Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí giáo dục với đề tài: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai 50000323

1. i
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
KHUẤT HỮU ANH TUYẾN
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP PHẬT HỌC
TỈNH ĐỒNG NAI
Chuyên ngành: Quản lí Giáo dục
Mã số: 60140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. PHAN MINH TIẾN
Thừa Thiên Huế, năm 2018

2. ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép
sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Họ tên tác giả
Khuất Hữu Anh Tuyến

3. iii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS.Phan Minh
Tiến và quý thầy, cô trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Huế đã luôn tận tình giảng
dạy, hƣớng dẫn tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn khoa Tâm lí-Giáo dục, phòng Đào tạo Sau đại học,
trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Huế, trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai và
các cơ quan, đơn vị đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Xin cảm ơn gia đình, các anh chị em đồng nghiệp đã luôn động viên, hỗ trợ
tôi trong suốt thời gian qua.
Khuất Hữu Anh Tuyến

4. 1
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ...............................................................................................................i
Lời cam đoan...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC...................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ......................................................................6
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................7
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI......................................................................................7
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU...............................................................................8
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU .............................................9
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ..............................................................................9
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU...............................................................................9
6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................9
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU..................................................................................9
8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN...................................................................................9
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP.....................................................11
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề..............................................................11
1.1.1. Ở nƣớc ngoài ......................................................................................11
1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................13
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................14
1.2.1. Hoạt động và hoạt động dạy học.........................................................14
1.2.2. Quản lý ...............................................................................................16
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học .................................................................18
1.2.4. Quản lý nhà trƣờng.............................................................................20
1.3. Hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp..................................21
1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động dạy học...................................................21
1.3.2. Chƣơng trình, kế hoạch dạy học .........................................................22
1.3.3. Giáo trình, phƣơng pháp, hình thức tổ chức và quản lý đào tạo .........23

5. 2
1.4. Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp.....................24
1.4.1. Vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trƣởng đối với việc quản lý hoạt
động dạy học ....................................................................................................24
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp25
1.5. Những đặc trƣng của trƣờng trung cấp Phật học trong hệ thống giáo dục
chuyên nghiệp và các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học.............32
1.5.1. Đặc trƣng của trƣờng trung cấp Phật học trong hệ thống các trƣờng
trung cấp chuyên nghiệp...................................................................................32
1.5.2. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng
trung cấp Phật học ............................................................................................34
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1............................................................................................36
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG CẤP PHẬT HỌC TỈNH ĐỒNG NAI .............................37
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế, xã hội, giáo dục tỉnh Đồng Nai....................37
2.1.1. Về tình hình kinh tế, xã hội tỉnh Đồng Nai.........................................37
2.1.2. Về tình hình giáo dục - đào tạo tỉnh Đồng Nai ...................................38
2.2. Khái quát về trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai...............................40
2.2.1. Về quá trình hình thành, phát triển .....................................................40
2.2.2. Về quy mô, số lƣợng tăng, ni sinh ......................................................40
2.2.3. Về chất lƣợng các mặt giáo dục..........................................................41
2.2.4. Về đội ngũ giáo viên...........................................................................41
2.2.5. Về đội ngũ cán bộ quản lý ..................................................................42
2.2.6. Về tài chính, cơ sở vật chất, trang - thiết bị dạy học...........................42
2.3. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng.........................................................43
2.3.1. Mục đích khảo sát...............................................................................43
2.3.2. Đối tƣợng khảo sát..............................................................................43
2.3.3. Nội dung khảo sát...............................................................................43
2.3.4. Phƣơng pháp khảo sát.........................................................................43
2.3.5. Phƣơng pháp đánh giá kết quả khảo sát..............................................44
2.4. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai ...44
2.4.1. Về việc thực hiện mục tiêu dạy học....................................................44

6. 3
2.4.2. Về tính vừa sức và việc thực hiện nội dung chƣơng trình dạy học .....44
2.4.3. Về phƣơng pháp và phƣơng tiện dạy học ...........................................48
2.4.4. Về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.................................................53
2.5. Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp Phật học
tỉnh Đồng Nai........................................................................................................54
2.5.1. Về quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ...................................55
2.5.2. Về quản lý hoạt động học tập của tăng, ni sinh ..................................56
2.5.3. Về quản lý việc kiểm tra, đánh giá tăng, ni sinh.................................58
2.5.4. Về quản lý các điều kiện hỗ trợ dạy - học...........................................61
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học của Trƣờng Trung
cấp Phật học tỉnh Đồng Nai ..................................................................................62
2.6.1. Ƣu điểm..............................................................................................62
2.6.2. Hạn chế...............................................................................................63
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế........................................................64
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2............................................................................................66
Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG CẤP PHẬT HỌC TỈNH ĐỒNG NAI .................................67
3.1. Nguyên tắc xác lập biện pháp........................................................................67
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính pháp lý ............................67
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp và khả thi......................................67
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ......................................................68
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .......................................................68
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả......................................................68
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Trƣờng Trung cấp Phật học
tỉnh Đồng Nai........................................................................................................69
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, tăng ni sinh và các
lực lƣợng trong nhà trƣờng về tầm quan trọng của hoạt động dạy học và chất
lƣợng dạy học ...................................................................................................69
3.2.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý nhà trƣờng đối với
hoạt động dạy học.............................................................................................72
3.2.3. Đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy của giáo viên ......................75

7. 4
3.2.4. Tăng cƣờng quản lý hoạt động học tập của tăng, ni sinh....................78
3.2.5. Tăng cƣờng quản lý công tác bồi dƣỡng nâng cao phẩm chất, năng lực
của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên...............................................................81
3.2.6. Xây dựng, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học...83
3.2.7. Xây dựng môi trƣờng dạy học, đổi mới cơ chế quản lý hoạt động dạy
học, thực hiện tốt công tác thi đua - khen thƣởng.............................................87
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ....................................................................89
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp 90
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3............................................................................................93
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................94
1. Kết luận.............................................................................................................94
2. Khuyến nghị......................................................................................................95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................98
PHỤ LỤC

8. 5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
CBQL : Cán bộ quản lý
CNTT : Công nghệ thông tin
CSVC : Cơ sở vật chất
GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo
GV : Giáo viên
BGH : Ban Giám hiệu
HĐDH : Hoạt động dạy học
HS : Học sinh
NXB : Nhà xuất bản
QLGD : Quản lý giáo dục
TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp
TCPH : Trung cấp Phật học
TNS : Tăng, ni sinh
XHCN : Xã hội chủ nghĩa

9. 6
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ
Trang
BẢNG
Bảng 2.1: Số lƣợng TNS Trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai từ năm 2014 đến 2017......40
Bảng 2.2: Xếp loại hạnh kiểm và học lực TNS Trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai từ
2014 - 2017 ...............................................................................................................41
Bảng 2.3: Chất lƣợng đội ngũ GV trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai từ năm 2014 đến nay....41
Bảng 2.4: Thống kê tình hình CSVC Trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai năm 2017.......43
Bảng 2.5: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về thực hiện mục tiêu dạy học............44
Bảng 2.6: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về việc thực hiện nội dung, chƣơng
trình dạy học..............................................................................................................45
Bảng 2.7: Kết quả đánh giá của TNS về việc thực hiện nội dung, chƣơng trình học47
Bảng 2.8: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về phƣơng pháp dạy học ....................48
Bảng 2.9: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về đổi mới phƣơng pháp, hình thức dạy học ....49
Bảng 2.10: Kết quả đánh giá của TNS về phƣơng pháp dạy học .............................50
Bảng 2.11: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về thực trạng sử dụng phƣơng tiện dạyhọc....52
Bảng 2.12: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về việc kiểmtra, đánh giá kết quả học tập ......53
Bảng 2.13: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về quản lý hoạt động giảng dạy........55
Bảng 2.14: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về quản lý hoạt động học tập của TNS....56
Bảng 2.15: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của TNS........................................................................................................58
Bảng 2.16: Kết quả đánh giá của TNS về việc kiểm tra, đánh giá các môn học ......59
Bảng 2.17: Kết quả đánh giá của CBQL, GV về quản lý các điều kiện hỗ trợ dạy- học........61
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết của các biện pháp.......90
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm đánh giá về tính khả thi của các biện pháp ...........91
Bảng 3.3: Đối sánh tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................92
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Cấu trúc quá trình dạy học.......................................................................20

