NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK)

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận tốt nghiệp
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ
CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM
THỊNH VƯỢNG (VPBANK)
Ngành: Tài chính ngân hàng
NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH
Hà Nội, năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ
CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM
THỊNH VƯỢNG (VPBANK)
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 820462
Họ và tên sinh viên: Nguyễn Thị Mỹ Hạnh
Người hướng dẫn: PGS, TS Đặng Thị Nhàn
Hà Nội, năm 2023

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan nghiên cứu “Nghiên cứu triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng (VPBank)” là của riêng tôi, các số liệu
tổng hợp được trong nghiên cứu này là do tôi tự tổng hợp và hoàn toàn trung thực.
Hà Nội, ngày tháng năm 2023
Tác giả
Nguyễn Thị Mỹ Hạnh

ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được bài Luận văn này, cho tôi gửi lời cảm ơn đến tất cả
Thầy/Cô, người thân và đồng nghiệp đã hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình.
Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn PGS,TS.
Đặng Thị Nhàn đã nhiệt tình hướng dẫn, bổ sung và đưa ra những lời khuyên bổ
ích, đồng thời tạo điều kiện để giúp tôi hoàn thành luận văn.
Đồng thời, cho tôi được gửi cảm ơn chân thành nhất tới Ban lãnh đạo cùng
toàn thể các Anh/chị tại VPBank đã đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện cho tôi được
tiếp cận đến những số liệu có liên quan đến ngân hàng để phục vụ vào quá trình
nghiên cứu Luận văn của mình.
Tuy đã có nhiều cố gắng trong quá trình hoàn thiện luận văn, nhưng khó tránh
khỏi những thiếu sót trong quá trình nghiên cứu của mình. Tác giả rất mong nhận
được ý kiến góp ý từ phía các Thầy/Cô, người thân, bạn bè và người đọc để Luận
văn được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................................. v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ.......................................................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU................................................................................................................vi
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .......................................................... vii
LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................................................................................................ 6
1.1. Khái niệm, đặc điểm của hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng của Ngân
hàng thương mại .............................................................................................................................. 6
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chuỗi cung ứng................................................................ 6
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương
mại.......................................................................................................................................................10
1.2. Điều kiện triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng
thương mại.........................................................................................................................................26
1.2.1. Điều kiện về môi trường kinh tế..........................................................................26
1.2.2. Điều kiện về môi trường pháp lý ........................................................................27
1.2.3. Điều kiện về tính minh bạch thông tin ............................................................29
1.2.4. Điều kiện về con người ............................................................................................29
1.2.5. Điều kiện về vốn...........................................................................................................30
1.2.6. Điều kiện về hạ tầng công nghệ.........................................................................31
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI
CUNG ỨNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM VÀ BÀI
HỌC KINH NGHIỆM.........................................................................................................................32
2.1. Thực trạng triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các ngân
hàng thương mại ở Việt Nam.................................................................................................32
2.1.1. Thực trạng hiểu biết về tài trợ chuỗi cung ứng tại các Ngân hàng
thương mại Việt Nam...............................................................................................................32

iv
2.1.2. Doanh số một số sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng tại các Ngân hàng
thương mại Việt Nam...............................................................................................................33
2.1.3. Thực trạng tài trợ chuỗi cung ứng cho các ngành hàng.....................36
2.1.4. Sự tham gia của công ty tài chính ....................................................................40
2.2. Bài học kinh nghiệm ...........................................................................................................41
2.2.1. Bài học kinh nghiệm từ các kết quả đạt được...........................................41
2.2.2. Bài học kinh nghiệm từ các hạn chế và nguyên nhân.........................43
CHƯƠNG 3: CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ CÁC ĐIỀU KIỆN TRIỂN KHAI
HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT
NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK) ............................................................................................48
3.1. Giới thiệu về VP Bank.......................................................................................................48
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển....................................................................48
3.1.2. Hoạt động kinh doanh của VPBank trong những năm gần đây....49
3.2. Thực trạng hoạt động tài trợ thương mại quốc tế tại VPBank................55
3.2.1. Tài trợ nhập khẩu.........................................................................................................55
3.2.2. Tài trợ xuất khẩu ..........................................................................................................58
3.2.3. Đánh giá kết quả hoạt động tài trợ thương mại quốc tế tại VPBank62
3.3. Cơ hội và thách thức trong triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng tại VP Bank ..............................................................................................................................66
3.3.1. Cơ hội..................................................................................................................................66
3.3.2. Thách thức.......................................................................................................................69
3.4. Các điều kiện để triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại
VPBank.................................................................................................................................................71
3.4.1. Điều kiện khách quan................................................................................................71
3.4.2. Điều kiện chủ quan.....................................................................................................74
KẾT LUẬN...............................................................................................................................................80
PHỤ LỤC: CÂU HỎI PHỎNG VẤN.........................................................................................81
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................82

v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
L/C Tín dụng chứng từ
BPO Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng
NHTM Ngân hàng thương mại
VND Việt Nam Đồng
WEF Diễn đàn Kinh tế thế giới
WTO Tổ chức thương mại thế giới
FDI Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
BIDV
Ngân hàng Thương mại cổ phần
Đầu tư và Phát triển Việt Nam
IFC Công ty Tài chính Quốc tế
ICC Phòng Thương mại Quốc tế

vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Doanh số bao thanh toán tại Việt Nam ..............................................................34
Biểu đồ 2.2: So sánh doanh số bao thanh toán tại Việt Nam và trên thế giới .............34
Biểu đồ 2.3: Thống kê nguồn cung ứng linh kiện điện tử tại Việt Nam........................39
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Mô hình dòng chảy hàng hóa, tiền và thông tin của một số sản phẩm tài
trợ chuỗi cung ứng.................................................................................................................................11
Bảng 1.2: Các đơn vị tham gia vào hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng............................12
Bảng 2.1: Doanh số tài trợ xuất nhập khẩu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam .. 35
Bảng 3.1: Tình hình huy động vốn tại VPBank các năm 2019 - 2021...........................50
Bảng 3.2: Tình hình cho vay vốn tại VPBank các năm 2019 – 2021..............................52
Bảng 3.3: Hoạt động thanh toán quốc tế của VPBank các năm 2019 – 2021 .............53
Bảng 3.4: Doanh thu và lợi nhuận của VPBank các năm 2019 – 2021..........................54
Bảng 3.5: Kết quả phát hành L/C tại VPBank các năm 2019 – 2021.............................56
Bảng 3.6: So sánh doanh số tài trợ vốn xuất khẩu với doanh số cho vay tương ứng
của VPBank trong các năm 2019 – 2021.....................................................................................58
Bảng 3.7: So sánh doanh số bảo lãnh thực hiện hợp đồng và bảo lãnh xuất nhập
khẩu tại VPBank trong các năm 2019-2020...............................................................................60
Bảng 3.8: Tình hình chiết khấu bộ chứng từ hàng xuất theo phương thức tín dụng
chứng từ tại VPBank các năm 2019 – 2021...............................................................................61

vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Luận văn được chia làm 3 chương trong đó trình bày các vấn đề lớn để nhằm
đạt được mục tiêu nghiên cứu của đề tài, cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương
mại
Cơ sở lý luận về tài trợ chuỗi cung ứng của luận văn dựa trên các lý thuyết có
sẵn. Chương này đã làm rõ các khái niệm cơ bản, đặc điểm của chuỗi cung ứng và
hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương mại, từ đó đưa ra các điều
kiện cần có để triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại ngân hàng thương
mại.
Chương 2: Thực trạng triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các
ngân hàng thương mại ở Việt Nam và bài học kinh nghiệm
Phần này tập trung tìm hiểu thực trạng triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng tại các ngân hàng thương mại, cụ thể là thực trạng về hiểu biết của cán bộ nhân
viên tài trợ thương mại, doanh số một số sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng, thực tế
triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng trong từng ngành nghề. Từ những thực
tế đó, luận văn rút ra bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thương mại.
Chương 3: Cơ hội, thách thức và các điều kiện triển khai hoạt động tài trợ
chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng
Luận văn đi sâu vào nghiên cứu việc triển khai tài trợ chuỗi cung ứng tại
ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng. Cụ thể phần này đưa ra các con số để đánh giá
hoạt động tài trợ thương mại tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng, đưa ra những
ưu điểm và hạn chế của VPBank, từ đó liên hệ với các điều kiện như đã trình bày ở
chương 2 nhằm cụ thể hóa những gì VPBank cần làm để triển khai được hoạt động
tài trợ chuỗi cung ứng.

1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế
giới, thúc đẩy các quốc gia hội nhập và phụ thuộc lẫn với trọng tâm là mở cửa kinh
tế, tạo điều kiện kết hợp hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước, mở rộng
không gian phát triển. Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế là đòi hỏi khách
quan, đồng thời cũng là nhu cầu nội tại trong tiến trình phát triển kinh tế của các
quốc gia. Trong quá trình vận hành của toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế,
chuỗi cung ứng toàn cầu có vai trò quan trọng, là phương thức không thể thiếu,
được ví như tuyến "huyết mạch" của kinh tế thế giới. Cùng với sự phát triển của
chuỗi cung ứng, nhu cầu vốn của các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng ngày càng
tăng. Nguồn vốn tài trợ của các ngân hàng thương mại là kênh tài trợ vốn vô cùng
quan trọng đối với các doanh nghiệp. Vì vậy, các ngân hàng thương mại đều coi
việc triển khai tài trợ chuỗi cung ứng là một xu hướng tất yếu giúp gia tăng thu nhập
của ngân hàng nói riêng, đồng thời giúp thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của Việt
Nam nói chung.
Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh vượng cũng không nằm
ngoài xu thế ấy khi đã luôn xem hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng là một mảng kinh
doanh tiềm năng. Tuy vậy, hoạt động tài chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam
thịnh vượng chưa phát triển, mới chỉ triển khai hợp tác với một số doanh nghiệp.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu các điều kiện, tiềm năng triển khai hoạt động tài
trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng là một việc làm thực tiễn
và cấp thiết. Do đó tác giả lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu triển khai hoạt động tài
trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng (VPBank)”.
Luận văn tập trung khai thác thực trạng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại
các ngân hàng thương mại Việt Nam và phân tích cơ hội, thách thức và các điều
kiện để triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại ngân hàng Việt Nam Thịnh
vượng.

