lí
thuyết hoặc/và thiết kế phương án thực nghiệm, tiến hành thực nghiệm, thu lượm
các dữ liệu cần thiết và xem xét, rút ra kết luận. Kiến thức, kĩ năng mới được hình
thành giúp cho việc giải quyết được câu hỏi/vấn đề đặt ra.
Trong quá trình hoạt động giải quyết vấn đề, dưới sự hướng dẫn của giáo
viên, hành động của học sinh được định hướng phù hợp với tiến trình nhận thức
khoa học. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng
mới học để giải quyết các tình huống có liên quan trong học tập và cuộc sống hàng
ngày; tiếp tục tìm tòi và mở rộng kiến thức thông qua các nguồn tư liệu, học liệu,
khác nhau; tự đặt ra các tình huống có vấn đề nảy sinh từ nội dung bài học, từ thực
tiễn cuộc sống, vận dụng các kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết bằng những cách
khác nhau. Qua quá trình dạy học, cùng với sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề
của học sinh, sự định hướng của giáo viên tiệm cận dần đến định hướng tìm tòi
sáng tạo, nghĩa là giáo viên chỉ đưa ra cho học sinh những gợi ý sao cho học sinh
có thể tự tìm tòi, huy động hoặc xây dựng những kiến thức và cách thức hoạt động
thích hợp để giải quyết nhiệm vụ mà họ đảm nhận. Nghĩa là dần dần bồi dưỡng cho
học sinh khả năng tự xác định hành động thích hợp trong những tình huống không
phải là quen thuộc đối với học sinh.
d) Trình bày, đánh giá kết quả
Sau khi đã hoàn thành hoạt động giải quyết vấn đề, dưới sự hướng dẫn của
giáo viên, học sinh trình bày, tranh luận, bảo vệ kết quả thu được. Giáo viên chính
xác hoá, bổ sung, xác nhận, phê duyệt kết quả, bao gồm những kiến thức mới mà
học sinh đã học được thông qua hoạt động giải quyết vấn đề. Học sinh ghi nhận
kiến thức mới và vận dụng trong thực tiễn cũng như trong các bài học tiếp theo.
2.2. Về kĩ thuật dạy học
Tiến trình dạy học nói trên được thể hiện cụ thể thành chuỗi hoạt động học
của học sinh. Mỗi hoạt động học của học sinh phải thể hiện rõ mục đích, nội dung,
phương thức và sản phẩm học tập mà học sinh phải hoàn thành. Phương thức hoạt
động của học sinh thể hiện thông qua kĩ thuật học tích cực được sử dụng. Có nhiều
kĩ thuật học tích cực khác nhau, mỗi kĩ thuật có mục tiêu rèn luyện các kĩ năng
khác nhau cho học sinh. Tuy nhiên, dù sử dụng kĩ thuật học tích cực nào thì việc tổ
chức mỗi hoạt động học của học sinh đều phải thực hiện theo các bước sau:
- Chuyển giao nhiệm vụ học tập: nhiệm vụ học tập được giao cho học sinh
phải rõ ràng và phù hợp với khả năng của học sinh, thể hiện ở yêu cầu về sản phẩm
mà học sinh phải hoàn thành khi thực hiện nhiệm vụ; hình thức giao nhiệm vụ sinh
động, hấp dẫn, kích thích được hứng thú nhận thức của học sinh; đảm bảo cho tất
cả học sinh tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ.

13. 13
- Thực hiện nhiệm vụ học tập: học sinh được khuyến khích hợp tác với nhau
khi thực hiện nhiệm vụ học tập; giáo viên cần phát hiện kịp thời những khó khăn
của học sinh và có biện pháp hỗ trợ phù hợp, hiệu quả; không để xảy ra tình trạng
học sinh bị "bỏ quên" trong quá trình dạy học.
- Báo cáo kết quả và thảo luận: yêu cầu về hình thức báo cáo phải phù hợp
với nội dung học tập và kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng; giáo viên cần
khuyến khích cho học sinh trao đổi, thảo luận với nhau về nội dung học tập; xử lí
những tình huống sư phạm nảy sinh một cách hợp lí.
- Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: giáo viên tổ chức cho học
sinh trình bày, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ; nhận xét về quá trình thực
hiện nhiệm vụ học tập của học sinh; phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện
nhiệm vụ và những ý kiến thảo luận của học sinh; chính xác hóa các kiến thức mà
học sinh đã học được thông qua hoạt động.
Mỗi chủ đề được thực hiện ở nhiều tiết học nên một nhiệm vụ học tập có thể
được thực hiện ở trong và ngoài lớp học. Vì thế, trong một tiết học có thể chỉ thực
hiện một số bước trong tiến trình sư phạm của phương pháp và kĩ thuật dạy học
được sử dụng. Khi dự một giờ dạy, giáo viên cần phải đặt nó trong toàn bộ tiến
trình dạy học của chủ đề đã thiết kế. Cần tổ chức ghi hình các giờ dạy để sử dụng
khi phân tích bài học.
2.3. Về thiết bị dạy học và học liệu
Thiết bị dạy học và học liệu được sử dụng trong dạy học mỗi chủ đề phải
đảm bảo sự phù hợp với từng hoạt động học đã thiết kế. Việc sử dụng các thiết bị
dạy học và học liệu đó được thể hiện rõ trong phương thức hoạt động học và sản
phẩm học tập tương ứng mà học sinh phải hoàn thành trong mỗi hoạt động học.
2.4. Về kiểm tra, đánh giá
Phương án kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học phải đảm bảo sự đồng
bộ với phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng. Cần tăng cường
đánh giá về sự hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh thông qua
quá trình thực hiện các nhiệm vụ học tập, thông qua các sản phẩm học tập mà học
sinh đã hoàn thành; tăng cường hoạt động tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của
học sinh. Để thực hiện được điều đó, đối với mỗi hoạt động học trong cả tiến trình
dạy học, cần mô tả cụ thể các sản phẩm học tập mà học sinh phải hoàn thành cùng
với các tiêu chí đánh giá cụ thể.
3. Hướng dẫn giáo viên dạy học các chủ đề tích hợp liên môn
Để giáo viên có thể tổ chức tốt các hoạt động học cho học sinh, cần hướng
dẫn cụ thể để giáo viên tổ chức các hoạt động học tương ứng đã được biên soạn
trong kế hoạch dạy học mỗi chủ đề như sau:
3.1. Hướng dẫn chung

14. 14
Làm rõ về tiến trình sư phạm của phương pháp dạy học tích cực được sử
dụng trong chủ đề, giúp cho giáo viên hiểu rõ nội dung, ý nghĩa của từng hoạt động
học trong cả chuỗi hoạt động học của chủ đề.
3.2. Hướng dẫn cụ thể cho mỗi hoạt động học của học sinh
- Hướng dẫn về kĩ thuật học tích cực được sử dụng trong tổ chức hoạt động
(động não, khăn trải bàn, các mảnh ghép, phòng tranh...) thể hiện trong kế hoạch
dạy học các chủ đề đã được biên soạn; gợi ý về các kĩ thuật dạy học khác có thể
được sử dụng để giáo viên có thể lựa chọn, điều chỉnh kế hoạch dạy học các chủ đề
cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.
- Hướng dẫn về kĩ thuật sử dụng các thiết bị dạy học, học liệu được sử dụng
trong hoạt động học của học sinh (nếu có) đã được biên soạn trong kế hoạch dạy
học chủ đề; gợi ý những thiết bị dạy học, học liệu có thể thay thế.
- Hướng dẫn để làm rõ về cách chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh đã được
biên soạn trong kế hoạch dạy học mỗi chủ đề qua: lời nói; tài liệu, thiết bị dạy học,
học liệu; cách quan sát hoạt động học của học sinh, những khó khăn mà học sinh có
thể gặp...; các biện pháp giúp học sinh vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ
học tập; biện pháp theo dõi, giúp đỡ học sinh hoạt động học ở ngoài lớp, ở nhà và
cộng đồng; biện pháp tổ chức cho học sinh báo cáo và thảo luận về sản phẩm học
tập;...
- Hướng dẫn phương án đánh giá kết quả hoạt động học của học sinh đã
được thể hiện trong kế hoạch dạy học mỗi chủ đề (đánh giá bằng quan sát, nhận
xét; cách biên soạn câu hỏi/bài tập/nhiệm vụ học tập; cách đánh giá sản phẩm học
tập của học sinh; xây dựng bảng tự đánh giá (rubric); cách tổ chức cho học sinh tự
đánh giá, đánh giá đồng đẳng; cách ghi nhật kí dạy học...); gợi ý các phương án
đánh giá khác có thể sử dụng.
Với việc tổ chức tiến trình dạy học như trên, có thể hình dung mỗi chủ đề
dạy học bao gồm một số nhiệm vụ học tập được thiết kế thành các hoạt động kế
tiếp nhau. Lớp học có thể được chia thành từng nhóm nhỏ. Tùy mục đích, yêu cầu
của vấn đề học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hay có chủ định, được
duy trì ổn định hay thay đổi trong từng phần của tiết học, được giao cùng một
nhiệm vụ hay những nhiệm vụ khác nhau. Trong nhóm nhỏ, mỗi thành viên đều
phải làm việc tích cực, không thể ỷ lại vào một vài người hiểu biết và năng động
hơn. Các thành viên trong nhóm giúp đỡ nhau tìm hiểu vấn đề nêu ra trong không
khí thi đua với các nhóm khác. Kết quả làm việc của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào
kết quả học tập chung của cả lớp. Các kĩ thuật dạy học tích cực như: khăn trải bàn,
các mảnh ghép, động não, bản đồ tư duy, XYZ, ổ bi... sẽ được sử dụng trong tốt
chức hoạt động nhóm trên lớp để thực hiện các nhiệm vụ nhỏ nhằm đạt mục tiêu
dạy học. Trong mỗi hoạt động, giáo viên có thể sử dụng một kĩ thuật nào đó để
giao cho học sinh giải quyết một nhiệm vụ học tập được giao. Kết quả hoạt động

