QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận tốt nghiệp
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH
HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG
TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) –
CHI NHÁNH HÀ NỘI
Ngành: Tài chính Ngân hàng
BÙI THU HIỀN
Hà Nội, 03/2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH
HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG
TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) –
CHI NHÁNH HÀ NỘI
Ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã số: 8340201
Họ và tên học viên : Bùi Thu Hiền
Người hướng dẫn : PGS, TS Nguyễn Thị Quy
Hà Nội, 03/2023

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách
hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội” là công trình nghiên cứu của b0ản thân, được
đúc kết từ quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua, dưới sự
hướng dẫn của PGS,TS Nguyễn Thị Quy. Số liệu trong luận văn được tôi thu thập
và tổng hợp từ những nguồn đáng tin cậy. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự cam
đoan này.
Hà Nội, ngày ...... tháng ...... năm 2023
Tác giả
Bùi Thu Hiền

ii
LỜI CẢM ƠN
Để có thể hoàn thiện bài luận văn này, em xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh
đạo và các anh/chị/em đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội đã hỗ trợ, tạo điều kiện giúp đỡ để tác giả hoàn
thành luận văn.
Đồng thời em xin cảm ơn sự chỉ dẫn, dạy bảo tận tình của các thầy cô Trường
Đại học Ngoại thương đã giúp em nắm bắt được nhiều kiến thức cơ bản để có thể
vận dụng linh hoạt trong thực tế sau này. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất
đến quý thầy cô.
Đặc biệt em xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến PGS, TS Nguyễn Thị Quy đã
tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành bài luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nghiên cứu về quản trị rủi ro trong cho vay khách
hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ nhưng do khả năng, kinh nghiệm thực tế còn hạn chế
và tính chất phức tạp của lĩnh vực ngân hàng liên tục có sự thay đổi, vì vậy, luận
văn có lẽ cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của
các Thầy giáo, Cô giáo, các nhà nghiên cứu khoa học và các bạn đồng nghiệp để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Tác giả
Bùi Thu Hiền

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii
MỤC LỤC................................................................................................................ iii
DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. vii
DANH MỤC VIẾT TẮT ...................................................................................... viii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. ix
LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................. 1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................... 2
3. Mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu................................ 5
3.1. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 5
3.2. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 5
3.3. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................. 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 6
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng về
quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN tại các NHTM....... 6
4.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 6
5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 6
6. Kết cấu luận văn............................................................................................... 7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY
ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DNVVN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ....... 8
1.1 Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong cho vay của ngân hàng thương mại ...... 8
1.1.1 Khái niệm DNVVN ................................................................................... 8
1.1.2 Đặc điểm doanh nghiệp vừa và nhỏ......................................................... 9
1.2 Cho vay khách hàng DNVVN của ngân hàng thương mại .......................11
1.2.1 Khái niệm cho vay DNVVN.....................................................................11
1.2.2 Đặc trưng trong cho vay đối với DNVVN...............................................12
1.2.3 Nguyên tắc cho vay DNVVN ...................................................................14
1.2.4 Các hình thức cho vay DNVVN...............................................................15

iv
1.3 Rủi ro trong cho vay DNVVN ...................................................................... 16
1.3.1 Khái niệm rủi ro ...................................................................................... 16
1.3.2 Khái niệm rủi ro trong cho vay DNVVN ................................................. 17
1.3.3 Phân loại rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN ................................. 18
1.3.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động cho vay khách hàng DNVVN ... 19
1.4 Quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng DNVVN của Ngân hàng thương
mại…… ................................................................................................................ 21
1.4.1 Khái niệm quản trị rủi ro trong cho vay DNVVN ................................... 21
1.4.2 Những nội dung cơ bản của quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ của NHTM ......................................................................... 22
1.4.3 Các công cụ quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN của
NHTM ............................................................................................................... 29
1.4.4 Một số phương pháp đánh giá hoạt động quản trị rủi ro trong cho vay của
NHTM ............................................................................................................... 30
1.5 Nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng đối với DNVVN ........... 32
1.5.1 Nhóm nhân tố chủ quan ........................................................................... 32
1.5.2 Nhóm nhân tố khách quan ....................................................................... 34
1.6 Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN
tại một số nước trên thế giới .............................................................................. 35
1.6.1Kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới ........................................... 35
1.6.2 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam .................................................... 37
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI
KHÁCH HÀNG DNVVN TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT
NAM (EXIMBANK)– CHI NHÁNH HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2018-2022 . 40 2.1
Tổng quan về Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh
Hà Nội (Eximbank Hà Nội) ................................................................................ 40
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 40
2.1.2 Cơ cấu tổ chức ......................................................................................... 41
2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Eximbank Hà Nội giai đoạn 2018 -
2022 ..................................................................................................... 42

v
2.2 Thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp
vừa và nhỏ tại Eximbank Hà Nội giai đoạn 2018-2022 ...................................48
2.2.1 Tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Eximbank Hà
Nội giai đoạn 2018-2022..................................................................................48
2.2.2 Thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp
vừa và nhỏ tại Eximbank Hà Nội giai đoạn 2018-2022...................................52
2.3 Đánh giá quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng doanh nghiệp vừa và
nhỏ tại Eximbank Hà Nội...................................................................................64
2.3.1 Kết quả đạt được .....................................................................................64
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân ..............................................................66
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO
VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DNVVN TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT
NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI................73
3.1 Dự báo cho vay khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thời gian
tới..........................................................................................................................73
3.1.1 DNVVN tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế ở Việt
Nam ..................................................................................................................73
3.1.2 Nhu cầu cho vay DNVVN trong thời gian tới là một sự cần thiết khách
quan..................................................................................................................74
3.2 Định hướng hoạt động quản trị rủi ro đối với DNVVN tại Ngân hàng
TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội............75
3.2.1 Định hướng hoạt động cho vay đối với DNVVN tại Eximbank – Chi nhánh
Hà Nội ..............................................................................................................75
3.2.2 Định hướng hoạt động quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng
DNVNN tại Eximbank – Chi nhánh Hà Nội.....................................................76
3.3 Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng
DNVVN tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Hà
Nội…….........................................................................................................……79
3.3.1 Hoàn thiện bộ máy quản trị rủi ro trong cho vay ...................................79
3.3.2 Nâng cao chất lượng công tác thẩm định và phân tích tín dụng ............81
3.3.3 Hoàn thiện hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu...........................................82

vi
3.3.4 Đa dạng hóa danh mục cho vay DNVVN................................................84
3.3.5 Nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ và quản trị khoản vay................85
3.3.6 Tăng cường sử dụng các biện pháp về phân tán rủi ro ..........................85
3.3.7 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.....................................................86
3.3.8 Hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin ............................................87
3.4 Kiến nghị........................................................................................................88
3.4.1 Kiến nghị đối với Chính Phủ...................................................................88
3.4.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước..................................................90
3.4.3 Kiến nghị đối với Hội sở Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) .......................................................................................................91
KẾT LUẬN ..............................................................................................................93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................95
PHỤ LỤC 01............................................................................................................97

vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
Bảng 1.1 Tiêu chí xác định DNVVN 9
Bảng 2.1 Tình hình huy động vốn tại Eximbank Hà Nội 43
Bảng 2.2 Tốc độ tăng trưởng tín dụng tại Eximbank Hà Nội 45
Bảng 2.3 Cơ cấu dư nợ cho vay tại Eximbank Hà Nội 46
Bảng 2.4 Lợi nhuận của Eximbank Hà Nội 47
Bảng 2.5 Tỷ trọng dư nợ vay DNVVN của Eximbank Hà Nội theo 48
thời gian
Bảng 2.6 Cơ cấu DNVVN theo ngành kinh tế tại Eximbank Hà Nội 51
Bảng 2.7 Lợi nhuận từ hoạt động cho vay đối với DNVVN tại 51
Eximbank Hà Nội
Bảng 2.8 Cơ cấu cho vay khách hàng DNVVN theo nhóm nợ của 55
Eximbank Hà Nội giai đoạn 2018-2022
Bảng 2.9 Xếp hạng tín dụng khách hàng 56
Bảng 2.10 Những sai sót trong thực hiện nội dung giám sát rủi ro tín 61
dụng tại Eximbank Hà Nội năm 2022
Bảng 2.11 Thu hồi nợ khoản vay của khách hàng DNVVN 63
Bảng 2.12 Trích lập dự phòng rủi ro phân khúc DNVVN tại Eximbank 64
Hà Nội
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ Tên biểu đồ Trang
Biểu đồ 2.1 Cơ cấu dư nợ của DNVVN theo thời gian tại 49
Eximbank Hà Nội
Biểu đồ 2.2 Cơ cấu dư nợ của DNVVN theo loại hình doanh 50
nghiệp tại Eximbank Hà Nội
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ Tên sơ đồ Trang
Sơ đồ 1.1 Phân loại rủi ro tín dụng theo nguồn gốc phát sinh 18
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức tại Eximbank Hà Nội 41
Sơ đồ 2.2 Quy trình tín dụng của Eximbank 52
Sơ đồ 2.3 Quy trình giám sát tín dụng tại Eximbank 60