2
2.Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1.Mục tiêu
Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng
tại các ngân hàng thương mại, luận văn huớng đến phân tích những cơ hội, thách
thức, điều kiện triển khai và đề xuất phương hướng triển khai tài trợ chuỗi cung ứng
tại Ngân hàng Việt Nam thịnh vượng.
2.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa các lý luận cơ bản về hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại
ngân hàng thương mại Việt Nam.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các ngân
hàng thương mại nói chung và Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng nói riêng.
- Đánh giá cơ hội, thách thức và tổng kết ra điều kiện để Ngân hàng Việt
Nam Thịnh vượng có thể triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng.
3.Tình hình nghiên cứu
Xuất phát từ xu thế phát triển hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các ngân
hàng thương mại, nhiều nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế đã quan tâm nghiên
cứu đề tài này. Các công trình này có đóng góp to lớn về mặt lý luận cũng như thực
tiễn. Một số công trình tiêu biểu trong lĩnh vực tài trợ thương mại gồm có “Giáo
trình Tài trợ thương mại quốc tế” của PGS.TS Nguyễn Thị Quy đã khái quát gần hết
các khái niệm, đặc điểm của từng loại hình tài trợ thương mại quốc tế như nhờ thu,
bảo lãnh, tính dụng chứng từ.
Ngoài các phương thức truyền thống đã được tổng hợp trong giáo trình của
PGS.TS Nguyễn Thị Quy, GS TS Đinh Xuân Trình có công trình nghiên cứu một
phương thức thanh toán mới hơn và được đánh giá là xu hướng, có thể thay thế các
phương thức truyền thống là “Phương thức thanh toán BPO thay thế L/C”.
Bên cạnh đó, một số công trình nghiên cứu có liên quan đến luận văn như
sau:

3
Luận văn “A conceptual model of Supply Chain Finance for SMEs at
operational level” (Nghiên cứu khái niệm tài trợ chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp
vừa và nhỏ ở cấp độ vận hành) của Jansen Giảng viên cao cấp khoa tài chính Đại học
Quốc gia Chelyabinsk có ý nghĩa định hướng trong việc nâng cao nhận thức về tài trợ
chuỗi cung ứng ở các doanh nghiệp xuất nhập khẩu có quy mô vừa và nhỏ tại Châu Âu.
Luận văn “Supply Chain Finance and Risk Management” (Tài trợ chuỗi cung ứng
và quản trị rủi ro) của Stephen Gong nghiên cứu sinh Đại học Liverpool phân tích về
độ vênh giữa lý thuyết và thực tiễn tài trợ chuỗi cung ứng, từ đó đưa ra các giải pháp để
quản trị rủi ro cho hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại thị trường Châu Âu. Luận văn
“Supply Chain Finance Adoption: Three is a Crowd
in Entangled Relationships” (Ứng dụng tài trợ chuỗi cung ứng: Nhiều chủ thể
trong mối quan hệ kinh tế phức tạp) của Nichapa Phraknoi tại Đại học Lancaster thì
tập trung nghiên cứu các yếu tố tác động đến quyết định lựa chọn phương thức tiếp
cận vốn là tài trợ chuỗi cung ứng từ phía nhà xuất khẩu lẫn nhà nhập khẩu tại Anh.
Trong nước, tài trợ chuỗi cung ứng chưa thực sự được quan tâm khi không
có quá nhiều luận văn làm về đề tài này. Năm 2021, Thạc sĩ Tài chính ngân hàng
Đại học Ngoại thương Lại Thị Thảo Vân có luận văn “Các giải pháp phát triển hoạt
động tài trợ chuỗi cung ứng đối với các doanh nghiệp dệt may Việt Nam” đưa ra
những vấn đề về chuỗi cung ứng và tài trợ chuỗi cung ứng của Ngân hàng thương
mại, thực trạng tài trợ chuỗi cung của Ngân hàng thương mại đối với ngành dệt may
tại Việt Nam từ đó đưa ra các giải pháp để phát triển tài trợ chuỗi cung ứng của
Ngân hàng thương mại đối với ngành dệt may Việt Nam. Luận văn “Tài trợ chuỗi
cung ứng đối với các công ty sản xuất và xuất khẩu chè” của Thạc sĩ Dương Trà My
tại Đại học Kinh tế Quốc dân thì tập trung vào thực trạng hoạt động tài trợ chuỗi
cung ứng đối với ngành xuất khẩu chè và đưa ra các giải pháp nhằm giúp các doanh
nghiệp xuất khẩu chè tại Việt Nam có thể tiếp cận nguồn vốn một cách hiệu quả,
phát triển sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước lẫn
quốc tế.
Đa phần các nghiên cứu đều đứng từ góc độ doanh nghiệp, rằng họ có nên
sử dụng tài trợ chuỗi cung ứng không và nếu sử dụng tài trợ chuỗi cung ứng thì cần

4
làm gì, làm như thế nào, quản trị rủi ro ra sao. Tuy nhiên, ở góc độ triển khai tại
ngân hàng thì chỉ có một số rất ít công trình do Ngân hàng thực hiện, áp dụng cho
chính Ngân hàng đó và toàn văn chưa được công bố. Do đó, luận văn sẽ tập trung
vào khía cạnh này: triển khai tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng và không gian
nghiên cứu sẽ là Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng.
4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1.Đối tượng
Đối tượng nghiên cứu là điều kiện triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: phân tích hoạt động tài trợ thương mại tại các ngân hàng
thương mại Việt Nam để thấy được các ngân hàng thương mại Việt Nam đã triển
khai tài trợ chuỗi cung ứng được đến đâu, từ đó phân tích cơ hội, thách thức và các
điều kiện để triển khai tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng.
- Về thời gian nghiên cứu: từ năm 2017 đến năm 2021.
5.Phương pháp nghiên cứu
- Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu là luận biện chứng duy vật, cụ
thể là đặt vấn đề vào bối cảnh lịch sử, các mối quan hệ để phân tích một cách toàn
diện nhất.
- Các phương pháp cụ thể được áp dụng bao gồm phương pháp quy nạp và
diễn dịch, tổng hợp và phân tích các số liệu và so sánh, minh họa bằng đồ thị, bảng
biểu nhằm để trực quan hóa vấn đề.
6.Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo và phụ lục, kết luận, luận văn được
kết cấu gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương
mại

5
- Chương 2: Thực trạng triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các
ngân hàng thương mại ở Việt Nam và bài học kinh nghiệm
- Chương 3: Cơ hội, thách thức và các điều kiện triển khai hoạt động tài trợ
chuỗi cung ứng tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng

6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái niệm, đặc điểm của hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng của Ngân
hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chuỗi cung ứng
1.1.1.1. Khái niệm chuỗi cung ứng
Thuật ngữ Chuỗi cung ứng (Supply Chain) bắt đầu xuất hiện vào cuỗi những
năm 80 và ngày càng trở nên phổ biến ở những năm 90. Trên thế giới có nhiều nhà
khoa học đã đưa ra định nghĩa về chuỗi cung ứng:
Lambert và cộng sự thông qua tác phẩm “Fundamentals of Logistics
Management” (1998) đã định nghĩa chuỗi cung ứng là “sự liên kết với các công ty
nhằm đưa sản phẩm hang hóa hay dịch vụ vào thị trường”1
.
Mentzer và cộng sự (2001) thì định nghĩa “chuỗi cung ứng là một tập hợp ba
hoặc nhiều tổ chức trực tiếp tham gia vào dòng chảy của hang hóa, dịch vụ, tài
chính và (hoặc) thông tin từ một nhà cung cấp đến người tiêu dùng”.2
Harland và cộng sự (2001) thì gọi đó là Mạng lưới cung ứng và đưa ra một
khái niệm tổng quát hơn. “Mạng lưới cung ứng là mạng lưới các công ty liên kết với
nhau nhằm mục đích chính là để cung cấp, sử dụng và chuyển hóa nguồn lực để
cung cấp các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ cho khách hàng”.3
Như vậy, theo thời gian, định nghĩa về chuỗi cung ứng đã dần hoàn thiện hơn. Một
cách tổng quát, “chuỗi cung ứng là hệ thống các tổ chức, con người, hoạt động,
thông tin và các nguồn lực liên quan tới việc di chuyển sản phẩm hay dịch vụ từ
nhà cung cấp hay nhà sản xuất đến người tiêu dùng. Hoạt động chuỗi cung ứng
liên quan đến biến chuyển các tài nguyên thiên nhiên, nguyên liệu và các thành
1
Douglas Lambert (1998), “Fundamentals of Logistics Management”, McGraw-Hill College
2
John T. Mentzer (2001), “Defining supply chain management”, Journal of business logistics, vol.
22, no. 2
3
Christine M. Harland (2001), “A Taxonomy of Supply Networks”, Journal of business logistics,
vol. 37, no. 3