15. 15
của các nhóm học sinh được đưa ra thảo luận, từ đó nảy sinh vấn đề cần giải quyết
và đề xuất các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề đó. Hoạt động giải quyết vấn đề
của học sinh có thể được thực hiện ngay trong giờ học trên lớp nhưng thường thì
phải thực hiện ở nhà, giữa hai giờ lên lớp kế tiếp nhau mới đạt được hiệu quả cao.
Giai đoạn này, các phương pháp quan sát, ôn tập, nghiên cứu độc lập cần được
hướng dẫn cho học sinh sử dụng. Các kĩ thuật dạy học tích cực sẽ được tiếp tục sử
dụng trên lớp trong giờ học sau đó để tổ chức các hoạt động trao đổi, tranh luận của
học sinh về vấn đề đang giải quyết nhằm đạt được mục tiêu dạy học. Trong quá
trình tổ chức hoạt động dạy học như trên, vấn đề đánh giá của giáo viên và đánh giá
của học sinh về kết quả hoạt động (bao gồm tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng)
được quan tâm thực hiện. Trong toàn bộ tiến trình tổ chức hoạt động dạy học như
trên, các phương pháp truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, trực quan, thực
hành... vẫn còn nguyên giá trị của chúng và cần phải được khai thác sử dụng một
cách hợp lí, đúng lúc, đúng chỗ để đạt được hiệu quả cao nhất.
3. Tổ chức dạy học chủ đề tích hợp liên môn qua "Trường học kết nối"
Như đã nói ở trên, tiến trình dạy học mỗi chủ đề bao gồm các hoạt động học
của học sinh trong lớp, ngoài lớp, ở nhà và cộng đồng. Thời gian dạy học trên lớp
chủ yếu dành cho các hoạt động nhằm phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp giải
quyết vấn đề, xây dựng kế hoạch giải quyết vấn đề, trình bày báo cáo, trao đổi, thảo
luận về kết quả giải quyết vấn đề. Hoạt động tìm tòi, nghiên cứu nhằm giải quyết
vấn đề của học sinh, bao gồm việc nghiên cứu tài liệu và thực hành, thí nghiệm
(nếu có) nên giao cho học sinh chủ động thực hiện ở ngoài lớp học (trong phòng thí
nghiệm, thư viện), ở nhà và cộng đồng (nếu cần). Quá trình hoạt động học tập,
nghiên cứu của học sinh bên ngoài lớp học cần được theo dõi, kiểm tra và hỗ trợ
thường xuyên nhằm đảm bảo sự thành cồng và hiệu quả. Vì vậy, việc tổ chức dạy
học các chủ đề tích hợp liên môn cần phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông
tin để thực hiện chức năng đó của giáo viên. Trên trang mạng giáo dục "Trường
học kết nối" hiện nay đã có đầy đủ công cụ để mỗi giáo viên tổ chức các bài học để
hướng dẫn học sinh học tập song song với quá trình dạy học trên lớp. Để thực hiện
điều đó, mỗi giáo viên phải có tài khoản giáo viên do nhà trường cấp cùng với danh
sách các tài khoản của học sinh các lớp được giao phụ trách. Sử dụng tài khoản
giáo viên, mỗi giáo viên có thể thực hiện các hoạt động sau trên "Trương học kết
nối":
a) Quản lý danh sách lớp chủ nhiệm và lớp giảng dạy
Trong “Không gian trường học”, chọn mục “Danh sách lớp” trên thanh menu
bên phải. Danh sách các lớp chủ nhiệm và các lớp được phân công giảng dạy sẽ hiện ra.
Để xem danh sách học sinh của lớp, chọn nút “Xem danh sách lớp” tương ứng.
b) Quản lý điểm

16. 16
- Nhập điểm và nhận xét cho học sinh: Để chấm điểm và nhận xét cho các
lớp giảng dạy, truy cập mục “Quản lý điểm” trong “Không gian trường học”. Sau
khi cho điểm, có thể chỉnh sửa hoặc xóa điểm số đã cho.
- Tổng kết môn: Sau khi hoàn thiện điểm số trong học kì cho học sinh, có thể tính
điểm tổng kết cho học sinh bằng cách chọn nút “Tổng kết môn” ở cuối trang. Điểm số
này được tính tự động theo điểm số trong 3 mục Hệ số 1, hệ số 2 và hệ số 3.
c) Trao đổi giữa giáo viên và cha mẹ học sinh
Để truy cập không gian trao đổi giữa giáo viên và phụ huynh học sinh, kích
chuột vào tên lớp trong “Danh sách lớp”. Giáo viên chủ nhiệm có thể:
- Tạo tài khoản cho cha mẹ học sinh.
- Trao đổi cá nhân giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh.
- Thảo luận chung giữa các giáo viên và phụ huynh học sinh.
d) Tổ chức dạy học cho học sinh
Mô đun “Quản lí bài học” cho phép giáo viên: tạo một bài học hoặc chủ đề
mới; chỉnh sửa lại bài học; xóa bài học; quản lí danh sách các bài học.
- Khi tạo một bài học hoặc một chủ đề mới, giáo viên cần đặt tiêu đề, chỉ rõ
lĩnh vực (môn học), mô tả cụ thể chủ đề hoặc yêu cầu hoạt động cho học sinh, đặt
phạm vi cho phép truy cập bài học (dành cho đối tượng nào).
- Sau khi tạo bài học, giáo viên có thể upload thêm tài liệu tham khảo, giúp
học sinh tiến hành các hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm.
- Theo dõi quá trình đăng kí học và xác nhận đăng kí cho học sinh: Sau khi
giáo viên tạo ra bài học mới, những học sinh thuộc phạm vi cho phép sẽ có quyền
đăng kí theo học. Tùy vào bài học/chủ đề, giáo viên có thể yêu cầu học sinh làm
việc cá nhân hoặc theo nhóm. Đối với từng bài học/chủ đề, giáo viên có thể theo
dõi quá trình đăng kí học của học sinh, của từng nhóm học sinh. Trong mục này,
giáo viên có công cụ để cho phép, hoặc không cho phép học sinh/nhóm học sinh
nào đó tham gia bài học/chủ đề. Khi giáo viên xác nhận học sinh đủ điều kiện tham
gia, các học sinh/nhóm học sinh mới có quyền truy cập đến các dữ liệu khác của
bài học/chủ đề.
- Điều khiển quá trình học tập: Ra thông báo chung cho cả lớp các hoạt động,
gợi ý hoặc chỉ dẫn,… trong mục "Thông báo chung"; trả lời thắc mắc, hỗ trợ, gợi ý
học sinh. Khi học sinh đặt câu hỏi, giáo viên có thể trao đổi trực tiếp trên hệ thống
trong mục "Thắc mắc của học sinh".
- Quản lí nhóm và sản phẩm nhóm: Trong hình trên, giáo viên có thể nhìn
thấy sản phẩm mà học sinh/nhóm học sinh đã upload lên. Giáo viên có thể dowload
xuống để đọc và cho điểm.