viii
DANH MỤC VIẾT TẮT
STT KÝ HIỆU NGUYÊN NGHĨA
1 CBTD Cán bộ tín dụng
2 CN Chi nhánh
3 DN Doanh nghiệp
4 DNL Doanh nghiệp lớn
5 DNNN Doanh nghiệp nhà nước
6 DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ
7 GHTD Giới hạn tín dụng
8 HĐQT Hội đồng quản trị
9 HTTD Hỗ trợ tín dụng
10 KH Khách hàng
11 NH Ngân hàng
12 NHNN Ngân hàng nhà nước
13 NHTM Ngân hàng thương mại
14 PGD Phòng giao dịch
15 QTRR Quản trị rủi ro
16 RRTD Rủi ro tín dụng
17 SXKD Sản xuất kinh doanh
18 TCKT Tổ chức kinh tế
19 TCTD Tổ chức tín dụng
20 TNHH Trách nhiệm hữu hạn
21 TSBĐ Tài sản bảo đảm
22 Eximbank Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
23 Eximbank Hà Nội Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam –
Chi nhánh Hà Nội
24 VAMC Công ty Quản lý Tài sản
25 XHTDNB Xếp hạng tín dụng nội bộ

ix
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Để thực hiện đề tài “Quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng
doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) - Chi nhánh Hà Nội”, trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận về
quản trị rủi ro trong cho vay tại ngân hàng thương mại nói chung, tác giả đã phân
tích, đánh giá công tác quản trị rủi ro trong cho vay DNVVN tại Eximbank Hà Nội,
từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động quản
trị rủi ro tín dụng.
Thứ nhất, tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về cho vay DNVVN và
QTRR trong cho vay DNVVN, làm rõ nội dung của QTRR gồm: Nhận diện rủi ro,
đo lường và đánh giá rủi ro, giám sát rủi ro và dự phòng rủi ro
Thứ hai, trên cơ sở giới thiệu tổng quan về Eximbank Hà Nội và tình hình
kinh doanh tại Eximbank Hà Nội, tác giả đã phân tích thực trạng mô hình tổ chức,
quy trình QTRR trong cho vay DNVVN tại Eximbank Hà Nội, bao gồm cả những
đánh giá về kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân.
Thứ ba, trên cơ sở dự báo và định hướng QTRR trong cho vay DNVVN tại
Eximbank Hà Nội, tác giả đã đưa ra những giải pháp về mô hình đo lường rủi ro, bộ
máy và quy trình QTRR cũng như các kiến nghị với Chính phủ, Ngân hàng nhà
nước và Eximbank nhằm hoàn thiện QTRR trong cho vay DNVVN.

1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trước bối cảnh thế giới đang chuyển mình thay đổi từng ngày, nền kinh tế
đang trong giai đoạn hội nhập và toàn cầu hóa sâu rộng, Việt Nam đang có rất nhiều
cơ hội phát triển nhưng cũng không ít những thách thức đòi hỏi nền kinh tế phải
không ngừng nỗ lực vươn xa hơn nữa. Trong đó, ngân hàng cũng nhận thức được
thách thức trong quá trình hội nhập là rất lớn bởi nó là một mắt xích quan trọng tạo
nên sự thay đổi nhịp nhàng của nền kinh tế.
Đất nước càng hội nhập và phát triển thì nhu cầu về vốn càng cao và không thể
phủ nhận một điều rằng Ngân hàng thương mại là một kênh dẫn vốn quan trọng
nhất cho nền kinh tế Việt Nam. Nó đóng vai trò đặc biệt to lớn đối với việc ổn định
và phát triển của một đất nước. Hoạt động ngân hàng vì thế rất nhạy cảm và luôn
đối diện với rủi ro. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, rủi ro trong hoạt động
kinh doanh ngân hàng càng không thể tránh khỏi, đặc biệt khi những rủi ro này có
phản ứng dây chuyền, lây lan và ngày càng có biểu hiện phức tạp. Trong đó, rủi ro
tín dụng trong hoạt động cho vay là lớn nhất bởi trạng thái tài chính khó khăn
nghiêm trọng của ngân hàng thường phát sinh từ những rủi ro này. Bất kì một sự tác
động nhỏ của nền kinh tế quốc tế hoặc rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay đều
có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống ngân hàng.
Các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ giữ vai trò rất quan
trọng trong nền kinh tế, là đối tượng sử dụng vốn chủ yếu trong nền kinh tế. Doanh
nghiệp vừa và nhỏ cũng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong toàn xã hội,
thúc đẩy quá trình đổi mới và phát triển kinh tế, đưa nền kinh tế nước ta nhanh chóng
hoà nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Hơn thế nữa, trong thời kỳ Covid-19 và
hậu Covid-19, việc tài trợ vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ duy trì hoạt động sản xuất
kinh doanh luôn được các ngân hàng đặt lên hàng đầu, các chính sách cho vay cũng có
những thay đổi nhất định nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của đại dịch.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động cho vay đối với DNVVN còn tồn tại nhiều hạn
chế làm ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng và thu nhập của ngân hàng.

2
Một trong những biểu hiện của tình trạng trên là tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu đối với
cho vay DNVVN còn ở mức cao.
Chính vì vậy, việc kiểm soát rủi ro trong cho vay khách hàng DNVVN của các
NHTM tại Việt Nam nói chung cũng như tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt
Nam (Eximbank) nói riêng hiện nay cần được chú trọng và tập trung nghiên cứu. Làm
thế nào để vừa giải quyết được nhu cầu vay vốn của các khách hàng doanh nghiệp vừa
và nhỏ vừa mang lại hiệu quả và an toàn vốn vay cho ngân hàng vẫn là vấn đề cấp thiết
cần được quan tâm, góp phần giúp cho các doanh nghiệp phát huy được vai trò của
mình, phát triển và nâng cao năng lực sản xuất cạnh tranh trong nền kinh tế.
Từ những thực tế trên, tác giả nhận thấy cần nhận thức tầm quan trọng của
quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng DNVVN một cách có hệ thống, tìm hiểu
đánh giá thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng DNVVN tại Ngân hàng
TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội trong thời gian qua và đưa ra
các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro cho vay phù hợp, cùng với kinh nghiệm làm
việc thực tế, tác giả đã chọn đề tài “Quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách
hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) - Chi nhánh Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
2.1. Tình hình nghiên cứu
Quản trị rủi ro trong cho vay nói chung đã được chú trọng và phát triển từ rất lâu
trên toàn hệ thống các ngân hàng thương mại. Quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng
DNVVN cũng không phải là một ngoại lệ và cũng đã có một số nghiên cứu của các tác
giả tại các NHTM khác nhau. Đây là một đề tài không mới, tuy vậy vẫn nhận được
nhiều sự quan tâm và được nhiều người nghiên cứu ở các góc độ khác nhau. Dưới đây
là một số nội dung của các công trình nghiên cứu có thể kể đến như:
Nguyễn Tất Lê Ngân (2016), “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý rủi ro tín dụng (RRTD) tại Ngân hàng Công thương Việt Nam”. Luận văn
đã hệ thống hóa lý thuyết về quản trị RRTD trong hoạt động ngân hàng và những yêu
cầu mới đối với ngân hàng Công thương Việt Nam trong tình hình hội nhập kinh tế
quốc tế. Phân tích, đánh giá đúng thực trạng hoạt động tín dụng và quản lý RRTD của
ngân hàng Công thương Việt Nam, những kết quả đạt được và những yếu kém,

3
tìm ra nguyên nhân và rút ra bài học kinh nghiệm. Bên cạnh đó, bài viết cũng đề ra
các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị RRTD tại Ngân hàng
Công thương Việt Nam, bảo đảm an toàn và phát triển bền vững của hoạt động tín
dụng của ngân hàng trong tình hình hội nhập kinh tế quốc tế. Nhưng luận văn trên
lại chưa đưa ra biện pháp giúp hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng cũng như hệ
thống công nghệ thông tin. Đây chính là điểm hạn chế của bài viết này;
Phạm Thị Thúy Hằng (2018), “Quản lý RRTD tại ngân hàng Đầu tư và
phát triển Việt Nam”. Luận văn văn đã phân tích được thực trạng hoạt động tín
dụng, nguyên nhân dẫn đến RRTD và các phương pháp quản lý RRTD tại ngân
hàng. Trên cơ sở đó đưa ra một số biện pháp nhằm quản lý RRTD tại ngân hàng.
Tuy nhiên, trong quá trình phân tích thực trạng chất lượng quản lý RRTD, tác giả
chỉ phân tích được chất lượng tín dụng theo vùng kinh tế, theo quy mô, theo ngành
kinh tế mà không phân tích tỷ trọng nợ xấu so với dư nợ cho vay của ngân hàng.
Đối với các khoản nợ xấu, ngân hàng thực hiện việc phân loại nợ, đánh giá khả
năng trả nợ của khách hàng trên cơ sở hàng tháng để phục vụ cho công tác quản lý
chất lượng và RRTD. Đối với các khoản vay bằng nguồn tài trợ, ủy thác của bên thứ
ba và các khoản cho vay bằng nguồn vốn góp đồng tài trợ của tổ chức tín dụng khác
thì ngân hàng không phải trích lập dự phòng rủi ro nhưng phải phân loại nợ nhằm
đánh giá đúng tình hình tài chính, khả năng trả nợ của khách hàng phục vụ cho công
tác quản lý RRTD. Đây chính là khoảng trống của đề tài trên;
Bùi Ngọc Quỳnh (2013), “Quản trị RRTD theo Basel II tại Ngân hàng
Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam”. Luận văn đã hệ thống hóa
những nội dung chủ yếu của hiệp ước Basel nói chung, quản trị RRTD theo Basel II
nói riêng. Đánh giá sự cần thiết của việc ứng dụng quản trị RRTD 6 theo Basel II tại
các NHTM và tình hình thực tế tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn
Việt Nam. Đồng thời, tác giả cũng đề xuất các giải pháp thúc đẩy quản trị RRTD
theo Basel II tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thông Việt Nam. Tuy
nhiên, tác giả chỉ đưa ra các giải pháp về chiến lược, chính sách, công nghệ, thông
tin, nhân lực mà không đưa ra giải pháp cụ thể hoàn thiện quy trình tín dụng tại
Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam;