7
phần thành một sản phẩm hoàn chỉnh để giao cho khách hàng cuối cùng
(người tiêu dùng). Trong các hệ thống chuỗi cung ứng phức tạp, các sản
phẩm được sử dụng có thể tái nhập vào chuỗi cung ứng tại bất kỳ điểm nào
giá trị còn lại có thể tái chế được”.4
1.1.1.2. Các chủ thể tham gia vào chuỗi cung ứng
(1) Supplier/ Nhà cung cấp là một cá nhân hay doanh nghiệp chuyên cung cấp các
sản phẩm hoặc dịch vụ của mình cho một cá nhân hay doanh nghiệp khác. Trong
quá trình giao dịch, nhà cung cấp sẽ cung ứng các sản phẩm, dịch vụ cho bên có nhu
cầu mua là doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa nhà cung cấp và doanh nghiệp là mối
quan hệ đôi bên cùng có lợi. Nhà cung cấp giữ vai trò đảm bảo nguồn hàng cung
cấp cho hoạt động kinh doanh nên nếu không có sự gắn kết bền chặt với nhà cung
cấp thì doanh nghiệp không thể đảm bảo đủ nguồn hàng hóa để bán ra. Điều này
làm cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của bị trì hoãn, dẫn đến doanh thu, lợi
nhuận giảm, mất khách hàng. Ngược lại, cùng một mặt hàng, nhưng doanh nghiệp
có thể nhập từ nhiều nhà cung cấp khác nhau với mức giá khác nhau, dựa trên nhiều
yếu tố (ví dụ: giá cả, hàng có sẵn hay chất lượng hàng hóa...)
(2) Manufacturer/ Nhà sản xuất là một cá nhân hay doanh nghiệp sản xuất ra sản
phẩm mới từ nguyên liệu thô hoặc các bộ phận thành hàng hóa hoàn thiện thông qua
việc sử dụng công cụ, máy móc và chế biến hóa chất bằng sức lao động của con
4
Nagurney, Anna (2006), “Supply Chain Network Economics: Dynamics of Prices, Flows, and
Profits”, Cheltenham, UK: Edward Elgar

8
người. Quy mô sản xuất ngày càng được mở rộng, đa dạng để tiếp cận với các nhu
cầu của khách hàng.
(3) Distributor/ Nhà phân phối là một cá nhân hay doanh nghiệp nhập hàng hóa từ
nhà sản xuất và cung cấp đến khách hàng. Nhà phân phối có vai trò trong việc kết
nối khách hàng với nơi sản xuất ra sản phẩm mà họ sử dụng. Những nhà phân phối
này còn giữ nhiệm vụ giúp cho sợi dây cung cầu trên thị trường không bị ngắt
quãng. Vừa giúp đem đến cho khách hàng những sản phẩm chất lượng vừa giúp cho
nhà sản xuất có được nguồn khách hàng tiềm năng và tạo danh tiếng cho họ trên thị
trường hàng hóa.
Tuy nhiên, thực tế thì nhiều nhà phân phối không cung cấp trực tiếp sản phẩm đến
tay khách hàng. Họ chỉ đưa sản phẩm lên thị trường để sản phẩm cũng như tên tuổi
của nhà sản xuất được đến gần hơn với các nhóm khách hàng có nhu cầu mua sắm ở
nhiều khu vực khác nhau. Nói theo một cách khác, nhà phân phối thường hoạt động
ở quy mô lớn, cung cấp số lượng lớn sản phẩm hàng hóa và các thức tiếp thị mang
tính tập trung vào thương hiệu sản phẩm.
(4) Vendor, Seller/ Đại lý bán lẻ là một cá nhân hoặc doanh nghiệp giữ vai trò
cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho các cá nhân, tổ chức khác trong chuỗi cung ứng,
nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng sản phẩm của khách hàng. Nói cách khác, đại lý
bán lẻ là mắt xích cuối cùng để đưa hàng hóa từ nhà sản xuất đến tay khách hàng.
Thông thường, đại lý bán lẻ sẽ nhập hàng hóa từ các nhà phân phối hoặc nhà sản
xuất (nếu sản phẩm không được phân phối qua bên trung gian) với giá sỉ sau đó, bán
lại cho các cá nhân, tổ chức với mục đích là tiêu dùng và sử dụng sản phẩm đó với
giá lẻ.
(5) Customer/ Khách hàng là thành phần cuối cùng trong chuỗi cung ứng. Là
người tiêu thụ hàng hóa và là một phần không thể thiếu trong chuỗi cung ứng bởi họ
là người mang doanh thu về cho doanh nghiệp.
1.1.1.3. Các giai đoạn trong chuỗi cung ứng
Chuỗi cung ứng gồm 4 giai đoạn chính gồm cung ứng, sản xuất, lưu trữ,
phân phối và giao hàng. Giai đoạn đầu tiên tập trung vào các hoạt động cần thiết để

9
thu được nguyên liệu thô và các sản phẩm phụ cần thiết cho việc sản xuất các sản
phẩm được bán. Trong giai đoạn này của chuỗi cung ứng, điều quan trọng là phải có
sự sẵn có và số lượng nguyên vật liệu cũng như thời gian của chúng được lên kế
hoạch và phối hợp tốt.
Giai đoạn sản xuất bao gồm tất cả các quá trình liên quan đến việc tạo ra và
chuẩn bị sản phẩm. Có nghĩa là, các hoạt động cần thiết để chuyển đổi nguyên liệu
thô thành sản phẩm và sản xuất hàng loạt chúng. Tối ưu hóa quy trình công nghiệp
đóng một vai trò quan trọng trong việc tiêu chuẩn hóa các hoạt động và do đó trong
một chu trình nhanh và hiệu quả hơn.
Giai đoạn trung tâm của chuỗi cung ứng - lưu trữ - bao gồm việc xử lý tạm
thời hàng hóa và kiểm soát chất lượng và số lượng của chúng trong một không gian
cụ thể để dòng vào và ra của chúng mang lại lợi nhuận cho công ty. Trong giai đoạn
này, nhiều yếu tố có thể đánh dấu sự khác biệt giữa việc quản lý hiệu quả chuỗi
cung ứng và hoạt động của một công ty và hoạt động kinh doanh đi chệch hướng.
Các kho hàng và/ hoặc trung tâm phân phối là đầu mối của giai đoạn này. Việc quản
lý đúng đắn sẽ dự đoán được bất kỳ mức sản xuất cao điểm hoặc biến động nào về
nhu cầu cũng như ảnh hưởng của chúng đối với kho hàng và việc quản lý nó. Đồng
thời, quản lý lưu trữ sẽ tính đến chi phí lưu trữ và cung cấp để tránh bất kỳ sự tăng
giá nào của sản phẩm hoặc dịch vụ cuối cùng, đảm bảo đáp ứng tối ưu cho các mức
nhu cầu khác nhau và duy trì hàng tồn kho ở mức doanh nghiệp yêu cầu.
Giai đoạn cuối cùng của chuỗi cung ứng: khi sản phẩm đến tay khách hàng
đích. Giai đoạn này bao gồm việc sản phẩm rời khỏi nhà kho và trung tâm phân
phối để được giao cho khách hàng cuối cùng. Mục tiêu, ngoài việc giao hàng đến
đích cuối cùng, phải là sản phẩm đến tay khách hàng trong tình trạng tốt và đúng
thời hạn đã thỏa thuận.
1.1.1.4. Đặc điểm chuỗi cung ứng
Việc các mặt hàng, sản phẩm được cung cấp cho thị trường với số lượng đầy
đủ, chất lượng chuẩn mực và có giá thành cạnh tranh là mục tiêu chính của chuỗi

10
cung ứng. Để thực hiện mục tiêu này, chuỗi cung ứng cần mang những đặc điểm cụ
thể như sau:
Đầu tiên, chuỗi cung ứng là một chuỗi các hoạt động liên quan đến nhau và
có độ phức tạp cao nên việc đảm bảo sự cân bằng trong toàn bộ chu trình là vô cùng
quan trọng, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng các nguồn nhân lực và nguồn vật lực.
Tất cả các bên liên quan có trách nhiệm phải hoạt động chính xác để có thể vận
hành thông suốt. Để làm được điều này, mỗi giai đoạn cần được lập kế hoạch chi
tiết và đơn giản, cân nhắc đến các rủi ro tiềm ẩn và có biện pháp phòng ngừa kịp
thời.
Thứ hai, một chuỗi cung ứng hoạt động hiệu quả là một chuỗi cung ứng có
thể thực hiện tốt đồng thời các giai đoạn nhưng với chi phí tối ưu.
Thứ ba, để chuỗi cung ứng thực hiện được mục tiêu của nó, nhà cung cấp,
hãng vận tải, nhà sản xuất, khách hàng, công nghệ… vừa phải làm việc độc lập, vừa
phải phối hợp hiệu quả với nhau với mục đích chung là đưa sản phẩm đến tay khách
hàng cuối cùng một cách hài lòng.Cuối cùng, chuỗi cung ứng cần có khả năng giao
tiếp năng động. Trong suốt quá trình từ khâu cung cấp đến khâu giao hàng cuối
cùng cần có một luồng thông tin minh bạch và liên tục.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương
mại
1.1.2.1. Khái niệm tài trợ chuỗi cung ứng của ngân hàng thương mại
Tài trợ chuỗi cung ứng (Supply chain finance) là một dịch vụ của ngân hàng
thương mại mà ở đó ngân hang thương mại đóng vai trò là nhà tài trợ về vốn cho
doanh nghiệp giúp doanh nghiệp cải thiện dòng tiền. Tài trợ chuỗi cung ứng là mắt
xích liên kết các dòng chảy trong chuỗi cung ứng như hàng hóa, dịch vụ, vốn, thông
tin với nhau.
Theo định nghĩa của Diễn đàn Tài chính chuỗi cung ứng toàn cầu, tài trợ
chuỗi cung ứng là việc các ngân hang thương mại sử dụng các phương thức tài trợ
về vốn cho doanh nghiệp để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh, tối ưu
hóa việc quản trị vốn lưu động và khả năng thanh khoản của các doanh nghiệp trong