17. 17
- Chấm điểm cho sản phẩm: Sau khi đọc xong và cho điểm, giáo viên có
công cụ để nhập điểm vào hệ thống để thông báo cho học sinh/nhóm học sinh.
Với các công cụ nêu trên, khi tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp liên môn,
song song với việc dạy học trên lớp, các giáo viên cần tổ chức các chủ đề trên
"Trường học kết nối" để giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà và cộng đồng.
Thông qua "Trường học kết nối", học sinh được hướng dẫn, hỗ trợ để thực hiện các
nhiệm vụ được giao; hoàn thành các sản phẩm học tập theo yêu cầu; nộp sản phẩm
học tập lên mạng "Trường học kết nối" để được đánh giá, góp ý hoàn thiện. Việc
đánh giá có thể được thực hiện bởi giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh.

18. 18
Phần II
GIỚI THIỆU MỘT SỐ CHỦ ĐỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN
CHỦ ĐỀ 1
MÔI TRƯỜNG VÀ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
(Dành cho học sinh lớp 10)
Thời lượng: 3 tiết
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tên chủ đề: Môi trường và sự phát triển bền vững
2. Nội dung chương trình các môn học được tích hợp trong chủ đề
a) Để góp phần vào hoạt động bảo vệ môi trường và nâng cao ý thức bảo vệ
môi trường cho học sinh, chủ đề “Môi trường và sự phát triển bền vững” được xây
dựng từ các môn học:
- Môn Địa lí: từ hai bài học Môi trường và tài nguyên thiên nhiên; Môi
trường và sự phát triển bền vững, trong chương trình lớp 10, thuộc học kì II.
- Môn GDCD lớp 10: Bài 15. Công dân với một số vấn đề cấp thiết của
nhân loại, Mục: Ô nhiễm môi trường và trách nhiệm của công dân trong việc
bảo vệ môi trường.
- Môn Công nghệ 10, Bài 19 Ảnh hưởng của thuốc hóa học bảo vệ thực
vật đến quần thể sinh vật và môi trường. Mục Ảnh hưởng xấu của thuốc hóa
học bảo vệ thực vật đến môi trường. Những biện pháp hạn chế ảnh hưởng xấu
của thuốc hóa học bảo vệ thực vật đến môi trường
Như vậy, các bài học và các mục trong bài học nêu trên sẽ được dạy ở
chủ đề Môi trường và sự phát triển bền vững.
Đối với môn Công nghệ nội dung bài Bài 19 Ảnh hưởng của thuốc hóa
học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường, còn lại nội dung phần
Ảnh hưởng của thuốc hóa học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật có hai
phương án dạy:
- Phương án (1) dạy ghép nội dung còn lại vào bài 17 hoặc 18;
- Phương án (2) nội dung còn lại tích hợp vào môn Sinh học và như vậy
toàn bài không được dạy ở môn Công nghệ.
Chủ đề này được thực hiện vào học kì II của lớp 10. Thời lượng dạy học
chuyên đề này 03 tiết, được lấy từ 02 tiết dạy của môn Địa lí và 01 tiết của môn
Công nghệ.
b) Nội dung chủ đề

19. 19
- Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
+ Quan niệm và phân loại
+ Vai trò và chức năng
+ Hiện trạng, nguyên nhân, giải pháp
+ Liên hệ
- Ô nhiễm môi trường, vấn đề cấp thiết mang tính toàn cầu
+ Quan niệm
+ Hiện trạng, nguyên nhân và giải pháp
+ Liên hệ
- Vấn đề môi trường và phát triển ở nhóm nước phát triển và đang phát triển.
- Phát triển bền vững
+ Quan niệm phát triển bền vững
+ Giải pháp phát triển bền vững
- Trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ môi trường.
c) Ý nghĩa xây dựng chủ đề:
Môi trường là không gian sinh sống của con người và các loài sinh vật.
Nhưng cùng với sự phát triển nhanh về dân số, khoa học kỹ thuật đặc biệt là sự
phát triển tăng tốc của nền kinh tế, con người đã tác động đến chính môi trường
sống của mình và làm cho nó bị suy thoái và ô nhiễm.
Phần lớn các vấn đề môi trường là do tác động không hợp lý của con người
lên môi trường trong các hoạt động kinh tế, do sự chạy đua vũ trang, chiến tranh và
xung đột quân sự... Vì vậy, trong khi đưa ra các giải pháp về môi trường, cần phải
tìm thấy căn nguyên của các vấn đề này có tính chất kinh tế - xã hội.
Chính vì vậy, vấn đề môi trường không tách rời với vấn đề phát triển. Vấn đề
này, vừa có tính toàn cầu, vừa có tính khu vực và vừa có những nét riêng của từng
nước, từng khối nước...
Giáo dục có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giải quyết vấn đề môi
trường và phát triển bền vững, vì nó tác động đến từng thành viên trong xã hội, làm
thay đổi từ kiến thức, ý thức đến hành vi của họ trong mọi hoạt động.

20. 20
Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên là hai nội dung của cùng
một vấn đề, là mục tiêu của phát triển bền vững, chúng có mối quan hệ nhân
quả với nhau, việc xây dựng thành chủ đề học tập giúp cho vận dụng các
phương pháp dạy học tích cực thuận lợi hơn, HS có thời gian để nghiên cứu sâu
về các nội dung học tập. Đồng thời giúp học sinh biết vận dụng kiến thức nền
của các môn học khác nhau ở phổ thông để nhận biết được các tác nhân gây ô
nhiếm môi trường, các vấn đề của môi trường toàn cầu, vấn đề khai thác tài
nguyên thiên nhiên, vấn đề phát triển bền vững, liên hệ được trách nhiệm của
công dân với vấn đề này...
3. Mục tiêu của chủ đề
Sau khi học xong chủ đề học sinh đạt được:
a) Về kiến thức
- Hiểu và trình bày được quan niệm, cách phân loại, vai trò, chức năng của
môi trường; khái niệm, cách phân loại tài nguyên thiên nhiên.
- Trình bày được một số vấn đề về môi trường và phát triển bền vững trên
phạm vi toàn cầu và ở các nhóm nước.
- Phân tích được nguyên nhân của một số vấn đề về môi trường trên phạm vi
toàn cầu và ở các nhóm nước. Giải pháp.
- Trình bày được các ảnh hưởng xấu của thuốc hóa học bảo vệ thực vật
đến quần thể sinh vật và môi trường. Đưa ra được các biện pháp để hạn chế ảnh
hưởng xấu của thuốc hóa học bảo vệ thực vật.
b) Về kĩ năng
- Phân tích bảng số liệu, tranh ảnh về các vấn đề môi trường và sử dụng tài
nguyên thiên nhiên.
- Biết cách tìm hiểu một vấn đề môi trường ở địa phương, thu thập, xử lí và
phân tích số liệu thống kê về tài nguyên, môi trường.
- Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin như công cụ học tập và nghiên cứu.
c) Về thái độ
- Tích cực ủng hộ những chủ trương của Đảng, nhà nước trong việc giải
quyết vấn đề ô nhiễm môi trường.
- Tích cực tham gia các hoạt động góp phần giải giải quyết vấn đề môi
trường do trường và địa phương tổ chức.

21. 21
- Hình thành ý thức bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm các nguồn tài
nguyên.
- Thấy được trách nhiệm của công dân và học sinh trong việc tham gia giải
quyết những vấn đề của nhân loại như ô nhiễm môi trường, sự suy thái của tài
nguyên thiên nhiên.
- Tham gia vào việc tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ môi
trường cho người dân tại địa phương mình sinh sống.
- Có thái độ phê phán đối với các hành vi làm ảnh hưởng không tốt đến môi
trường, phát hiện tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.
d) Định hướng các năng lực chính được hình thành
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin trong học tập
- Năng lực giao tiếp
- Năng lực hợp tác trong học tập và làm việc
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực tự học
- Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ
- Năng lực sử dụng số liệu thống kê
- Năng lực sử dụng bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh
- Năng lực khảo sát thực tế.
4. Sản phẩm
Sản phẩm của các nhóm: bản word, PowerPoint, Poster, hình ảnh,
videoclip,... của các nhóm sau khi tổ chức hoạt động.
III. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ NĂNG LỰC
ĐƯỢC HÌNH THÀNH
Nội dung/
chủ đề/chuẩn
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
1. Môi trường
- Trình bày
được môi
trường, cách
phân loại của
môi trường.
- Hiểu được
vai trò, chức
năng của môi
trường.
- Phân tích
được tranh ảnh
về các vấn đề
của môi
trường.
Vận dụng được
kiến thức đã
học để tìm hiểu
vấn đề môi
trường ở địa