4
Hà Quốc Tuấn (2017), “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng”.
Tác giả đã phân tích cụ thể những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát rủi ro trong
cho vay KHDN, nội dung tiêu chí kiểm soát rủi ro trong cho vay KHDN đầy đủ, rõ
ràng. Tuy vậy, phần phân tích các chỉ tiêu đánh giá công tác kiểm soát rủi ro tín
dụng vẫn chưa đa dạng, phần thực trạng kiểm sóat rủi ro tín dụng trong cho vay
KHDN chỉ trình bày theo dạng liệt kê nhưng chưa đi sâu phân tích rõ những biện
pháp cụ thể mà chi nhánh đã áp dụng.
2.2. Khoảng trống nghiên cứu
Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu trước đây đã hệ thống hóa, đánh giá, phân
tích khá đầy đủ các vấn đề liên quan đến hoạt động kiểm soát, quản trị rủi ro trong
cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp tại một số ngân hàng thương mại. Tuy
nhiên việc nghiên cứu chưa mang tính thực tiễn một cách rộng rãi để có thể áp dụng
phù hợp với thực trạng kinh doanh tại Eximbank – Chi nhánh Hà Nội.
Các nghiên cứu về quản trị rủi ro cho vay hầu hết chỉ đưa ra các giải pháp là
“ngăn ngừa” rủi ro, “hạn chế” rủi ro tín dụng, “quản trị” rủi ro tín dụng hay “kiểm
soát” rủi ro tín dụng chứ không đi vào “quản trị” rủi ro, tức là coi rủi ro như là một
vấn đề mà ngân hàng phải “chấp nhận” hay nói cách khác coi rủi ro là vấn đề luôn
xảy ra trong hoạt động tín dụng của ngân hàng, rủi ro luôn song hành và phụ thuộc
vào “khẩu vị” rủi ro của mỗi ngân hàng.
Các đề tài chủ yếu xây dựng các giải pháp hạn chế hay ngăn ngừa rủi ro cho các
ngân hàng thương mại Việt Nam, tuy nhiên hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam
rất đa dạng về hình thức sở hữu, trình độ phát triển, nhân lực, năng lực tài chính, công
nghệ và hơn hết đó là cách hiểu cũng như “khẩu vị” chấp nhận rủi ro đối với mỗi ngân
hàng là khác nhau. Do vậy, sẽ không có mô hình quản trị rủi ro chung cho tất cả các
ngân hàng thương mại hay các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong cho vay đúng
và phù hợp cho tất cả các ngân hàng thương mại. Tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập
khẩu Việt Nam (Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội, tỷ trọng dư nợ của Khách hàng
DNVVN là tương đối lớn, tuy nhiên hiện tại tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu của nhóm khách
hàng này đang có xu hướng tăng lên trong thời gian gần đây, rủi ro trong cho vay đối
với nhóm KHDN này chưa được kiểm soát ở mức tốt nhất, dẫn đến giảm hiệu

5
quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh, việc tìm ra các giải pháp hoàn thiện quản
trị rủi ro tại chi nhánh là vấn đề cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn.
Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu nội dung quản trị rủi ro trong cho vay đối với
KHDN vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) –
Chi nhánh Hà Nội. Trên cơ sở khoảng trống của những nghiên cứu đã nêu trên và
kế thừa những cơ sở lý luận đúng đắn về quản trị rủi ro trong cho vay KHDN vừa
và nhỏ tại NHTM của các luận văn đi trước, nghiên cứu các tạp chí có liên quan, thu
thập và tổng hợp các dữ liệu, luận văn đi từ việc phân tích chung về thực trạng hoạt
động kinh doanh của Chi nhánh, đánh giá thực trạng rủi ro trong cho vay KHDN và
quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN tại Chi nhánh. Từ đó phân
tích rút ra kết luận về những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế,
đồng thời đưa ra những khuyến nghị trong thực tiễn để hoàn thiện quản trị rủi ro
trong cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập
khẩu Việt Nam (Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới.
3. Mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận, thực trạng quản trị rủi ro
trong cho vay đối với khách hàng DNVVN. Trên cơ sở đó luận văn đưa ra các giải
pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN tại
Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội
3.2. Câu hỏi nghiên cứu:
- Tiêu chí dùng để đo lường rủi ro cho vay khách hàng DNVVN của một ngân
hàng thương mại? Nội dung và các công cụ quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng
DNVVN là gì?
- Thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN tại
Eximbank – Chi nhánh Hà Nội ra sao?
- Những giải pháp nào cần thực hiện để tăng cường quản trị rủi ro trong cho
vay KHDN vừa và nhỏ tại Eximbank – Chi nhánh Hà Nội?

6
3.3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn có những nhiệm vụ nghiên
cứu sau:
- Làm rõ các vấn đề lý luận về quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách
hàng DNVVN tại NHTM;
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách
hàng DNVVN tại Eximbank – Chi nhánh Hà Nội;
- Đánh giá những kết quả đạt được, cũng như những hạn chế trong quản trị rủi
ro cho vay KHDN vừa và nhỏ, đồng thời chỉ ra các nguyên nhân dẫn đến những hạn
chế còn tồn tại;
- Đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro trong cho vay KHDN
vừa và nhỏ tại Eximbank – Chi nhánh Hà Nội
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng về quản
trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN tại các NHTM
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Về mặt không gian: luận văn được tiến hành nghiên cứu tại Ngân hàng TMCP
Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội.
Về mặt thời gian: đề tài này được thực hiện với bộ dữ liệu và thông tin thu
thập được trong khoảng thời gian từ 2018-2022.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, luận văn này sử dụng các phương pháp sau
đây:
- Phương pháp hệ thống hóa: phương pháp này được sử dụng để hệ thống hóa
những vấn đề lý thuyết về quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng DNVVN
tại NHTM
- Phương pháp so sánh: So sánh số liệu để đánh giá sự biến động giá trị của
các chỉ tiêu qua các năm, tìm ra nguyên nhân biến động và các giải pháp phù hợp.
- Phương pháp thu thập thông tin: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo
thường niên, các báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh... qua các năm của Eximbank
– Chi nhánh Hà Nội. Luận văn cũng sử dụng các phương pháp thống kê, mô tả, xử lý

7
số liệu để phân tích, đánh giá những thành tựu và kết quả đạt được, chỉ ra những tồn
tại, hạn chế và tìm hiểu các nguyên nhân của những tồn tại trên, từ đó đưa ra các
biện pháp nhằm tăng cường năng lực quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng
DNVVN của Eximbank – Chi nhánh Hà Nội
Ngoài ra luận văn còn sử dụng hệ thống các bảng biểu, hình vẽ để phân tích và
minh chứng, đánh giá.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục các chữ viết tắt, danh mục
bảng, hình vẽ, biểu đồ, tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách
hàng DNVVN của Ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro trong cho vay đối với khách hàng
DNVVN tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội
giai đoạn 2018-2022
Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong cho vay đối với
khách hàng DNVVN tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam
(Eximbank) – Chi nhánh Hà Nội

8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY
ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DNVVN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong cho vay của ngân hàng thương mại
1.1.1 Khái niệm DNVVN
Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn
định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực
hiện ổn định các hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp đóng vai trò xương sống
trong sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Mỗi nền kinh tế đều tồn tại các loại
hình, quy mô doanh nghiệp khác nhau. Nếu xét theo quy mô thì doanh nghiệp được
phân chia thành hai loại: Doanh nghiệp có quy mô lớn và DNVVN. Ở mỗi nền kinh
tế khác nhau thì căn cứ xác định DNVVN cũng khác nhau.
Theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/QH14 ban hành ngày
12/06/2017, DNVVN bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh
nghiệp vừa, có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 200
người và đáp ứng một trong hai tiêu chí sau đây:
a) Tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng;
b) Tổng doanh thu của năm trước liền kề không quá 300 tỷ đồng.
Căn cứ nghị định số 39/2018/NĐ-CP ban hành ngày 11/03/2018 quy định chi
tiết một số điều của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiêu chí xác định
DNVVN như sau:

9
Bảng 1.1 Tiêu chí xác định DNVVN
Lĩnh vực Doanh nghiệp
Doanh nghiệp nhỏ Doanh nghiệp vừa
hoạt động siêu nhỏ
Số lao động tham gia Số lao động tham gia
Số lao động tham gia
BHXH bình quân năm:
Nông nghiệp, BHXH bình quân BHXH bình quân năm:
từ >100 – 200 người
lâm nghiệp,năm: ≤ 10 người từ >10 – 100 người
Tổng doanh thu của
thủy sản,Tổng doanh thu của Tổng doanh thu của
năm: từ >50 – 200 tỷ
công nghiệp,năm: ≤ 3 tỷ đồng hoặc năm: từ >3 – 50 tỷ đồng
đồng hoặc tổng nguồn
xây dựng tổng nguồn vốn: ≤ 3 hoặc tổng nguồn vốn:
vốn: từ >20 – 100 tỷ
tỷ đồng từ >3 – 20 tỷ đồng.
đồng.
Số lao động tham gia Số lao động tham gia
Số lao động tham gia
BHXH bình quân năm:
BHXH bình quân BHXH bình quân năm:
từ >50 – 100 người
năm: ≤ 10 người từ >10 – 50 người
Thương mại, Tổng doanh thu của
Tổng doanh thu của Tổng doanh thu của
dịch vụ
năm: ≤ 10 tỷ đồng năm: từ >10 – 100 tỷ
năm: từ >100 – 300 tỷ
đồng hoặc tổng nguồn
hoặc tổng nguồn vốn: đồng hoặc tổng nguồn
vốn: từ >50 – 100 tỷ
≤ 3 tỷ đồng vốn: từ >3 – 50 tỷ đồng.
đồng.
(Nguồn: Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ban hành ngày 11/03/2018)
1.1.2 Đặc điểm doanh nghiệp vừa và nhỏ
Ngoài những đặc trưng vốn có của một doanh nghiệp hoạt động trong nền
kinh tế, DNVVN còn có những đặc điểm riêng biệt xuất phát từ tính chất hoạt động
như sau:
- Thứ nhất, DNVVN có quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh và tiềm lực tài
chính nhỏ.
Với lượng vốn đầu tư giới hạn và số lượng lao động tối đa là 200 người thì quy
mô của DN là tương đối nhỏ. Điều này mang lại một số lợi thế cho DNVVN như khả
năng dễ thành lập, dễ gia nhập thị trường, khả năng thu hồi vốn nhanh. Những lợi thế