11
chuỗi cung ứng. Khả năng hiển thị các luồng giao dịch cơ bản của một hoặc nhiều
nhà cung ứng là một thành tố cần thiết các thỏa thuận tài chính mà các thỏa thuận
này có thể được kích hoạt bởi các nền tảng công nghệ.5
Tuy nhiên trên thực tế, mỗi phương thức trong hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng có những đặc điểm riêng biệt nhất định để phát triển phù hợp với những tiến bộ
công nghệ. Các phương thức bao gồm bảo lãnh, bao thanh toán, bao thanh toán
ngược, tài trợ xuất nhập khẩu, nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng.6
Bảng 1.1: Mô hình dòng chảy hàng hóa, tiền và thông tin của một số sản phẩm
tài trợ chuỗi cung ứng
Nguồn: ICC (2016), Standard Definitions for Techniques of Supply Chain Finance
Hiện tại, đa số các ngân hàng thương mại đang triển khai hai chương trình tài
trợ: Chương trình tài trợ cho nhà cung cấp, trong đó ngân hàng hỗ trợ doanh nghiệp
thanh toán trước các đơn hàng, doanh nghiệp sẽ hoàn trả cho ngân hàng vào ngày
đến hạn và chương trình tài trợ cho nhà phân phối, trong đó ngân hàng thanh toán
cho doanh nghiệp trước, nhà phân phối sẽ hoàn trả ngân hàng vào ngày đến hạn.
5
ICC (2016), “Standard Definitions for Techniques of Supply Chain Finance”
6
PwC (2020), “Tài trợ Chuỗi cung ứng tại Việt Nam”

12
1.1.2.2. Đặc điểm của tài trợ chuỗi cung ứng
Khi thị trường ngày càng có xu hướng phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn
cầu, tính phức tạp của chuỗi cung ứng trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển
của hoạt động xuất – nhập khẩu thì nhu cầu về vốn cũng tăng nhanh chóng, các
doanh nghiệp cần tìm ra cách tiếp cận nguồn vốn thích hợp. Trong đó, nguồn vốn
ngân hàng là nguồn vốn được huy động nhiều nhất.
Đặc điểm thứ nhất, thông thường, trong chuỗi cung ứng hàng hóa thì quy
trình vận hành đi từ phía nhà cung cấp tới nhà sản xuất, kênh phân phối và kết thúc
tại người tiêu dùng cuối cùng. Tuy nhiên tài trợ chuỗi cung ứng lại vận hành ngược
lại. Theo đó, dòng tiền sẽ chảy từ người mua tới nhà cung cấp thông qua bên trung
gian là các tổ chức tài chính, ngân hàng.
Thứ hai, trong quá trình triển khai các mô hình và quy trình tài trợ của tài trợ
chuỗi cung ứng, nền tảng công nghệ đóng vai trò trụ cột bởi mỗi sản phẩm tài trợ
chuỗi cung ứng đều có những đặc điểm vận hành, chứng từ riêng, phù hợp với
những tiến bộ công nghệ khác nhau.
Thứ ba, nhiều thành viên cùng tham gia vào hoạt động tài trợ chuỗi cung
ứng, mỗi thành viên có những vai trò và trách nhiệm cụ thể được chia thành năm
nhóm chính gồm Cơ quan lập pháp và quản lý đóng vai trò đưa ra các nguyên tắc
hoạt động tài chuỗi cung ưng, là đơn vị kết nối doanh nghiệp chủ đạo với các thành
viên khác trong chuỗi cung ứng là tổ chức cung cấp chương trình tài trợ (ở Việt
Nam hiện tại là các ngân hàng). Doanh nghiệp chủ đạo là các doanh nghiệp có quy
mô lớn, có khả năng đưa nhà cung ứng/ nhà phân phối của mình tham gia chương
trình tài trợ chuỗi cung ứng. Ngoài ra còn có các đơn vị hỗ trợ như bên thứ ba
chuyên cung cấp các giải pháp công nghệ, các dịch vụ quản lý tài sản đảm bảo,
công ty vận tải, công ty quản lý chuỗi cung ứng, và các dịch vụ khác.
Bảng 1.2: Các đơn vị tham gia vào hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng
Nguồn: IFC (2019), How to Develop a Supply Chain Finance Market

13
Tài trợ chuỗi cung ứng về bản chất là hoạt động cung cấp tín dụng ngắn hạn
để tối ưu hóa vốn lưu động cho cả người mua và người bán, do vậy các biện pháp
bảo đảm tài chính là yếu tố quan trọng, không thể tách khỏi hoạt động tài trợ chuỗi
cung ứng. Các biện pháp bảo đảm có thể gắn liền với động sản (trang thiết bị, hàng
tồn kho, các khoản phải thu…) hoặc là bất động sản (quyền sử dụng đất, nhà
xưởng...).
Hiện tại, trong các doanh nghiệp Việt Nam còn tồn tại những quan niệm sai
lầm về tài trợ chuỗi cung ứng.

14
Yếu tố Quan niệm sai lầm Thực tế
Pháp luật Tài trợ chuỗi cung không được Pháp luật Việt Nam không cấm
cho phép thực hiện tại Việt thực hiện tài trợ chuỗi cung
Nam. ứng.
Quản trị rủi Tài trợ chuỗi cung ứng là một Do hoạt động trong chuỗi nên
ro tín dụng hình thức cấp tín dụng tín chấp các chương trình tài trợ chuỗi
nên rủi ro cao hơn các sản cung ứng cần đảm bảo lợi ích
phẩm vay truyền thống, doanh cho tất cả các thành viên tham
nghiệp vừa và nhỏ có nguy cơ gia chuỗi cung ứng. Do đó nếu
vỡ nợ cao hơn, doanh nghiệp được quản lý hợp lý thì các
cốt lỗi chịu nhiều tác động tiêu khoản tài trợ chuỗi cung ứng
cực hơn. còn ít có khả năng chuyển
thành nợ xấu hơn (một vài
thống kê quốc tế cho thấy tỷ lệ
vỡ nợ thấp).
Nền tảng Mỗi thành viên trong chuỗi Nền tảng công nghệ có thể
công nghệ cung ứng cần sở hữu nền tảng được phát triển bởi từng đơn vị
công nghệ riêng, nền tảng hoặc bên thứ ba. Dữ liệu chia sẻ
chung là của các ngân hàng. qua nền tảng chung là dữ liệu
Dữ liệu chia sẻ qua nền tảng thương mại giữa các thành viên
chung thiếu tính bảo mật. trong chuỗi cung ứng.
Quản lý tài Các ngân hàng phải tự định giá Việc định giá tài sản thực tế là
sản bảo đảm tài sản bảo đảm. thoả thuận giữa ba bên: công ty
quản lý tài sản bảo đảm, ngân
hàng, và bên vay.
Nhà cung cấp Các nhà cung cấp tài trợ chuỗi Vốn tài trợ chuỗi cung ứng có
tài trợ chuỗi cung ứng, ngoại trừ ngân hàng, thể đến từ nhiều nguồn chứ

15
cung ứng hầu hết không chịu sự quản lý không phải chỉ mỗi ngân hàng,
của pháp luật, do vậy rủi ro tín ví dụ công ty tài chính, các quỹ
dụng của họ cao hơn. đầu tư, các doanh nghiệp cốt
lõi. Trên thực tế, các tổ chức
này có thể linh động hơn trong
việc cấp tín dụng cho các doanh
nghiệp không tiếp cận được
nguồn vốn ngân hàng.
Yêu cầu về Đơn vị cung cấp tài trợ chuỗi Đơn vị cung cấp tài trợ chuỗi
AML7
/KYC8
cung ứng không tuân thủ các cung ứng cần tuân thủ các yêu
quy định về AML và KYC. cầu AML và KYC theo quy
định pháp luật.
1.1.2.3. Một số sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng
1.1.2.3.1. Bảo lãnh
a. Khái niệm
Bảo lãnh ngân hàng là khi ngân hàng thay cho doanh nghiệp (bên được bảo
lãnh) cam kết với đối tác của họ (bên bảo lãnh) về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính
như đã cam kết. Đây là một hình thức cấp tín dụng nên doanh nghiệp sẽ phải nhận
nợ và hoàn trả cho ngân hàng theo thỏa thuận.9
Các hình thức bảo lãnh bao gồm10
:
Bảo lãnh đối ứng là ngân hàng thực hiện bảo lãnh đối ứng cam kết sẽ thực
hiện nghĩa vụ tài chính đối với ngân hàng thực hiện bảo lãnh thay cho khách hàng
7
AML (Anti-Money Laundering) là các quy định và điều luật ngăn chặn việc tẩu táng và rửa tiền bất hợp
pháp
8
KYC (Know Your Customer) là một quy trình với mục đích xác minh danh tính của khách hàng khi tham gia
các dịch vụ của ngân hàng, đảm bảo khách hàng giao dịch là chính chủ, từ đó đánh giá và giám sát rủi ro,
ngăn ngừa các gian lận bất hợp pháp.
9
Khoản 18 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2010
10Khoản 2, 3, 4 Điều 3 Thông tư 07/2015/TT-NHNN