22. 22
- Nêu được sự
khác nhau giữa
môi trường tự
nhiên và môi
trường nhân
tạo.
phương.
môi trường
hiện nay.
2. Tài nguyên
thiên nhiên
Trình bày được
tài nguyên
thiên nhiên
cách phân loại
tài nguyên
thiên nhiên
Phân tích
được hiện
trạng sử dụng
tài nguyên
thiên nhiên
trên thế giới.
Giải pháp sử
dụng hợp lí
Nhận xét số
liệu thống kê
về tài nguyên
thiên nhiên.
Liên hệ với
vấn đề khai
thác và bảo vệ
tài nguyên
thiên nhiên ở
địa phương.
3. Sử dụng
hợp lí tài
nguyên thiên
nhiên và bảo
vệ môi trường
là điều kiện
phát triển bền
vững
Trình bày được
quan niệm về
phát triển bền
vững.
- Trình bày
được những
vấn đề về môi
trường và phát
triển trên toàn
cầu, ở các
nước phát triển
và đang phát
triển.
- Phân tích
được nguyên
nhân của một
số vấn đề về
môi trường
trên phạm vi
toàn cầu và ở
các nhóm
nước. Giải
pháp
- Hiểu và có
hành động về
trách nhiệm
của công dân
(thanh niên va
học sinh) trong
vấn đề bảo vệ
- Hiểu được
các giải pháp
để phát triển
bền vững.
- Liên hệ các
biện pháp để
góp phần phát
triển biền vững
kinh tế-xã hội
ở địa phương
Định hướng năng lực được hình thành: như phần mục tiêu
Một số câu hỏi và gợi ý trả lời
1. Câu hỏi nhận biết
Câu 1. Hãy nối các ý ở cột A với các ý ở cột B sao cho đúng
Cột A. Các loại môi trường sống của
con người
Cột B. Thành phần
1. Môi trường tự nhiên a. Bao gồm các quan hệ xã hội: trong

23. 23
sản xuất, trong phân phối, trong giao
tiếp.
2. Môi trường xã hội
b. Bao gồm các đối tượng lao động do
con người sản xuất ra và chịu sự chi
phối của con người (nhà ở, nhà máy,
thành phố…)
3. Môi trường nhân tạo
c. Bao gồm các thành phần của tự nhiên:
địa hình, địa chất, đất trồng, khí hậu,
nước, sinh vật.
Đáp án: 1 – c; 2 – a; 3 – b.
Câu 2. Chọn từ trong các từ sau: khôi phục được; không khôi phục được;
không bị hao kiệt để điền vào dấu chấm sao cho đúng.
- Tài nguyên thiên nhiên có thể bị hao kiệt, ........(1).........: Than, dầu, khí,
quặng sắt…
- Tài nguyên thiên nhiên có thể bị hao kiệt, ......(2).........: động vật, thực vật,
đất đai…
- Tài nguyên thiên nhiên ...........(3)............: năng lượng mặt trời, sức gió, địa
nhiệt, không khí, nước,...
Đáp án: 1: không khôi phục được; 2: khôi phục được; 3: không bị hao kiệt
Câu 3. Hoàn thành sơ đồ sau:
Các chức năng của môi trường
địa lí
Vai trò của môi trường đối với xã hội loài người:
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………

24. 24
Câu 4. Thế nào là môi trường, môi trường sống của con người.
Đáp án:
- Có nhiều khái niệm môi trường, theo Địa lí học: con người sống trên Trái
Đất môi trường của loài người chính là không gian bao quanh Trái Đất, có quan hệ
trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. (môi trường địa lí).
- Môi trường sống của con người, tức là tất cả hoàn cảnh bao quanh con
người, có ảnh hưởng đến sự sống và phát triển của con người (như là một sinh vật
và như là một thực thể xã hội), đến chất lượng cuộc sống của con người.
Câu 5. Thế nào là tài nguyên thiên nhiên? Trình bày cách phân loại tài
nguyên.
Đáp án
- Tài nguyên thiên nhiên là các thành phần của tự nhiên (các vật thể và các
lực tự nhiên) mà ở trình độ nhất định của sự phát triển lực lượng sản xuất chúng
được sử dụng hoặc có thể được sử dụng làm phương tiện sản xuất và làm đối tượng
tiêu dùng.
- Cách phân loại tài nguyên:
+ Theo thuộc tính tự nhiên: tài nguyên đất, tài nguyên nước, tài nguyên khí
hậu, tài nguyên sinh vật, tài nguyên khoáng sản.
+ Theo công dụng kinh tế: tài nguyên nông nghiệp, tài nguyên công nghiệp, tài
nguyên du lịch...
+ Theo khả năng có thể bị hao kiệt trong quá trình sử dụng của con người: tài
nguyên có thể bị hao kiệt (tài nguyên không khôi phục được, tài nguyên khôi phục
được), tài nguyên không bị hao kiệt.
Câu 6. Thế nào là sự phát triển bền vững? Trình bày những vấn đề môi
trường và phát triển bền vững ở các nước đang phát triển.
Đáp án
a. Phát triển bền vững sự phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu của hiện tại mà
không làm thiệt hại đến khả năng của các thế hệ tương lai được thoả mãn nhu cầu
của chính họ.
b. Những vấn đề môi trường và phát triển bền vững ở các nước đang phát triển

25. 25
- Môi trường ở các nước đang phát triển bị huỷ hoại nghiêm trọng do trình
độ chậm phát triển, thiếu vốn, thiếu công nghệ, gánh nặng nợ nước ngoài, hậu quả
của chiến tranh và một số quốc gia xung đột triền miên, sức ép dân số, nạn đói...
- Các nước đang phát triển chiếm hơn 1/2 diện tích lục địa, đây là khu vực giàu
tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là tài nguyên khoáng sản, tài nguyên rừng, đất trồng.
- Những vấn đề môi trường ở khu vực này là sự suy giảm tài nguyên khoáng
sản, thu hẹp tài nguyên rừng, tình trạng khan hiếm nước và tranh chấp nguồn nước.
Câu 7. Trình bày những vấn đề môi trường và phát triển bền vững ở các
nước phát triển.
Đáp án
Những vấn đề môi trường và phát triển bền vững ở các nước phát triển
- Vấn đề môi trường và phát triển bền vững ở các nước phát triển chủ yếu
gắn với những tác động môi trường của sự phát triển công nghiệp và những vấn đề
đô thị.
- Các nước công nghiệp phát triển chính là những nước phát thải các chất khí
(CO2, SO2...) nhiều nhất thế giới do việc sử dụng nhiều năng lượng, do sản xuất
công nghiệp...
- Sự phát thải nhiều chất khí dẫn tới hiện tượng thủng tầng ôdôn, hiệu ứng
nhà kính, mưa axit... Các trung tâm phát thải khí lớn của thế giới là các nước EU,
Nhật Bản, Hoa Kì.
- Ở các nước phát triển, vấn đề ô nhiễm nguồn nước vẫn còn tồn tại, chủ yếu
do hoạt động công nghiệp và khai thác mỏ.
2. Câu hỏi thông hiểu
Câu 1. Hãy nêu sự khác nhau giữa môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo.
Đáp án
Sự khác nhau giữa môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo:
- Môi trường tự nhiên xuất hiện trên bề mặt Trái Đất không phụ thuộc vào
con người. Con người tác động vào tự nhiên, làm cho nó bị thay đổi, nhưng các
thành phần tự nhiên vẫn phát triển theo quy luật riêng của nó.
- Môi trường nhân tạo là kết quả của lao động của con người, nó tồn tại hoàn
toàn phụ thuộc vào con người. Nếu không có bàn tay chăm sóc của con người, thì
các thành phần của môi trường nhân tạo sẽ bị hủy hoại.