10. 7
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Việt Nam đang thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc.
Đó là quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh,
xã hội, từ sử dụng lao động thủ công là chủ yếu sang sử dụng một cách phổ biến sức
lao động đƣợc đào tạo cùng với công nghệ, phƣơng tiện và phƣơng pháp tiên tiến,
hiện đại nhằm tạo ra năng suất lao động xã hội cao và tạo ra những biến đổi về chất
trong toàn bộ các hoạt động của đời sống xã hội (trƣớc hết là hoạt động sản xuất vật
chất). Đó là quá trình sử dụng năng lực, kinh nghiệm, trí tuệ, bản lĩnh của con ngƣời
để tạo ra và sử dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại kết hợp
với giá trị truyền thống của dân tộc để đổi mới mọi lĩnh vực của đời sống nhằm
hƣớng tới một xã hội văn minh, hiện đại.
Đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo là một trong những nội dung quan trọng
nhằm phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nói
riêng, sự cƣờng thịnh của đất nƣớc nói chung. Nhận thức rõ vấn đề này, Đảng và Nhà
nƣớc đã luôn coi trọng sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Đảng và Nhà nƣớc ta đã xem:
“Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Việc đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay
đang là mối quan tâm của các cấp, ngành, các nhà khoa học và toàn xã hội. Chọn khoa
học và giáo dục làm khâu đột phá cho phát triển; chọn giáo dục làm tiền đề, làm xƣơng
sống của phát triển bền vững là những xác định đúng đắn và khoa học. Bởi vì con
ngƣời vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển xã hội. Muốn phát triển xã hội,
phải chăm lo nhân tố con ngƣời về thể chất và tinh thần, nhất là về học vấn, nhận thức
về thế giới xung quanh để họ có thể góp phần xây dựng và cải tạo xã hội. Bác Hồ đã
từng nói: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, bởi nếu không có tri thức, hiểu biết về
xã hội, tự nhiên và chính bản thân mình, con ngƣời sẽ luôn lệ thuộc, bất lực trƣớc
những thế lực cản trở sự phát triển của đất nƣớc, của dân tộc. Văn kiện Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ XI đã chỉ rõ: “Đổi mới cơ bản, toàn diện nền giáo dục theo hƣớng
chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; đổi mới chƣơng trình, phƣơng pháp dạy và học;
đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo
dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lƣợng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo
đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành” [8]. Văn kiện Đại hội lần thứ XII
của Đảng tiếp tục khẳng định: “Xây dựng chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực cho đất

11. 8
nƣớc, cho từng ngành, từng lĩnh vực, với những giải pháp đồng bộ, trong đó tập trung
cho giải pháp đào tạo, đào tạo lại nguồn nhân lực trong nhà trƣờng cũng nhƣ trong quá
trình sản xuất kinh doanh, chú trọng nâng cao tính chuyên nghiệp và kỹ năng thực
hành. Phát triển hợp lý, hiệu quả các loại hình trƣờng ngoài công lập đối với giáo dục
nghề nghiệp và giáo dục đại học” [10].
Trƣờng Trung cấp Phật học (TCPH) tỉnh Đồng Nai thành lập từ năm 2007.
Sau 20 năm không ngừng nỗ lực và phấn đấu, Nhà trƣờng đã có nhiều bƣớc phát
triển đáng ghi nhận. Chất lƣợng giáo dục, đào tạo khá tốt, đáp ứng đƣợc nhu cầu
học tập của tăng, ni sinh (TNS) và sự kỳ vọng chung; số lƣợng, năng lực đội ngũ
giáo viên (GV) không ngừng đƣợc nâng cao; chƣơng trình đào tạo có nhiều đổi
mới; cơ sở vật chất (CSVC) ngày một khang trang, hiện đại... Tất cả đã góp phần
nâng cao uy tín của nhà trƣờng, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho Giáo hội Phật
giáo Việt Nam cũng nhƣ sự tin tƣởng của tín đồ và xã hội.
Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, công tác giáo dục - đào tạo của trƣờng TCPH
tỉnh Đồng Nai vẫn còn nhiều hạn chế: chất lƣợng giáo dục so với mặt bằng các trƣờng
TCPH toàn quốc còn thấp; cơ cấu đội ngũ GV chƣa đồng bộ, một số GV năng lực trình
độ còn hạn chế; công tác quản lý dạy học còn nhiều bất cập; CSVC tuy đã đƣợc đầu tƣ
nhƣng còn chậm và thiếu tính đồng bộ, chƣa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa ngày
càng cao... Từ thực trạng đó, việc nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học (HĐDH) nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục ở trƣờng TCPH
tỉnh Đồng Nai là rất quan trọng và vô cùng cần thiết.
Cho đến nay, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề quản lý dạy
học của trƣờng trung cấp chuyên nghiệp (TCCN). Tuy vậy, đối với trƣờng TCPH
tỉnh Đồng Nai vẫn chƣa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống và khoa
học về vấn đề này.
Xuất phát từ những lý do trên đây, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Biện
pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý
HĐDH ở trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý
HĐDH nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học của Nhà trƣờng.

12. 9
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh
Đồng Nai.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu xác lập và thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
một cách khoa học, hệ thống và khả thi thì sẽ góp phần đổi mới công tác quản lý,
nâng cao chất lƣợng dạy học ở Trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung
cấp chuyên nghiệp.
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở
Trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp
Phật học tỉnh Đồng Nai.
6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phƣơng pháp phân tích - tổng hợp; hệ thống hóa tài liệu...
nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp
chuyên nghiệp.
6.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phƣơng pháp điều tra, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, lấy ý
kiến chuyên gia... nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý
hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai.
6.3. Phƣơng pháp thống kê toán học
Nhằm xử lý kết quả nghiên cứu.
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học Trƣờng
Trung cấp Phật học tỉnh Đồng Nai.
8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
• Phần thứ nhất: Mở đầu

13. 10
• Phần thứ hai: Nội dung nghiên cứu, gồm 3 chƣơng
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên
nghiệp
Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung
cấp Phật học tỉnh Đồng Nai
Chƣơng 3: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trƣờng Trung cấp
Phật học tỉnh Đồng Nai
• Phần kết luận và khuyến nghị
• Danh mục và tài liệu tham khảo
• Phụ lục

14. 11
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở nước ngoài
Giáo dục là hoạt động đặc biệt, có vai trò và ý nghĩa hết sức to lớn đối với sự
phát triển của loài ngƣời nói chung. Thực tiễn đã chỉ ra rằng, giáo dục là động lực
hàng đầu đem lại cƣờng thịnh, bền vững cho mỗi quốc gia, cho từng dân tộc. Chính
vì thế, quan tâm, đầu tƣ và nghiên cứu về giáo dục là nhiệm vụ, yêu cầu có tính bắt
buộc, đặc biệt trong thời đại bùng nổ khoa học công nghệ nhƣ hiện nay.
Dạy học có vị trí đặc biệt quan trọng trong giáo dục, là hoạt động mà hiệu
quả của nó quyết định đến chất lƣợng và thậm chí là cả cơ cấu, sách lƣợc, mục tiêu,
biện pháp… của toàn hệ thống. Chính vì thế, ngay từ thuở bình minh văn minh nhân
loại, khi nghiên cứu về giáo dục, các bậc hiền triết - các nhà giáo dục đã chú ý đến
mục tiêu, nội dung và cả phƣơng pháp dạy học.
Khổng Tử (551-479 TCN) từng nhấn mạnh đến mục tiêu của giáo dục là đào
tạo những con ngƣời có tài, có đức, biết lập thân, có thể cống hiến cho xã hội: “chí ƣ
đạo, cứ ƣ đức, y ƣ nhân, du ƣ nghệ” (để tâm trí vào đạo, giữ gìn đức hạnh, nƣơng
theo điều nhân, vui với lục nghệ). Về nội dung giáo dục, Khổng Tử hƣớng đến dạy
đạo đức, mong muốn truyền dạy đƣợc hệ thống luân lý, nhân bản, đạo làm ngƣời.
Phƣơng châm giáo dục của Khổng Tử là trƣớc hết phải học lễ - cách làm ngƣời, cách
sống, sau mới học văn - các tri thức khác phục vụ cho công việc chính trị quốc gia.
Khổng Tử luôn chủ trƣơng dùng đức trị. “Làm chính trị (trị dân) mà dùng đức (để
cảm hóa dân) thì nhƣ sao Bắc Đẩu ở một nơi cố định mà các ngôi sao khác hƣớng về
cả (tức thiên hạ theo về)” [39, tr.119]. Về phƣơng pháp dạy học, Khổng Tử chủ yếu
truyền dạy bằng cách nêu gƣơng, thực hiện học đi đôi với hành, phát huy tính tích
cực của học trò, thƣờng xuyên thực hiện kiểm tra - ôn tập. Cùng với đó, ông còn rất
chú ý đến việc dạy sao phù hợp với từng đối tƣợng ngƣời học. Với Khổng Tử, hiệu
quả của việc dạy học không nằm ở khả năng thuộc lòng hay tài tầm chƣơng trích cú
mà ở khả năng vận dụng. Ông từng nhấn mạnh: “Đọc 300 thiên kinh thi, giao cho
việc chính trị mà làm không nên; sai đi xứ 4 phƣơng mà không biết ứng đối, nhƣ vậy
đọc nhiều để làm gì?” [39, tr.214]. Có thể nói, nhiều những tƣ tƣởng của Khổng tử