10
này đã tạo điều kiện cho các DNVVN phát triển trong nhiều ngành nghề, trên nhiều
địa bàn, lấp vào các khoảng trống mà các DN lớn để lại. Tuy nhiên, do quy mô vốn
nhỏ nên DNVVN bị hạn chế trong khả năng tiến hành đầu tư vào mặt bằng, nhà
xưởng, máy móc thiết bị và nguyên vật liệu sản xuất. Hơn nữa, quy mô nhỏ và vấn
đề minh bạch thông tin hạn chế cũng khiến cho các DN gặp khó khăn trong việc
tiếp cận với các nhà đầu tư để huy động vốn. Vì vậy, các DNVVN phụ thuộc nhiều
vào nguồn vốn phi chính thức, chiếm dụng từ đối tác và lợi nhuận giữ lại.
- Thứ hai, loại hình doanh nghiệp và ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh phong phú.
DNVVN hoạt động dưới nhiều loại hình như hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác,
DN tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn (CT TNHH), công ty cổ phần (CTCP)…
trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau. Nhờ quy mô vừa và nhỏ, có khả năng
tận dụng nguồn lao động và nguyên vật liệu tại địa phương, dễ dàng đáp ứng được
những thay đổi trong nhu cầu của thị trường nên DNVVN phát triển nhanh chóng,
là nhân tố đóng góp vào việc ổn định đời sống xã hội, thúc đẩy tăng trưởng phát
triển kinh tế. Về số lượng, DNVVN hiện đang chiếm khoảng 30% trong số các DN
có vốn đầu tư nước ngoài, chiếm khoảng 65% trong số các hợp tác xã và liên hợp
tác xã, khoảng 95% trong số các CT TNHH, và đặc biệt chiếm tỷ lệ 99% trong số
các DN tư nhân, 65% trong số các DN Nhà nước. Điều đáng lưu ý là gần 100% DN
đang hoạt động ở khu vực nông thôn là các DNVVN.
- Thứ ba, chiến lược sản xuất kinh doanh, trình độ khoa học kỹ thuật và năng
lực cạnh tranh hạn chế.
Nhiều DNVVN thiếu một chiến lược kinh doanh rõ ràng, phù hợp với sứ
mệnh, mục tiêu của DN; đa phần chỉ xây dựng các kế hoạch sản xuất kinh doanh
mang tính tạm thời, ngắn hạn, đáp ứng nhu cầu biến động của thị trường. Do đó,
DNVVN thường có xu hướng đi chệch ra khỏi sứ mệnh và mục tiêu đề ra ban đầu,
thiếu sự điều chỉnh kịp thời và hợp lý.
Trong thời đại khoa học kỹ thuật thay đổi nhanh chóng, đầu tư vào dây chuyền
công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, tiết kiệm chi phí trở thành điều
kiện cốt lõi giúp các DN đẩy mạnh năng lực cạnh tranh. Đối với DNVVN, do quy mô
vốn bị hạn chế nên việc đầu tư nâng cấp, đổi mới các máy móc thiết bị, quy trình sản
xuất không diễn ra thường xuyên, liên tục dẫn tới tình trạng lạc hậu về công nghệ, chi

11
phí sản xuất cao, thiếu kinh nghiệm và trình độ trong việc nắm bắt thông tin thị
trường cũng như marketing sản phẩm, dịch vụ.
- Thứ tư, hoạt động của DNVVN phụ thuộc vào biến động của môi trường
xung quanh.
Quy mô vốn thấp, hoạt động sản xuất kinh doanh mang nặng tính thời vụ,
thiếu chiến lược kinh doanh dài hạn, nguồn cung vốn ít ỏi dẫn đến mức độ đa dạng
hóa hoạt động kinh doanh và tính ổn định của DNVVN tương đối thấp. Chính vì
vậy, những thay đổi trong môi trường kinh tế vĩ mô và môi trường kinh doanh tại
địa phương thường có những ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của DNVVN. Tuy
nhiên, DNVVN cũng có lợi thế với quy mô hoạt động của mình khi dễ dàng chuyển
hướng kinh doanh sản xuất, tăng giảm nhân công, thậm chí di chuyển địa điểm sản
xuất dễ dàng hơn các DN lớn.
- Thứ năm, bộ máy điều hành đơn giản, gọn nhẹ, có tính linh hoạt cao nhưng
năng lực quản trị còn hạn chế.
Với số lượng lao động không nhiều, cơ cấu tổ chức sản xuất cũng như bộ máy
quản lý trong các DNVVN tương đối nhỏ gọn, không có quá nhiều các bộ phận trung
gian. Điều này làm tăng hiệu quả hoạt động của DN; các quyết định, các chỉ thị, thông
báo... đến với người lao động một cách nhanh chóng, giúp tiết kiệm chi phí quản lý. Áp
dụng mô hình quản lý trực tiếp nên việc ra quyết định thường không gây mất thời gian
và hết sức nhạy bén với những thay đổi trong môi trường kinh doanh.
Tuy nhiên, việc đưa ra các quyết định mà thiếu phân tích tình hình thị trường,
thiếu đánh giá các nguồn lực tự có… thường dẫn tới rủi ro cho DN nếu quyết định
đó không chuẩn xác. Đây là hạn chế xuất phát từ thực tế rằng: một số ít bộ phận
lãnh đạo của các DNVVN không được đào tạo qua các trường lớp chính quy, thiếu
những kiến thức cơ bản về tài chính, luật pháp, quản trị kinh doanh…
1.2 Cho vay khách hàng DNVVN của ngân hàng thương mại
1.2.1 Khái niệm cho vay DNVVN
Theo luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 ngày 16/06/2010 do Quốc Hội
ban hành, Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết
giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời
gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.

12
Như vậy, cho vay DNVVN là hình thức cho vay mà đối tượng khách hàng là
DNVVN
Bất kỳ sự chuyển giao quyền sử dụng tạm thời có hoàn trả về vốn đều phản
ánh quan hệ tín dụng; mối quan hệ tín dụng này được thể hiện dưới các hình thức
như: cho vay, chiết khấu, bảo lãnh và cho thuê tài chính. Trong thực tế, cho vay (tín
dụng bằng tiền) là hoạt động tín dụng quan trọng nhất và chiếm tỷ trọng lớn nhất tại
các ngân hàng thương mại. Chính vì vậy, thuật ngữ tín dụng và cho vay thường
được thay thế và đan xen nhau.
1.2.2 Đặc trưng trong cho vay đối với DNVVN
DNVVN đối với nền kinh tế Việt Nam là vô cùng quan trọng, Chính phủ
nhận thức được điều này nên đã đưa ra những chính sách nhằm khuyến khích và tạo
điều kiện tốt nhất cho DNVVN phát triển. Không những chính phủ mà các NHTM
cũng xác định DNVVN là khách hàng tiềm năng với nhu cầu vay vốn cao để sản
xuất kinh doanh nên các hoạt động cho vay đối với DNVVN cũng được ngân hàng
khai thác và đưa vào dịch vụ kinh doanh của Ngân hàng. Hoạt động cho vay đối với
DNVVN của NHTM có những đặc trưng sau:
- Về quy mô, chi phí thẩm định
Về quy mô: Đối với các DNVVN, quy mô các khoản vay thường không lớn,
thường phụ thuộc vào chu kỳ sản xuất kinh doanh của DN, quy mô của các dự án đầu
tư hay quy mô các hợp đồng đã ký kết. Các DNVVN vay vốn với nhiều mục đích nhằm
phục vụ tốt nhất cho quá trình kinh doanh. Trong đó DNVVN đi vay để bổ sung vốn
lưu động tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của DN trong ngắn hạn, vay để thực
hiện các dự án đầu tư trong trung dài hạn… thường là các mục đích chính.
Về chi phí thẩm định: Chi phí thẩm định đối với DNVVN được đánh giá là
cao do khoản vay nhỏ nhưng vẫn phải thực hiện đầy đủ các bước trong quy trình tín
dụng. Ngoài ra, do quy mô khoản vay đối với DNVVN nhỏ, số lượng khoản vay
nhiều dẫn đến chi phí xét duyệt, theo dõi khoản vay tính trên một đơn vị tiền vay
lớn. Điều này đòi hỏi phải có một phương pháp thẩm định phù hợp nhằm đạt hiệu
quả cao.