26. 26
Câu 2. Dựa vào khả năng có thể bị hao kiệt trong quá trình sử dụng, nước
được xếp vào loại tài nguyên nào? Tại sao?
Đáp án
- Nước được xếp vào loại tài nguyên không bị hao kiệt, vì nước có lượng rất
lớn đến mức con người không thể sử dụng làm cho chúng cạn kiệt được.
- Tuy nhiên, tài nguyên nước không phân bố đều giữa các vùng trên Trái Đất
: có nhiều vùng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước ngọt, đặc biệt là thiếu
nước sạch. Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ của con người.
Câu 3. Việc khai thác, chế biến khoáng sản và khai thác tài nguyên nông
lâm nghiệp ảnh hưởng như thế nào đến môi trường ở các nước đang phát triển?
Đáp án
Những ảnh hưởng của việc khai thác, chế biến khoáng sản và khai thác tài
nguyên nông lâm nghiệp đến môi trường ở các nước đang phát triển:
- Khai thác và chế biến khoáng sản là nguồn chủ yếu để xuất khẩu thu ngoại tệ
nhưng không chú trọng đến biện pháp bảo vệ môi trường nên môi trường bị ô nhiễm.
- Việc khai thác rừng ở qui mô lớn vì mục đích kinh tế, đặc biệt là khai thác
lấy củi nhưng không có kế hoạch làm cho diện tích đất trống đồi trọc tăng, suy
thoai môi trường, suy giảm đa dạng sinh học.
- Nền nông nghiệp quảng canh, năng suất thấp, đốt rừng làm nương rẫy, lấy
đất canh tác, chăn thả gia súc... thúc đẩy quá trình hoang mạc hoá (nhất là vùng khí
hậu nhiệt đới).
Câu 4. Tại sao nói việc sử dụng các loại năng lượng không bị hao kiệt không
chỉ nhằm mục đích thay thế các nhiên liệu hóa thạch mà còn có ý nghĩa bảo vệ môi
trường.
Đáp án
Các nhiên liệu hóa thạch khi bị đốt cháy sẽ thải ra lượng khí CO2 lớn là tác
nhân gây hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu. Sử dụng các năng lượng không bị
hao kiệt sẽ hạn chế được điều này.
3. Câu hỏi vận dụng
Câu 1. Dựa vào các hình sau và kiến thức đã học, hãy cho biết: Những hình
ảnh phản ánh những vấn đề chủ yếu nào về môi trường toàn cầu? Nguyên nhân của
những vấn đề đó. Liên hệ với Việt Nam.

27. 27
Hình 1 Hình 2 Hình 3
Hình 4 Hình 5 Hình 6
Đáp án
Vấn đề môi trường Nguyên nhân
Mưa a xít Khí thải NO, SO… do hoạt động sản xuất
công nghiệp, giao thông,...
Thủng tầng ôdôn Hoạt động công nghiệp và sinh hoạt thải khí
CFCs,...
Hiệu ứng nhà kính Lượng các chất khí thải nhà kính như CO2…
ngày càng tăng,...
Ô nhiễm nguồn
nước
Do chất thải từ sinh hoạt, công nghiệp, nông
nghiệp,...
Ô nhiễm môi trường
đất
Do chất thải từ sinh hoạt, công nghiệp, Sử
dụng quá mức các chất hóa học, thuốc bảo vệ
thực vật...
Vấn đề
môi trường
toàn cầu
Ô nhiễm không khí Do chất thải từ công nghiệp,...
Liên hệ với
Việt Nam
Tình trạng mất cân
bằng sinh thái và
nguy cơ cạn kiệt tài
nguyên
Khai thác và sử dụng tài nguyên không hợp lí
(đặc biệt là chặt phá rừng bừa bãi),...

28. 28
Tình trạng ô nhiễm
môi trường
Chất thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt,
công nghiệp, rác thải sinh hoạt, sử dụng quá
mức các chất hóa học trong nông nghiệp,...
Câu 2. Cho bảng số liệu:
Diện tích rừng của thế giới, các châu lục và khu vực giai đoạn 1990-2010
(Đơn vị: Triệu ha)
Châu lục, khu vực 1990 2000 2010
Châu Phi 749 709 674
Châu Á 576 570 593
Châu Âu 989 998 1005
Bắc và Trung Mĩ 708 705 705
Châu Úc 199 198 191
Nam Mĩ 946 904 864
Thế giới 4167 4084 4032
(Nguồn: FAO.ORG)
Nhận xét sự biến động diện tích rừng của thế giới, các châu lục và khu vực
giai đoạn 1990-2010.
Đáp án:
- Trong giai đoạn 1990-2010, diện tích rừng trên thế giới, các khu vực và
châu lục có sự biến động.
- Trong đó:
+ Diện tích rừng của thế giới giảm: giảm 135 triệu ha.
+ Diện tích rừng của châu Phi và Nam Mĩ giảm (Nam Mĩ giảm 82 triệu ha,
châu Phi giảm 75 triệu ha), diện tích rừng của châu Úc, khu vực Bắc và Trung Mĩ
giảm chậm hơn (châu Úc giảm 8 triệu ha, Bắc và Trung Mĩ giảm 3 triệu ha).
+ Diện tích rừng của châu Á và châu Âu tăng không đáng kể (châu Á tăng 17
triệu ha, châu Âu 16 triệu ha).
4. Câu hỏi vận dụng cao
Câu 1. Dựa vào thông tin dưới đây và kiến thức đã học, hãy:

29. 29
a) Chứng minh rằng sự gia tăng phát tán khí CO2 ra khí quyển có tốc độ ngày
càng nhanh.
b) Biến đổi khí hậu đưa tới những hậu quả nghiêm trọng. Hãy nêu các tác
động của biến đổi khí hậu tới môi trường.
c) Trong việc sử dụng năng lượng, có thể làm gì để giảm lượng CO2 phát tán
vào không trung.
Khí CO2 và biến đổi khí hậu
Cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật đã đưa đời sống vật chất của nhân loại lên
một tầm cao mới. Các hoạt động của con người cũng tăng lên ở một nhịp độ rất cao
và phong phú. Các hoạt động này đều đi kèm theo việc sử dụng năng lượng ngày
một nhiều và kết quả là lượng khí thải nhà kính thoát ra không trung cũng tăng lên
nhanh chóng. Trong đó, khí CO2 là thành phần quan trọng nhất trong việc tạo ra
hiện tượng nhà kính làm tăng nhiệt độ Trái Đất, dẫn tới sự biến đổi khí hậu. Vào
năm 1750, đầu thời kì công nghiệp hóa, nồng độ CO2 là 280 ppm (phần triệu), năm
1959 là 316 ppm, năm 1989 là 353 ppm, năm 1999 đạt mức 367 ppm và năm 2005
là 379 ppm. 80% lượng CO2 phát tán ra khí quyển là do sử dụng các nhiên liệu hóa
thạch.
Đáp án
a) Sự gia tăng phát tán khí CO2 ra khí quyển có tốc độ ngày càng nhanh.
- Từ 1750 đến 1959: 209 năm tăng 36ppm, trung bình tăng 0,17 ppm/năm.
- Từ 1959 đến 1989: 30 năm tăng 37ppm, trung bình tăng 1,23 ppm/năm.
- Từ 1989 đến 1999: 10 năm tăng 14ppm, trung bình tăng 1,4 ppm/năm.
- Từ 1999 đến 1999: 6 năm tăng 12ppm, trung bình tăng 2,0 ppm/năm.
Kết luận: Tần suất ngày càng nhanh.
b) Tác động của biến đổi khí hậu tới môi trường.
- Thiên tai ngày càng nhiều và hậu quả lớn.
- Nước biển dâng, thu hẹp diện tích đất nổi.
- Ảnh hưởng xấu đến sinh trưởng và tồn tại của nhiều loài sinh vật…
c) Các biện pháp
- Tiết kiệm năng lượng.
- Tăng cường các biện pháp kĩ thuật để nâng cao hiệu quả sản xuất và sử
dụng năng lượng.

30. 30
- Thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng các loại năng lượng không bị hao kiệt…
Câu 2. Liên hệ trách nhiệm của công dân (thanh niên và học sinh) trong việc
bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên để góp phần phát triển
bền vững.
Đáp án
Đây là câu hỏi mở, HD liên hệ được trách nhiệm của thanh niên nói chung và
học sinh nói riêng trong vấn đề bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lí tài nguyên sao
cho đảm bảo: tính khoa học, tính đúng đắn và phù hợp với đặc điểm vùng miền,
đặc điểm lứa tuổi và trình độ học vấn.
III. KẾ HOẠCH DẠY HỌC
1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
a) Chuẩn bị của giáo viên
- Máy tính, máy chiếu.
- Tranh ảnh, băng hình về các hoạt động khai thác tài nguyên, chặt phá rừng,
sử dụng thuốc hóa học bảo vệ thực vật, các nguồn gây ô nhiễm tại các nhóm nước
phát triển và đang phát triển...
- Phấn, bảng, bút, nháp, giáo án word, giáo án điện tử, một số hình ảnh và
video clip sưu tầm được.
- Một số thông tin về biến đổi khí hậu, suy giảm tầng ozon trên thế giới, hậu
quả và tác động của nó tới Việt Nam.
- Bản kế hoạch phân công, tổ chức nhiệm vụ cho học sinh.
- Các tài liệu, website cần thiết giới thiệu cho học sinh.
- Giấy A0, bút dạ, phiếu học tập.... để học sinh thảo luận nhóm.
- Các phiếu trước khi bắt đầu dự án: Phiếu điều tra người học; Nhật ký cá
nhân; Hợp đồng học tập.
- Trong khi thực hiện dự án: Phiếu học tập định hướng; Biên bản làm việc
nhóm; Phiếu đánh giá cá nhân trong hoạt động nhóm; Phiếu đánh giá cá nhân trong
hoạt động định hướng; Phiếu đánh giá báo cáo.
- Kết thúc dự án: Phiếu ghi nhận thông tin; Biên bản nghiệm thu và thanh lý
hợp đồng; Nhật ký cá nhân; Báo cáo tổng kết.
b) Chuẩn bị của học sinh
- Giấy A0, bút màu, giấy màu, compa, thước kẻ....