15. 12
trong giáo dục - dạy học vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày hôm nay.
Socrates (469 hoặc 470-399 TCN) là ngƣời đặc biệt chú trọng đến các phƣơng
pháp dạy học. Ông nổi tiếng với việc dạy học bằng cách đàm luận: thầy đặt câu hỏi,
trò tự tìm câu trả lời và từ đó tự tìm ra chân lý. Khi trò hỏi lại thầy, thầy chỉ định
hƣớng, khơi mở hoặc dùng một câu hỏi khác thay cho việc trả lời trực tiếp. Nói riêng
về cách đặt câu hỏi của Socrates thì đó thực sự vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật,
vừa rất cụ thể, gần gũi vừa có thể nâng tầm trở thành kinh điển, có tính chất giáo
khoa. Có thể chia hệ thống câu hỏi của Socrates đối với học trò thành các nhóm:
nhóm câu hỏi làm rõ khái niệm, nhóm câu hỏi điều tra các giả định, nhóm tìm hiểu lý
do, nguyên nhân và bằng chứng, nhóm hƣớng về quan điểm và lập trƣờng, nhóm hỏi
về ý nghĩa và hậu quả, nhóm câu hỏi nghi vấn những câu hỏi… Ngày nay, sau gần
2500 năm, việc “học thầy Socrates về cách đặt câu hỏi” vẫn là một trong những khẩu
hiệu, phƣơng châm đƣợc nhiều nhà giáo dục phƣơng Tây cổ xúy.
J.A.Komenski (1592-1670) cho rằng, trong dạy học, có 9 nguyên tắc cần
tuân thủ và thực hiện thật tốt. Thứ nhất, tôn trọng thời gian thích hợp; thứ hai,
chuẩn bị chất liệu trƣớc khi tạo hình thức; thứ ba, chọn chủ đề thích hợp, tác động
một cách thích hợp đến chủ thể để biến chủ thể trở nên thích hợp; thứ tƣ, đi từng
bƣớc theo một lộ trình hợp lý, có tính kế thừa giữa các nội dung học tập; thứ năm,
sự phát triển phải diễn ra từ bên trong; thứ sáu, đi từ phổ quát đến đặc thù; thứ
bảy, không nhảy vọt nhƣng bƣớc từng bƣớc vững chắc; thứ tám, không bỏ giữa
chừng; thứ chín, loại trừ các trở ngại và nguy hại. Từ những nguyên tắc kể trên,
Komenski đã vận dụng và đúc kết thành nhiều vấn đề lý luận rất sâu sắc, chặt chẽ
mà lý thú về việc lựa chọn nội dung, phƣơng pháp, cách thức tổ chức dạy học…
Đối với các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác-Lê nin, sự phát triển toàn diện của
con ngƣời làm mục đích chính của giáo dục - dạy học. Trong tƣ tƣởng của các ông
(C.Mác, P.Ăng-ghen), giáo dục không những là điều kiện cần thiết cho sự phát triển
của xã hội, mà quan trọng hơn, còn là tiền đề cho sự phát triển toàn diện các năng lực
của con ngƣời. Mục tiêu, đích đến của giáo dục là sự phát triển của chính bản thân
con ngƣời. C.Mác đã chỉ rõ, nền giáo dục sau này sẽ là nền giáo dục làm cho mỗi một
trẻ em, khi đến lứa tuổi nhất định, đều biết “kết hợp trí dục và thể dục với lao động
chân tay và do đó, kết hợp lao động chân tay với trí dục và thể dục”, “kết hợp lao
động sản xuất với trí dục và thể dục” và coi đó không phải chỉ là một phƣơng pháp để
làm tăng thêm nền sản xuất xã hội mà còn là một phƣơng pháp duy nhất để “sản xuất

16. 13
ra những con ngƣời phát triển toàn diện…” [26, tr.687-688]. Từ những nền tảng kể
trên, các nhà giáo dục theo chủ nghĩa Mác-Lê nin đã phát triển một nền giáo dục mới
hết sức tiến bộ, hƣớng tới việc xây dựng con ngƣời xã hội chủ nghĩa, đáp ứng quy
luật tất yếu sẽ tiến lên xã hội chủ nghĩa của lịch sử nhân loài.
1.1.2. Ở Việt Nam
Thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lê nin, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa giáo dục
phƣơng Đông và phát huy các giá trị tích cực của nền văn hóa truyền thống dân tộc,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những tƣ tƣởng là kim chỉ nam cho hệ thống giáo dục
cách mạng Việt Nam. Sinh thời, Bác luôn quan tâm việc mở mang dân trí, chăm lo
cho sự nghiệp giáo dục. Ngƣời đánh giá rất cao vai trò của giáo dục đối với sự hƣng
thịnh của đất nƣớc, với nhiệm vụ cực kỳ trọng đại là nâng cao dân đức, mở mang dân
trí, đào tạo nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài, là động lực của sự phát triển, đƣa nƣớc
nhà tiến tới giàu mạnh, dân chủ, văn minh, sánh vai với các cƣờng quốc năm châu.
Ngƣời chủ trƣơng cần xây dựng một nền giáo dục dân tộc, tiên tiến và hiện đại.
Ngƣời rất coi trọng vai trò của ngƣời thầy và cũng nhấn mạnh đến tài, đức của ngƣời
đứng lớp: “Giáo viên phải chú ý cả tài, cả đức, tài là văn hóa, chuyên môn, đức là
chính trị. Muốn cho học sinh có đức thì giáo viên phải có đức... Cho nên thầy giáo, cô
giáo phải gƣơng mẫu” [29, tr.492]. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, giáo dục là trách
nhiệm của toàn xã hội, toàn Đảng, toàn dân. Trong đó, Đảng phải lãnh đạo và trực
tiếp chăm lo cho sự nghiệp giáo dục- đào tạo. Ngƣời từng nhấn mạnh: “Ðảng cần
phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những ngƣời thừa
kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dƣỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [28, tr.498].
Các nhà nghiên cứu giáo dục Việt Nam cũng đã có nhiều công trình nghiên
cứu về các hoạt động giáo dục, dạy học.
Trong công trình Những vấn đề cơ bản của khoa học giáo dục, tác giả Trần
Kiểm đã đi sâu nghiên cứu những khái niệm, phƣơng pháp luận, cách tiếp cận khá
hiện đại về quản lý giáo dục, trong đó nhấn mạnh đến công tác quản lý nhà trƣờng
và quản lý dạy học.
Với Giáo dục học đại cương II, các tác giả Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Sinh
Huy, Hà Thị Đức đã trình bày khá cụ thể về những vấn đề cơ bản của lý luận dạy
học và lý luận giáo dục.
Ở công trình Quản lý nhà trường, tác giả Nguyễn Phúc Châu đã tập trung tìm