13
- Về mức độ rủi ro
DNVVN với đặc điểm quy mô khoản vay nhỏ giúp phân tán rủi ro cho ngân
hàng, đây là điểm khác biệt rất lớn so với cho vay doanh nghiệp lớn. Tuy nhiên, do
những đặc thù của DNVVN đã nêu ở phần trên: Hoạt động không theo một quy luật
hay một chiến lược định sẵn nào; khó khăn về nguồn lực tài chính; thiếu nguồn lực
tăng trưởng trong đó có năng lực quản trị yếu, thông tin về doanh nghiệp trên thị
trường có thể không có sẵn/ ít có dẫn đến mức độ rủi ro trong cho vay DNVVN
cao. Vì vậy, các ngân hàng thường có quy định riêng phù hợp với cho vay DNVVN
như ban hành quy trình cho vay riêng đối với DNVVN, các DNVVN khi vay ngân
hàng thường phải có tài sản thế chấp, đây chính là nguồn thu nợ thứ hai của ngân
hàng làm giảm thiểu rủi ro mất vốn.
- Về khả năng sinh lời
Ngân hàng có nhiều cơ hội kinh doanh thu lợi nhuận từ hoạt động cho vay
DNVVN. Về lãi suất, ngân hàng thường áp dụng mức lãi suất cao cho DNVVN.
Ngoài ra, các giao dịch phát sinh đối với một DNVVN thường không nhiều và
mang tính chu kỳ, ít biến động. Chính vì những lý do trên, một cán bộ tín dụng
ngân hàng có thể quản lý một số lượng khá lớn DNVVN.
- Về mục đích vay vốn
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng vốn vay mà có thời gian vay vốn phù hợp,
tuy nhiên, nhìn chung các DNVVN thường vay vốn để đáp ứng nhu cầu sản xuất
kinh doanh trong ngắn hạn nhiều hơn là cho vay trung dài hạn, tức là thời gian vay
chủ yếu là dưới 1 năm bởi chu kỳ kinh doanh của các DNVVN thường là ngắn hạn
và nhu cầu vay vốn của các DNVVN đa số là để đáp ứng cho nhu cầu vốn lưu
động, chi trả cho các hoạt động ngắn hạn như mua nguyên liệu sản xuất, trả lương
công nhân viên, vay theo hạn mức tín dụng đáp ứng các giao dịch mua bán với nhà
cung ứng và khách hàng, các dự án đầu tư trong ngắn hạn.
Bên cạnh các đặc trưng ở trên, để ngân hàng ra quyết định cho DN vay vốn cũng
như quyết định quy mô khoản vốn được vay, tài sản đảm bảo là điều kiện thiết yếu.
Theo lý thuyết thì tài sản đảm bảo luôn phải có giá trị lớn hơn giá trị của khoản vay
nhưng một thực trạng phổ biến của các DNVVN ở Việt Nam đó là không có, không đủ
tài sản đảm bảo cho việc vay vốn, hoặc nếu có thì không đáp ứng đầy đủ quy định về
tài sản đảm bảo cho vay theo yêu cầu của ngân hàng. Quy mô khoản vốn

14
cho vay theo tài sản đảm bảo còn phụ thuộc vào quy định của từng ngân hàng. Vì vậy,
thực trạng hiện nay là các ngân hàng vì mục tiêu lợi nhuận đã cho khách hàng vay vốn
kể cả khi tài sản đảm bảo thiếu hoặc không đủ tiêu chuẩn để xét cho vay. Điều này đã
làm cho rủi ro cho vay tăng cao, gây nên việc mất uy tín và khả năng thanh khoản của
ngân hàng, dẫn đến nguy hại trong hoạt động kinh doanh ngân hàng.
1.2.3 Nguyên tắc cho vay DNVVN
Cho vay nói chung và cho vay DNVVN nói riêng là một trong những nguồn
mang lại lợi nhuận cao cho ngân hàng bên cạnh các hoạt động kinh doanh sinh lời
khác. Nhằm đảm bảo tính an toàn và khả năng sinh lời, hoạt động cho vay đối với
DNVVN của NHTM phải tuân thủ những nguyên tắc sau:
Nguyên tắc 1: Sử dụng vốn vay đúng mục đích theo thỏa thuận trong hợp
đồng cho vay
DNVVN phải cam kết sử dụng nguồn vốn vay ngân hàng đúng mục đích đã
thỏa thuận trong hợp đồng vay vốn, sử dụng hiệu quả và không trái pháp luật. Các cán
bộ tín dụng (CBTD) của ngân hàng sau khi cho DNVVN vay vốn, nhiệm vụ tiếp theo
chính là theo dõi, giám sát hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp để chắc chắn doanh
nghiệp đó vay vốn và sử dụng vốn đúng mục đích đã đưa ra trong hợp đồng vay.
Nguyên tắc này là vô cùng quan trong vì một khi doanh nghiệp sử dụng sai mục đích số
tiền vay sẽ có thể dẫn đến rủi ro cho doanh nghiệp cũng như ngân hàng. Doanh nghiệp
có thể mất khả năng trả nợ, còn ngân hàng có thể đứng trước nguy cơ không thể thu hồi
được toàn bộ số nợ gốc và lãi dẫn đến rủi ro tín dụng tăng cao. Trong trường hợp khách
hàng sử dụng vốn vay sai mục đích, ngân hàng phải áp dụng các biện pháp chế tài thích
hợp nhằm ngăn ngừa rủi ro có thể xảy ra cho ngân hàng.
Nguyên tắc 2: Hoàn trả nợ gốc và lãi đúng hạn đã thỏa thuận
DNVVN khi đi vay vốn ngân hàng phải cam kết hoàn trả được gốc và lãi đầy đủ
và đúng hạn cho ngân hàng. Kinh doanh ngân hàng chính là kinh doanh niềm tin.
Khách hàng có khoản tiền nhàn rỗi gửi vào ngân hàng nhằm mục đích sinh lời. Ngân
hàng vay tiền của họ để cho những người cần vay. Ngân hàng cũng là người đi vay.
Ngân hàng phải chịu trách nhiệm hoàn trả vốn và lãi cho người gửi tiền hay chính là
chủ nợ của ngân hàng khi đến hạn. Vì vây, DNVVN cũng phải trả gốc và lãi đúng hạn
và đầy đủ để ngân hàng có vốn xoay vòng, nhờ thế hoạt động của ngân hàng mới được
duy trì. Nếu các khoản cho vay không được hoàn trả đúng hạn thì nhất định sẽ

15
ảnh hưởng đến hoạt động cũng như uy tín của ngân hàng. Ngoài ra, trong quá trình
thực hiện nghiệp vụ cho vay, ngân hàng phải bù đắp được các chi phí như: trả lãi
tiền gửi, in ấn, trả lương nhân viên, nộp thuế, trích lập các quỹ. Do đó, ngân hàng
phải thu thêm các khoản chênh lệch ngoài so vốn gốc cho vay, đó chính là lãi vay.
Hoạt động cho vay tại ngân hàng phải đảm bảo thực hiện và duy trì đúng các
nguyên tắc trên thì mới đảm bảo ngân hàng hoạt động có hiệu quả và sinh lời.
1.2.4 Các hình thức cho vay DNVVN
Ngân hàng cung cấp rất nhiều loại tín dụng cho nhiều đối tượng KH với
những mục đích sử dụng khác nhau. Trong phạm vi luận văn này, tác giả chỉ phân
loại cho vay DNVVN theo một số tiêu chí sau:
1.2.4.1 Căn cứ vào thời hạn cho vay
Phân chia theo thời gian có ý nghĩa quan trọng với ngân hàng vì liên quan
mật thiết đến tính an toàn và sinh lợi của hoạt động tín dụng cũng như khả năng
hoàn trả của khách hàng. Dựa vào căn cứ này, có thể phân chia cho vay đối với
DNVVN thành các loại như sau:
Cho vay ngắn hạn: Là các khoản cho vay có thời hạn đến 12 tháng. Cho vay
ngắn hạn đối với DNVVN thường bao gồm hai loại sau:
- Cho vay từng lần (cho vay theo món): áp dụng đối với khách hàng có quan
hệ không thường xuyên, có nguồn thu không ổn định và một số khách hàng có nhu
cầu vay theo món khác như vay bù đắp thiếu hụt tài chính tạm thời, vay bắc cầu…
Mức trả nợ và kỳ hạn trả nợ có thể được xác định dựa trên cơ sở từng chu kỳ sản
xuất kinh doanh, hoặc khả năng thu tiền tại thời điểm gần nhất của khách hàng.
- Cho vay theo hạn mức tín dụng: áp dụng đối với các khách hàng có sản xuất
kinh doanh ổn định, có hiệu quả và có quan hệ vay thường xuyên, tín nhiệm với ngân
hàng và có nhu cầu vay vốn theo hạn mức. Việc xác định thời hạn cho vay, kỳ hạn trả
nợ, mức trả nợ phải căn cứ vào chu kỳ sản xuất kinh doanh, vòng quay vốn lưu động,
dòng tiền của doanh nghiệp để xác định thời hạn cho vay, kỳ hạn trả nợ phù hợp. Đối
với cho vay thường xuyên thì mức trả nợ được xác định dựa vào mức độ luân chuyển,
chu kỳ sản xuất, và do ngân hàng và khách hàng thoả thuận với nhau.
Cho vay trung dài hạn: Là hình thức cho vay có thời hạn từ 12 tháng trở lên.
Trong đó các khoản cho vay có thời hạn từ trên 12 tháng đến 60 tháng là cho vay
trung hạn, thời hạn từ 60 tháng trở lên là cho vay dài hạn. Cụ thể:

16
+ Cho vay trung hạn đối với DNVVN: Từ trên 12 tháng đến 60 tháng tài trợ
cho các tài sản cố định như phương tiện vận tải, máy móc thiết bị thi công...
+ Cho vay dài hạn đối với DNVVN: Từ trên 60 tháng trở lên tài trợ cho các
công trình xây dựng đầu tư cơ sở hạ tầng như nhà, sân bay, cầu đường, cấp nước đô
thị, các dự án khác... có giá trị lớn, thường có thời gian sử dụng lâu.
1.2.4.2 Căn cứ vào đặc điểm luân chuyển vốn của DNVVN
- Cho vay vốn lưu động: Là hình thức cho vay để tài trợ cho tài sản lưu động
của DNVVN như chi phí nguyên vật liệu phục vụ sản xuất kinh doanh, chi phí nhân
công, chi phí thuê thiết bị máy móc, chi phí sửa chữa thiết bị,…
- Cho vay vốn cố định: Là hình thức cho vay để tài trợ cho tài sản cố định
của DNVVN như phương tiện vận tải, máy móc thiết bị, văn phòng, trụ sở...
1.2.4.3 Căn cứ vào hình thức bảo đảm tiền vay
- Cho vay không có bảo đảm (cho vay tín chấp): Là loại hình cho vay mà
ngân hàng cho vay chủ yếu dựa vào uy tín của khách hàng, không đòi hỏi phải có tài
sản bảo đảm.
- Cho vay có bảo đảm: Là loại hình cho vay mà ngân hàng đòi hỏi người vay
phải có tài sản cầm cố, thế chấp hoặc bảo lãnh của bên thứ ba hoặc bảo đảm bằng
tài sản hình thành từ vốn vay.
1.3 Rủi ro trong cho vay
DNVVN 1.3.1 Khái niệm rủi ro
Rủi ro là sự không chắc chắn. Tuy nhiên, không phải bất cứ sự không chắc
chắn nào cũng là rủi ro. Sự không chắc chắn có thể ước đoán được xác suất xảy ra
mới được gọi là rủi ro còn sự không chắc chắn không thể ước đoán được xác suất
xảy ra gọi là sự bất trắc. Theo quan điểm hiện đại thì rủi ro có thể là những khó
khăn, bất lợi, cũng có thể là những điều kiện thuận lợi, cơ hội. Có thể điểm qua một
số định nghĩa về rủi ro như sau:
“Rủi ro là sự không chắc chắn có thể đo lường được” (Frank H. Knight,
1921); “Rủi ro là sự không chắc chắn về tổn thất” (Allan Willet, 1954);
“Mức độ không chắc chắn liên quan tới một vài sự kiện” (Peter Rose, 2001).
Nhìn chung, các quan điểm đều cho rằng rủi ro là những bất trắc, diễn ra bất
ngờ, ngoài ý muốn của chủ thể. Từ những quan điểm và phân tích ở trên, có thể đưa
ra một định nghĩa về rủi ro như sau: “Rủi ro là một tình huống của thế giới khách

17
quan trong đó tồn tại khả năng xảy ra một sự sai lệch bất lợi so với kết quả được
dự tính hay mong chờ”.
1.3.2 Khái niệm rủi ro trong cho vay DNVVN
Chủ thể của hoạt động tín dụng là Ngân hàng và Khách hàng. Nếu quan hệ
tín dụng giữa ngân hàng và khách hàng không được đảm bảo thực hiện theo hợp
đồng thì rủi ro tín dụng xuất hiện. Tương tự, đối với hoạt động cho vay của ngân
hàng thì đó chính là rủi ro trong cho vay. Cũng như định nghĩa về hoạt động cho
vay, có rất nhiều cách hiểu về khái niệm rủi ro cho vay của NHTM.
Theo quan niệm của ủy ban Basel thì “Rủi ro tín dụng được định nghĩa một
cách đơn giản là khả năng bên vay hoặc đối tác của ngân hàng không thực hiện các
nghĩa vụ theo các điều khoản đã thỏa thuận”. RRTD có phạm vi khá rộng, không
chỉ trong quan hệ tín dụng giữa ngân hàng với khách hàng mà trong cả các hoạt
động khác như đầu tư, phái sinh mà ngân hàng thực hiện.
Theo QĐ 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước, rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là khả
năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng
không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết.
Rủi ro trong hoạt động cho vay cũng là một phần của rủi ro tín dụng, nên có
thể định nghĩa rủi ro cho vay trong hoạt động ngân hàng như sau:
Rủi ro cho vay là rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay của ngân hàng, thể
hiện qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho ngân
hàng. Hay có thể nói rõ hơn: Rủi ro cho vay là khả năng xảy ra những tổn thất mà
ngân hàng phải chịu do khách hàng vay không thực hiện nghĩa vụ đã cam kết, chậm
trả hoặc không trả cả gốc và lãi khi đến hạn.
DNVVN cũng là một đối tượng khách hàng đi vay của các NHTM. Vì vậy,
rủi ro trong cho vay của NHTM nói chung cũng chính là rủi ro cho vay đối với các
DNVVN.

18
1.3.3 Phân loại rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN
1.3.3.1 Phân loại theo nguồn gốc phát sinh
Sơ đồ 1.1 Phân loại rủi ro tín dụng theo nguồn gốc phát sinh
(Nguồn: Chrinko R.S Guill, 2000, “A framework for assessing credit risk in deposi-
tory institution”)
* Rủi ro giao dịch: là một hình thức của RRTD phát sinh từ những hạn chế
trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao
dịch có ba loại chính:
 Rủi ro lựa chọn: là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích
tín dụng khi ngân hàng lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết
định cho vay
 Rủi ro bảo đảm: phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm như các điều khoản
trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản bảo đảm, chủ thể bảo đảm, cách thức đảm
bảo và mức cho vay trên giá trị tài sản bảo đảm.
 Rủi ro nghiệp vụ: là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt
động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng tín dụng và việc xử lý
các khoản nợ xấu.
* Rủi ro danh mục: là hình thức của RRTD phát sinh từ những hạn chế trong
quản lý danh mục cho vay của ngân hàng. Rủi ro danh mục được chia làm hai loại:
 Rủi ro nội tại: Xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm mang tính riêng biệt
bên trong quá trình hoạt động hoặc sử dụng vốn của các chủ thể đi vay tùy theo
ngành hoặc lĩnh vực kinh tế
 Rủi ro tập trung: là trường hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều
đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng
một ngành, lĩnh vực kinh tế; hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định, hoặc cùng
một loại hình cho vay có rủi ro cao.

19
1.3.3.2 Phân loại theo tính chất của rủi ro
Rủi ro khách quan: là rủi ro do các nguyên nhân khách quan gây ra như
thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, hỏa hoạn, người vay bị chết, mất tích… dẫn đến
thất thoát vốn vay mặc dù ngân hàng cho vay và người đi vay đã thực hiện đầy đủ
các quy định về quản lý và sử dụng khoản vay.

Rủi ro chủ quan: Là rủi ro thuộc về lỗi ngân hàng hoặc bên đi vay vì vô
tình hay cố ý gây ra dẫn đến thất thoát vốn vay. Đối với rủi ro chủ quan nếu có
những biện pháp hợp lý có thể khắc phục hoặc hạn chế được loại rủi ro này.

1.3.3.3 Phân loại theo cơ cấu rủi ro:

Theo phân loại này rủi ro tín dụng được chia thành:

Rủi ro theo khoản cho vay ngắn hạn: là rủi ro của các khoản vay dưới 12
tháng có mục đích phục vụ nhu cầu bổ sung vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh

Rủi ro theo khoản cho vay trung hạn và dài hạn: là rủi ro của các khoản vay
trên 12 tháng, với mục đích mua sắm tài sản cố định hay đầu tư vào các dự án,…

1.3.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động cho vay khách hàng DNVVN

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động cho vay nói chung và
cho vay DNVVN nói riêng, chúng ta có thể phân chia ở những nhóm nguyên nhân
chủ yếu sau:

1.3.4.1 Nguyên nhân khách quan

* Những nguyên nhân bất khả kháng

Những nguyên nhân bất khả kháng tác động đến khách hàng vay vốn làm cho
họ bị suy giảm hoặc mất khả năng thanh toán cho ngân hàng, như: Thiên tai, chiến
tranh, hoặc những thay đổi về chính sách vĩ mô (chính sách xuất nhập khẩu, thuế
quan..) nằm ngoài tầm kiểm soát của khách hàng và ngân hàng.

* Nguyên nhân đến từ phía DNVVN

Trình độ yếu kém của DNVVN trong dự đoán các vấn đề kinh doanh, yếu kém
trong quản lý, chủ định lừa đảo cán bộ ngân hàng, chây ỳ... là nguyên nhân gây ra rủi ro
trong hoạt động cho vay. Họ sẵn sàng mạo hiểm với kỳ vọng thu được lợi nhuận cao,
để đạt được mục đích của mình, họ sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn ứng phó với ngân hàng,
như cung cấp thông tin sai sự thật, mua chuộc... Nhiều DNVVN vay vốn không tính
toán kỹ lưỡng những bất trắc có thể xảy ra, không có khả năng thích ứng và khắc phục
những khó khăn trong kinh doanh. Trường hợp còn lại là DNVVN kinh doanh

20
có lãi nhưng vẫn không trả nợ đúng hạn, họ chây ỳ với hy vọng có thể được xoá nợ,
sử dụng vốn vay càng lâu càng tốt. Bên cạnh đó, nhiều DN sản xuất kinh doanh
thiếu sự linh hoạt, không cải tiến quy trình công nghệ, không nghiên cứu nâng cao
chất lượng sản phẩm dẫn tới sản phẩm sản xuất ra thiếu sự cạnh tranh, bị ứ đọng tồn
kho khiến cho doanh nghiệp không có khả năng thu hồi vốn cho ngân hàng.
1.3.4.2 Nguyên nhân chủ quan
Ngoài những nguyên nhân thuộc về khách quan được nêu ở trên, những
nguyên nhân chủ quan thuộc về ngân hàng được Uỷ ban Basel thống kê cho thấy,
rủi ro trong hoạt động cho vay thường xảy ra ở 2 lĩnh vực chủ yếu:
- Mức độ tập trung vào một hoặc một nhóm khách hàng, ngành nghề/lĩnh vực;
- Các vấn đề về quy trình cấp cho vay.
 Mức độ tập trung có thể coi là nguyên nhân quan trọng nhất trong vấn đề
rủi ro trong hoạt động cho vay.

Rủi ro tập trung cho vay tồn tại khi mức độ rủi ro trong hoạt động cho vay
của một nội dung trong danh mục cho vay trở nên tương đối lớn so với mức vốn
hoặc tài sản của Ngân hàng. Rủi ro tập trung cho vay có thể được phân thành 2 loại:
Rủi ro tập trung cho vay thông thường và rủi ro tập trung cho vay do các yếu tố rủi
ro chung hay có liên hệ với nhau. Rủi ro tập trung cho vay thông thường xảy ra khi
cho vay được tập trung quá nhiều vào một khách hàng, nhóm khách hàng, hoặc
ngành/lĩnh vực. Trong khi đó, rủi ro tập trung cho vay do sự liên hệ qua lại của các
yếu tố rủi ro lại liên quan nhiều đến các yếu tố đặc thù, mà chỉ có thể phát hiện
thông qua phân tích. Ví dụ cho loại rủi ro này là cuộc khủng hoảng tài chính ở Châu
Á năm 1997. Trong cuộc khủng hoảng này, sự liên hệ rủi ro thị trường và rủi ro
trong hoạt động cho vay, cũng như giữa rủi ro này với rủi ro thanh khoản, đã tạo ra
các khoản lỗ/mất vốn rộng khắp (hiệu ứng domino).

 Các vấn đề trong quy trình cấp cho vay cũng là một nguyên nhân gây ra rủi
ro trong hoạt động cho vay, trong đó chủ yếu liên quan đến quá trình thẩm định và
theo dõi cho vay.

Rất nhiều ngân hàng thấy rằng rất khó thực hiện một quá trình đánh giá cho vay
kỹ càng bởi áp lực cạnh tranh trong Ngân hàng ngày càng tăng. Do áp lực này mà nhiều
Ngân hàng có xu hướng dựa vào một số chỉ tiêu đơn giản để cấp cho vay. Bên cạnh đó,
việc không có hệ thống kiểm định và đánh giá các kỹ thuật cho vay mới

21
cũng đã gây ra nhiều rủi ro. Chính vì thế, một trong những nguyên tắc theo thông lệ
tốt nhất của lĩnh vực Ngân hàng là phải áp dụng một số bước bắt buộc đối với các
sản phẩm cho vay mới.
Các nguyên nhân khác liên quan đến quy trình cho vay gồm: thiếu đánh giá
lại chất lượng cho vay; không theo dõi, giám sát thường xuyên khách hàng hoặc tài
sản bảo đảm; áp dụng lãi suất không dựa trên rủi ro; không tính đến chu kỳ kinh
doanh của nền kinh tế, chu kỳ sống của sản phẩm hàng hoá, nhất là đối với các ngân
hàng có mức độ tập trung cao vào lĩnh vực bất động sản. Đây là sự yếu kém trong
quản lý danh mục cho vay; không dự kiến phương án trong trường hợp xấu nhất,
làm cho Ngân hàng không có sự chuẩn bị kỹ càng để đối phó với rủi ro.
1.4 Quản trị rủi ro trong cho vay khách hàng DNVVN của Ngân hàng thương mại
1.4.1 Khái niệm quản trị rủi ro trong cho vay DNVVN
1.4.1.1 Quản trị rủi ro trong kinh doanh NHTM
Quản trị rủi ro là hoạt động trung tâm của ngân hàng, là quá trình ngăn ngừa
tiềm năng xuất hiện một kết quả không mong đợi của các biến cố sẽ xảy ra trong tương
lai. Hay nói cách khác, quản trị rủi ro là quá trình nhận dạng, đo lường, kiểm soát và tài
trợ những nguy cơ rủi ro về tài sản và thu nhập từ các hoạt động sản xuất kinh doanh -
dịch vụ của một tổ chức. Trên quan điểm quản lý toàn bộ ngân hàng, rủi ro tín dụng mà
cụ thể hơn là rủi ro cho vay là không thể tránh khỏi, là khách quan, có thể đề phòng,
hạn chế chứ không thể loại trừ. Do đó, quản trị rủi ro không có nghĩa là né tránh rủi ro
mà là đối diện với rủi ro để lựa chọn rủi ro nào sẽ lưu giữ và rủi ro nào phải chuyển
giao. Mục tiêu của quản trị rủi ro là: tối thiểu hóa hậu quả của tổn thất, loại trừ tổn thất
từ các rủi ro bất ngờ, tối thiểu hóa tổn thất có thể xuất hiện.
Bên cạnh đó, quản trị rủi ro của NHTM có thể hiểu là quá trình tác động có
tổ chức, có hướng đích của các nhà quản trị ngân hàng lên các đối tượng quản trị và
khách thể kinh doanh nhằm mục tiêu phòng ngừa, hạn chế và giảm thiểu rủi ro trong
kinh doanh từ đó nâng cao mức độ an toàn, khả năng sinh lời và đạt được các mục
tiêu tăng trưởng trong ngắn hạn và dài hạn của mỗi Ngân hàng thương mại.
Từ những vấn đề ở trên, chúng ta cũng có thể thấy quản trị rủi ro chính là trung
tâm quản trị và điều hành của NHTM, trong khi rủi ro trong hoạt động cho vay là rủi ro
thường gây thiệt hại lớn nhất cho ngân hàng, dễ dẫn đến rủi ro phá sản một ngân

22
hàng, thì cũng có thể nói quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay là trung tâm của
mọi hoạt động quản trị rủi ro.
1.4.1.2 Quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN
Quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN là quá trình xây dựng và
thực thi các chiến lược, chính sách quản lý và kinh doanh cho vay nhằm tối đa hoá
lợi nhuận trong phạm vi mức rủi ro có thể chấp nhận (Huỳnh Minh Triết, 2010).
Kiểm soát rủi ro trong hoạt động cho vay ở mức có thể chấp nhận là việc
NHTM tăng cường các biện pháp phòng ngừa, hạn chế và giảm thấp nợ quá hạn, nợ
xấu trong kinh doanh cho vay, nhằm tăng doanh thu cho vay, giảm thấp chi phí bù
đắp rủi ro, đạt được hiệu quả trong kinh doanh cho vay cả trong ngắn hạn và dài
hạn. Kiểm soát quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay là một bộ phận quan trọng
trong cách tiếp cận rủi ro tổng thể và đóng một trong những vai trò quyết định cho
sự thành công của ngân hàng trong dài hạn.
Khái niệm quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay có thể được đề cập ở các
góc độ khác nhau, nhưng bản chất là giống nhau và đứng trên góc độ của quản trị
học, chúng ta có thể diễn giải khái niệm quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay là
quá trình các ngân hàng tiến hành hoạch định, tổ chức triển khai thực hiện và giám
sát kiểm tra toàn bộ hoạt động cho vay, nhằm tối đa hoá lợi nhuận của ngân hàng
với mức rủi ro có thể chấp nhận.
Như vậy, quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay DNVVN là một trong
những nội dung quản trị của NHTM đối với DNVVN bao gồm: Nhận diện và đánh
giá mức độ rủi ro, thực thi các biện pháp hạn chế khả năng xảy ra rủi ro và giảm
thiểu tổn thất khi rủi ro cho vay xảy ra.
1.4.2 Những nội dung cơ bản của quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ của NHTM
Trên thực tế, quá trình quản lý rủi ro trong cho vay có 4 khâu: nhận diện; đo
lường; giám sát và kiểm soát; dự phòng rủi ro. Điều quan trọng quá trình quản lý rủi
ro trong hoạt động cho vay muốn đạt hiệu quả thì phải bảo đảm rằng các công đoạn
như nhận diện phát hiện kịp thời rủi ro, xác định được rủi ro đang tồn tại, phân tích
và định lượng nó để từ đó có công cụ cũng như biện pháp ứng phó. Quản lý rủi ro
trong hoạt động cho vay hiệu quả không có nghĩa là rủi ro không xảy ra mà

23
là rủi ro có thể xảy ra nhưng xảy ra trong mức độ dự đoán trước và ngân hàng đã
chuẩn bị đủ nguồn lực để bù đắp các rủi ro có thể xảy ra đó.
1.4.2.1 Nhận diện rủi ro
Nhận diện rủi ro tín dụng là quá trình xác định liên tục và có hệ thống trong
hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Bao gồm: theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi
trường hoạt động tín dụng và toàn bộ hoạt động tín dụng của ngân hàng.
Mục đích: thống kê tất cả các rủi ro, không chỉ những loại rủi ro đã và đang xảy
ra, mà còn dự báo được những dạng rủi ro mới có thể xuất hiện đối với ngân hàng, trên
cơ sở đó đề xuất các giải pháp đo lường, kiểm soát và tài trợ rủi ro tín dụng phù hợp.
Các dấu hiệu để nhận diện rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng
thương mại xuất phát từ phía khách hàng và chính từ phía Ngân hàng như sau:
Phát sinh từ phía khách hàng

Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với Ngân hàng


Trì hoãn hoặc gây trở ngại đối với Ngân hàng trong quá trình kiểm tra theo
định kỳ hoặc đột xuất về tình hình sử dụng vốn vay, tình hình hoạt động sản xuất
kinh doanh, tài chính của khách hàng.

Có dấu hiệu không thực hiện đầy đủ các quy định, vi phạm phát luật trong
quá trình quan hệ tín dụng.

Chậm hoặc trì hoãn các báo cáo tài chính theo yêu cầu của Ngân hàng mà
không có sự giải thích minh bạch, thuyết phục.

Đề nghị gia hạn, điều chỉnh các khoản nợ nhiều lần không rõ lí do.

Sự sụt giảm bất thường số dư tài khoản tiền gửi mở tại Ngân hàng, xuất
hiện thời điểm bất thường mà không giải thích được.

Chậm thanh toán các khoản lãi khi đến hạn thanh toán.

Xuất hiện nợ quá hạn do khách hàng không có khả năng hoàn trả v́những lí
do: tiêu thụ hàng chậm, thu hồi công nợ chậm,…

Mức độ vay thường xuyên gia tăng, vượt quá nhu cầu dự kiến.

Tài sản đảm bảo không đủ tiêu chuẩn, giá trị tài sản đảm bảo giảm sút so
định giá cho vay, có các dấu hiệu cho người khác thuê, bán hoặc trao đổi,…

Dấu hiệu cho thấy khách hàng trông chờ vào các nguồn thu nhập bất thường
khác không phải từ sản xuất kinh doanh của khách hàng.

24
Chấp nhận nguồn sử dụng lãi suất cao với mọi điều kiện.

Nhóm các dấu hiệu liên quan đến phương pháp quản lý, tình hình tài
chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng


 Có sự chênh lệch lớn giữa doanh thu thực tế so với mức dự kiến khi khách
hàng đề nghị cấp tín dụng.

 Xuất hiện ngày càng nhiều các khoản chi phí bất hợp
lý. Thay đổi thường xuyên tổ chức hoặc ban điều hành.

 Phát hiện ra quá trình khảo sát, thẩm định dự án sai dẫn đến đầu tư không
có hiệu quả.

 Khó khăn khi tăng sản phẩm dịch vụ mới.

 Do áp lực nội bộ tung sản phẩm ra thị trường quá sớm hoặc đặt các hạn
mức về thời gian sinh lời.

 Đối với khách hàng là tư nhân cá thể, có dấu hiệu của bệnh kéo dài hoặc chết.

Phát sinh từ phía Ngân hàng

Chính sách tín dụng không hợp lý

Sự đánh giá và phân loại không chính xác về mức độ rủi ro của khách hàng.
Đánh giá quá cao năng lực tài chính của khách hàng so thực tế, đánh giá khách hàng
thông qua thông tin do khách hàng cung cấp mà không điều tra xem xét thông tin từ
các nguồn khác,…

Cấp tín dụng dựa trên các cam kết không chắc chắn và thiếu tính đảm bảo
của khách hàng.

Tốc độ tăng trưởng tín dụng quá nhanh, vượt quá khả năng và năng lực
kiểm soát cũng như nguồn vốn của ngân hàng.

Soạn thảo các điều kiện tín dụng ràng buộc trong hợp đồng tín dụng mập
mờ, không rõ ràng.

Hồ sơ tín dụng không đầy đủ thiếu sự hoàn chỉnh,…

Khuynh hướng cạnh tranh thái quá: giảm thấp lãi suất cho vay.
1.4.2.2 Đo lường và đánh giá rủi ro
Đo lường và đánh giá rủi ro tín dụng nói chung và rủi ro trong cho vay nói
riêng thông qua các mô hình lượng hóa để biết được mức độ, xác suất xảy ra rủi ro,
mức độ tổn thất và xem xét khả năng chấp nhận rủi ro của ngân hàng. Thông thường

25
để đo lường rủi ro cho vay, các Ngân hàng thường sử dụng phương pháp định tính
và định lượng. Cụ thể:

Mô hình định tính thông dụng: Mô hình 6C

Phân tích, đánh giá về người đi vay thông qua nghiên cứu chi tiết mô hình 6C
của người xin vay là Character (tư cách), Capacity (năng lực), Cash (thu nhập),
Collateral (bảo đảm), Conditions (điều kiện), Controls (kiểm soát). Tất cả các tiêu
chí này phải được đánh giá tốt thì khoản vay mới được xem là khả thi.
Tư cách người vay (Character): CBTD phải chắc rằng người đi vay có mục
đích vay rõ ràng và có thiện chí khi đến hạn trả nợ, ngoài ra phải xem xét mục đích
xin vay có phù hợp với chính sách tín dụng hiện hành của ngân hàng hay không.
Thậm chí cho dù mục đích xin vay tốt thì CBTD còn phải xem xét xem người đi vay
có thái độ trách nhiệm trong việc sử dụng vốn vay hay không, có trả lời các câu hỏi
một cách trung thực, có thiện chí và nỗ lực hết sức để hoàn trả nợ của người vay gọi
chung là tư cách người vay.

Năng lực của người vay (Capacity): CBTD phải chắc chắn rằng người vay
có đủ năng lực hành vi và năng lực pháp lý để ký kết hợp đồng tín dụng. Tương tự
cán bộ tín dụng phải chắc chắn rằng người đại diện cho công ty ký kết hợp đồng tín
dụng phải là người ủy quyền hợp pháp của công ty. Trường hợp nếu công ty có đối
tác kinh doanh, thì CBTD phải biết thỏa thuận đối tác kinh doanh để xác định xem
ai là người có được ủy quyền ký kết hợp đồng tín dụng cho công ty. Một hợp đồng
tín dụng được ký kết bởi người không được ủy quyền sẽ không thu hồi được nợ,
tiềm ẩn rủi ro cho ngân hàng.

Thu nhập của người vay (Cash): Người vay có ba khả năng để tạo ra tiền là:
Tiền từ doanh thu bán hàng hay thu nhập, bán thanh lý tài sản, tiền từ phát hành
chứng khoán nợ hay chứng khoán vốn. Bất cứ nguồn thu nào từ ba khả năng này
đều có thể sử dụng để trả nợ vay cho ngân hàng. Tuy nhiên ngân hàng ưu tiên hơn
cả là khả năng thứ nhất và coi đây là nguồn thu đầu tiên và căn bản để trả nợ ngân
hàng do việc bán thanh lý tài sản có thể làm cho năng lực người vay trở nên yếu
hơn, khiến cho ngân hàng là chủ nợ ít được bảo đảm.

Bảo đảm tiền vay (Collateral): Khi đánh giá khía cạnh bảo đảm tiền vay, cán bộ
tín dụng phải hỏi người vay có sở hữu một giá trị nào hay tài sản có chất lượng để hỗ trợ
cho khoản vay. CBTD phải đặc biệt chú ý đến những yếu tố nhạy cảm như: tuổi thọ, điều

26
kiện, mức độ chuyên dụng của tài sản người vay. Khía cạnh công nghệ còn phải đặc
biệt chú ý, bởi vì nếu tài sản của người vay có công nghệ lạc hậu thì giá trị giảm rất
nhiều và khó tìm được người mua trong trường hợp người vay không trả được nợ.
Các điều kiện (Conditions): CBTD là nhà phân tích tín dụng cần phải biết
xu hướng hiện hành về công việc kinh doanh và ngành nghề của người vay, khi điều
kiện kinh tế thay đổi sẽ có ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động kinh doanh của
khách hàng. Hầu hết các ngân hàng đều duy trì các dữ liệu thông tin cần quan tâm.

Kiểm soát (Controls): Tập trung vào những vấn đề như: Các thay đổi trong luật
pháp và quy chế có ảnh hưởng xấu đến người vay hay không? Người đi vay có đáp ứng
tiêu chuẩn của ngân hàng và nhà quản lý về chất lượng tín dụng hay không?

Các chỉ tiêu 6C đã giúp cán bộ tín dụng và phân tích trong việc trả lời một
câu hỏi tổng quát: người vay có đủ tư cách? Khi câu hỏi này trả lời thì câu hỏi tiếp
theo sẽ là hợp đồng tín dụng được kí kết đúng đắn và hợp lệ, đáp ứng được yêu cầu
của người vay của ngân hàng.

Mô hình định lượng

Mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ (credit rating):
Mô hình này được xây dựng trên cơ sở các bảng chấm điểm: các chỉ tiêu tài
chính và chỉ tiêu phi tài chính của khách hàng nhằm lượng hóa các rủi ro mà ngân
hàng có khả năng phải đối mặt. Trong phạm vi bài viết, tác giả đề cập đến mô hình
xếp hạng phổ biến trên thế giới là xếp hạng của Standard & Poor’s.
Standard & Poor's là một trong ba cơ quan xếp hạng tín dụng lớn và uy tín
nhất thế giới. S&P đánh giá người vay từ mức AAA cho tới D, các mức ở giữa có từ
AA và CCC (ví dụ BBB+, BBB và BBB-). Trong đó, các doanh nghiệp được xếp
hạng từ BBB đến AAA nằm trong vùng an toàn chưa có nguy cơ phá sản và trái
phiếu công ty có thể đầu tư. Đối với các doanh nghiệp được xếp hạng từ B đến
BBB- nằm trong vùng cảnh báo, có thể có nguy cơ phá sản và trái phiếu có độ rủi ro
cao. Còn lại là các doanh nghiệp được xếp hạng từ D đến B- nằm trong vùng cảnh
báo, nguy cơ phá sản cao và trái phiếu không nên đầu tư.
Mô hình điểm số Z: Được hình thành để cho điểm tín dụng đối với các công ty
sản xuất của Mỹ và hiện nay có rất nhiều các ngân hàng áp dụng. Đại lượng Z là thước
đo tổng hợp để phân loại rủi ro tín dụng đối với người vay phụ thuộc vào trị số

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI

Similar to QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM (EXIMBANK) – CHI NHÁNH HÀ NỘI