31. 31
- Sưu tầm tài liệu về các vấn đề có liên quan đến bài học, clip, tranh ảnh
minh họa họa về ô nhiễm môi trường.
- Các ấn phẩm do học sinh tự thiết kế.
2. Hoạt động học tập
Dự án được thực hiện trong 3 tuần
Sau đây là bảng tiến trình tổ chức các hoạt động học tập. Tiến trình cụ thể
của các hoạt động được trình bày dưới bảng này.
Thời
gian
Tiến trình dạy
học
Hoạt động của
học sinh
Hỗ trợ của
giáo viên
Kết quả/ sản
phẩm dự kiến
(tên và yêu cầu
của sản phẩm;
tiêu chí đánh
giá)
Tiết
1
Khởi động và
giao nhiệm vụ
- HS tiếp nhận bộ
câu hỏi định
hướng.
- HS cùng thảo
luận để xác định
các nội dung của
dự án. Điền nội
dung vào phiếu
điều tra để thành
lập nhóm.
- HS báo cáo kết
quả thảo luận.
- HS thành lập
được nhóm và kí
kết hợp đồng với
GV.
- Sau khi thành
lập nhóm các
nhóm xây dựng
- GV nêu một số
câu hỏi định
hướng.
- GV hướng dẫn
HS thảo luận,
hoàn thành phiếu
điều tra thành lập
nhóm.
- GV hướng dẫn
và cùng HS kí hợp
đồng.
- GV trợ giúp HS
xây dựng kế hoạch
hoạt động của
nhóm.
- HS hoàn thành
các công việc GV
giao, GV và HS có
thể hỏi đáp thêm
một số vấn đề để
làm rõ nội dung
chủ đề và các
công việc cần thực
hiện.
- Thành lập
được nhóm.
- Bản kế hoạch
hoạt động.
- Hợp đồng
được kí kết.

32. 32
Thời
gian
Tiến trình dạy
học
Hoạt động của
học sinh
Hỗ trợ của
giáo viên
Kết quả/ sản
phẩm dự kiến
(tên và yêu cầu
của sản phẩm;
tiêu chí đánh
giá)
kế hoạch làm
việc.
Từ
tuần
thứ
nhất
đến
tuần
thứ
hai
Hoạt động 2:
Thực hiện các
nhiệm vụ học
tập
Trên cơ sở các
nhiệm vụ được
giao, HS thực
hiện các nhiệm
vụ theo nhóm và
công việc này
được thực hiện
ngoài lớp học.
GV trợ giúp HS
trong quá trình
thực hiện nhiệm
vụ.
Kết quả thực
hiện nhiệm vụ
của các nhóm
có thể là bản
word hoặc
power point
hoặc poster,...
Tiết
2 và
3
Hoạt động 3:
Báo cáo được
kết quả làm
việc của các
nhóm. Đánh
giá kết quả
thực hiện
Học sinh báo
cáo kết quả làm
việc của các
nhóm: trình bày
báo cáo thông
qua thuyết trình,
thảo luận.
- GV Địa lí,
Công nghệ,
GDCD nghe HS
báo cáo, đánh giá
sản phẩm, trợ giúp
và giải đáp các
vấn đề HS còn
vướng mắc. Chốt
các vấn đề HS
chưa rõ.
- Giao thêm
nhiệm vụ hoặc mở
rộng thêm vấn đề
cho HS tiếp tục
tìm hiểu.
- Sản phẩm của
các nhóm HS.
- Phiếu đánh
giá sản phẩm
của người dự
và GV thu lại
các phiếu của
HS để đánh giá
kết quả học tập
của các nhóm.

33. 33
Các hoạt động của GV và HS
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
TUẦN 1:
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG VÀ GIAO NHIỆM VỤ
1. Mục tiêu:
- Xây dựng được các nội dung cần tìm hiểu
- Thành lập được các nhóm theo sở thích
- Phổ biến nhiệm vụ cho các nhóm
- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm
2. Thời gian: tuần 1 – tiết 1
3. Cách thức tổ chức hoạt động:
Giáo viên giới thiệu dự án cho học sinh: là một chuyên gia về môi trường, có
nhiệm vụ đi tìm hiểu về thực trạng môi trường của thế giới và Việt Nam trên cơ sở
đó đưa ra những đề xuất để giải quyết những vấn đề trên.
GV có thể cho HS xem các clip (nếu sưu tầm được): Các vấn đề cấp bách trên
trái đất hiện nay, hãy xem con người đã làm gì với môi trường.
Yêu cầu học sinh nhận xét
GV nhận xét và vào dự án: 2 Clip chúng ta vừa xem cho thấy con người ngay
từ khi mới xuất hiện cho đến nay đã tác động và làm cho môi trường thay đổi mạnh
mẽ. Chính con người là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường, suy giảm đa
dạng sinh học và làm giảm chất lượng cuộc sống của chính mình. Vậy chúng ta
phải làm thế nào để hạn chế được những tác động tiêu cực do chính mình gây ra
với môi trường sống và làm thế nào để sự phát triển của ngày hôm nay không làm
ảnh hưởng đến chất lượng sống của các thế hệ mai sau, hay nói cách khác là làm
thế nào để phát triển bền vững?
Bước 1: Giáo viên và học sinh cùng thảo luận để xác định các nội dung của
dự án.

34. 34
Nội dung 1: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
Nội dung 2: Ô nhiễm môi trường, vấn đề cấp thiết mang tính toàn cầu.
Nội dung 3: Tìm hiểu vấn đề môi trường và phát triển ở các nước phát triển.
Nội dung 4: Tìm hiểu vấn đề môi trường và phát triển ở các nước đang phát
triển.
Nội dung 5: Phát triển bền vững
Bước 2: Thành lập nhóm
- GV Phát
phiếu thăm dò
sở thích nhóm
(Phụ lục I).
- HS điền phiếu số 1
- GV Công bố
kết quả sắp xếp
nhóm theo sở
thích.
- Các nhóm bàn bạc bầu nhóm trưởng, thư kí
Điều chỉnh các đối tượng học khác nhau
Học sinh có năng lực học tập trung bình và yếu: Tập hợp các văn
bản đã xử lí, nhập các nội dung văn bản cần trình bày trên
powerpoint và trang web. Tham gia tìm kiếm thông tin trong
SGK, trên mạng interrnet
Học sinh có năng lực học tập khá: Tham gia tìm kiếm thông tin
trên mạng internet, tóm tắt các nội dung tìm kiếm được.
Theo trình độ
học sinh
Học sinh có năng lực học tập tốt: Tóm tắt, chắt lọc và chỉnh sửa
các thông tin tìm kiếm được
Học sinh có năng lực tìm kiếm thông tin trên mạng: Tìm kiếm các
thông tin trên mạng
Theo năng lực
sử dụng CNTT
của học sinh
Học sinh có năng lực sử dụng Powerpoint và các ứng dụng khác:
Chuyển các nội dung lên bản trình bày trên Powerpoint…
- Bước 3: GV giao nhiệm vụ cho từng nhóm, hướng dẫn lập kế hoạch nhóm

35. 35
Nhóm Nội dung nhiệm vụ
Điều chỉnh
nhiệm vụ
1, 2
- Tìm hiểu về Môi trường (Quan niệm, các loại môi
trường, chức năng, vai trò của môi trường trong sự phát
triển của xã hội loài người. Phân biệt được môi trường tự
nhiên, môi trường nhân tạo).
- Tìm hiểu về Tài nguyên thiên nhiên (thế nào là tài
nguyên, phân loại, kể tên các loại tài nguyên theo khả
năng hao kiệt)
3, 4
- Tìm hiểu về ô nhiễm môi trường (Quan niệm, biểu biện,
nguyên nhân hậu quả và các biện pháp khắc phục)
- Những biểu hiện của ô nhiễm môi trường ở địa phương
em sinh sống.
- Trách nhiệm của học sinh trong việc giải quyết vấn đề ô
nhiễm môi trường.
5, 6
- Tìm hiểu vấn đề môi trường và phát triển ở các nước
phát triển.
- Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
- Biện pháp mà các nước thuộc nhóm phát triển đã thực
hiện nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm.
7, 8
- Tìm hiểu vấn đề môi trường và phát triển ở các nước
đang phát triển.
- Nguyên nhân và biện pháp khắc phục. Liên hệ với Việt
Nam.
- Các nước đang phát triển gặp những khó khăn gì trong
việc giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế với các
biện pháp nhằm hạn chế biến đổi khí hậu (trong nông
nghiệp, khai thác khoáng sản, phát triển công nghiệp).