17. 14
hiểu về công tác quản lý các hoạt động trong trƣờng học nhƣ quản lý nhân sự, nội
dung - chƣơng trình dạy học, phƣơng pháp dạy học, CSVC…
Ngoài ra, còn có các công trình nghiên cứu của các tác giả Thái Duy Tuyên,
Phạm Minh Hạc, Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Hà Thế Ngữ, Nguyễn Thị
Mỹ Lộc… đã tập trung khá sâu vào vấn đề quản lý trƣờng học. Nhiều kết quả
nghiên cứu trong đó có giá trị, ý nghĩa phƣơng pháp luận và thực tiễn cao.
Các công trình nghiên cứu kể trên đã giải quyết đƣợc những vấn đề chung
nhất và thiết lập đƣợc một hệ thống cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục.
Thời gian gần đây, có một số luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục đã
nghiên cứu công tác quản lý HĐDH của hiệu trƣởng trƣờng tiểu học, trung học cơ
sở, trung học phổ thông. Năm 2014, Lê Văn Dũng đã bảo vệ thành công luận văn
thạc sỹ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường Trung cấp
Phật học Huế. Nhìn chung, các luận văn kể trên đã có những đóng góp nhất định
về việc hệ thống hóa cơ sở lý luận và xây dựng, đề xuất đƣợc nhiều biện pháp tăng
cƣờng hiệu quả công tác quản lý dạy học của các trƣờng. Đó đều là nguồn tài liệu
quan trọng để ngƣời viết tham khảo trong quá trình thực hiện luận văn này. Tuy
nhiên, theo hiểu biết của chúng tôi, đến nay vẫn chƣa có công trình nào nghiên
cứu về biện pháp quản lý dạy học ở trƣờng TCPH tỉnh Đồng Nai.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Hoạt động và hoạt động dạy học
1.2.1.1. Hoạt động
Hoạt động, theo quan điểm triết học, “là một phƣơng thức đặc thù của con
ngƣời trong quá trình quan hệ với thế giới, một quá trình qua đó con ngƣời tái sản
xuất và cải tạo một cách sáng tạo thế giới tự nhiên, do đó làm cho bản thân trở
thành chủ thể hoạt động và làm cho những hiện tƣợng của tự nhiên mà con ngƣời
đang nắm giữ trở thành khách thể của hoạt động của mình. Chính nhờ có hoạt động,
lao động mà con ngƣời mới có sự hình thành ban đầu, cũng nhƣ sự duy trì và phát
triển trong tiến trình lịch sử tất cả những đặc tính ngƣời” [37, tr.493].
Triết học Mác - Lê nin phân tích cụ thể hoạt động gồm có hoạt động lý luận
và hoạt động thực tiễn. Hoạt động thực tiễn là những hành vi, những tác động làm
biến đổi các sự vật, hiện tƣợng trong thế giới tự nhiên và xã hội. Hoạt động lý luận
là tạo ra các sản phẩm, các giá trị tinh thần xuất phát từ bên trong con ngƣời và có

18. 15
khả năng định hƣớng, tạo cơ sở cho hoạt động thực tiễn. Lý luận và thực tiễn, vì
vậy, có mối quan hệ khăn khít, biện chứng với nhau.
Ở góc độ Tâm lý học, hoạt động đƣợc xem là một trong những phƣơng thức
tồn tại của con ngƣời. Vì cuộc sống con ngƣời là một chuỗi các hoạt động liên tiếp,
đan xen, kế tục. Hoạt động là mối quan hệ, tác động qua lại giữa con ngƣời và thế
giới, tạo ra các sản phẩm, các giá trị và làm thay đổi cả con ngƣời lẫn thế giới.
Tóm lại, hoạt động là một phương thức đặc thù của con người, tác động đến
thế giới một cách có mục đích và ngược lại, trong quá trình ấy, thế giới cũng có
những ảnh hưởng to lớn, góp phần quan trọng tạo ra những đặc tính người cho
nhân loại chúng ta.
1.2.1.2. Hoạt động dạy học
Trong các hoạt động phổ biến của con ngƣời nhƣ hoạt động lao động, hoạt
động chính trị, hoạt động văn hóa… thì HĐDH có một vai trò rất quan trọng. Chính
nhờ hoạt động này mà tri thức, kinh nghiệm của nhân loài không những đƣợc lƣu
giữ, truyền đạt lại giữa các thế hệ mà còn đƣợc tiếp tục làm giàu, đƣợc phát huy và
vận dụng vào thực tiễn. Nói cách khác, xã hội không thể ngày càng tiến bộ, con
ngƣời không thể ngày càng phát triển nếu thiếu đi HĐDH.
HĐDH có sự phối hợp giữa hai chủ thể: hoạt động dạy của ngƣời dạy (ở
trƣờng là ngƣời thầy) và hoạt động học của ngƣời học (ở trƣờng là học trò). Hai
hoạt động này gắn bó mật thiết, không thể tách rời. Ở đó, ngƣời dạy có chức năng,
nhiệm vụ tổ chức, hƣớng dẫn và quản lý hoạt động dạy; ngƣời học có nhiệm vụ tiếp
thu, lĩnh hội hoặc khám phá, tìm hiểu trong việc học. Cụ thể hơn, hoạt động dạy của
ngƣời thầy là tổ chức, điều khiển tối ƣu hóa quá trình khám phá, lĩnh hội tri thức
của ngƣời học, nó thể hiện tập trung qua hai hoạt động: truyền đạt và điều khiển. Để
tổ chức hiệu quả HĐDH, ngƣời thầy cần đề ra mục tiêu, yêu cầu nhận thức phù hợp,
có kế hoạch dạy học đúng đắn và chuẩn bị bài lên lớp chu đáo, biết tổ chức việc dạy
bằng các phƣơng pháp khoa học, kiểm tra - đánh giá đƣợc thực chất HS nhằm tìm ra
những cách thức tác động, giảng dạy phù hợp nhất. Hoạt động học của HS phải
mang tính tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo. Ngƣời học vừa là khách thể vừa
là chủ thể, do đó chức năng cơ bản của ngƣời học là lĩnh hội tri thức, rèn luyện kỹ
năng và biết tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động học tập.
Hoạt động dạy và hoạt động học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động
qua lại và thúc đẩy lẫn nhau. Các nhà nghiên cứu khoa học giáo dục từng khẳng

19. 16
định: “Quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng của hai thành tố cơ bản trong
quá trình dạy học, hoạt động dạy và hoạt động học [30, tr.134].
“Quá trình dạy học là một quá trình dƣới sự lãnh đạo, tổ chức, điều khiển của
ngƣời GV, ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động
nhận thức, học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học” [30, tr.139].
Nhƣ vậy, HĐDH là hoạt động có tổ chức bao gồm việc dạy và việc học. Ở
đó, người dạy truyền đạt và điều khiển; người học lĩnh hội, rèn luyện và tự tổ chức,
tự điều khiển hoạt động học tập nhằm hướng tới những mục tiêu giáo dục cụ thể,
được chọn lọc và hệ thống hóa.
1.2.2. Quản lý
1.2.2.1. Khái niệm quản lý
Ở nƣớc ta hiện nay, có một số quan niệm về quản lý đáng chú ý nhƣ sau:
Theo Từ điển tiếng Việt thông dụng, quản lý là: “Tổ chức, điều khiển hoạt động
của một đơn vị, một cơ quan”, và “Trông coi, gìn giữ và theo dõi việc gì” [42, tr.616].
Tác giả Nguyễn Đức Lợi cho rằng: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hƣớng đích của chủ thể quản lý lên đối tƣợng và khách thể quản lý nhằm sử dụng
có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt đƣợc mục đích đã
đề ra” [25, tr.12].
Tác giả Bùi Minh Hiển quan niệm: Quản lý là sự tác động có tổ chức có
hƣớng đích của chủ thể quản lý tốt, đối tƣợng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hƣớng đích của chủ thể quản lý lên đối tƣợng và khách thể quản lý nhằm sử dụng
có hiệu quả các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt đƣợc mục tiêu đã đề
ra” [31, tr.51].
Tác giả Trần Kiểm nhấn mạnh: “Quản lý là những tác động của chủ thể quản
lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn
lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách
tối ƣu nhằm đạt đƣợc mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” [19, tr.8].
Các tác giả Vũ Dũng và Phùng Đình Mẫn cho rằng: “Quản lý là sự tác động
có định hƣớng, có mục đích, có kế hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể đến
khách thể của nó” [7, tr.43].
Ở nƣớc ngoài, một số nhà nghiên cứu cũng đƣa ra quan điểm, cách nhìn của
mình về khái niệm quản lý, đáng chú ý là:

20. 17
F.W.Taylor cho rằng, quản lý là biết đƣợc chính xác điều bạn muốn ngƣời
khác làm, và sau đó hiểu đƣợc rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và
rẻ nhất. Theo ông, có bốn nguyên tắc quản lý khoa học: Nghiên cứu một cách khoa
học mỗi yếu tố của một công việc và xác định phƣơng pháp tốt nhất để hoàn thành;
Tuyển chọn ngƣời và huấn luyện họ hoàn thành nhiệm vụ bằng phƣơng pháp khoa
học; Ngƣời quản lý phải hợp tác đầy đủ, toàn diện với ngƣời bị quản lý để đảm bảo
chắc chắn rằng họ làm theo phƣơng pháp đúng đắn; Có sự phân công trách nhiệm rõ
ràng giữa ngƣời quản lý và ngƣời bị quản lý.
H. Koontz, C. Odonnel và H. Weihiecht, cho rằng, quản lý là thiết kế và duy
trì một môi trƣờng mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các nhóm có
thể hoàn thành các nhiệm vụ và mục tiêu đã định.
Ajanaxev.A.G: “Quản lý con ngƣời có nghĩa là tác động đến anh ta, sao cho
hành vi công việc và hành động của anh ta đáp ứng những yêu cầu của xã hội, tập
thể, để những cái đó có lợi cho tập thể và cá nhân, thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội
và cá nhân” [1].
Theo M.P. Poller, quản lý là nghệ thuật khiến công việc đƣợc thực hiện
thông qua ngƣời khác.
Một số tác giả nổi tiếng khác nhƣ H. Fayol (1841-1925), Marveber (1864-
1920) đều có chung quan điểm: Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật.
Tựu chung, có thể hiểu, quản lý là hoạt động có định hướng, theo kế hoạch
của chủ thể (cá nhân hoặc tập thể) đứng đầu trong tổ chức nhằm điều khiển, vận
hành tổ chức đó hướng đến những nhiệm vụ, mục tiêu xác định.
1.2.2.2. Chức năng của quản lý
Các nhà nghiên cứu khoa học giáo dục đã đúc kết có bốn chức năng cơ bản
của quản lý, gồm: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Cụ thể hơn nhƣ sau:
Chức năng lập kế hoạch: Kế hoạch là sự lựa chọn mục tiêu, cách thức hoạt
động, biện pháp thực hiện của một tổ chức. Để có thể thực hiện tốt việc lập kế
hoạch, cần dự báo tốt các yếu tốt tác động (thuận lợi, khó khăn); xác định đƣợc khả
năng, nội lực; vạch rõ những mục tiêu cần đạt ở những khoảng thời gian cụ thể; chỉ
ra những biện pháp, cách thức tổ chức thực hiện có tính khả thi cao; chủ động trong
việc kiểm tra, đánh giá để từ đó rút kinh nghiệm, điều chỉnh phù hợp việc thực hiện
kế hoạch. Theo các nhà nghiên cứu, để có thể thực hiện tốt chức năng lập kế hoạch,
nhà quản lý phải có tầm nhìn, có khả năng dự báo và biết đánh giá đúng tiềm lực

21. 18
bên trong, những yếu tố hỗ trợ bên ngoài cùng các khó khăn, thách thức, các yếu tố
tác động tiêu cực…
Chức năng tổ chức: bao gồm tổ chức bộ máy và tổ chức công việc. Tổ chức bộ
máy là quá trình sắp xếp các vị trí nhân sự; hình thành cấu trúc các mối quan hệ giữa các
cá nhân, các nhóm ngƣời và các bộ phận thuộc cơ quan, tổ chức, đơn vị đó. Công tác tổ
chức bộ máy đặc biệt quan trọng, nếu thực hiện tốt, nó sẽ giúp đảm bảo hoàn thành các
kế hoạch, giúp đạt đƣợc các mục tiêu tổng thể và tạo sự gắn kết, đoàn kết, phát huy đƣợc
trí tuệ, sức mạnh tập thể. Vì vậy, nhà quản lý khi thực hiện chức năng tổ chức bộ máy
phải biết nhìn ngƣời, biết dùng ngƣời và biết đào tạo, bồi dƣỡng con ngƣời…
Tổ chức công việc là việc sắp xếp công việc, phân công trách nhiệm cho
các thành viên trong tổ chức nhằm thực hiện các nhiệm vụ, kế hoạch và hƣớng
đến mục tiêu chung.
Chức năng chỉ đạo: Là việc tác động lên ngƣời dƣới quyền bằng các quyết
định khiến cho họ phục tùng, thực hiện đúng các nhiệm vụ, kế hoạch, mục tiêu đã
đề ra; tạo động lực bằng các biện pháp khen thƣởng hoặc trừng phạt kịp thời, đúng
đối tƣợng. Nhà quản lý có năng lực chỉ đạo tốt bên cạnh khả năng tƣ duy, khả năng
giao tiếp tốt… còn cần phải là ngƣời công minh trong đánh giá, sâu sắc - kịp thời ở
tất cả các bƣớc, với tất cả các đối tƣợng đƣợc chỉ đạo.
Chức năng kiểm tra: bao gồm các bƣớc tuần tự: xác định những tiêu chuẩn
thành đạt của tổ chức, cơ quan, đơn vị; đối chiếu, đo lƣờng kết quả sự thành đạt với
những tiêu chuẩn đã đặt ra; tiến hành điều chỉnh những sai lệch, thiếu sót; hiệu
chỉnh, sửa lại những tiêu chuẩn, chuẩn mực nếu thấy cần thiết. Việc kiểm tra không
nhất thiết nằm ở giai đoạn gần cuối của một quá trình, một kế hoạch mà luôn cần
thực hiện có tính chất xuyên suốt.
Nhƣ vậy, chức năng kiểm tra vừa giúp việc thực hiện kế hoạch, mục tiêu
đƣợc đảm bảo, vừa giúp xác định tính đúng đắn, khả thi và luôn đúng hƣớng của
mục tiêu, kế hoạch đó.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học
1.2.3.1. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học
Quản lý giáo dục là hoạt động có ý thức của nhà quản lý nhằm đạt tới các
mục tiêu nhất định. Nhà quản lý, thông qua các công cụ, biện pháp, cách thức quản
lý cùng với toàn thể đội ngũ GV, HS, các lực lƣợng xã hội, các điều kiện giáo
dục… bằng các hành động cụ thể để biến mục tiêu đó thành hiện thực.

22. 19
Trong tính hệ thống và sự thống nhất, dạy học và giáo dục là hoạt động
trung tâm của nhà trƣờng. Tất cả các hoạt động đa dạng, phức tạp của nhà trƣờng
điều hƣớng vào tiêu điểm này. Do đó, xét đến cùng, quản lý hoạt động dạy học
thực chất là quản lý hoạt động sƣ phạm của thầy và hoạt động học tập - tự giáo
dục của trò. Các hoạt động này, nhƣ các nhà nghiên cứu giáo dục học đã chỉ rõ,
chủ yếu diễn ra trong quá trình dạy học.
Nhƣ vậy, quản lý HĐDH là những tác động của chủ thể quản lý vào quá
trình dạy học nhằm góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách người
học theo mục tiêu giáo dục - đào tạo của nhà trường.
1.2.3.2. Cấu trúc của hoạt động dạy học
HĐDH trong nhà trƣờng luôn là hoạt động có mục đích, diễn ra trong quá
trình dạy học. Quá trình dạy học bao gồm nhiều thành tố, nhƣ: mục đích, nhiệm vụ,
nội dung, phƣơng pháp, phƣơng tiện, ngƣời dạy, ngƣời học, kết quả dạy học.
- Mục đích dạy học phản ánh mục tiêu của nhà trƣờng và yêu cầu của xã hội
đối với quá trình dạy học. Mục đích ấy đƣợc cụ thể hóa vào nhiệm vụ dạy học. Việc
tổ chức thực hiện các nhiệm vụ dạy học sẽ giúp ngƣời học có đƣợc hệ thống tri
thức, kỹ năng; đƣợc phát triển trí lực, năng lực tƣ duy; đƣợc bồi dƣỡng về đạo đức,
thái độ và nhiều phẩm chất khác cho nhân cách. Mục đích dạy học thực hiện các
chức năng cơ bản: vạch ra phƣơng hƣớng vận động và phát triển cho quá trình dạy
học; làm cho mọi thành tố của quá trình dạy học đạt đƣợc mục tiêu; làm chuẩn đánh
giá kết quả dạy học; làm cơ sở quan trọng để điều chỉnh HĐDH.
- Nội dung dạy học là hệ thống tri thức khoa học, kỹ năng, các giá trị đạo
đức, chuẩn mực xã hội. Nội dung dạy học là nhân tố cơ bản, rất quan trọng tạo nên
nội dung giảng dạy và học tập.
- Phƣơng pháp giảng dạy là cách thức, phƣơng pháp làm việc giữa thầy và
trò hƣớng tới mục tiêu giúp ngƣời học nắm vững kiến thức, kỹ năng, hình thành thế
giới quan và nhân cách đạo đức.
- Phƣơng tiện dạy học là CSVC, trang thiết bị phục vụ cho quá trình dạy học.
- Ngƣời dạy (trong nhà trƣờng là GV) là ngƣời thực hiện việc lãnh đạo, tổ
chức, điều khiển, hƣớng dẫn hoạt động học.
- Ngƣời học (trong nhà trƣờng là HS) là ngƣời tự giác, tự chủ, sáng tạo,
chiếm lĩnh tri thức, hình thành phẩm chất.
- Kết quả dạy học là năng lực, phẩm chất mà ngƣời học tiếp cận đƣợc sau

23. 20
một thời gian cụ thể. Nó thƣờng đƣợc đánh giá, xác định bằng các phƣơng pháp
định lƣợng hoặc định tính.
Sơ đồ 1.1. Cấu trúc quá trình dạy học
1.2.3.3. Bản chất của quản lý hoạt động dạy học
Công tác quản lý HĐDH đƣợc thực hiện đồng bộ và thống nhất. Để quản lý tốt
quá trình dạy học, trƣớc hết phải quán triệt đầy đủ, kịp thời mục đích dạy học; phát
huy đƣợc tác dụng của các phƣơng tiện thực hiện mục đích dạy học. Vì vậy, các
phƣơng tiện dạy học có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến mức độ đạt đƣợc mục tiêu
quản lý HĐDH. Nói cách khác, chất lƣợng và hiệu quả quản lý dạy học đƣợc quyết
định bởi chất lƣợng và hiệu quả các hoạt động mang tính phƣơng tiện dạy học.
Quản lý HĐDH phải đồng thời quản lý hoạt động dạy và hoạt động học.
Nhƣng trƣớc hết và tập trung nhất phải là quản lý hoạt động của ngƣời dạy ở các
khâu nhƣ chuẩn bị bài, giảng dạy, đánh giá kết quả dạy học.
Quản lý HĐDH đƣợc triển khai thông qua công tác quản lý của ban cán sự
lớp, GV bộ môn, chủ nhiệm - cố vấn học tập, tổ trƣởng chuyên môn, khoa - phòng,
nhà trƣờng. Ở cao hơn, quản lý HĐDH còn đƣợc thực hiện bởi các phòng, sở và Bộ
Giáo dục và Đào tạo, Chính phủ, Nhà nƣớc.
1.2.4. Quản lý nhà trường
Nhà trƣờng là một tổ chức đƣợc hình thành và hoạt động dƣới sự điều chỉnh
của các quy định và chế định xã hội; có mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể, tập trung vào công
tác giáo dục - đào tạo; có chƣơng trình, nội dung giáo dục khoa học; có phƣơng pháp
giáo dục phù hợp; có phƣơng tiện và các điều kiện cần thiết phục vụ hoạt động giáo
dục - đào tạo; có bộ máy và đội ngũ nhà giáo, nhân viên, chuyên viên…
Phƣơng pháp,
phƣơng tiện dạy học
Kết quả dạy học
Mục đích, nhiệm vụ
dạy học
Nội dung dạy học GV-HS

24. 21
Quản lý nhà trƣờng (QLNT) bao gồm quản lý các HĐDH, nghiên cứu
khoa học, lao động, văn hóa, giáo dục thể chất, giáo dục hƣớng nghiệp… Trong
nhà trƣờng có nhiều đối tƣợng quản lý: GV, HS, tài chính, CSVC…
Hiện, có nhiều quan niệm khác nhau về QLNT:
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý trƣờng học là thực hiện đƣờng lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng vận
hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối
với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [31, tr.11].
Tác giả Trần Kiểm: “Quản lý vi mô là quản lý hoạt động giáo dục trong nhà
trƣờng bao gồm những hệ thống tác động có hƣớng đích của hiệu trƣởng đến các
hoạt động giáo dục, đến con ngƣời (GV, cán bộ nhân viên và HS) đến các nguồn
lực (cơ sở vật chất, tài chính, thông tin…) đến các ảnh hƣởng ngoài nhà trƣờng một
cách hợp quy luật (quy luật quản lý, quy luật giáo dục, quy luật tâm lý, quy luật xã
hội…) nhằm mục tiêu giáo dục” [19, tr.11].
Theo P.Zimin: “Quản lý nhà trƣờng là hệ thống xã hội sƣ phạm riêng biệt, hệ
thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế hoạch, có hƣớng đích của chủ thể
quản lý lên các mặt của đời sống nhà trƣờng để đảm bảo sự vận hành tối ƣu xã hội -
kinh tế và tổ chức sƣ phạm của quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ” [19, tr.12].
Nhƣ vậy, có thể hiểu, Quản lý nhà trường là hệ thống những tác động có kế
hoạch, có tính tự giác của chủ thể quản lý lên các đối tượng quản lý để đưa nhà
trường vận hành theo các nguyên lý, nguyên tắc, luật định giáo dục nhằm đạt được
các mục tiêu, nhiệm vụ đã đặt ra.
1.3. Hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp
1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động dạy học
HĐDH là một trong những hoạt động trung tâm, có vị trí và vai trò hết sức
quan trọng ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp. Nhƣ đã biết, trƣờng trung cấp chuyên
nghiệp đƣợc xếp chung là cơ sở giáo dục nghề nghiệp (gồm: Trung tâm giáo dục
nghề nghiệp, Trƣờng trung cấp, Trƣờng cao đẳng). Trƣờng trung cấp chuyên nghiệp
cùng các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác có mục tiêu chung: “đào tạo nhân lực trực
tiếp cho sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, có năng lực hành nghề tƣơng ứng với trình
độ đào tạo; có đạo đức, sức khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo,
thích ứng với môi trƣờng làm việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng
cao năng suất, chất lƣợng lao động; tạo điều kiện cho ngƣời học sau khi hoàn thành
khóa học có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn”
[8]. Mục tiêu cụ thể của trƣờng trung cấp là: “Đào tạo trình độ sơ cấp để ngƣời học có

25. 22
năng lực thực hiện đƣợc các công việc đơn giản của một nghề. Đào tạo trình độ trung
cấp để ngƣời học có năng lực thực hiện đƣợc các công việc của trình độ sơ cấp và
thực hiện đƣợc một số công việc có tính phức tạp của chuyên ngành hoặc nghề; có
khả năng ứng dụng kỹ thuật, công nghệ vào công việc, làm việc độc lập, làm việc
theo nhóm” [4]. Để có thể thực hiện đƣợc các mục tiêu này, HĐDH là một trong
những hoạt động chính yếu, then chốt, đóng vai trò quyết định.
Các hoạt động khác trong trƣờng trung cấp (nghiên cứu khoa học, hoạt động
đoàn thể, hoạt động phong trào…) xét đến cùng, cũng nhằm mục đích góp phần
nâng cao hiệu quả HĐDH. Nói cách khác, HĐDH có vị trí trung tâm trong tất cả các
hoạt động ở trƣờng TCCN. Mục đích, nội dung, phƣơng pháp, phƣơng tiện… của
HĐDH quyết định sứ mạng, mục tiêu, chiến lƣợc phát triển nhà trƣờng; quyết định
đến yếu tố con ngƣời (kể cả GV và HS); quyết định yêu cầu, điều kiện CSVC; quyết
định tính chất, quy mô… của các hoạt động khác. Vì vậy, có thể nói, quản lý
HĐDH mang tính trọng yếu, cơ bản và đặc trƣng nhất trong quản lý trƣờng TCCN.
Kết quả HĐDH là tiêu chuẩn hàng đầu trong đánh giá, kiểm định chất lƣợng
giáo dục trƣờng TCCN. Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng giáo dục
trƣờng trung cấp chuyên nghiệp, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 (Ban
hành kèm theo Quyết định số 67/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm 2007
của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo), đã xác định các tiêu chuẩn 3 và 4 với tổng
cộng 14 tiêu chí là về chƣơng trình đào tạo và hoạt động đào tạo). Kết quả HĐDH ở
trƣờng TCCN (cũng nhƣ ở các cơ sở giáo dục khác) là căn cứ hàng đầu trong xác
định uy tín, học hiệu của nhà trƣờng.
1.3.2. Chương trình, kế hoạch dạy học
Điều 29, Điều lệ trƣờng trung cấp chuyên nghiệp (Ban hành kèm theo Thông
tƣ số 54/2011/TT-BGDĐT ngày 15 tháng 11 năm 2011 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo), quy định về chƣơng trình đào tạo ở trƣờng TCCN nhƣ sau:
1. Căn cứ vào chƣơng trình khung các ngành đào tạo trình độ TCCN do Bộ
Giáo dục và Đào tạo ban hành và nhiệm vụ đào tạo của nhà trƣờng, hiệu trƣởng
trƣờng TCCN tổ chức xây dựng và ban hành chƣơng trình đào tạo của nhà trƣờng.
2. Giáo trình các môn học do Hiệu trƣởng nhà trƣờng tổ chức biên soạn hoặc lựa
chọn và duyệt để sử dụng làm tài liệu giảng dạy, học tập chính thức trong nhà trƣờng.
3. Trƣờng TCCN định kỳ 2 năm (1 khoá học) tổ chức đánh giá chƣơng trình
đào tạo của các ngành học, giáo trình môn học của nhà trƣờng để có những điều
chỉnh cần thiết [4].

26. 23
Điều 34, Luật Giáo dục nghề nghiệp (Luật số: 74/2014/QH13) quy định về
chƣơng trình đào tạo nhƣ sau:
1. Chƣơng trình đào tạo nghề nghiệp phải đáp ứng các yêu cầu sau đây:
a) Thể hiện đƣợc mục tiêu đào tạo các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng;
quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng của ngƣời học sau khi tốt nghiệp; phạm vi và cấu
trúc nội dung, phƣơng pháp và hình thức đào tạo; cách thức đánh giá kết quả học
tập đối với từng mô-đun, tín chỉ, môn học, từng chuyên ngành hoặc từng nghề và
từng trình độ;
b) Bảo đảm tính khoa học, hiện đại, hệ thống, thực tiễn, linh hoạt đáp ứng sự
thay đổi của thị trƣờng lao động; phân bố hợp lý thời gian giữa các khối lƣợng kiến
thức, kỹ năng nghề nghiệp; bảo đảm việc liên thông giữa các trình độ giáo dục nghề
nghiệp với các trình độ đào tạo khác trong hệ thống giáo dục quốc dân;
c) Đƣợc định kỳ rà soát cập nhật, bổ sung cho phù hợp với kỹ thuật công
nghệ trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ.
2. Ngƣời đứng đầu cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp tự chủ, tự chịu
trách nhiệm tổ chức biên soạn hoặc lựa chọn và phê duyệt chƣơng trình đào tạo các
trình độ giáo dục nghề nghiệp.
3. Cơ sở giáo dục nghề nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài tự chủ, tự chịu trách
nhiệm trong việc xây dựng và thực hiện chƣơng trình đào tạo theo quy định của thủ
trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc về giáo dục nghề nghiệp ở trung ƣơng.
4. Thủ trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc về giáo dục nghề nghiệp ở trung
ƣơng quy định khối lƣợng kiến thức tối thiểu, yêu cầu về năng lực mà ngƣời học đạt
đƣợc sau khi tốt nghiệp đối với từng trình độ đào tạo của giáo dục nghề nghiệp; quy
trình xây dựng, thẩm định và ban hành chƣơng trình đào tạo các trình độ sơ cấp,
trung cấp và cao đẳng.
1.3.3. Giáo trình, phương pháp, hình thức tổ chức và quản lý đào tạo
Điều lệ trƣờng trung cấp chuyên nghiệp quy định về giáo trình, phƣơng
pháp, việc tổ chức và quản lý đào tạo nhƣ sau:
“Điều 35. Giáo trình đào tạo
1. Giáo trình đào tạo các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng cụ thể hóa yêu
cầu về nội dung kiến thức, kỹ năng của từng mô-đun, tín chỉ, môn học trong chƣơng
trình đào tạo, tạo điều kiện để thực hiện phƣơng pháp dạy học tích cực. Ngƣời đứng
đầu cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp quyết định thành lập hội đồng thẩm định

27. 24
giáo trình; tổ chức biên soạn hoặc lựa chọn giáo trình; duyệt giáo trình để sử dụng
làm tài liệu giảng dạy, học tập chính thức.
2. Thủ trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc về giáo dục nghề nghiệp ở trung
ƣơng quy định việc tổ chức biên soạn, lựa chọn, thẩm định, duyệt và sử dụng giáo
trình giáo dục nghề nghiệp.
Điều 36. Yêu cầu về phƣơng pháp đào tạo
1. Phƣơng pháp đào tạo trình độ sơ cấp phải chú trọng rèn luyện kỹ năng
thực hành nghề và phát huy tính tích cực, tự giác của ngƣời học.
2. Phƣơng pháp đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng phải kết hợp
rèn luyện năng lực thực hành với trang bị kiến thức chuyên môn; phát huy tính tích
cực, tự giác, năng động, khả năng làm việc độc lập, tổ chức làm việc theo nhóm; sử
dụng phần mềm dạy học và tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT),
truyền thông trong dạy và học.
Điều 37. Tổ chức và quản lý đào tạo
1. Chƣơng trình đào tạo đƣợc thực hiện theo niên chế hoặc theo phƣơng thức
tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ. Cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp tự chủ, tự chịu
trách nhiệm tổ chức thực hiện chƣơng trình đào tạo theo niên chế hoặc theo phƣơng
thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ tùy thuộc vào điều kiện của cơ sở nhƣng phải đáp
ứng yêu cầu bảo đảm chất lƣợng theo quy định đối với từng chƣơng trình đào tạo.
2. Ngƣời học tích lũy đủ số mô-đun hoặc tín chỉ quy định trong chƣơng trình
đào tạo thì đƣợc công nhận hoàn thành chƣơng trình; những mô-đun, tín chỉ đã tích
lũy đƣợc công nhận và không phải học lại khi học các chƣơng trình đào tạo khác.
3. Thủ trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc về giáo dục nghề nghiệp ở trung
ƣơng quy định việc tổ chức thực hiện chƣơng trình đào tạo theo niên chế hoặc theo
phƣơng thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ và việc liên kết tổ chức thực hiện chƣơng
trình đào tạo.
1.4. Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp
1.4.1. Vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trưởng đối với việc quản lý hoạt
động dạy học
Hiệu trƣởng trƣờng TCCN là ngƣời chịu trách nhiệm quản lý và điều hành
các hoạt động của nhà trƣờng theo quy định của Luật Giáo dục, Luật sửa đổi, bổ
sung một số điều của Luật Giáo dục, Điều lệ trƣờng trung cấp chuyên nghiệp và các
quy định khác có liên quan.

28. 25
Hiệu trƣởng trƣờng TCCN có vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn chủ yếu sau
đối với việc quản lý HĐDH:
1.Chỉ đạo việc xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, chiến lƣợc và kế
hoạch phát triển nhà trƣờng. Hàng năm báo cáo Hội đồng trƣờng về tình hình thực
hiện các mục tiêu, kế hoạch phát triển trƣờng.
2. Quản lý các công tác chuyên môn về đào tạo, tổ chức chỉ đạo xây dựng và
phê duyệt chƣơng trình giáo dục, kế hoạch giảng dạy, chƣơng trình và giáo trình
môn học của trƣờng và các hoạt động giảng dạy, học tập trong trƣờng.
3. Tổ chức và chỉ đạo công tác thực nghiệm, nghiên cứu khoa học, dịch vụ
khoa học - công nghệ, hợp tác quốc tế về khoa học và đào tạo, liên kết với các cơ sở
nghiên cứu khoa học, sản xuất, kinh doanh thực hiện đào tạo gắn với nhu cầu sử
dụng lao động và việc làm.
4. Quản lý cán bộ, viên chức. Thực hiện chế độ chính sách của Nhà nƣớc đối
với cán bộ, viên chức và ngƣời học của trƣờng; sắp xếp tổ chức cán bộ của trƣờng,
thực hiện những công việc thuộc thẩm quyền trong bổ nhiệm, miễn nhiệm, tuyển
dụng và sử dụng cán bộ, viên chức theo quy định của pháp luật. Quyết định việc
thành lập các hội đồng tƣ vấn, các phòng chức năng, các khoa, tổ bộ môn và các cơ
sở phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học của trƣờng.
5. Quản lý ngƣời học; quyết định các công việc về tuyển sinh, thi, công nhận
tốt nghiệp, xếp loại tốt nghiệp, cấp văn bằng, chứng chỉ tốt nghiệp và quản lý văn
bằng, chứng chỉ theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
6.Tổ chức hệ thống giám sát và đánh giá chất lƣợng giáo dục của trƣờng.
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường trung cấp chuyên nghiệp
1.4.2.1. Quản lý thực hiện mục tiêu dạy học
Trong giáo dục, thuật ngữ mục tiêu đƣợc sử dụng ở nhiều mức độ khác nhau,
có chức năng khác nhau. Đó là mục tiêu giáo dục của ngành, cấp học hay bậc học,
mục tiêu môn học, mục tiêu bài học.
Trong dạy học, mục tiêu là những mục đích, yêu cầu chung nhất, cơ bản
nhất, đƣợc xác định cụ thể đối với từng môn, từng chƣơng, từng bài và tiết dạy.
Mục tiêu chung của một môn học là mục tiêu tổng quát của chƣơng trình môn học.
Mục tiêu chung đƣợc xây dựng, đƣợc cụ thể hóa ở kiến thức, kỹ năng, thái độ mà
HS cần phải có đƣợc sau mỗi tiết, bài học.
Việc quản lý mục tiêu dạy học của hiệu trƣởng thể hiện qua việc nắm bắt,

29. 26
kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh (nếu cần) các mục tiêu dạy học của các khoa, các
ngành, các GV, các giờ dạy.
Để quản lý thực hiện mục tiêu dạy học, hiệu trƣởng cần chỉ đạo:
- Các khoa, tổ bộ môn thống nhất mục tiêu của ngành học, môn học, chƣơng,
bài và tiết học.
- GV thể hiện đầy đủ, phù hợp các mục tiêu trong việc soạn bài, giảng bài và
đánh giá kết quả HS.
- Các bộ phận phục vụ giảng dạy thực hiện các yêu cầu của ngƣời dạy về tài
liệu, phƣơng tiện, thiết bị để thực hiện mục tiêu dạy học.
1.4.2.2. Quản lý thực hiện nội dung, chương trình dạy học
Thực hiện chuẩn hóa các hoạt động giáo dục là một trong những yêu cầu quan
trọng của việc đổi mới giáo dục trung cấp chuyên nghiệp. Chƣơng trình giáo dục trung
cấp chuyên nghiệp, trong đó có chuẩn kiến thức, kỹ năng là căn cứ để thực hiện chuẩn
hóa nội dung dạy học. Luật Giáo dục (2005) chỉ rõ: “Chƣơng trình giáo dục thể hiện
mục giáo dục; quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo
dục, phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả
giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp học hoặc trình độ đào tạo” [33, tr.10].
Một trong những nhiệm vụ trọng yếu của hiệu trƣởng là lãnh đạo và quản lý
GV thực hiện dạy học theo chƣơng trình. Hiệu trƣởng phải nắm vững nội dung, yêu
cầu của các môn học và chỉ đạo GV thực hiện nghiêm túc chƣơng trình mà Bộ Giáo
dục và Đào tạo đã ban hành. Những nội dung quản lý thực hiện chƣơng trình mà
hiệu trƣởng phải tiến hành là:
- Chỉ đạo các khoa, tổ chuyên môn, GV nhận thức đƣợc vai trò chƣơng trình,
chuẩn kiến thức, kỹ năng môn học.
- Tổ chức, thông tin cho GV nắm chƣơng trình bộ môn, phân biệt chuẩn kiến
thức, kỹ năng của chƣơng trình chuẩn và chƣơng trình nâng cao.
- Trên cơ sở chƣơng trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, và
chƣơng trình cụ thể đã đƣợc thống nhất, các tổ chuyên môn triển khai thực hiện.
- Các tổ chuyên môn xác định đƣợc nội dung trọng tâm, lựa chọn phƣơng
pháp giảng dạy học, hình thức dạy học phù hợp đáp ứng yêu cầu của chƣơng trình.
- Chỉ đạo thực hiện dạy và học các môn, các học phần tự chọn theo quy định
và hƣớng dẫn hiện hành.
1.4.2.3. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
Đƣợc thực hiện qua các hoạt động quản lý nhƣ sau:

30. 27
* Quản lý việc thực hiện quy chế chuyên môn
Quy chế chuyên môn là hệ thống các quy định, hƣớng dẫn mang tính chuẩn
mực, có cơ sở pháp lý, có tác dụng chỉ đạo HĐDH và các hoạt động giáo dục. Quy
chế chuyên môn là cơ sở quan trọng giúp ổn định nề nếp, kỷ cƣơng trong nhà
trƣờng, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.
Để thực hiện quy chế chuyên môn, hiệu trƣởng cần nghiên cứu các văn bản
quy định về nhiệm vụ năm học của Bộ ban hành, các văn bản quy định về chƣơng
trình, nội dung, phƣơng pháp dạy học để chỉ đạo thực hiện đúng chƣơng trình, kế
hoạch dạy học. Chỉ đạo đội ngũ GV về soạn bài, lên lớp, kiểm tra đánh giá…
* Quản lý việc phân công giảng dạy cho GV
Phân công giảng dạy là khâu tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học. Việc phân
công trực tiếp thƣờng do các khoa, tổ bộ môn thực hiện và phải đƣợc sự phê duyệt
của hiệu trƣởng. Khi phê duyệt, hiệu trƣởng phải xem xét tính khoa học và sự phù
hợp với điều kiện, khả năng của từng GV trong việc phân công nhằm phát huy năng
lực sở trƣờng của mỗi ngƣời, hƣớng tới mục tiêu thực hiện tốt mục tiêu dạy học.
Hiệu trƣởng quản lý phân công giảng dạy cho GV thông qua các thành viên
của bộ máy CBQL nhƣ hiệu phó phụ trách công tác chuyên môn, trƣởng khoa, tổ
trƣởng, nhằm phát huy trí tuệ tập thể của đội ngũ. Việc phân công giảng dạy và
quản lý phải tạo sự đồng thuận trong hội đồng sƣ phạm nhà trƣờng.
Hiệu trƣởng phải thƣờng xuyên kiểm tra tiến độ thực hiện chƣơng trình dạy
học để thƣờng xuyên, kịp thời điều chỉnh những thiếu sót, sai lệch trong quá trình
thực hiện chƣơng trình dạy học.
* Quản lý việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp của GV
Soạn bài là thiết kế quy trình dạy học của ngƣời GV, là kế hoạch lên lớp, nó
xác định mục tiêu đạt đƣợc sau khi thực hiện bài học, lựa chọn phƣơng pháp,
phƣơng tiện, hình thức dạy học thích hợp với bài học. Soạn bài có vai trò quan
trọng đối với sự thành công của tiết lên lớp, nó định hƣớng toàn bộ hoạt động của
thầy trò trong tiết học sắp tới.
* Quản lý quá trình lên lớp của GV
Một trong những yêu cầu trong quản lý chuyên môn là kiểm soát và đánh giá
đƣợc chất lƣợng của các giờ học trên lớp. Hiệu trƣởng phải thống nhất chỉ đạo quá
trình lên lớp, đảm bảo các yêu cầu sƣ phạm theo quy định (các bƣớc lên lớp). Hiện
nay, việc thực hiện quá trình lên lớp của GV đòi hỏi phát huy tính tích cực, chủ