16
của mình (bên được bảo lãnh); bên được bảo lãnh phải nhận nợ và hoàn trả cho
ngân hàng thực hiện bảo lãnh đối ứng.
Xác nhận bảo lãnh là ngân hàng thực hiện xác nhận khả năng thực hiện
nghĩa vụ thanh toán của bên bảo lãnh với bên nhận bảo lãnh. Ngân hàng sẽ thực
hiện nghĩa vụ tài chính thay cho bên bảo lãnh nếu họ không thực hiện hoặc thực
hiện không đầy đủ; bên bảo lãnh phải nhận nợ và hoàn trả cho ngân hàng xác nhận
bảo lãnh.
Đồng bảo lãnh là khi hai tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
trở lên cùng thực hiện bảo lãnh.
b. Đặc điểm
Trong bảo lãnh, doanh nghiệp có quyền trực tiếp yêu cầu ngân hàng thực
hiện nghĩa vụ giữa doanh nghiệp và đối tác theo cam kết mà không cần thông qua
tài sản đảm bảo. Do vậy, nghĩa vụ có hiệu lực trong mọi trường hợp kể cả khi doanh
nghiệp không có tài sản để đảm bảo.
Về mặt pháp lý, để được cung cấp dịch vụ bảo lãnh, tổ chức tín dụng phải
đăng ký kinh doanh tại cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật do đây
về bản chất là một loại giao dịch thương mại vừa có thể thu được lợi nhuận vừa mở
rộng được lĩnh vực kinh doanh.
Các tổ chức cung cấp bảo lãnh ngân hàng cần có nguồn vốn dồi dào và có
hoạt động chuyên nghiệp để giảm thiểu rủi ro cao. Do vậy các tổ chức đủ điều kiện
để cấp bảo lãnh hiện tại đa phần là các tổ chức tín dụng. Thông qua việc kinh doanh
hoạt động bảo lãnh mà các tổ chức tín dụng cũng tạo được lợi nhuận cho mình.
c. Ưu điểm
Đối với doanh nghiệp
Vì nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan, không phải lúc nào các đối
tác trong các quan hệ kinh tế cũng tin tưởng nhau. Để đảm bảo an toàn quan hệ làm
ăn, các bên thường yêu cầu phải có sự bảo lãnh của ngân hàng thì mới thực hiện
giao dịch. Nói cách khác, bảo lãnh ngân hàng đôi khi chính là bước khởi đầu giúp

17
doanh nghiệp tiếp cận với các hợp đồng ngoại thương giá trị. Đồng thời, bảo lãnh
cũng tiết kiệm được cho doanh nghiệp một khoản vay vốn đáng kể, có thêm vốn lưu
động trong khi chỉ phải trả một khoản phí tương đối thấp.
Đối với tổ chức tín dụng
Ngoài nguồn lợi nhuận từ phí dịch vụ, việc cung cấp dịch vụ bảo lãnh còn
làm đa dạng hoá sản phẩm của ngân hàng và làm hài lòng nhu cầu đa dạng của
khách hàng.
Đối với nền kinh tế
Bảo lãnh đáp ứng các nhu cầu của một nền kinh tế ngày càng phát triển. Trên
thực tế, nhờ có việc ngân hàng đứng ra bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ hợp đồng mà
các bên mới có thể tin tưởng nhau hơn khi tham gia vào các giao dịch kinh tế. Có
thể nói bảo lãnh đóng vai trò là chìa khóa mở ra hàng loạt các quan hệ trong nền
kinh tế. Không chỉ vậy, bảo lãnh ngân hàng giúp hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra
sôi động hơn, góp phần phát mối quan hệ thương mại quốc tế giữa các quốc gia.
1.1.2.3.2. Bao thanh toán
a. Khái niệm
Bao thanh toán là khoản vay mà ngân hàng cấp cho doanh nghiệp thông qua
việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ hoạt động mua, bán hàng hóa. Tất cả
các quyền và nghĩa vụ của bên mua và bên bán được thỏa thuận cụ thể trong hợp
đồng. Lúc này, các tổ chức tín dụng đóng vai trò là bên thực hiện nghĩa vụ bao
thanh toán, cung cấp vốn cho các doanh nghiệp.
b. Đặc điểm11
Bao thanh toán là khoản vay ngắn hạn. Trong đó, tổ chức tín dụng thanh toán
cho khách hàng các khoản phải thu có thời hạn không quá 180 ngày. Số tiền ngân
hàng thanh toán thường thấp hơn giá trị thực tế các khoản phải thu và phần này
chính là phí và lãi tín dụng. Từ đặc điểm này có thể rút ra hai nhận xét sau:
11
PGS.TS Nguyễn Thị Quy (2012), “Giáo trình Tài trợ thương mại quốc tế”, NXB Thống kê

18
Một là so với Công ước Ottawa năm 1988, hoạt động bao thanh toán ở Việt
Nam.bat buộc phải gắn với chức năng tài trợ tín dụng, các nghiệp vụ quản lí sổ
sách, quản lí thu nợ không được coi là chức năng độc lập trong bao thanh toán;
Hai là với tính chất là khoản vay, tổ chức thực hiện hoạt động bao thanh toán
phải tuân thủ các điều kiện, thủ tục và thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn vốn
được quy định trong Luật các tổ chức tín dụng.
Khác với các hình thức cấp tín dụng khác, bao thanh toán thực chất là quan
hệ mua bán quyền đòi nợ. Do quyền đòi nợ được xác định dựa trên các giao dịch
thương mại cụ thể nên các ngân hàng phải phân tích kỹ càng và toàn diện các giao
dịch làm phát sinh khoản phải thu, sức khỏe tài chính và hoạt động của các bên
trong giao dịch trước khi quyết định đưa ra quyết định thực hiện bảo lãnh. Khi thực
hiện bao thanh toán, bên bán hàng phải chuyển giao toàn bộ chứng từ và các giấy tờ
khác liên quan đến giao dịch mua, bán để xác lập và chuyển quyền đòi nợ cho bên
bao thanh toán.
c. Ưu điểm
Đối với bên bán
Bao thanh toán giúp doanh nghiệp bán hàng cải thiện dòng tiền và tăng khả
năng thanh khoản, có nguồn tài chính mới mà không phụ thuộc vào các khoản vay
ngân hàng, không yêu cầu phải có tài sản đảm bảo. Nhờ vậy mà doanh nghiệp có
thể giảm thiểu được nợ xấu và hạn chế được rủi ro tín dụng.
Nhờ chính sách bán hàng trả chậm, doanh nghiệp có thể thu hút thêm khách
hàng và tăng được doanh số bán hàng.
Đối với bên mua
Doanh nghiệp có thể đàm phán với người bán để hưởng các điều khoản mua
hàng tốt hơn, đơn giản hóa thủ tục thanh toán nhờ tập trung thanh toán về một đầu
mối, sở hữu hàng hóa sớm hơn để không làm gián đoạn chuỗi cung ứng.
Đối với ngân hàng

19
Ngân hàng có thể đa dạng hóa sản phẩm kinh doanh, duy trì và mở rộng thị
phần của ngân hàng.
1.1.2.3.3. Bao thanh toán ngược
a. Khái niệm
Tương tự như bao thanh toán, bao thanh toán ngược cũng là một hình thức
cấp tín dụng mà ở đó vấn đề bất cân xứng thông tin giữa ngân hàng và nhà cung ứng
được khắc phục, trong đó bên mua và bên bán thương lượng với ngân hàng để tối
ưu hóa nguồn vốn phát sinh từ quan hệ thương mại bằng cách ngân hàng chỉ mua lại
những khoản phải thu từ những tập đoàn có mức xếp hạng tín dụng cao. Hình thức
bao thanh toán này được xem là một sự hoán đổi do việc cấp tín dụng phụ thuộc vào
mức độ tín nhiệm của bên mua. Nhờ có những đặc điểm này mà bao thanh toán
ngược được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch mà nhà cung ứng có quy mô nhỏ,
hoạt động ở các nước có hệ thống chấm điểm tín dụng kém, thông tin tín dụng bị
hạn chế.
b. Đặc điểm
Bao thanh toán ngược có thể được coi là sự kết hợp của giải pháp chiết khấu thương
mại12
và bao thanh toán, tận dụng lợi thế của cả hai để phân phối lại lợi ích cho cả
ba tác nhân.
12
Chiết khấu thương mại là nghiệp vụ tín dụng ngắn hạn của ngân hàng, trong đó doanh nghiệp sẽ chuyển
nhượng quyền sở hữu bộ chứng từ xuất khẩu chưa đến hạn thanh toán cho ngân hàng để nhận lấy một khoản
tiền bằng giá trị đến hạn trừ đi lợi tức chiết khấu và hoa hồng phí.

20
Chiết khấu thương Bao thanh toán Bao thanh toán
mại ngược
Đủ điều kiện Tất cả hóa đơn Tất cả hóa đơn Tất cả hóa đơn
Tổng giá trị tài trợ 100% giá trị hóa Một phần giá trị Một phần giá trị
đơn hóa đơn hóa đơn
Lãi suất Phụ thuộc vào tình Phụ thuộc vào tình Phụ thuộc vào tình
hình của nhà cung hình của nhà cung hình của bên đặt
cấp cấp hàng
Thanh toán Ngay lập tức Ngày đáo hạn Ngày đáo hạn
Tác động đến nhu Tiêu cực Không Không
cầu tiền mặt
Lợi ích tài chính Giá trị chiết khấu Không Tỷ lệ chiết khấu
(nhưng liên quan
đến dòng tiền mặt)
Triển khai cho các Chậm (thích ứng Không Nhanh
nhà cung cấp khác với từng nhà cung
cấp)
c. Ưu điểm
Đối với bên bán
Bao thanh toán ngược đặc biệt hữu ích cho các công ty vừa và nhỏ bởi doanh
nghiệp có thể dễ dàng quản lý dòng tiền của mình và giảm chi phí quản lý các
khoản phải thu do đã quy hết về một đầu mối là ngân hàng. Đồng thời, do ngân
hàng đứng ra xử lý các khoản phải thu với các doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng
cao (doanh nghiệp lớn) nên uy tín của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên thị trường