36. 36
9, 10
- Tìm hiểu về phát triển bền vững (Quan niệm, cơ sở,
phương hướng, mục tiêu).
- Môi trường và phát triển có mối quan hệ với nhau như
thế nào?
- Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã làm gì để
hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Bước 4: Phát phiếu học tập định hướng (Phụ lục 6) và gợi ý cho học sinh một
số nguồn tài liệu có thể tham khảo giúp hoàn thành nhiệm vụ
- Nghiên cứu phiếu học tập định hướng
- Lắng nghe, ghi chép, hỏi GV những nội dung chưa hiểu
Bước 5: Kí hợp đồng học tập (Phụ lục 2)
4. Sản phẩm:
- Thành lập được 10 nhóm học sinh, mỗi nhóm có 4-5 học sinh. Các nhóm đã
bầu được các nhóm trưởng.
- Các nhóm đã tham gia kí kết hợp đồng học tập với giáo viên và bước đầu xây
dựng kế hoạch và phân công nhiệm vụ.
HOẠT ĐỘNG 2: XÂY DỰNG KẾ HOẠCH LÀM VIỆC
1. Mục tiêu:
- Các nhóm dưới sự hướng dẫn của GV sẽ thảo luận về chủ đề được giao, xây
dựng đề cương nghiên cứu cũng như kế hoạch cho việc thực hiện dự án.
- Các nhóm xác định được những việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu,
phương pháp tiến hành.
- Các nhóm tự phân công tìm hiểu, nghiên cứu, sưu tầm tranh ảnh, video về các
nội dung được phân công.
- Rèn luyện được kĩ năng làm việc nhóm.
- Góp phần hình thành kĩ năng thu thập thông tin, phỏng vấn, điều tra thực tế,…
- Kỹ năng trình bày vấn đề và viết báo cáo
2. Thời gian: Tuần 1, tiết 1
3. Cách thức tổ chức hoạt động:

37. 37
Bước 1: GV định hướng cho học sinh và các nhóm trong quá trình xây dựng kế
hoạch làm việc.
Bước 2: Giải đáp thắc mắc cho HS. Giúp đỡ HS khi HS yêu cầu.
Bước 3: Các nhóm HS dựa trên phiếu định hướng hoạt động phân công nhiệm
vụ, xây dựng kế hoạch sinh hoạt nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.
- Viết nhật kí và biên bản làm việc nhóm.
- Sắp xếp các nội dung đã tìm hiểu nghiên cứu được.
4. Sản phẩm
- Đề cương chi tiết cho từng chủ đề ở các nhóm.
- Bản phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên và thời gian cho việc hoàn
thành nhiệm vụ.
TỪ TUẦN 1 ĐẾN TUẦN 2, 3
(Học sinh và các nhóm học sinh làm việc ở nhà)
HOẠT ĐỘNG 3: THỰC HIỆN DỰ ÁN
1. Mục tiêu:
Học sinh làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch đề ra:
- Thu thập thông tin: Học sinh có thể tìm kiếm thông tin, bản đồ, tranh ảnh qua
sách, báo, Internet…
- Xử lý thông tin, tổng hợp kết quả nghiên cứu của các thành viên trong nhóm.
Trong quá trình xử lí thông tin, các nhóm phải hướng đến việc làm rõ các vấn đề
đặt ra trong đề cương nghiên cứu
- Viết báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm và chuẩn bị trình bày trước lớp.
2. Thời gian: HS tự sắp xếp thời gian và thực hiện nhiệm vụ.
3. Cách thức tổ chức hoạt động
- GV yêu cầu các nhóm trưởng báo cáo về tiến độ công việc của nhóm mình,
đồng thời nêu các khó khăn, vướng mắc trong quá trình tìm hiểu các chủ đề.
- GV giúp đỡ các nhóm thông qua việc đưa ra các câu gợi ý để học sinh có thể
giải quyết tốt các vướng mắc của nhóm mình.
- Các thành viên thông qua báo cáo của nhóm mình, góp ý, chỉnh sửa bài báo
cáo của nhóm.

38. 38
- Nhóm trưởng tiếp nhận ý kiến đóng góp của các thành viên, hoàn thiện báo cáo
của nhóm, chuẩn bị trình bày trước lớp vào tiết sau.
4. Sản phẩm
- Poster: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
- Bài thuyết trình về: Ô nhiễm môi trường – vấn đề cấp thiết mang tính toàn cầu
(Power point)
- Clip: Vấn đề ô nhiễm môi trường ở các nước phát triển
- Bài thuyết trình được trình bày bằng sơ đồ tư duy: Ô nhiễm môi trường ở các
nước đang phát triển (Fezi)
- Bài thuyết trình về phát triển bền vững (Power point).
5. Các nhóm hoàn thành sản phẩm: chuyển đến tất cả các bạn trong lớp để
đọc trước và chuẩn bị các câu hỏi (có thể chuyển qua email, copy hoặc in sẵn). Học
sinh nhận được bài trình bày của các nhóm, nghiên cứu và chuẩn bị các câu hỏi.

39. 39
TUẦN 2 VÀ TUẦN 3:
HOẠT ĐỘNG 4: BÁO CÁO
(Tuần 2 các nhóm 1, 2, 3, 4 báo cáo; Tuần 3 các nhóm còn lại báo cáo)
1. Mục tiêu:
- Học sinh báo cáo được kết quả làm việc của các nhóm: trình bày báo cáo thông
qua thuyết trình, thảo luận
- Biết tự đánh giá sản phẩm của nhóm và đánh giá sản phẩm của các nhóm khác.
- Hình thành được kĩ năng: lắng nghe, thảo luận, nêu vấn đề và thương thuyết.
- Góp phần rèn luyện các kĩ năng bộ môn.
- Bồi dưỡng ý thức bảo vệ môi môi trường và sử dụng tiết kiệm tài nguyên.
2. Thời gian: Tuần 2 và 3 - tiết thứ 2 và 3
3. Thành phần tham dự:
- Ban Giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn
- Giáo viên Địa lí, Công nghệ, GDCD, có thể mời thêm các GV khác có quan
tâm đến vấn đề này.
- Học sinh lớp 10.
4. Nhiệm vụ của học sinh
- Báo cáo các nội dung chủ đề theo sự phân công.
- Thảo luận và chuẩn bị các câu hỏi cho các nhóm khác.
- Tự đánh giá sản phẩm của nhóm mình và tham gia đánh giá sản phẩm của các
nhóm khác.
5. Nhiệm vụ của giáo viên
- Dẫn dắt vấn đề, tổ chức thảo luận
- Quan sát, đánh giá
- Hỗ trợ, cố vấn.
- Thu hồi các sản phẩm và các phiếu giao việc trong nhóm
- Nhận xét và đánh giá các sản phẩm của học sinh

40. 40
Bước 1: GV phát cho HS và các đại biểu tham dự phiếu đánh giá và tự đánh giá
sản phẩm của các nhóm.
- Dẫn dắt vấn đề cho học sinh tiến hành báo cáo và thảo luận:
Chúng ta đang sống trong môi trường tự nhiên, tác động vào tự nhiên để phục vụ
cho cuộc sống và sự phát triển của mình. Những tác động ấy đã làm cho môi
trường tự nhiên thay đổi. Do vậy chúng ta cần phải có những hiểu biết về môi
trường và tài nguyên thiên nhiên để có những tác động hợp lí, để sự phát triển của
hôm nay không phải là trở ngại cho sự phát triển của các thế hệ tương lai.
Bước 2. Các nhóm cử đại diện báo cáo các nội dung chủ đề theo sự phân công
Nhóm 1, 2: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
(Hình thức báo cáo: Thuyết trình + thảo luận
Sản phẩm: Poster)
(1) Đại diện nhóm 1 hoặc 2 trình bày bài thuyết trình.
(2) HS các nhóm khác lắng nghe bài thuyết trình và hoàn thành phiếu ghi nhận
thông tin.
(3) Sau khi nhóm thuyết trình xong, GV yêu cầu các học ở các nhóm khác đưa ra
các câu hỏi về vấn đề môi trường và tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là nhóm có
cùng nội dung.
(4) HS nhóm báo cáo ghi chép lại các câu hỏi và đưa ra các phương án trả lời
(5) GV nhận xét về bài thuyết trình của nhóm được báo cáo.
+ Nội dung
+ Hình thức
+ Cách trình bày và trả lời câu hỏi của các bạn
(6) GV nhấn mạnh môi trường sống của con người là sự kết hợp của 3 loại môi
trường. Cho học sinh xem các hình ảnh minh họa về các loại môi trường và tài
nguyên và nhấn mạnh thêm: Vai trò của môi trường đối với sự phát triển của xã hội
loài người; Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, số lượng các loại tài
nguyên được bổ sung không ngừng.

41. 41
Nhóm 3, 4: Ô nhiễm môi trường, vấn đề cấp thiết mang tính toàn cầu
(Hình thức báo cáo: Thuyết trình, sản phẩm: PowerPoint)
(1) HS các nhóm khác lắng nghe bài thuyết trình và hoàn thành phiếu ghi
nhận thông tin.
(2) Sau khi nhóm 2 thuyết trình xong, GV yêu cầu các học ở các nhóm khác
đưa ra các câu hỏi về ô nhiễm môi trường.
(3) HS nhóm 2 ghi nhận câu hỏi và đưa ra các phương án trả lời.
(4) GV nhận xét về bài thuyết trình của nhóm 2
- Nội dung
- Hình thức

42. 42
- Cách trình bày và trả lời câu hỏi của các bạn
(5) GV nhấn mạnh thêm: Ở tầng cao OZON là chất bảo vệ, nhưng ở tầng
thấp OZON lại là một tác nhân gây ô nhiễm và là một trong những nhân tố gây
nên hiện tượng hiệu ứng nhà kính
GV cũng phân tích rõ nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính và thủng tầng
ozon là do các tác động của các oxit nitơ…..
Đồng thời GV cũng cho HS nhận xét bảng so sánh các khí nhà kính để HS
thấy được CFC chính là “thủ phạm chính” gây suy giảm tầng ozon và hiệu ứng
nhà kính.
Cuối cùng GV đưa ra sơ đồ tổng kết những tác động của biến đổi khí hậu để
khắc sâu kiến thức cho học sinh.

43. 43
Nếu có thời gian GV có thể tổ chức cho HS trò chơi giải ô chữ:
Có 8 ô hàng ngang và 1 ô hàng dọc
Câu 1: Lũ lụt, hạn hán được gọi chung là gì? (THIÊN TAI)
Câu 2: Đây được gọi là lá phổi xanh của trái đất? (RỪNG)
Câu 3: Nơi cung cấp nước ngọt chủ yếu cho con người (SÔNG HỒ)
Câu 4: Loại khoáng sản được khai thác chủ yếu ở Quảng Ninh ( THAN)
Câu 5: Gấu, hươu, nai được gọi chung là gì? (ĐỘNG VẬT)
Câu 6: Đây là nguồn thức ăn bị con người khai thác và đánh bắt nhiều nhất
(CÁ)
Câu 7: Gạch, cát, đá là nguyên liệu của hoạt động này? (XÂY DỰNG)
Câu 8: Hệ thống xử lí nước thải được đặt ở đâu? (NHÀ MÁY)
Hàng dọc: Là hành động góp phần bảo vệ môi trường ( TRỒNG CÂY)
Tuy nhiên vấn đề ô nhiễm môi trường lại rất khác nhau giữa các nhóm nước
Nhóm 5, 6: Vấn đề môi trường và phát triển ở nhóm nước phát triển
(Hình thức báo cáo: trình chiếu, bản word, Clip + thảo luận
Sản phẩm: trình chiếu, bản word hoặc Clip)
(1) HS báo cáo bằng sản phẩm HS làm có thể là trình chiếu, bản word hoặc
Clip và hoàn thành phiếu ghi nhận thông tin.
(2) GV yêu cầu các học ở các nhóm khác đưa ra các câu hỏi về ô nhiễm môi
trường ở các nước phát triển.
(3) HS nhóm 3 ghi nhận câu hỏi và đưa ra các phương án trả lời.
(4) GV nhận xét về bài thuyết trình của nhóm 3
- Nội dung
- Hình thức
- Cách trình bày và trả lời câu hỏi của các bạn
(5) GV cho học sinh xem thêm lược đồ MƯA AXIT và clip giải thích hiện
tượng Axit là gì. Yêu cầu HS nhận xét để rút ra kết luận: Hiện tượng mưa
AXIT diễn ra chủ yếu ở các nước phát triển.

44. 44
lớn nhất thế giới và bản đồ 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới

45. 45
Yêu cầu HS nhận xét để các em nhận thấy rằng: Trong 10 quốc gia có
lượng khí CO2
phát thải lớn nhất thế giới thì có 8 quốc gia thuộc nhóm phát
triển. Trong khi đó trong 10 địa điểm ô nhiễm nhất hành tinh thì có 8 điểm
thuộc về các nước đang phát triển. Vậy các nước đang phát triển đang gặp vấn
đề gì về môi trường?
Nhóm 7, 8 : Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước đang phát triển.
( Hình thức báo cáo: Thuyết trình + thảo luận. Sản phẩm: trình chiếu, bản
word hoặc sơ đồ tư duy)
(1) HS các nhóm khác lắng nghe bài thuyết trình và hoàn thành phiếu ghi
nhận thông tin.
(2) Sau khi nhóm 4 thuyết trình xong, GV yêu cầu các học ở các nhóm khác
đưa ra các câu hỏi.
(3) HS nhóm 4 ghi nhận câu hỏi và đưa ra các phương án trả lời.
(4) GV nhận xét về bài thuyết trình của nhóm 4
+ Nội dung
+ Hình thức
+ Cách trình bày và trả lời câu hỏi của các bạn
(5) GV đưa ra kết luận về mối quan hệ giữa hai nhóm nước phát triển và
đang phát triển bằng cách yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi:

46. 46
- Trong quan hệ với các nước phát triển, các nước đang phát triển có những
lợi ích gì ? Và phải chịu những thiệt hại gì?
- Trong quan hệ các nước đang phát triển đem lại cho các nước phát triển
những nguồn lợi gì để phát triển kinh tế xã hội?
Trong sự hợp tác bất bình đẳng ấy, các nước đang phát triển bao giờ
cũng chịu thiệt và phải trả giá đắt về sự ô nhiễm và suy thoái môi trường.
Cuộc đấu tranh chống lại nạn đói đang hoành hành ở nhiều nước đang phát
triển là nguyên nhân trực tiếp của sự mở rộng diện tích đồi núi trọc và hoang
mạc hóa ở nhiều nước Châu Á và Châu Phi.
Việc theo đuổi mục tiêu Tự túc lương thực bằng mọi giá cũng trở
thành một trong những nguyên nhân gây Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG

47. 47
Do cần tăng năng suất cây trồng, giảm thiểu thất thoát trong trồng trọt nhiều
loại thuốc trừ sâu, phân bón hóa học đã được sử dụng một cách bừa bãi gây ô
nhiễm môi trường nghiêm trọng.
(6) GV cho HS xem Clip về hiện trạng sử dụng thuốc hóa học bảo vệ thực
vật ở Việt Nam, trả lời câu hỏi:
- Thuốc hóa học bảo vệ thực vật là gì?
- Thuốchóahọcbảovệthựcvậtcóảnhhưởngnhưthếnàođếnmôi trường?
- Các biện pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hóa học bảo vệ
thực vật:
- Cácbiệnphápantoànlaođộngtrongsửdụngthuốchóahọcbảovệthựcvật

48. 48

49. 49
Nhóm 9, 10: PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Hình thức báo cáo: Thuyết trình + Trò chơi; Sản phẩm: Powerpoint
(1) HS các nhóm khác lắng nghe bài thuyết trình và hoàn thành phiếu ghi
nhận thông tin.
(2) Sau khi nhóm 9, 10 thuyết trình xong, GV yêu cầu các học ở các nhóm
khác đưa ra các câu hỏi, hỏi nhóm về những nội dung còn chưa rõ.
(HS nhóm 9, 10 ghi nhận câu hỏi và đưa ra các phương án trả lời.
(3) GV nhận xét về bài thuyết trình của nhóm 9, 10
+ Nội dung
+ Hình thức
+ Cách trình bày và trả lời câu hỏi của các bạn
(4) GV có thể giảng giải thêm về: Hội nghị thượng đỉnh trái đất năm 1992.
RIODEJANEIRO
(5) GV kết luận:
Phần lớn các vấn đề môi trường là do tác động không hợp lý của con người
lên môi trường trong các hoạt động kinh tế... Vì vậy, khi đưa ra các giải pháp
về môi trường, cần phải thấy căn nguyên của các vấn đề này có tính chất kinh
tế - xã hội. Chính vì vậy, vấn đề môi trường không tách rời với vấn đề phát
triển. Môi trường và phát triển, là vấn đề vừa có tính toàn cầu, vừa có tính khu