21
quốc tế ngày càng tăng, quan hệ thương mại giữa các doanh nghiệp vừa vả nhỏ với
doanh nghiệp lớn cũng được củng cố.
Đối với bên mua
Bao thanh toán ngược giúp giảm bớt việc quản lý hóa đơn. Mối quan hệ với
bên bán được cải thiện vì họ được hưởng lợi từ chính sách thanh toán trả chậm.
Với bao thanh toán ngược, thay vì trả nhiều nhà cung cấp, hầu hết các hóa
đơn được tập trung với cùng một yếu tố; luôn luôn tốt hơn cho bộ phận tài khoản để
giao dịch với một công ty phải trả nhiều hơn một số công ty. Điều này cũng có thể
được đơn giản hóa và tăng tốc bằng cách sử dụng nền tảng bao thanh toán ngược kết
hợp với số hóa các giao dịch kinh doanh.
Bằng cách tham gia vào quá trình bao thanh toán ngược, ngân hàng nhận
được lợi ích bằng cách cung cấp tiền mặt có sẵn cho bên bán và hỗ trợ bên mua
trong việc thanh toán trả chậm. Tuy nhiên, đối lập với bao thanh toán thì bao thanh
toán ngược bền lâu hơn vì mọi người đều được hưởng lợi từ nó.
Lợi thế khác cho ngân hàng là có thể làm việc trực tiếp với các bên đặt hàng
lớn điều đó có nghĩa là thay vì theo đuổi từng nhà cung cấp của công ty đó, ngân
hàng có thể tiếp cận nhanh hơn và dễ dàng hơn tất cả các nhà cung cấp và làm kinh
doanh với họ.
1.1.2.3.4. Tài trợ xuất nhập khẩu
a. Khái niệm
Tài trợ xuất nhập khẩu là hoạt động hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, giúp doanh nghiệp có thể hoàn tất nghĩa
vụ thanh toán phát sinh trong từng giai đoạn của chuỗi cung ứng.
Tài trợ xuất nhập khẩu với nhiều hình thức phong phú, đa dạng đã có những
tác động tích cực với hoạt động ngoại thương. Bởi trên thực tế, đa phần khả năng tài
chính của các doanh nghiệp đều có hạn, không phải lúc nào cũng sẵn có tiền để
thanh toán ngay lập tức nên phải đi vay từ các nguồn khác trong đó có các ngân

22
hàng thương mại. Khi hoạt động ngoại thương ngày càng phát triển, nhu cầu về vốn
càng trở nên cấp bách, tài trợ xuất nhập khẩu ra đời là điều tất yếu.
b. Đặc điểm13
Tùy vào đối tượng xuất nhập khẩu mà thời hạn tài trợ xuất nhập khẩu có thể
thay đổi linh hoạt: ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn. Việc quyết định thời hạn cho
vay phụ thuộc chủ yếu vào thời gian sử dụng hàng hóa. Ví dụ ngân hàng sẽ cấp tài
trợ ngắn hạn trong trường hợp doanh nghiệp có nhu cầu xuất/ nhập khẩu nguyên vật
liệu và hàng hóa do thời gian sử dụng ngắn. Ngược lại, trường hợp doanh nghiệp
cần xuất/ nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, thời gian khấu hao tài
sản dài hơn thì ngân hàng sẽ cấp tài trợ trung, dài hạn. Tuy nhiên đây chỉ là tiêu chí
mang tính chất tương đối.
Các doanh nghiệp không thường có sẵn tiền nhàn rỗi chỉ để phục vụ mục
đích thanh toán khi đến hạn mà sẽ được đưa vào lưu thông, do vậy việc tài trợ xuất
nhập khẩu có vai trò rất quan trọng trong việc bổ sung nguồn vốn cho doanh nghiệp
xuất/ nhập khẩu.
Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang diễn ra rất sâu rộng thì
nguồn vốn từ hoạt động tài trợ xuất/ nhập khẩu là nguồn vốn rất cần thiết. Không có
sự hỗ trợ này từ ngân hàng thương mại, doanh nghiệp không thể hoạt động trôi chảy
được. Hoạt động kinh doanh ngưng trệ không chỉ gây tác động tiêu cực tới bản thân
doanh nghiệp mà còn tới cả nên kinh tế chung.
Tài trợ xuất nhập khẩu có thể thực hiện bằng cả VND lẫn ngoại tệ, vậy nên
các vấn đề như biến động tỷ giá, lạm phát có thể tác động đến hiệu quả sử dụng loại
hình tín dụng này.
Tại Việt Nam, tài trợ nhập khẩu là phương thức tài trợ được sử dụng nhiều
nhất do các doanh nghiệp Việt Nam đa phần là doanh nghiệp nhập khẩu. Ở đây,
ngân hàng thương mại sẽ cho doanh nghiệp nhập khẩu vay để thanh toán tiền hàng
nhập khẩu. Trong nhiều trường hợp, ngân hàng có thể tài trợ cho doanh nghiệp nhập
13
PGS.TS Nguyễn Thị Quy (2012), “Giáo trình Tài trợ thương mại quốc tế”, NXB Thống kê

23
khẩu bằng hình thức kí quĩ hoặc cho vay để kí quĩ mở L/C trên cở sở hợp đồng
ngoại thương đáp ứng được các tiêu chuẩn ngân hàng đặt ra.
c. Ưu điểm
Tài trợ xuất nhập khẩu có chức năng phân phối các dòng vốn huy động được
cho các thành phần kinh tế trong xã hội, phục vụ cho sự tăng trường nền kinh tế, các
hoạt động của các ngân hàng luôn gắn chặt với các hoạt động kinh doanh xuất nhập
khẩu của các doanh nghiệp.
Mặt khác, một chu trình giao dịch thương mại khép kín, kể từ lúc người xuất
khẩu chuẩn bị nguyên vật liệu để đưa vào sản xuất cho đến khi hàng hóa được lưu
thông đến tay người tiêu dùng, cũng buộc các ngân hàng thương mại phải đáp ứng
các nghiệp vụ ngân hàng tương ứng.
Đối với người nhập khẩu, tài trợ nhập khẩu tạo điều kiện cho người nhập
khẩu có khả năng về vốn đề nhập máy móc, trang thiết bị hiện đại, công nghệ tiên
tiến nhằm cải tiến qui trình sản xuất, nâng cao chất lương sản phẩm và khả năng
cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường tiêu thụ.
Đối với người xuất khẩu, tài trợ xuất khẩu giúp người xuất khẩu bổ sung
nguồn vốn trong sản xuất, từ đó mở rộng qui mô sản xuất, tăng nhanh khối lượng
hàng hóa xuất khẩu trên thị trường, tăng thu ngoại tệ cho nền kinh tế.
1.1.2.3.5. Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng
a. Khái niệm
Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng (BPO) là ngân hàng cam kết thực hiện
nghĩa vụ thanh toán cho ngân hàng tiếp nhận mà không hủy ngang sau quá trình so
khớp dữ liệu phù hợp bằng máy theo một hệ ứng dụng chung. Nghĩa vụ này hoàn
toàn độc lập với nghĩa vụ trong quan hệ ngoại thương của doanh nghiệp.
b. Đặc điểm14
Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng là cam kết của ngân hàng về nghĩa vụ trả
tiền cho ngân hàng tiếp nhận chứ không trả tiền trực tiếp cho người bán. Việc đối
14
GS TS Đinh Xuân Trình (2018), “Phương thức thanh toán BPO thay thế L/C”, NXB Lao Động

24
chiếu công nợ của bên thụ hưởng (gồm ngân hàng tiếp nhận và người bán) sẽ được
thực hiện theo thỏa thuận riêng giữa họ. Đây là một cam kết trả tiền độc lập và
không thể hủy ngang cũng không được chuyển nhượng giống như L/C chuyển
nhượng.
Không gian pháp lí của nghĩa vụ thanh toán này là B2B (Ngân hàng - Ngân
hàng). Không gian pháp lí đơn nhất này sẽ giảm thiểu được các rủi ro thường phát
sinh do sự khác biệt gây ra trong giao dịch.
Ngân hàng có nghĩa vụ trả tiền cho ngân hàng thụ hưởng chỉ căn cứ vào việc
so khớp bộ dữ liệu thương mại với dữ liệu cơ sở đã thiết lập không căn cứ vào các
chứng từ thương mại văn bản do người bán xuất trình, dù bộ dữ liệu thương mại này
được trích từ các chứng từ thương mại văn bản đó.
Ngôn ngữ vận hành ngoài tiếng Anh thông dụng còn có các mẫu tin ISO
20022 TSMT messages. Việc so khớp dữ liệu được thực hiện qua Hệ ứng dụng so
khớp dữ liệu giao dịch (TMA), nhờ đó mà tránh được các lỗi mà con người hay mắc
phải như cảm tính. Để sử dụng Hệ ứng dụng so khớp dữ liệu giao dịch, các ngân
hàng phải đăng kí với tổ chức quản lí.
Trong cơ chế thanh toán dựa vào chứng từ văn bản, vấn đề giải quyết sự khác
biệt phát sinh từ đối chiếu chứng từ rất phức tạp và mất nhiều thời gian. Ngược lại
trong phương thức nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng, việc khắc phục các khác biệt
dữ liệu diễn ra nhanh chóng hơn nhờ các chứng từ đã được số hóa và có thể được
điều chỉnh online.
c. Ưu điểm
Đối với nhà xuất khẩu
Phương thức nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng giảm thiểu rủi ro người mua
hủy đơn hàng, từ chối thanh toán, rủi ro về ngân hàng phát hành hay rủi ro quốc gia
do đây là cam kết trả tiền độc lập và không thể hủy ngang.
Quy trình xử lý đơn giản và nhanh chóng nhờ so khớp dữ liệu được thực hiện
tự động, không phải kiểm tra chứng từ bằng tay và không có khái niệm sai sót hay

25
tranh cãi trong kiểm tra chứng từ, không có sự can thiệp mang tính chủ quan của
con người vào quy trình so khớp. Toàn bộ quy trình thanh toán được tự động hóa sẽ
được thực hiện nhanh hơn, rẻ hơn thư tín dụng. Theo đó, các tranh chấp hay chậm
thanh toán cũng sẽ giảm đi đáng kể.
Đối với nhà nhập khẩu
Bên nhập khẩu được bảo vệ bởi ngân hàng đảm bảo chỉ thực hiện việc thanh
toán khi các dữ liệu trích xuất từ các chứng từ thể hiện đúng thời hạn giao hàng, quy
cách hàng hóa, chứng nhận xuất xứ, chất lượng… đúng theo yêu cầu.
Nhà nhập khẩu có thể đàm phán giá cả thuận lợi hơn, các điều kiện thanh
toán và tín dụng cao hơn từ phía người bán do việc thanh toán qua ngân hàng diễn
ra nhanh chóng hơn so với phương thức tín dụng chứng từ.
Nhà nhập khẩu có thể nhận được chứng từ thương mại nhanh chóng do
chuyển trực tiếp từ người bán sang người mua, do đó không ảnh hưởng đến thời
gian nhận hàng và không ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất kinh doanh, tăng khả
năng cạnh tranh ở thị trường trong và ngoài nước.
Việc không phải trả trước tiền hàng bảo đảm an toàn cho người nhập khẩu
hơn phương thức chuyển tiền trả trước, tạo điều kiện tài chính cho người mua đối
với các khoản trả chậm.
Quy trình thực hiện nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng trên thực tế không
phức tạp như các sản phẩm tài trợ thương mại khác do tận dụng lợi thế của công
nghệ. Ngoài ra, về bản chất, dòng thông tin được số hóa sẽ giúp ngân hàng có thể
nhìn thấy các sự kiện diễn ra trong chuỗi cung ứng, từ đó có chiến lược phát triển
các sản phẩm tài trợ thương mại phù hợp với từng giai đoạn trong chuỗi cung ứng,
đáp ứng đầy đủ nhu cầu của các bên tham gia vào chuỗi cung ứng.

26
1.2. Điều kiện triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại Ngân hàng
thương mại
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và ứng dụng công nghệ thông tin rộng rãi như
hiện nay, các doanh nghiệp tích cực số hóa nhằm xây dựng các chính sách quản trị
hiệu quả, an toàn và minh bạch hơn. Có thể thấy rằng sau khi số hóa, chất lượng của
quy trình ra quyết định được cải thiện, tiết kiệm chi phí quản lý, mở rộng tính hiện
hữu và kiểm soát các dữ liệu tốt hơn. Đây là bước khởi đầu hỗ trợ triển khai tài trợ
chuỗi cung ứng tới từng thành viên. Các doanh nghiệp được số hóa thường cởi mở
và dễ dàng vận dụng các giải pháp tài chính hiện đại hơn, vậy nên việc ứng dụng
linh hoạt các nền tảng công nghệ là điều kiện cơ bản của việc triển khai tài trợ chuỗi
cung ứng.
Khi triển khai một sản phẩm mới, chưa phổ biến trên thị trường cần có một
đội ngũ nhân sự có chuyên môn sâu về bán hàng, pháp chế, vận hành, công nghệ
thông tin, sản phẩm,… Đội ngũ nhân sự phải đủ chuyên nghiệp và kiến thức để phủ
sóng đến các doanh nghiệp - khách hàng trọng tâm nhưng lại chưa hiểu rõ giải pháp
này và nhận được sự ủng hộ của họ.
1.2.1. Điều kiện về môi trường kinh tế
Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế
giới, thúc đẩy hội nhập và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia với trọng tâm là mở
cửa kinh tế, tạo điều kiện kết hợp hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước, mở
rộng không gian phát triển. Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế là đòi hỏi
khách quan, đồng thời cũng là nhu cầu nội tại trong tiến trình phát triển kinh tế của
các quốc gia. Trong quá trình vận hành của toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc
tế, chuỗi cung ứng toàn cầu có vai trò quan trọng, là phương thức không thể thiếu,
được ví như tuyến "huyết mạch" của kinh tế thế giới.
Khi dịch COVID-19 bùng phát, chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, gây xáo
trộn kinh tế, xã hội của các quốc gia. Theo phân tích của Diễn đàn Kinh tế thế giới
(WEF), chuỗi cung ứng toàn cầu có sự thay đổi lớn vì ảnh hưởng của đại dịch
Covid-19. Thời kỳ khủng hoảng này cho thấy sự mong manh của chuỗi cung ứng

27
hiện đại. Số liệu thống kê gần đây cho thấy, ảnh hưởng của Covid-19 khiến kinh tế
các nước kiệt quệ, thương mại toàn cầu giảm sút, trong đó các nền kinh tế lớn như
Mỹ, Trung Quốc, châu Âu cũng chao đảo vì khủng hoảng.
Việt Nam có chiến lược hội nhập quốc tế vô cùng sâu rộng nên dịch bệnh đã
ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Việc đóng cửa nền kinh tế vì dịch
bệnh đã làm chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, hoạt động sản xuất - kinh doanh bị
đình trệ. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp khó có thể gắn kết và duy trì hoạt
động trong chuỗi cung ứng, khó đáp ứng được nhu cầu sản xuất và tiêu dùng nội
địa, đồng thời gia tăng giá trị hàng hóa xuất khẩu. Các ngân hàng theo đó cũng sẽ
khó khăn trong việc triển khai tài trợ chuỗi cung ứng do nguồn cầu không đủ lớn.
Để có thể triển khai được tài trợ chuỗi cung ứng thì trước hết bản thân chuỗi
cung ứng ở Việt Nam phải thật phát triển và giảm phụ thuộc vào nền kinh tế chung
của toàn thế giới. Việt Nam cần xây dựng và thực hiện hiệu quả Chiến lược độc lập,
tự chủ của nền kinh tế nhằm nâng cao sức chống chịu và khả năng cạnh tranh; thích
ứng linh hoạt, hiệu quả với những biến động tình hình quốc tế, khu vực và trong
nước; chủ động hòa nhịp với xu hướng tái định hình và vận hành chuỗi cung ứng
toàn cầu nhằm tận dụng các cơ hội, giảm thiểu rủi ro, xử lý những bất cập và thách
thức đối với nền kinh tế.
1.2.2. Điều kiện về môi trường pháp lý
Quy định cơ quan nhà nước Việt Nam đang áp dụng để điều chỉnh hoạt động
tài trợ thương mại quốc tế nói chung và tài trợ chuỗi cung ứng nói riêng còn nhiều
bất cập và thiếu tính thực tiễn. Hiện nay, ở Việt Nam gần như tuyệt đối không có
văn bản hướng dẫn cũ thể các hình thức tài trợ chuỗi cung ứng giúp các ngân hàng
áp dụng vào thực tế. Khi triển khai các ngân hàng phải tự mò mẫm dẫn đến việc
phát triển không đồng nhất trên thị trường. Các ngân hàng muốn triển khai phải đầu
tư ngân sách và nhân sự vừa tốn kém vừa mất thời gian. Khi phát sinh tranh chấp,
cũng không có quy định cụ thể nào bảo vệ quyền lợi, lợi ích của ngân hàng, của các
doanh nghiệp trong nước và các đối tác nước ngoài.

28
Ngoài ra, khung pháp lý còn chưa đáp ứng được sự phát triển nhanh của thực
tiễn hoạt động kinh doanh: thiếu nhất quán giữa các khái niệm, phạm vi điều chỉnh
theo quy định của luật pháp Việt Nam so với pháp luật quốc tế và/ hoặc các tập
quán kinh doanh quốc tế, thiếu hành lang pháp lý đối với các giao dịch mới dựa trên
nên tảng công nghệ. Những hạn chế này khiến khả năng tiếp cận và tham gia sáu
của doanh nghiệp Việt Nam vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu càng trở nên
khó khăn hơn.
Để có thể giúp các ngân hàng triển khai tài trợ chuỗi cung ứng, môi trường
pháp lý cần hoàn thiện khắc phục những hạn chế pháp lý như đã nêu ở trên. Xây
dựng, hoàn thiện khung pháp lý, rà soát, điều chỉnh các chính sách khuyến khích
phát triển các sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng gắn với các chuỗi giá trị khu vực và
toàn cầu quan trọng.
Để theo kịp xu thế của hội nhập kinh tế thế giới, hoạt động tài trợ thương mại
quốc tế nói chung và tài trợ chuỗi cung ứng nói riêng ngày càng được trú trọng
không chỉ bởi hoạt động này giúp hàng hóa của các doanh nghiệp được lưu thông,
doanh nghiệp được tiếp cận với các tiến bộ khoa học kỹ thuật mà còn giúp phát triển
và hội nhập nền kinh tế trong nước. Đặc biệt sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức
thương mại thế giới (WTO) thì điều kiện tối ưu để hòa nhập vào thị trường chung
của thế giới chính là hoạt động tài trợ thương mại quốc tế. Do đó, để các ngân hàng
có động lực đưa ra những sản phẩm mới phục vụ nhu cầu của doanh nghiệp thì
Chính phủ cần tiếp tục đưa ra các chính sách hỗ trợ cho sự phát triển hoạt động
ngoại thương của doanh nghiệp.
Nhà nước cần có các chinh sách về thuế thuận lợi cho hoạt động xuất nhập
khẩu như áp dụng linh hoạt các mức thuế, các chính sách ưu đãi về thuế, tạo điều
kiện cho doanh nghiệp giảm giá hàng hóa xuất nhập khẩu, đồng thời đơn giản hóa
các thủ tục hành chính trong công tác quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu, từ đó đẩy
mạnh hoạt động xuất nhập khẩu. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam cần rất
nhiều sự hỗ trợ từ Nhà nước, như việc cung cấp kịp thời, chính xác các thông tin về
thị trường thương mại quốc tế; việc tham gia các hội trợ triển lãm trong và ngoài

29
nước; các chiến dịch quảng bá sản phẩm, thương hiệu; việc khảo sát tìm hiểu thị
trường nước ngoài để nâng cao vai trò của các đại diện thương mại.
1.2.3. Điều kiện về tính minh bạch thông tin
Yếu tố chia sẻ thông tin giữa các thành viên tham gia vào chuỗi cung ứng và
giữa các bộ phận trong một tổ chức cũng là điều kiện quan trọng để việc triển khai
hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng15
. Chia sẻ thông tin giúp các doanh nghiệp, các
định chế tài chính hoặc các thành viên trong chuỗi cung ứng vượt qua sự e ngại về
rủi ro thông tin. Có sự đảm bảo bởi uy tín thanh toán cũng như tín dụng của người
mua/ người bán lớn, nhà cung cấp, nhà phân phối thuộc hệ sinh thái thương mại này
dễ dàng được kiểm định và phê duyệt tham gia vào hệ thống tài trợ chuỗi cung ứng
của ngân hàng thương mại, từ đó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng với chi phí hợp lý
hơn so với chi phí vay thông thường.
1.2.4. Điều kiện về con người
Doanh nghiệp hiện chưa có nhu cầu sử dụng hết các sản phẩm trong tài trợ
chuỗi cung ứng. Đa phần các doanh nghiệp đều ngại thay đổi. Họ luôn cảm thấy an
toàn khi sử dụng với những sản phẩm quen thuộc, làm những thứ trước giờ vẫn làm
hơn là dấn thân vào những điều chưa biết rõ quá trình và kết quả. Miễn là trạng thái
hiện tại không gây tác động lớn thì việc thay đổi sẽ luôn khó khăn, thậm chí họ còn
chẳng cân nhắc đến nó.
Bên cạnh việc quá quen với hiện tại, các doanh nghiệp e ngại thay đổi còn vì
thiếu đi một lý do thật sự thuyết phục, đó là lợi ích sau khi thay đổi. Họ chưa nắm
được tính ưu việt của từng loại nên dù có nhận thấy những hạn chế của các phương
thức thanh toán quốc tế hiện tại nhưng việc sản phẩm mới có thực sự hữu ích cũng
khiến các doanh nghiệp chần chừ không biết liệu thay đổi sang phương thức tài trợ
khác có đáng giá không.
15
Jean-Noël Beka Be Nguema, Gongbing Bi and Zulqurnain Ali (2020), “Exploring the factors
influencing the adoption of supply chain finance in supply chain effectiveness: Evidence from
manufacturing firms”

30
Các doanh nghiệp nên tìm kiếm một đội ngũ cán bộ chuyên sâu về hoạt động
kinh doanh xuất nhập khẩu, am hiểu thị trường, luật lệ, tập quán thương mại quốc
tế, sẵn sàng tiếp nhận những cái mới để tối ưu hóa lợi ích lâu dài và bền vững cho
chính doanh nghiệp của mình. Đây cũng là động lực để các ngân hàng có thể đầu tư
nghiên cứu và triển khai sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng.
1.2.5. Điều kiện về vốn
Về phía doanh nghiệp, tiếp cận vốn là một trong những thách thức không nhỏ
đối với hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp. Thách thức này càng lớn
hơn khi doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Tại Việt
Nam, khó khăn về nguồn lực và khả năng tiếp cận tài chính chính thức thường được
coi là một trở ngại đáng kể đối với nhu cầu đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được điều kiện vay vốn do
phương án sản xuất kinh doanh thiếu khả thi; năng lực quản lý tài chính còn yếu,
vốn chủ sở hữu ít, công tác kế toán kiểm toán thiếu chuyên nghiệp, công khai tài
chính không kịp thời và thiếu tính minh bạch, không sở hữu tài sản đảm bảo theo
quy định hay tài sản đảm bảo không đủ giá trị để cho vay. Trong hoàn cảnh ấy, dù
đã có sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng thì các ngân hàng cũng khó mà đưa ra quyết
định cấp vốn nên điều kiện cần là bản thân các doanh nghiệp cần tự nâng cao năng
lực kinh tế của mình để tăng cường khả năng tiếp cận vốn.
Về phía ngân hàng, để có thể triển khai tài trợ chuỗi cung ứng, các ngân hàng
cần có nguồn vốn dồi dào. Ngoài phương thức huy động vốn truyền thống là huy
động từ nền kinh tế thì trên thực tế, Chính phủ cũng cần hỗ trợ ngân hàng trong việc
tạo lập nguồn vốn bằng những khoản tín dụng có cơ chế, chính sách ưu đãi dành
cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất nhập khẩu các mặt hàng
tiềm năng ở nước ta. Đồng thời, Nhà nước cần nghiên cứu đưa ra các chính sách
tăng cường vốn ủy thác tài trợ chuỗi cung ứng qua các ngân hàng thương mại, cắt
giảm các khoản thuế phí đối với phần thu từ hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu, thực
hiện các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ cho ngân hàng.

31
1.2.6. Điều kiện về hạ tầng công nghệ
Kể từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ số đã liên tục phát
triển và đem đến nhiều sự thay đổi lớn trong vận hành của các tập đoàn, công ty,
người tiêu dùng cũng như chính phủ các quốc gia. Ngành Ngân hàng nói riêng và hệ
thống tài chính ngân hàng nói chung đang có nhiều thay đổi dưới tác động của công
nghệ số.
Ngân hàng Việt Nam đang sở hữu những điều kiện thuận lợi về hạ tầng công
nghệ với hơn 50% dân số sở hữu hơn 130 triệu thuê bao di động, dân số dưới tuổi
35 chiếm hơn 50%, thuê bao Internet khoảng 67%, thời gian sử dụng điện thoại
thông minh trung bình của người Việt Nam là 2 giờ/ ngày; tăng trưởng thương mại
điện tử đạt tốc độ 30%/năm. Nền tảng này đã tạo nên những tiền đề cho việc ứng
dụng công nghệ số vào các hoạt động, dịch vụ cũng như quản lý của ngành Ngân
hàng nói riêng và của các ngành nghề khác trong nền kinh tế nói chung.
Về chuyển đổi số trong ngành ngân hàng tại Việt Nam cho thấy, 42% ngân
hàng đang xây dựng chiến lược chuyển đổi số; 28% ngân hàng đã và đang thực hiện
triển khai Chiến lược chuyển đổi Số tích hợp với Chiến lược kinh doanh; 11% ngân
hàng đã phê duyệt và đang triển khai Chiến lược chuyển đổi số riêng; 77% ngân
hàng đã triển khai thanh toán hóa đơn, thanh toán thương mại điện tử, chuyển tiền,
tiết kiệm trực tuyến; 41,2% ngân hàng kỳ vọng triển khai đăng ký và xét duyệt
khoản vay trên kênh số. Tuy nhiên, so với các quốc gia có nền kinh tế mới nổi và
nền kinh tế cận biên, quá trình công nghệ số ngành ngân hàng vẫn còn ở mức độ
thấp so với các quốc gia khác. Đây được xem là cơ hội, đồng thời cũng là thách
thức cho việc số hóa ngành Ngân hàng.

32
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ
CHUỖI CUNG ỨNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở
VIỆT NAM VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
2.1. Thực trạng triển khai hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng tại các ngân hàng
thương mại ở Việt Nam
Tại Diễn đàn kinh doanh 2022 do Forbes Việt Nam tổ chức đầu tháng
8/2022, nền kinh tế Việt Nam được nhận định bắt đầu quay lại quỹ đạo tăng trưởng.
Chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển sang các khu vực dồi dào về nguồn lao động
chi phí rẻ - trong đó Việt Nam là điểm đến của nhiều chuỗi cung ứng lớn.
Dữ liệu thị trường cho thấy cả nguồn vốn FDI đầu tư vào Việt Nam lẫn kim
ngạch xuất khẩu trong 10 năm qua đều vượt trội so với các quốc gia Đông Nam Á
khác. Các hiệp định thương mại tự do đang là cánh cổng cơ hội cho các doanh
nghiệp trong nước. Điều này cho thấy Việt Nam đã nâng cao vị thế trong chuỗi giá
trị toàn cầu. Trong đó xu hướng tài trợ chuỗi cung ứng là xu hướng mới, phát triển
mạnh mẽ trong tương lai.
2.1.1. Thực trạng hiểu biết về tài trợ chuỗi cung ứng tại các Ngân hàng thương
mại Việt Nam
Khi phỏng vấn các cán bộ phòng Tài trợ thương mại tại một số Ngân hàng
thương mại Việt Nam (cụ thể 10 cán bộ, trong đó Ngân hàng Đầu tư và Phát triển
Việt Nam – 4 cán bộ, Ngân hàng Kỹ Thương Việt Nam – 2 cán bộ, Ngân hàng Dầu
Khí Toàn Cầu – 2 cán bộ, Ngân hàng Tiên Phong – 2 cán bộ) là Ngân hàng anh/ chị
có cung cấp sản phẩm chuỗi cung ứng không thì 50% trả lời là “Không”, 30% trả
lời là “Có” và 20% trả lời là “Không biết/ Hình như có/ Hình như không”.
Sau khi phỏng vấn sâu hơn bằng việc đặt các câu hỏi như Anh/ chị biết gì về
tài trợ chuỗi cung ứng, Anh/ chị nghĩ rằng tài trợ chuỗi cung ứng có các hình thức
nào, Anh/ chị có đang vận hành sản phẩm tài trợ chuỗi cung ứng nào không, Anh/
chị nghĩ thế nào về tiềm tăng phát triển của tài trợ chuỗi cung ứng ở ngân hàng
mình… có thể thấy rằng ngoài các cán bộ đến từ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển

NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK)

NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK)

Similar to NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK) (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ CHUỖI CUNG ỨNG TẠI NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK)