Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/……….
BỘ NỘI VỤ
.……/…..
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
ĐỖ QUANG THIỀU
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
CÔNG ÍCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI,

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/……….
BỘ NỘI VỤ
.……/…..
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
ĐỖ QUANG THIỀU
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
CÔNG ÍCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 8340403
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HOÀNG HIỂN
HÀ NỘI,

LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được giúp
đỡ nhiệt tình của các thầy, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia, các đồng
chí lãnh đạo và đồng nghiệp nơi công tác.
Trước tiên tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban Giám đốc,
các thày cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia,, tới các đồng chí lãnh đạo,
các đồng nghiệp nơi công tác; Cảm ơn gia đình, người thân đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tác giả được học tập và thực hiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn người hướng dẫn khoa học TS. Nguyễn Hoàng Hiển
đã quan tâm, giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, nhưng do thời gian nghiên cứu và
thu thập tài liệu và kinh nghiệm có hạn nên luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót, hạn chế nhất định. Kính mong nhận được ý kiến góp ý của các thầy
cô, lãnh đạo cơ quan, bạn bè, đồng nghiệp để hoàn thiện.
Học viên
Đỗ Quang Thiều

DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT
DNCI
SP, DVCI
DN
DNNN
HHCC
KTTT
XHCN
CNH, HĐH
QLNN
TNHH
TNHH MTV
UBND
CB-CNV
NQ
Doanh nghiệp công ích
Sản phẩm, dịch vụ công ích
Doanh nghiệp
Doanh nghiệp nhà nước
Hàng hóa công cộng
Kinh tế thị trường
Xã hội chủ nghĩa
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Quản lý nhà nước
Trách nhiệm hữa hạn
Trách nhiệm hữa hạn một thành viên
Ủy ban nhân dân
Cán bộ - Công nhân viên
Nghị quyết

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...................................................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
CÁC DOANH NGHIỆP C NG ÍCH...................................................................................7
1.1. Một số vấn đề về doanh nghiệp công ích..................................................................7
1.2. Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp công ích....................................17
1.3. Kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý nhà nước đối với các
doanh nghiệp công ích và giá trị tham khảo với thành phố Hải Ph ng...........24
CHƯƠNG 2: H NG N NH NƯ I I NH
NGHI NG H N N H NH H H I H NG.........31
2.1. Khái quát về thành phố Hải Ph ng và thực trạng doanh nghiệp công
ích của thành phố Hải Ph ng....................................................................................................31
2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp công ích trên
địa bàn thành phố Hải Ph ng....................................................................................................43
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI
VỚI CÁC DOANH NGHIỆP C NG ÍCH TRÊN ĐỊA BÀN...........................59
3.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp công
ích............................................................................................................................................................59
3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp
công ích trên địa bàn thành phố Hải Ph ng.....................................................................74
KẾT LUẬN ..........................................................................................................................................94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................99

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong xu hướng nền kinh tế thế giới lớn mạnh hàng ngày, mở rộng và
phát triển chính là xu hướng tất yếu, là điều kiện không thể thiếu được để mọi
tổ chức, doanh nghiệp, lĩnh vực, ngành nghề… có thể đứng vững và tự khẳng
định mình, các doanh nghiệp Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó.
Đổi mới đã đi vào cuộc sống đã hơn 30 năm và đem lại những thành tựu
to lớn. Xã hội hóa mạnh mẽ trong cung ứng các dịch vụ công ở nước ta thể
hiện sự thay đổi nhanh chóng trong nhận thức của các cơ quan công quyền,
phản ánh mức độ phát triển của xã hội. Quá trình này cũng tạo ra môi trường
cạnh tranh, thúc đẩy xã hội phát triển, đem lại sự thuận lợi cho người dân
trong việc thụ hưởng những chính sách công của Nhà nước. Tuy nhiên, cần
phải xem xét sâu hơn việc xã hội hóa dịch vụ công gắn với việc bảo đảm chất
lượng, hiệu quả của loại dịch vụ nhạy cảm này.
Thời gian gần đây, thuật ngữ “xã hội hóa” trong cải cách dịch vụ công
không chỉ được đề cập trong các văn bản mang tính chất định hướng của Đảng,
Nhà nước, mà c n được sự quan tâm khá đặc biệt từ phía các nhà nghiên cứu.
Thậm chí, nó đã không c n xa lạ với đa số người dân, mặc dù không hẳn ai cũng
hiểu tường tận khái niệm này. Liên quan đến công việc quản lý nhà nước, thuật
ngữ này được sử dụng như một “giải pháp” cho cải cách việc cung ứng các dịch
vụ công ích gắn liền với một số lĩnh vực như công chứng, giáo dục, y tế, văn
hóa, bảo vệ môi trường… Theo cách này, vai tr cung ứng dịch vụ của các đối
tượng sẽ có sự thay đổi: chuyển từ sự độc quyền của Nhà nước sang hướng mở
rộng cung ứng các dịch vụ này ra ngoài khu vực nhà nước nhằm tập hợp nguồn
lực của xã hội để cùng thực hiện mục tiêu cải thiện chất lượng cung ứng dịch vụ
công. Phá bỏ sự độc quyền, bao cấp của Nhà nước một mặt sẽ giảm tải gánh
nặng cho các cơ quan công quyền, mặt khác huy động được các
1

nguồn lực trong xã hội. Không chỉ vậy, xã hội hóa c n được hiểu là quá trình
để mọi người được tham gia bình đẳng vào môi trường lành mạnh, được thụ
hưởng những lợi ích công bằng do dịch vụ công đem lại.
Nhìn lại một số thành quả đã đạt được từ việc xã hội hóa dịch vụ công trên
tất cả các lĩnh vực đời sống, có thể thấy, nó đem lại những lợi ích không thể phủ
nhận. Bắt đầu từ thay đổi nhận thức về vai tr của Nhà nước đối với các dịch vụ
công liên quan đến thủ tục hành chính - lĩnh vực mà trước đây chỉ có Nhà nước
đảm trách - thì hiện nay đã chuyển giao một phần cho các tổ chức ngoài Nhà
nước. Có thể kể đến các dịch vụ: công chứng, công chứng tại nhà và cấp giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, dịch vụ vệ sinh môi trường đã từng bước được
thừa nhận hiệu quả; sự ra đời của hàng chục các hãng phim tư nhân và những
công ty tổ chức biểu diễn đã đem đến diện mạo mới cho lĩnh vực văn hóa giải trí;
các trường đại học tư thục ra đời; các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa nhanh
chóng trong một thời gian ngắn và làm ăn có hiệu quả ...Các ví dụ này đã từng
bước thể hiện tính đúng đắn của chủ trương xã hội hóa mạnh mẽ dịch vụ công
trên phạm vi rộng. Tuy nhiên, xã hội hóa các dịch vụ công ích c n nhiều khía
cạnh cần được xem xét thấu đáo hơn. Vẫn c n các hoài nghi chung quanh các nội
dung: liệu xã hội hóa các dịch vụ công có đem lại hiệu quả bền vững? Nên xã hội
hóa dịch vụ công ở mức độ nào? Nhà nước có bảo đảm được vai tr quản lý của
mình khi các dịch vụ này được xã hội hóa rộng rãi?
Hải Ph ng là thành phố cảng quan trọng, trung tâm công nghiệp, cảng
biển lớn nhất phía Bắc Việt Nam, các doanh nghiệp công ích DNCI chiếm số
lượng lớn, có vai tr , vị trí trọng yếu trong việc cung ứng các sản phẩm, dịch
vụ công ích SP, DVCI với giá ưu đãi thấp hơn giá thành, ổn định trong thời
gian dài như: giao thông đô thị, cung cấp nước sạch; đảm bảo tiêu thoát nước,
nước thải; thu gom chế biến rác thải công nghiệp, y tế; chiếu sáng công cộng;
phát triển hệ thống các vườn hoa, cây xanh công viên, giải phân cách …; Kết
2

quả hoạt động của hệ thống DNCI đóng góp to lớn vào việc bình ổn giá cả thị
trường, đảm bảo công bằng xã hội, người dân thực sự được hưởng lợi từ các
SP, DVCI và tạo ra diện mạo mới cho bộ mặt của thành phố Hải Ph ng.
Tuy nhiên, trong quản lý của Nhà nước đối với các doanh nghiệp công
ích của thành phố Hải Ph ng hiện nay c n nhiều bất cập, ảnh hưởng đến hoạt
động của các doanh nghiệp công ích. Từ khi ban hành Luật Doanh nghiệp,
Nhà nước đã có nhiều nghị định, thông tư hướng dẫn, tuy nhiên chưa có một
văn bản cụ thể nào hướng dẫn và điều chỉnh các hoạt động của doanh nghiệp
công ích, chưa có một chính sách cụ thể để phát triển các doanh nghiệp công
ích. Trong chiến lược phát triển ngành dịch vụ công cũng chưa đề cập cụ thể
đến phát triển hệ thống doanh nghiệp công ích, chưa có quy hoạch phát triển
cũng như các chính sách hỗ trợ về tài chính, về lao động, về cơ sở vật chất kỹ
thuật, các chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với hoạt động cung cấp dịch vụ
công của các doanh nghiệp. Những yêu cầu ấy đ i hỏi phải đổi mới cách nhìn
nhận, đánh giá, và có những giải pháp, chính sách cả về vĩ mô lẫn vi mô đối
với các DNCI nói chung và DNCI của của thành phố Hải Ph ng nói riêng.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý nhà nước đối với các
doanh nghiệp công ích qua học tập, nghiên cứu tại Học viện Hành chính quốc
gia, tôi chọn vấn đề “Quản lý nhà nước vớ do nh n h p c n ch trên
ị bàn thành ph Hả Phòn ” làm đề tài nghiên cứu của luận văn cao học về
Quản lý công.
2. Tình hình nghiên cứu
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với các
loại hình doanh nghiệp khác nhau như:
- Đề tài nghiên cứu khoa học của tác giả Nguyễn Trung Kiên (2000),
Thực trạng và những biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở doanh
nghiệp nhà nước hoạt động công ích của Hà Nội.
3

- “Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả công
tác kế hoạch đối với doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích – Cụm cảng
Hàng không miền Bắc” của tác giả Nguyễn Hữu Vinh, năm 2002.
- Đề tài nghiên cứu khoa học, Khoa quản lý nhà nước về kinh tế “ Một
số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp ở Việt Nam”,
năm 2005.
- “Những giải pháp cơ bản nhằm đổi mới công tác quản lý các doanh
nghiệp hoạt động công ích ngành Giao thông công chính Hà Nội” của tác giả
Hoàng Kim Hồng, năm 2009
- “Đổi mới cơ chế quản lý doanh nghiệp nhà nước đang hoạt động công
ích ngành Văn hóa thông tin” của tác giả Nguyễn Danh Ngà, năm 2010
Các công trình trên đã tập trung đề cập vào việc xây dựng phương pháp
luận và hướng hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật của Nhà nước, chỉ ra
những ưu điểm, những thế mạnh cần phát huy và những tồn tại, hạn chế trong
hoạt động thực tiễn cần được điều chỉnh hoặc đổi mới phương thức hoạt động;
nhằm phát huy năng lực tiềm tàng của các doanh nghiệp và xã hội để các hoạt
động trong lĩnh vực này có hiệu quả; phân tích đánh giá tình hình quản lý điều
hành kế hoạch và đề ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của một
số loại hình doanh nghiệp cụ thể, qua khảo sát trên địa bàn Thành phố Hải
Phòng là một hướng đi mới chưa có công trình nào trùng lặp về đề tài, công
trình đã được công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục ch n h ên cứu
Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước đối với
doanh nghiệp công ích của Thành phố Hải Ph ng.
3.2. Nh m vụ n h ên cứu
+ Làm rõ lý luận về doanh nghiệp công ích và quản lý nhà nước đối với
doanh nghiệp công ích.
4

+ Phân tích, đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp công ích và quản
lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Ph ng ừ
đó rút ra những vấn đề tồn tại cần hoàn thiện.
+ Đề ra một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với doanh
nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Ph ng.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đ tượn n h ên cứu củ ề tà
Các doanh nghiệp nhà nước cung cấp dịch vụ công và quản lý nhà nước
đối với loại hình doanh nghiệp.
4.2. Phạm v n h ên cứu:
- Về nội dung: Luận văn đi sâu nghiên cứu về QLNN đối với doanh
nghiệp công ích trong đó tập trung tìm hiểu về các DN sản xuất, cung ứng
dịch vụ công cộng; không nghiên cứu về các DNCI sản xuất kinh doanh trong
lĩnh vực an ninh, quốc ph ng.
- Về thời gian và không gian nghiên cứu: Luận văn chủ yếu đánh giá
thực tiễn quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành
phố Hải Ph ng từ năm 2010 đến nay
5. Phƣơng pháp luận và Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mac
– Lê nin, quan điểm của Đảng, Nhà nước về QLNN và QLNN đối với DNCI
Để nghiên cứu, đề tài vận dụng các phương pháp truyền thống như
phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp; kết hợp giữa logic và lịch sử; Sử
dụng tài liệu thứ cấp: số liệu thu thập từ các công trình nghiên cứu đã công bố
có liên quan; từ các báo cáo tổng kết, số liệu thống kê báo cáo hoạt động và
đánh giá thực trạng công tác quản lý các doanh nghiệp công ích trên địa bàn
thành phố Hải Ph ng.
5

Ngoài ra, Luận văn c n thu thập và tìm kiếm thông tin trên mạng
Internet, một số sách báo và công trình nghiên cứu khác.
6. Những đóng góp của luận văn
- Luận văn làm sáng tỏ được những hạn chế tồn tại trong các công ty cung
cấp dịch vụ công trên địa bàn thành phố Hải Ph ng. Từ đó đưa ra được các giải
pháp nhằm nâng cao hơn nữa vai tr quản lý của Nhà nước đối với loại hình
doanh nghiệp này. Luận văn có thể được sử dụng để làm:
- Tài liệu tham khảo cho tất cả những ai quan tâm đến vấn đề quản lý
nhà nước đối với loại hình dịch vụ công ở nước ta hiện nay;
- Tài liệu nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp và đào
tạo nhân lực dịch vụ công.
7. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, và Danh mục tài liệu tham khảo đề tài gồm
3 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về các doanh nghiệp
công ích.
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích
trên địa bàn thành phố Hải Ph ng.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh
nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Ph ng.
6

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
CÁC DOANH NGHIỆP C NG ÍCH
1.1. Một số vấn đề về doanh nghiệp công ích
1.1.1. Khá n m do nh n h p
Ngày nay, khi nhắc tới sự phát triển kinh tế của một quốc gia bất kỳ,
chúng ta sẽ liên tưởng đến ngay hệ thống các doanh nghiệp (DN) hoạt động
trong nền kinh tế đó bởi lẽ doanh nghiệp chính là một tế bào cơ bản của nền
kinh tế. Cùng với hộ tiêu dùng, các doanh nghiệp chính là một trong hai lực
lượng chủ thể cùng quyết định thị trường và trở thành sức cung và cầu trên
các thị trường khác nhau. Có thể thấy rõ, bất cứ sản phẩm hàng hoá hay dịch
vụ nào mà chúng ta đang hàng ngày, hàng giờ tiêu dùng đều có nguồn gốc từ
một DN nhất định; phần lớn của cải của xã hội được tạo ra từ hoạt động tích
cực của các DN và phần lớn dân cư của một quốc gia đều đã và đang lao động
và làm việc trong các DN thuộc mọi thành phần kinh tế....
Xuất phát từ vai tr đặc biệt quan trọng của chủ thể kinh tế này, nhiều
chuyên gia kinh tế học cho rằng, hiệu quả hoạt động của các DN chính là tiêu
chí để đánh giá một nền kinh tế có phát triển hay không. Nói một cách cụ thể
rằng, một nền kinh tế phát triển phải là nền kinh tế trong đó các DN luôn luôn
hoạt động và phát triển, ngược lại nếu các DN dậm chân tại chỗ, không mở
rộng được sản xuất, thậm chí không bán được hàng hoá, luôn luôn thiếu vốn
để kinh doanh,... thì đó chính là một bức tranh kinh tế trì trệ, đen tối và không
có tương lai.
Một nền kinh tế năng động luôn luôn có sự tham gia tích cực của nhiều
thành viên, trong đó có những thành viên thực hiện các hoạt động kinh tế
7

nhưng không được coi là doanh nghiệp. Vậy doanh nghiệp là gì? Một tổ chức
cần thoả mãn những điều kiện gì để được coi là DN?
Hiện nay, dựa trên những tiêu chí riêng biệt mà khái niệm về DN được
trình bày khác nhau. Chẳng hạn, khoa học kinh tế vi mô định nghĩa: anh
nghi à ột n v kinh d anh hàng hd ch v the nhu c u th t ờng và
xã hội ể ạt ợi nhuận tối a và ạt hi u quả kinh tế xã hội ca nhất.
Trong cuốn “Từ điển thuật ngữ kinh tế học” [25] đưa ra định nghĩa:
anh nghi à n v kinh d anh ợc thành ậ nh c ích chủ yếu à
thực hi n c c h ạt ộng kinh d anh của những chủ sở hữu (Nhà n ớc tậ thể
t nhân) về ột hay nhiều ngành.
Theo Luật Doanh nghiệp 2005 [18]: Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên
riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy
định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Có thể đưa ra một định nghĩa bao quát như sau: anh nghi à ột t chức kinh
d anh ợc thành ậ the h uật và ợc h uật thừa nhận ể thực hi n c c h ạt ộng sản

xuất cung ứng t a i những hàng h d ch v t ên th t ờng the nguyên tắc tối a h ợi
ích của ối t ợng tiêu dùng, thông qua ó à tối a h ợi ích kinh tế của ng ời chủ
sở hữu về tài sản của N ồng thời kết hợ ột c ch hợ ý c c c tiêu xã hội.
1.1.2. Khá n m do nh n h p c n ch
Tại Nghị định số 56 CP ngày 2 10 1996 của Chính phủ [11], doanh
nghiệp công ích (DNCI) được quan niệm như sau: Doanh nghiệp nhà nước
DNNN hoạt động công ích là DNNN độc lập hoặc DNNN là thành viên hạch
toán độc lập của tổng công ty nhà nước trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quốc ph
ng, an ninh hoặc sản xuất sản phẩm, cung ứng dịch vụ công cộng theo chính
sách của Nhà nước, do Nhà nước giao kế hoạch hoặc đặt hàng và theo giá,
khung giá hoặc phí do Nhà nước quy định, hoạt động chủ yếu không vì
8

mục tiêu lợi nhuận. Đây là lần đầu tiên luật pháp Việt Nam thừa nhận loại
hình DNNN hoạt động công ích làm cơ sở để xác định phạm vi và cơ chế
quản lý các DNCI. Trước đây, trong cơ chế “thu đủ, chi đủ” không có sự khác
nhau giữa doanh nghiệp kinh doanh và các DNCI chuyên sản xuất các hàng
hóa, dịch vụ công cộng nhưng khi chuyển sang cơ chế thị trường, sau khi các
DNNN chuyển sang nguyên tắc thương mại, trong một thời gian dài cả Nhà
nước và các DNCI đều lúng túng về cơ chế quản lý.
Hiện nay, theo quan niệm mới tại Nghị định số 130 2013 NĐ-CP ngày
16/10 2013 của Chính phủ thì: SP, DVCI là sản phẩm dịch vụ thiết yếu đối
với đời sống, kinh tế, xã hội của đất nước, cộng đồng dân cư của một khu vực
lãnh thổ hoặc đảm bảo quốc ph ng, an ninh mà việc sản xuất, cung cấp theo
cơ chế thị trường thì khó có khả năng bù đắp chi phí đối với doanh nghiệp sản
xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ này, do đó được cơ quan, tổ chức có thẩm
quyền đặt hàng, giao kế hoạch, tổ chức đấu thầu theo định giá hoặc phí do
Nhà nước quy định.
Đối với DNCI, trước đây do chưa xác định rõ tiêu chí DNNN hoạt động
công ích và SP, DVCI đã dẫn đến tình trạng mở rộng quá nhiều danh mục có
tới 30 nhóm sản phẩm dịch vụ thuộc SP, DVCI được hưởng nhiều chính sách
ưu đãi, làm cho số DNNN làm nhiệm vụ công ích phát triển tràn lan. Tính đến
cuối năm 2012, tổng số doanh nghiệp tham gia vào các lĩnh vực hàng hóa và
dịch vụ công ích là trên 40 nghìn doanh nghiệp, chiếm 12,2 tổng số doanh
nghiệp trong bộ điều tra doanh nghiệp 2012. Hiệu quả mà các doanh nghiệp
trong lĩnh vực hàng hóa và dịch vụ công ích đưa lại khá thấp nhưng lại có số
lượng lao động trung bình cao hơn so với toàn bộ nền kinh tế. Các doanh
nghiệp tư nhân chiếm tới 94,8 tổng số doanh nghiệp trong các lĩnh vực công
ích, c n doanh nghiệp nhà nước chỉ chiếm 2,85 . Trong đó, số lượng DNNN
hoạt động trong các lĩnh vực hàng hóa và dịch vụ công ích chiếm tới 37,75
9

trong tổng số 3.279 DNNN của toàn bộ điều tra doanh nghiệp. Khắc phục tình
trạng trên, Nghị định 130 2013 NĐ-CP ngày 16 10 2013 của Chính phủ đã quy
định rõ danh mục SP, DVCI. Danh mục này không cố định mà căn cứ vào tình
hình thực tế, có thể điều chỉnh cho phù hợp. Ngoài phụ lục kèm theo, Nghị định
c n quy định rõ: “Trong từng thời kỳ, Bộ Kế hoạch và đầu tư chủ trì, phối hợp
với các cơ quan có liên quan trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc sửa đổi,
bổ sung danh mục SP, DVCI”. Danh mục được chia làm ba loại theo
thứ tự , B, C; trong đó quy định rõ các phương thức cung ứng SP, DVCI và
nguyên tắc lựa chọn.
Đối với danh mục loại , Nghị định ghi rõ: “ Vi c cung ứng c c sản
h d ch v công ích quy nh tại anh c h c an hành k the
Ngh nh này d ông ty t ch nhi hữu hạn ột thành viên d Nhà n ớc
à chủ sở hữu thực hi n the h ng thức t hàng h c gia kế h ạch. c
nhà sản xuất và cung ứng sản h d ch v công ích kh c thực hi n the
h ng thức t hàng. ờng hợ cung ứng sản h d ch v công ích xây
dựng ợc n gi gi của sản h d ch v công ích và ợc cung ứng the
gi d Nhà n ớc quy nh thì thực hi n the h ng thức t hàng. ờng
hợ cung ứng sản h d ch v công ích chủ yếu hải thực hi n the khối
ợng h c chi hí hợ ý sản xuất và cung ứng sản h d ch v công ích có
thu hí hí the quy nh của h uật về hí và hí thì thực hi n the
h ng thức gia kế h ạch”. Sản phẩm loại gồm: In tiền giấy và các giấy tờ
có giá; Sản xuất tiền kim loại; Dịch vụ điều hành bay; Dịch vụ bảo đảm hàng
hải, bao gồm: hoa tiêu, thông tin duyên hải, bảo đảm an toàn hàng hải; Quản lý,
bảo trì hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia; Quản lý, bảo trì cảng hàng
không, bao gồm: đường băng, hệ thống thông tin tín hiệu; Quản lý, khai thác hệ
thống công trình thủy lợi có quy mô lớn, bao gồm: công trình thủy lợi liên tỉnh
và liên huyện, công trình thủy nông kè đá lấn biển; Quản lý, duy tu công trình
10

đê điều, công trình phân lũ và các công trình ph ng chống thiên tai; Trồng và
bảo vệ rừng đầu nguồn, rừng đặc dụng, rừng ph ng hộ, rừng sinh thái, rừng
ngập mặn lấn biển; Sản xuất thuốc phục vụ công tác ph ng, chống các bệnh
truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán
rộng và tỷ lệ tử vong cao hoặc chưa rõ tác nhân gây bệnh; Cung cấp điện,
nước sạch cho vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; Hoạt động điều tra cơ
bản về địa chất, khí tượng thủy văn, đo đạc bản đồ, tài nguyên nước, môi
trường, biển, hải đảo; Hoạt động khảo sát, thăm d , điều tra về tài nguyên đất
đai, nước, khoáng sản và các loại tài nguyên thiên nhiên; Dịch vụ cứu nạn trên
biển; Kiểm định kỹ thuật phương tiện giao thông cơ giới; một số sản phẩm,
dịch vụ quan trọng khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với danh mục sản phẩm loại B, Nghị định cho phép: “c c nhà sản
xuất và cung ứng sản h d ch v công ích thực hi n the h ng thức ấu th u h c t
hàng. ờng hợ cung ứng sản h d ch v công ích ứng c c iều ki n the quy nh tại h
ng II Ngh nh này thì thực hi n the
h ng thức ấu th u”. Sản phẩm loại B gồm: Quản lý, khai thác hệ thống công
trình thủy lợi có quy mô vừa và nhỏ; Dịch vụ vận tải công cộng tại các đô
thị; Dịch vụ quản lý công viên, trồng và quản lý chăm sóc cây xanh, hoa cảnh vỉa
hè, đường phố, dải phân cách, v ng xoay; Dịch vụ cấp, thoát nước đô thị; Dịch
vụ cấp điện, chiếu sáng đô thị; Dịch vụ thu gom, phân loại, xử lý chất thải rắn, vệ
sinh công cộng; Dịch vụ tang lễ, nghĩa trang đô thị; Sản xuất chương trình phát
thanh, truyền hình phóng sự, tài liệu chuyên đề, phim truyện do nhà nước đặt
hàng hoặc tài trợ; Quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ; Quản lý,
bảo trì đường thủy nội địa; Vận chuyển, cung ứng hàng hóa và dịch vụ thiết yếu
phục vụ đồng bào miền núi, vùng sâu, vùng xa; Dịch vụ phát thanh, truyền hình
trên mạng Internet phục vụ người Việt Nam ở nước ngoài; Dịch vụ bưu chính,
viễn thông công ích; Xuất bản sách giáo khoa, sách và tạp
11

chí phục vụ giảng dạy và học tập; xuất bản bản đồ, sách, báo chính trị; xuất bản
tạp chí, tranh ảnh, sách báo phục vụ đồng bào dân tộc thiểu số; sản xuất phim
thời sự, tài liệu, khoa học, phim cho thiếu nhi; Sản xuất, cung ứng, lưu giữ giống
gốc giống cây trồng, giống vật nuôi, giống thủy sản, bảo vệ nguồn lợi thủy sản;
Các sản phẩm chiết tách từ huyết tương theo quy mô công nghiệp
lbumin, Gammaglobulin, các yếu tố đông máu cô đặc ; Sản xuất sản phẩm
kích dục tố cho cá đẻ HCG; Dịch vụ hậu cần nghề cá trên các vùng biển xa;
Quản lý, khai thác, duy tu các khu neo đậu tránh trú bão cho tàu thuyền nghề
cá; Đóng mới, sửa chữa các phương tiện thủy chuyên dùng phục vụ tìm kiếm
cứu nạn; một số sản phẩm và dịch vụ quan trọng khác theo quyết định của
Thủ tướng Chính phủ. Đối với những SP, DVCI có thể thực hiện theo thứu tự
ưu tiên sau: đấu thầu, đặt hàng, giao kế hoạch.
Như vậy, việc định ra các tiêu chí quy định cụ thể, rõ ràng các DNCI;
SP, DVCI là căn cứ cho các chính sách, cơ chế quản lý đầu tư … phù hợp, sát
thực tế, khắc phục tình trạng chồng chéo, lãng phí.
1.1.3. ị tr và v trò củ do nh n h p c n ch tron nền k
nh tế
nước t
h n n
1.1.3.1. V t í của d anh nghi công ích
Việt Nam, trong cơ chế tập trung bao cấp thời kỳ trước, kinh tế nhà
nước được xác định giữ vai tr chủ đạo nhưng với nghĩa là kinh tế Nhà nước
phải chiếm tỷ trọng lớn cả về số lượng và giá trị trong các lĩnh vực của nền
kinh tế quốc dân. Với cách hiểu như vậy, DNNN với tư cách là một bộ phận
cấu thành quan trọng của nền kinh tế nhà nước, phát triển tràn lan trên mọi
ngành nghề và lĩnh vực mà không chú ý tới hiệu quả hoạt động từ đó trở
thành gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Ngoài những lĩnh vực then chốt, DNCI đảm đương những lĩnh vực mà
các thành phần kinh tế khác không có điều kiện hoặc không muốn đầu tư kinh
12

doanh. Mặc dù vậy, những lĩnh vực mà DNCI nắm không phải cố định mà
thay đổi linh hoạt, khi các thành phần kinh tế khác chưa s n sàng đầu tư kinh
doanh vào những lĩnh vực cần thiết đối với sự phát triển kinh tế thì Nhà nước
mở đường bằng cách thành lập các DNCI, khi vai tr mở đường này không c n
thì có những biện pháp chuyển đổi chức năng và hình thức sở hữu thích hợp.
Như vậy, DNCI cùng các cơ quan hành chính nhà nước và một số cá
nhân, tổ chức thuộc các thành phần kinh tế khác hợp thành hệ thống các tổ
chức cung cấp các hàng hóa công cộng HHCC cho xã hội, hệ thống này phục
vụ những nhu cầu chung của xã hội, đảm bảo cho mọi hoạt động kinh tế – xã
hội diễn ra thông suốt và an toàn. Nhưng DNCI không chỉ cung cấp các
HHCC mà c n cung cấp cả những hàng hóa cá nhân mà khu vực tư nhân
không muốn hoặc không được kinh doanh. Do vậy, xét toàn diện hơn, DNCI
cùng với các DNNN hoạt động kinh doanh hợp thành hệ thống các DNNN,
các doanh nghiệp này vừa thực hiện chức năng kinh tế vừa thực hiện chức
năng xã hội theo nhiệm vụ được Nhà nước giao. Hệ thống DNNN đến lượt nó
lại cùng các tổ chức kinh tế phi doanh nghiệp của Nhà nước như dự trữ quốc
gia, ngân hàng Nhà nước, kho bạc Nhà nước kết hợp thành hệ thống kinh tế
Nhà nước, đây là công cụ quản lý vĩ mô của Nhà nước điều tiết kinh tế – xã
hội nhằm thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, công bằng và ổn định.
1.1.3.2. Vai t của d anh nghi công ích
Trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN không thể thiếu khu vực
kinh tế nhà nước vững mạnh, đủ khả năng đóng vai tr chủ đạo trong nền kinh
tế thị trường KTTT định hướng XHCN. Trong thành phần kinh tế nhà nước,
không có những DNCI và những doanh nghiệp giữ các vị trí then chốt của nền
kinh tế quốc dân không thể tiến hành thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH theo
đúng định hướng XHCN. Vai tr của doanh nghiệp công ích là cung cấp
HHCC. Vai tr của HHCC được thể hiện trên những mặt sau:
13

- Là yếu tố đảm bảo sự ổn định và phát triển của một quốc gia.
- Là động lực, điều kiện và tiền đề khai thác tài nguyên thiên nhiên của
đất nước, thúc đẩy và phát triển tăng trưởng kinh tế.
Hệ thống đường xá, cầu cống rộng khắp, chất lượng tốt có vai tr to lớn
trong việc khai thác tài nguyên khoáng sản ở những vùng sâu, vùng xa, giảm
chi phí vận chuyển và hư hỏng nông sản hàng hóa,… góp phần tích cực trong
việc khai thác lợi thế của đất nước.
Hệ thống kết cấu hạ tầng tốt là yếu tố quan trọng thu hút đầu tư nước
ngoài, đẩy mạnh đầu tư trong nước, góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng
và phát triển kinh tế đất nước.
- Là điều kiện quan trọng để cung cấp, khai thác và sử dụng các HHCC
khác.
Nhờ có hệ thống pháp luật tốt, sự quản lý hữu hiệu của Chính phủ, ... các
dịch vụ y tế công cộng, công viên, hệ thống chiếu sáng, hệ thống thoát nước
dịch vụ thủy nông, ... được cung cấp, sử dụng có hiệu quả, thỏa mãn đầy đủ
hơn nhu cầu của xã hội.
- Là yếu tố quan trong để nâng cao chất lượng cuộc sống của các thành
viên trong xã hội.
Không khí sạch, nước sạch là hàng hóa thiết yếu cho cuộc sống của con
người. Thiếu không khí sạch làm suy giảm sức khỏe cộng đồng. Tình trạng
thiếu không khí sạch ở Nhật Bản đã làm cho không khí sạch trở thành hàng
hóa cá nhân và được cung cấp phân chia theo khẩu phần. Thiếu nước là
nguyên nhân chính dẫn tới gia tăng bệnh tật và tỉ lệ tử vong cao.
Các chương trình y tế công cộng như tiêm chủng mở rộng, phun thuốc
diệt muỗi, các biện pháp ph ng chống HIV IDS,... là những chương trình
chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe cộng đồng mà cá nhân nào cũng được
14

hưởng, nhằm bảo đảm có một xã hội với các thành viên khỏe mạnh, có cuộc
sống hạnh phúc.
- Là công cụ để Nhà nước điều tiết thu nhập.
Để tránh tình trạng ăn không dẫn tới việc HHCC không được cung cấp
hoặc cung cấp không đầy đủ cho nhu cầu xã hội, chính phủ thực hiện đánh
thuế đối với các cá nhân trong xã hội. Mặt khác, chi phí sản xuất nhiều hàng
hóa công cộng được lấy từ nguồn thu thuế. Như vậy, những người nghèo
được hưởng lợi từ HHCC cũng có nghĩa được hưởng sự phân phối lại từ
người giàu thông qua những HHCC mà họ sử dụng.
Bên cạnh những vai tr tích cực của doanh nghiệp công ích, chúng ta c n
thấy những tác động tiêu cực của doanh nghiệp công ích. Đó là khi những
HHCC áp đặt chi phí đồng loạt lên cả nhóm, chẳng hạn ảnh hưởng của hiệu
ứng nhà kính do việc đốt cháy các nhiên liệu tự nhiên có nguy cơ gây ra sự
thay đổi khí hậu toàn cầu.
Vấn đề đặt ra là cần có sự tác động của Chính phủ nhằm khai thác sử
dụng những mặt tích cực của HHCC và hạn chế những mặt tiêu cực của nó.
1.1.4. Đ c m củ các do nh n h p c n ch
Các doanh nghiệp công ích cung cấp dịch vụ công và các hình thức cung
ứng dịch vụ công có những đặc điểm chung cơ bản như sau:
- Là doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ có thu phí nhằm đáp ứng các nhu cầu
bức thiết của công dân mang tính phi lợi nhuận do các cơ sở thực hiện yêu cầu các
cơ quan hành pháp nhà nước thông qua hợp đồng hoặc nhiệm vụ được giao .
- Các dịch vụ này hoạt động trên cơ sở pháp luật, do Nhà nước trực tiếp
tổ chức thực hiện hoặc ủy quyền cho các tổ chức xã hội hoặc tư nhân thực
hiện nhưng Nhà nước vẫn chịu trách nhiệm.
- Dịch vụ công có tính xã hội, với mục tiêu chính là phục vụ lợi ích cộng
đồng đáp ứng nhu cầu của tất cả công dân, không phân biệt giai cấp, địa vị xã
15

hội, bảo đảm công bằng và ổn định xã hội, mang tính quần chúng rộng rãi.
Mọi người đều có quyền ngang nhau trong việc tiếp cận các dịch vụ công với
tư cách là đối tượng phục vụ của Nhà nước. Từ đó có thể thấy tính kinh tế, lợi
nhuận không phải là điều kiện tiên quyết chi phối hoạt động dịch vụ công.
- Dịch vụ công cung ứng loại “hàng hóa” không phải bình thường mà là
hàng hóa đặc biệt do Nhà nước cung ứng hoặc ủy nhiệm cho tổ chức, cá nhân
thực hiện, đáp ứng nhu cầu toàn xã hội, bất kể các sản phẩm được tạo ra có
hình thái hiện vật hay phi hiện vật.
- Việc trao đổi dịch vụ công không thông qua quan hệ thị trường đầy đủ.
Thông thường, người sử dụng dịch vụ công không trực tiếp trả tiền, hay đúng
hơn là đã trả tiền dưới hình thức đóng thuế vào ngân sách nhà nước. Cũng có
những dịch vụ công mà người sử dụng vẫn phải trả một phần hoặc toàn bộ kinh
phí song Nhà nước vẫn có trách nhiệm đảm bảo cung ứng các dịch vụ này
không nhằm mục tiêu lợi nhuận.
- Từ góc độ kinh tế học, dịch vụ công là các hoạt động cung ứng cho xã
hội một loại hàng hoá công cộng. Loại hàng hóa này mang lại lợi ích không
chỉ cho những người mua nó, mà cho cả những người không phải trả tiền cho
hàng hóa này. Ví dụ giáo dục đào tạo không chỉ đáp ứng nhu cầu của người đi
học mà c n góp phần nâng cao mặt bằng dân trí và văn hoá của xã hội. Đó là
nguyên nhân khiến cho Chính phủ có vai tr và trách nhiệm quan trọng trong
việc sản xuất hoặc bảo đảm cung ứng các loại hàng hóa công cộng.
Với sự đa dạng của các loại dịch vụ công, của các hình thức cung ứng dịch
vụ công, và những đặc điểm của dịch vụ công, có thể thấy rằng, cung ứng loại
dịch vụ này một cách có hiệu quả không phải là một vấn đề đơn giản. Nhà nước
phải xác định rõ loại dịch vụ nào Nhà nước cần giữ vai tr cung ứng chủ đạo, loại
dịch vụ nào cần chuyển giao cho khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội, loại dịch
vụ nào Nhà nước và khu vực tư nhân có thể phối hợp cung ứng
16

và vai tr điều tiết, quản lý của Nhà nước về vấn đề này như thế nào. Kinh nghiệm
của nhiều nước những năm qua cho thấy rằng, trong cung ứng dịch vụ công, Nhà
nước chỉ trực tiếp thực hiện những loại dịch vụ công mà khu vực ngoài Nhà
nước không thể làm được và không muốn làm. Nếu nhà nước không chuyển giao
việc cung ứng dịch vụ công ở các lĩnh vực thích hợp cho khu vực ngoài nhà
nước và cải cách việc cung ứng dịch vụ công của các cơ quan nhà nước, thì hiệu
quả cung ứng dịch vụ công về tổng thể sẽ bị giảm sút, ảnh hưởng tiêu cực đến
đời sống của người dân và sự phát triển chung của toàn xã hội.
1.2. Quản lý nhà nƣớc đối với các doanh nghiệp công ích
1.2.1. Khá n m quản lý nhà nước về do nh n h p c n ch
Nói một cách khái quát, quản lý của Nhà nước là sự tác động của Nhà
nước vào toàn bộ hoạt động của nền kinh tế quốc dân nói chung, DN nói riêng
bằng hệ thống luật pháp, chính sách, tổ chức, các chế tài về kinh tế - tài chính
và các công cụ quản lý để thực hiện chức năng QLNN đối với nền kinh tế
nhằm thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng, ổn định kinh tế - chính trị - xã hội đất
nước. mỗi quốc gia, nền kinh tế khi vận hành theo cơ chế thị trường có sự
giống nhau là đều chịu sự chi phối và tác động của các quy luật kinh tế và các
quy luật đặc thù của mỗi chế độ xã hội. Nhà nước nhận thức, vận dụng các
quy luật đó vào quản lý, điều hành nền kinh tế bằng hệ thống pháp luật, chính
sách, cơ chế tổ chức thực hiện. Tuỳ theo bản chất kinh tế - xã hội của mỗi
quốc gia và trình độ khác nhau về nhận thức, vận dụng các quy luật kinh tế
của Nhà nước mà nền kinh tế cũng như hệ thống các DN của nước đó phát
huy hiệu lực và hiệu quả khác nhau. Điều đó càng nói lên tầm quan trọng đặc
biệt của hoạt động QLNN đối với DN nói riêng và nền kinh tế nói chung.
uản ý nhà n ớc ối với d anh nghi công ích à sự t c ộng có t chức và ng h
uật của Nhà n ớc thông qua ột h thống c c chính s ch kinh tế với c c công c
kinh tế ên h thống c c d anh nghi cung ứng d ch v
17

công t ng nền kinh tế quốc dân nh sử d
h t t iển kinh tế c c c hội có thể có ể kinh tế
ã t a.
ng có hi u quả nhất c c nguồn ực
ạt ợc c c c tiêu h t t iển
1.2.2. Nộ dun quản lý nhà nước về do nh n h p c n ch
1.2.2.1. Xây dựng an hành c c văn ản h uật iều chỉnh h ạt ộng của
d anh nghi công ích
Nội dung này đ i hỏi Nhà nước cần phải thực hiện vai tr chủ thể trong
quản lý đối với các DN công ích bằng những văn bản được thể chế hoá bằng
pháp luật một cách thống nhất, đồng bộ, nhất quán, ổn định và rõ ràng. Chỉ có
như vậy mới hướng được toàn bộ hoạt động của các DN công ích nói riêng và
của doanh nghiệp nói chung đi đúng quỹ đạo của chiến lược phát triển kinh tế
- xã hội đã được xác định, mới tạo ra được những điều kiện để thu hút, tổ
chức và hướng dẫn quần chúng, các DN công ích hoạt động đúng pháp luật.
1.2.2.2. Xây dựng chiến ợc quy h ạch kế h ạch chính s ch u t h t t iển d anh
nghi công ích
Dựa trên chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đã được hoạch định trong
từng thời kỳ, Nhà nước sẽ xây dựng định hướng chiến lược phát triển cho loại
hình DN công ích thuộc các thành phần kinh tế trong từng thời kỳ, gắn chặt
với các quy hoạch phát triển của toàn bộ nền kinh tế quốc dân nói chung, từng
ngành, từng lĩnh vực, từng vùng lãnh thổ nói riêng. Trên cơ sở chiến lược phát
triển DN công ích, Nhà nước mà cụ thể là các cơ quan QLNN sẽ tiếp tục xây
dựng quy hoạch, kế hoạch và các dự án đầu tư cụ thể nhằm từng bước thực thi
những chỉ tiêu đã được đề cập trong chiến lược phát triển DN công ích.
1.2.2.3. chức ộ y quản ý nhà n ớc ối với d anh nghi công ích
Thiết lập bộ máy là một trong những nội dung quan trong của QLNN nói
chung và QLNN đối với DN công tích nói riêng. Căn cứ Điều 28 Luật Doanh
18

nghiệp 2014, hệ thống cơ quan QLNN đối với DN nói chung và DN công ích
nói riêng được xác định như sau:
Chính phủ thống nhất QLNN đối với DN công ích
Các bộ, cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc thực
hiện nhiệm vụ được phân công trong QLNN đối với DN công ích.
Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện QLNN
đối với DN trong phạm vi địa phương.
1.2.2.4. chức thực hi n quản ý nhà n ớc ối với d anh nghi công ích Để tổ chức
thực hiện QLNN đối với DN công ích thông qua một số nội
dung như sau:
hứ nhất thành ậ các công ty t ch nhi hữu hạn nhà n ớc ột
thành viên cung cấ d ch v công khi c n thiết
Hiện nay, ở mọi quốc gia trên thế giới, chúng ta đều có thể nhận thấy sự
hiện diện của các công ty nhà nước với số lượng nhiều hoặc ít. Sự tồn tại
khách quan đó đã được nhiều chuyên gia kinh tế phân tích trong nhiều năm
qua. Vì vậy, tôi thiết nghĩ không nên trình bày lại mà sẽ đưa ra một số nội
dung chính như sau:
- Các trường hợp thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn TNHH) nhà
nước một thành viên:
+ Thành lập công ty TNHH nhà nước một thành viên trong những lĩnh
vực cung ứng dịch vụ công mà các thành phần kinh tế phi Nhà nước không
được làm: xuất phát từ tính chất dịch vụ hoặc là lĩnh vực công ích đặc biệt mà
Nhà nước nghiêm cấm doanh nghiệp tư nhân tham gia.
+ Thành lập công ty TNHH nhà nước một thành viên trong những lĩnh vực
cung ứng dịch vụ công mà các thành phần kinh tế phi Nhà nước không làm
được: Doanh nghiệp tư nhân thường có qui mô vừa và nhỏ, trang thiết bị công
nghệ phần lớn lạc hậu, vốn đầu tư ít,... nên những doanh nghiệp này không có
19

khả năng đầu tư vào những lĩnh vực đ i hỏi vốn đầu tư lớn, công nghệ cao,
thời gian thu hồi dài và hiệu quả trực tiếp thấp như dịch vụ vận chuyển khách
công ích khác bằng đường hàng không, đường sắt, ...
+ Thành lập DNNN trong những lĩnh vực cung ứng dịch vụ công mà các
thành phần kinh tế phi Nhà nước không muốn làm: khi tham gia vào thị trường
mục tiêu chung nhất của doanh nhân chính là lợi nhuận và để đạt được mục tiêu
này, họ sẽ tiến hành sản xuất kinh doanh những sản phẩm hoặc dịch vụ mà tại đó
họ có thể thu được lợi nhuận cực đại và họ không dại gì đầu tư sản xuất những
loại sản phẩm, dịch vụ không mang lại, hoặc mang lại ít lợi nhuận.
- Quy trình thành lập một DNNN phải tuân theo những quy định đã được
quy định s n trong pháp luật về DNNN.
hứ hai thực hi n c c h ạt ộng hỗ t ợ công dân ậ thân ậ nghi ; hỗ t ợ d
anh nhân à ăn có hi u quả
Nội dung QLNN này thể hiện ở việc Nhà nước xây dựng và bạn hành
các cơ chế, chính sách, biện pháp cụ thể nhằm khuyến khích, hỗ trợ, phát triển
các DN công ích phù hợp với định hướng, mục tiêu phát triển trong từng giai
đoạn và phù hợp với đặc điểm của từng loại hình DN công ích trên từng địa
bàn lãnh thổ. Đồng thời, Nhà nước cũng áp dụng những biện pháp cụ thể để
động viên, khuyến khích cộng đồng dân cư đầu tư sản xuất kinh doanh để làm
giàu cho bản thân và cho cộng đồng.
hứa thực hi n quyền thu ối với c c d anh nghi công ích
Thu là một hoạt động mang tính chất công mà hiện nay bất kỳ Nhà nước
nào cũng cần tiến hành để đảm bảo sự cân đối của nền kinh tế, để duy trì hoạt
động của bộ máy Nhà nước. Nhà nước có quyền thu đối với DN công ích vì Nhà
nước chính là chủ thể quản lý, là “người” đứng ra bảo vệ những quyền và lợi ích
hợp pháp của DN, là “người” hỗ trợ cho DN khi DN gặp khó khăn trong quá
trình hoạt động... và ngược lại DN sản xuất kinh doanh để thu lợi nhuận
20

nên lẽ đương nhiên DN phải trích một phần lợi nhuận đó để thực hiện nghĩa
vụ với Nhà nước. Những khoản thu này chính là nguồn cơ bản tạo nên ngân
sách của một quốc gia.
1.2.2.5. Kiể t a gi s t vi c tuân thủ h uật của c c d anh nghi công
ích
Do tầm quan trọng của giám sát, đánh giá đối với quản lý của chủ sở hữu
nhà nước đối với DNCI nên các quan điểm, nội dung của giám sát, đánh giá
đã được nêu trong các nghị quyết của Đảng. Nghị quyết Trung ương 3 Khóa
IX đã nêu: “Việc xem xét, đánh giá hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước phải
có quan điểm toàn diện cả về kinh tế, chính trị, xã hội; trong đó, lấy suất sinh
lời trên vốn làm một trong những tiêu chuẩn chủ yếu để đánh giá hiệu quả của
doanh nghiệp kinh doanh, lấy kết quả thực hiện các chính sách xã hội làm tiêu
chuẩn chủ yếu để đánh giá hiệu quả của doanh nghiệp công ích”. Đồng thời,
các công cụ để Nhà nước quản lý, giám sát cũng được xác định là thông qua
thanh tra, kiểm tra cũng như báo cáo của doanh nghiệp.
Nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng về quản lý, giám sát và đánh giá
hiệu quả hoạt động của DNCI, nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã được ban
hành. Đến nay đã hình thành một bước khung pháp luật về nâng cao hiệu quả
quản lý, giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của DNCI. Cụ thể là đã ban
hành Luật Doanh nghiệp 2014 nhằm thể chế hóa đường lối đổi mới của Đảng
trong quản lý nhà nước về kinh tế, làm cơ sở để Chính phủ, các bộ, ngành có
liên quan ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện quản lý, giám sát và
đánh giá hiệu quả hoạt động DNNN.
1.2.3. Nh n êu c u c bản củ quản lý nhà nước vớ do nh n h p
c n ch
- Hoạt động của doanh nghiệp công ích phải theo định hướng của kế
hoạch nhà nước.
21

- Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích ngoài yếu tố cung cấp
dịch vụ công thì phải phù hợp với thể chế kinh tế thị trường, lấy cơ chế thị
trường làm nền tảng để định hướng cho việc áp dụng các công cụ quản lý.
- Hoạt động đúng pháp luật, thực hiện tốt những nhiệm vụ cơ bản, phát
huy vai tr của doanh nghiệp công ích trong nền kinh tế quốc dân.
Sự quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích thông qua thị trường
không có nghĩa là xem thường các quy luật và yếu tố tác động khách quan của
thị trường, mà ngược lại, phải nhận thức và vận dụng tự giác, linh hoạt những
quy luật và yếu tố đó cho phù hợp với thực tế đất nước và bối cảnh quốc tế
trong từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế quốc dân, từng nơi, từng
ngành, từng vùng, từng địa phương.
Việc quản lý đối với doanh nghiệp công ích được tiến hành theo các
phương pháp và với những công cụ thích hợp, bảo đảm, pháp chế xã hội chủ
nghĩa được tăng cường. Nền kinh tế nước ta đã được đa dạng hoá về hình thức
sở hữu và chuyển sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì vậy,
Nhà nước không thể buông lỏng quản lý.
Quản lý nhà nước để bảo đảm cho các doanh nghiệp công ích hoạt động
theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong điều kiện tác động của cơ chế thị trường.
Vì thế đ i hỏi phải có "chất keo dính" nào đó để gắn hữu hiệu mục tiêu hoạt động
của mỗi doanh nghiệp với mục tiêu chung của toàn nền kinh tế quốc dân.
Rủi ro là sự đe doạ thường xuyên đối với bất cứ doanh nghiệp nào hoạt
động trong nền kinh tế thị trường do nhiều nguyên nhân khác nhau thuộc chủ
quan của những người quản lý doanh nghiệp cũng như các yếu tố khách quan.
Quản lý nhà nước là sự tác động ở mức cao nhất, ngoài sự vận động của chính
bản thân doanh nghiệp để ngăn ngừa, hạn chế và khắc phục "rủi ro" cho các
doanh nghiệp.
22

Quản lý nhà nước sẽ có tác động đến việc xử lý khi một doanh nghiệp
gặp rủi ro có thể dẫn đến phá sản, nhất là những hậu quả kèm theo về mặt
kinh tế - xã hội...
Chức năng chính của quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nói chung
và đối với doanh nghiệp công ích nói riêng là định hướng về mặt chiến lược
cho sự phát triển của các doanh nghiệp được thực hiện gián tiếp qua các công
cụ chính sách kinh tế vĩ mô, công cụ pháp luật; hình thành môi trường hoạt
động cho các doanh nghiệp mà cơ bản là môi trường pháp lý và thể chế; hỗ
trợ và điều tiết hoạt động của các doanh nghiệp bằng các công cụ kinh tế vĩ
mô; kiểm tra, giám sát sự tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp; tham gia
khắc phục những khuyết tật của thị trường. Nhà nước phải đặc biệt coi trọng
và thực hiện tốt chức năng hỗ trợ công dân lập thân, lập nghiệp về kinh tế, coi
đó là một trong những nét đặc thù của sự đổi mới chức năng quản lý nhà nước
về kinh tế so với trước thời kỳ đổi mới.
Mục tiêu chủ yếu của quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nói chung và
đối với doanh nghiệp công ích nói riêng là nhằm tạo môi trường hoạt động thuận
lợi, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh; đảm bảo để doanh nghiệp tuân thủ pháp luật;
bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp.
Giải quyết những vấn đề trên chính là yêu cầu cơ bản quản lý nhà nước
đối với doanh nghiệp công ích trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở nước ta. Thể hiện là Nhà nước giữ vai tr định hướng; điều hoà có
tính chất liên ngành, liên vùng; hỗ trợ; trọng tài, bảo vệ lợi ích chính đáng của
những nhà kinh doanh; đồng thời đ i hỏi họ phải tuân thủ pháp luật, làm tr n
nghĩa vụ với Nhà nước; giải quyết thoả đáng mối quan hệ về lợi ích giữa cá
nhân với doanh nghiệp và Nhà nước.
23

1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng về quản lý nhà nƣớc đối với các
doanh nghiệp công ích và giá trị tham khảo với thành phố Hải Phòng
1.3.1. K nh n h m củ thành ph Hà Nộ
Nhằm nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ công ích, thời gian qua,
thành phố Hà Nội đã áp dụng rộng rãi hình thức đấu thầu thay vì cơ chế đặt
hàng các doanh nghiệp Nhà nước như trước kia. Cách làm này bước đầu giúp
tăng tính minh bạch, sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong
việc cung ứng các sản phẩm dịch vụ công ích, tiết kiệm chi cho ngân sách
thành phố.
Xu hướng cơ giới hóa. Công ty TNHH MTV Công viên Cây xanh Hà
Nội hiện là đơn vị dẫn đầu thành phố về việc áp dụng cơ giới hóa trong thực
hiện các dịch vụ công ích. Tổng Giám đốc Công ty Vũ Kiên Trung cho biết,
từ năm 2016, công ty đã được trang bị 12 xe nâng có thể cắt cành cây ở độ
cao 32m, năm xe cẩu tự hành, bốn máy nghiền cành cây các loại để tạo mùn
sau quá trình cắt sửa cây... Nhờ đó, công tác cắt, tỉa cây xanh có bước tiến
mới, được thực hiện khoa học hơn. Chỉ tính riêng năm 2016, công ty đã cắt,
sửa gần 50 nghìn cây xanh, gấp từ 10 đến 15 lần số cây được cắt tỉa những
năm trước. Lãnh đạo Công ty TNHH MTV Công viên Cây xanh Hà Nội đánh
giá: Việc tăng cường cơ giới hóa, điều chỉnh quy trình, định mức kinh tế kỹ
thuật, đơn giá đã tiết giảm chi phí ngân sách, đáp ứng chất lượng sản phẩm
theo tiêu chí mới của thành phố. Cùng với đó, việc giảm đến mức thấp nhất
đầu mối trong công tác quản lý, duy trì, chăm sóc, cắt tỉa, trồng mới cây xanh
đã tạo hiệu quả đồng bộ trong việc quản lý, triển khai.
Tương tự, tại Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội, việc cơ
giới hóa trong thu gom, xử lý rác thải cũng được đẩy mạnh. Công ty đã tiến
hành thay xe gom, trang bị thêm hàng chục xe quét hút đường. Tại bốn quận
nội thành trước đây , chất lượng vệ sinh môi trường đã được nâng cao khi
24

đơn vị triển khai cơ giới hóa trong việc quét đường, quét hè. Nhờ vậy, đến
nay đơn vị đã giảm được 287 điểm cẩu, 261 xe gom, tiết kiệm nhân công và
chi phí sản xuất, khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường.
Trước đây, trung bình mỗi năm ngân sách thành phố chi khoảng 4.000 tỷ
đồng cho các dịch vụ công ích như thu gom, vận chuyển rác thải, duy trì hệ
thống công viên, cây xanh, thoát nước và xử lý nước thải đô thị… Nhưng
trong đó, chỉ có 3,8 giá trị đầu tư cho dịch vụ công ích được thực hiện thông
qua hình thức đấu thầu, c n lại vẫn thực hiện theo hình thức đặt hàng.
Thực hiện Nghị định 130 2013 NĐ-CP của Chính phủ về sản xuất và
cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, đến nay, thành phố đã triển khai đấu
thầu 15 gói thầu, trong đó có ba gói thầu thuộc lĩnh vực thoát nước, tám gói
thầu lĩnh vực cây xanh, bốn gói thầu lĩnh vực môi trường. Đối với những hạng
mục chưa tổ chức đấu thầu đơn vị quản lý là Sở Xây dựng đã hướng dẫn các
đơn vị xây dựng hồ sơ đặt hàng, trong đó tự nguyện đề xuất tỷ lệ giảm giá từ
10 đến hơn 20 . Trong quá trình xem xét hồ sơ, phương án đặt hàng của các
đơn vị, Sở sẽ ưu tiên xem xét, lựa chọn các hồ sơ có tỷ lệ tự nguyện giảm giá
cao nhất. Đến nay, thành phố đã hoàn thành công tác đấu thầu duy trì vệ sinh
môi trường trên địa bàn các quận, huyện.
Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Môi trường đô thị Hà Đông Đinh Văn
Tiến đánh giá: Việc điều chỉnh hình thức cung ứng, quy trình, định mức kinh
tế kỹ thuật, đơn giá thực hiện dịch vụ công ích theo chỉ đạo của UBND thành
phố năm 2016 đã tạo sự công bằng và cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh,
bình đẳng giữa các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Chỉ tính riêng
năm 2016, công ty đã bố trí hơn 136 tỷ đồng để thực hiện duy trì vệ sinh môi
trường và duy trì cây xanh. Việc điều chỉnh này đã đáp ứng yêu cầu quản lý
nhà nước, gắn chất lượng với giá trị được thanh toán, từng bước giảm tỷ lệ chi
25

từ ngân sách, mở rộng hoạt động xã hội hóa về cung ứng sản phẩm dịch vụ vệ
sinh môi trường.
Để bảo đảm tính đồng bộ, hợp lý với việc tổ chức đấu thầu, đặt hàng,
trong năm 2016, Ban Duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị của Sở
Xây dựng đã phối hợp ph ng chuyên môn các sở liên quan rà soát, xây dựng
quy trình, định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá các lĩnh vực dịch vụ công ích.
Kết quả trong lĩnh vực duy trì vệ sinh môi trường, kinh phí tiết giảm so với
khối lượng thực hiện năm 2015 là 262 tỷ đồng, giảm 29,21 . Đối với công tác
duy trì công viên, cây xanh, kinh phí tiết giảm 174 tỷ đồng, giảm 40,15 .
Thông qua việc rà soát quy trình, định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá
các lĩnh vực dịch vụ công ích, đã loại bỏ được những phần việc không hợp lý,
không cần thiết, thu gọn một số quy trình và mã định mức, góp phần giảm
kinh phí duy trì, tiết kiệm ngân sách thành phố. Năm 2017, Sở tiếp tục rà soát,
trình thành phố các hạng mục đấu thầu có đủ điều kiện theo quy định. Đồng
thời xây dựng tiêu chí kỹ thuật, tiêu chí kiểm tra chất lượng, nghiệm thu khối
lượng công việc hoàn thành theo kết quả thực hiện bảo đảm đúng các yêu cầu
chất lượng, khuyến khích các đơn vị cải tiến công nghệ, áp dụng cơ giới vào
công tác duy trì. Từ đó, góp phần khuyến khích các thành phần kinh tế tham
gia công tác đấu thầu, huy động được các nguồn lực xã hội hóa tham gia cung
ứng dịch vụ công ích.
1.3.2. K nh n h m củ thành ph H h M nh
Công ty TNHH MTV công trình giao thông Sài g n đã áp dụng công tác
khoán quản lý sửa chữa thường xuyên đường bộ đã mang lại nhiều hiệu quả thiết
thực. Thông qua việc triển khai công tác khoán đã tạo nên động lực mạnh mẽ
thúc đẩy việc nhanh chóng sửa chữa, duy tu đường, góp phần quan trọng trong
việc thực hiện Nghị định 36 CP của Chính phủ về lập lại trật tự an toàn giao
thông đô thị trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Đối với xã hội: đường
26

sạch đ p hơn, giao thông an toàn hơn, hệ thống biển báo giao thông đầy đủ và
rõ ràng hơn. Đối với người quản lý: phải thi công đúng quy trình, quy phạm,
bảo đảm chất lượng, phải thi công nhanh hơn, quá trình thi công đảm bảo
tuyệt đối an toàn lao động, an toàn giao thông, mỹ quan đô thị. Thực hiện
phương án khoán quản lý, sửa chữa đường bộ đã đáp ứng được nguyện vọng
của người dân, tiếng nói của công luận thể hiện ở chỗ: mọi sự cố phát sinh
trên hệ thống đường bộ đều được phản ánh hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp đến
công ty và chậm nhất sau 24 giờ đã được xử lý. Cũng từ đây, tinh thần trách
nhiệm, ý thức phục vụ xã hội của người quản lý được nâng cao, không chạy
theo lợi nhuận đơn thuần. Thời gian đầu nhận khoán, trung bình công ty nhận
được 10 20 ý kiến phản ánh ngày của nhân dân về tình trạng sự cố cầu đường
phải xử lý. Hiện nay chỉ c n 2 3 ý kiến phản ánh ngày mà tính chất không ảnh
hưởng đến an toàn giao thông như trước ví dụ : nước đọng trên đường
Vấn đề vốn cho công tác duy tu, sửa chữa thường xuyên chống xuống cấp
là vấn đề cần được quan tâm hơn nữa. Hiện nay, tỷ lệ vốn cho công tác quản lý
duy tu so với tiêu chuẩn ngành c n thấp chỉ khoảng 50 . Đa số đường đều khai
thác và sử dụng vượt quá hạn mức duy tu. Tương tự như vậy, Công ty TNHH
MTV Công trình Cầu Phà TP. Hồ Chí Minh với nhiệm vụ quản lý, duy tu, sửa
chữa thường xuyên và đảm bảo an toàn hệ thống các công trình cầu phà của
Thành phố. Quản lý các dự án đầu tư công trình sửa chữa lớn cầu và phà được
Ủy ban nhân dân Thành phố giao theo chỉ tiêu kế hoạch. Quản lý và khai thác
phục vụ hành khách, phương tiện cơ giới giao thông đường bộ qua lại tại các bến
phà đ của Thành phố. Duy tu bờ kè, quản lý, bảo dưỡng, chăm sóc công viên cây
xanh. Công ty được UBND thành phố giao quản lý thực hiện các dự án đầu tư
xây dựng, nâng cấp công trình giao thông sử dụng vốn ngân sách: năm 2009 đưa
vào sử dụng cầu Rạch Lá với vốn đầu tư 61.964 triệu đồng, tổng chiều dài đường
vào cầu: 641.09m; Xây dựng cầu Lôi Giang với số vốn 40.799
27

triệu đồng, tổng chiều dài đường vào cầu: 602,84m; năm 2010 xây dựng cầu
Cống Dinh, vốn đầu tư 16.640 triệu đồng, tổng chiều dài 246,40m; và đến
năm 2013, nâng cấp mở rộng bến phà Cát Lái với số vốn đầu tư 99.865 triệu
đồng; Đối với công tác cung ứng sản phẩm dịch vụ công ích được xem là
công tác trọng yếu của Công ty, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả,
uy tín sản phẩm dịch vụ công ích, công tác quản lý duy tu cầu do các Khu
Quản lý Giao thông đô thị đặt hàng. Kinh nghiệm quản lý, hợp lý hoá trong tổ
chức quản lý, tiết kiệm chi phí, cơ giới hoá công tác quản lý bảo trì hệ thống
cầu là thế mạnh cạnh tranh trong đấu thầu cung ứng sản phẩm dịch vụ công
ích của một công ty; Song song với việc đầu tư thêm các thiết bị công nghệ
hiện đại phục vụ cho công tác duy tu sửa chữa hệ thống cầu và kiểm định cầu,
đồng thời công ty cũng đã có kế hoạch mở rộng và phát triển thêm các ngành
nghề kinh doanh dịch vụ khác để thu hút thêm lao động, tăng thêm nguồn thu,
nâng cao hiệu quả vốn đầu tư và các khoản nộp ngân sách cho nhà nước.
1.3.3. Nh n bà h c k nh n h m r t r cho quản lý doanh n h p c n ch trên ị bàn
thành ph Hả Phòn
Qua thực tiễn kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với DNCI của Hà Nội
và thành phố Hồ Chí Minh, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm QLNN
đối với DNCI tại Hải Ph ng như sau:
- Cần có chính sách cho phép và khuyến khích mọi thành phần kinh tế
đầu tư vào hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực cung cấp các sản phẩm, dịch
vụ công cộng. Tạo điều kiện thành lập các doanh nghiệp tư nhân hoặc sở hữu
hỗn hợp với hiện quả quản lý cao, năng động trong vận hành.
- Thực hiện chính sách ưu đãi về tài chính – tiền tệ, không phân biệt hình
thức sở hữu doanh nghiệp. Thực hiện thu phí đối với các dịch vụ công cộng
với giá phù hợp, từng bước tiến đảm bảo thu phí có thể bù đắp được chi phí
cung cấp dịch vụ.
28

- Đối với các DNCI, Nhà nước cần cung cấp đầy đủ vốn ban đầu cho
doanh nghiệp và doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ đối với
Nhà nước, c n lại mọi vấn đề tài chính, kể cả việc huy động thêm vốn nếu
doanh nghiệp có nhu cầu đều do doanh nghiệp chủ động. Cho phép các DNCI
được thực hiện các hình thức huy động vốn và được áp dụng các hình thức
đầu tư đa dạng như: BT, BOT, BTO,...
- Đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong đầu tư, có chính sách bảo
đảm quyền lợi cho các nhà đầu tư vào kết cấu hạ tầng giao thông công chính,
một lĩnh vực có nhiều rủi ro và khó khăn trong việc thu hồi vốn.
- Đối với công tác duy tu, duy trì hệ thống hạ tầng kỹ thuật giao thông
công chính, cần có cơ chế quản lý phù hợp, khoán quản lý theo chất lượng sản
phẩm. Điều cơ bản nhất là cần cung cấp vốn duy tu đầy đủ, theo yêu cầu sửa
chữa chống xuống cấp, đúng định kỳ kỹ thuật.
29

Tiểu kết chƣơng 1
Dưới góc độ lý luận, luận văn đã giải quyết những nội dung sau:
Khái niệm công cụ liên quan đến đề tài như doanh nghiệp, doanh nghiệp
công ích, quản lý nhà nước về DN công ích. Theo đó: uản ý nhà n ớc ối
với d anh nghi công ích à sự t c ộng có t chức và ng h uật của
Nhà n ớc thông qua ột h thống c c chính s ch kinh tế với c c công c kinh
tế ên h thống c c d anh nghi cung ứng d ch v công t ng nền kinh tế quốc
dân nh sử d ng có hi u quả nhất c c nguồn ực h t t iển kinh tế c c c
hội có thể có ể ạt ợc c c c tiêu h t t iển kinh tế ã t a.
Trên cơ sở đó, luận văn làm rõ các nội dung QLNN về DN công ích
cũng như yêu cầu cơ bản của QLNN đối với DN công tích. Đồng thời, luận
văn cũng tham khảo kinh nghiệm của một số địa phương đối với DN công ích
từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho thành phố Hải Ph ng.
30

CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
C NG ÍCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
2.1. Khái quát về thành phố Hải Phòng và thực trạng doanh nghiệp công
ích của thành phố Hải Phòng
2.1.1. Khá quát về thành ph Hả Phòn
Hải Ph ng là nơi có vị trí quan trọng về kinh tế, xã hội, công nghệ thông tin
và an ninh, quốc ph ng của vùng Bắc Bộ và cả nước, trên hai hành lang - một
vành đai hợp tác kinh tế Việt Nam - Trung Quốc. Hải Ph ng là đầu mối giao
thông đường biển phía Bắc. Với lợi thế cảng nước sâu nên vận tải biển rất phát
triển, đồng thời là một trong những động lực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng
điểm Bắc bộ. Là Trung tâm kinh tế - khoa học - kỹ thuật tổng hợp của Vùng
duyên hải Bắc Bộ và là một trong 2 trung tâm phát triển của Vùng Kinh tế trọng
điểm Bắc Bộ. Hải Ph ng có nhiều khu công nghiệp, thương mại lớn và trung tâm
dịch vụ, du lịch, giáo dục, y tế và thủy sản của vùng duyên hải Bắc Bộ Việt
Nam. Hải Ph ng là một cực tăng trưởng của tam giác kinh tế trọng điểm phía Bắc
gồm Hà Nội, Hải Ph ng và Quảng Ninh, nằm ngoài Quy hoạch vùng thủ đô Hà
Nội. Hải Ph ng c n giữ vị trí tiền trạm của miền Bắc, nơi đặt
trụ sở của bộ tư lệnh quân khu 3 và bộ tư lệnh vùng 1 hải quân.
Thành phố Hải Ph ng gồm 7 quận nội thành, 6 huyện ngoại thành và 2
huyện đảo; 223 đơn vị cấp xã gồm 70 phường, 10 thị trấn và 143 xã , 49,5
cư dân sống ở đô thị và 50,5 cư dân sống ở nông thôn.
2.1.2. h c trạn do nh n h p c n ch trên ị bàn thành ph Hả Phòn
Hiện nay trên địa bàn thành phố Hải Ph ng có 18 doanh nghiệp công ích
hoạt động trên các lĩnh vực: cấp thoát nước, chiếu sáng đô thị, công viên
31

cây xanh, vận tải hành khách công cộng, công trình giao thông và môi trường
đô thị.
Cũng như các doanh nghiệp công ích tại các tỉnh, thành phố khác DNCI
trên địa bàn thành phố Hải Ph ng có những đặc điểm sau:
- Các quyết định quan trọng trong tổ chức và quản lý hoạt động của DNCI
bị lệ thuộc nhiều vào cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập doanh nghiệp.
- Các hàng hóa dịch vụ mà doanh nghiệp công ích Hải Ph ng cung cấp
tương đối ổn định, không phục thuộc nhiều vào thị trường. Các DNCI Hải
Phòng được ưu đãi của Nhà nước về vốn, đầu tư và bao tiêu đầu ra.
- Hầu hết các DNCI trên địa bàn Hải Ph ng là các doanh nghiệp có vốn
đầu tư lớn thời gian thu hồi vốn chậm hoặc không có khả năng thu hồi, các
khoản thu phí chỉ đủ bù đắp thu nhập của người lao động trong doanh nghiệp.
Thực tiễn hoạt động cụ thể của các DN công ích trên địa bàn như sau:
hứ nhất công ty NHH M V h t n ớc Hải h ng
Công ty Thoát nước Hải Ph ng là một Doanh nghiệp nhà nước được
thành lập theo quyết định số 1493 QĐ-TCCQ ngày 29 8 1995 của UBND
Thành phố và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 1 1996. Ngày 30 3 1999,
UBND thành phố đã có quyết định số 524 QĐ-UB chuyển Công ty Thoát
nước thành Doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích với chức năng nhiệm
vụ là quản lý, duy tu, vận hành, sửa chữa, nạo vét bùn toàn bộ hệ thống thoát
nước của thành phố bao gồm mạng lưới đường ống, các hố ga, các trạm bơm,
hệ thống mương hồ điều h a, cống ngăn triều, hệ thống bể phốt; Quản lý vốn
đầu tư xây dựng và thi công các công trình thoát nước của thành phố; Sản
xuất cấu kiện bê tông, vật tư thiết bị phục vụ việc xây dựng, sửa chữa, cải tạo
các công trình thoát nước.
Trải qua gần 20 năm hoạt động, Công ty Thoát nước Hải Ph ng đã không
ngừng phát triển về mọi mặt. Từ một đơn vị ban đầu chỉ có hơn 100
32

lao động nguyên được tách ra từ một Xí nghiệp Thoát nước thuộc Công ty
Môi trường đô thị với 04 ph ng ban nghiệp vụ, 04 đội sản xuất, 01 đội Kiểm
tra quy tắc.
Thực hiện NQ 06 của Thành ủy về phát triển và quản lý đô thị Hải ph ng
đến 2010 theo NQ 32 của Bộ Chính trị. Những năm 2002 trở lại đây, đô thị
Hải ph ng đã được mở rộng và phát triển thêm một số Quận phường. Từ việc
quản lý hệ thống thoát nước của 3 quận nội thành nay phải đảm nhận thêm
một số địa bàn mới do vậy nhiệm vụ của Công ty Thoát nước cũng ngày một
nặng nề hơn.
Hiện nay Công ty đang quản lý gần 400 km cống các loại từ 150-2.000
cm thuộc 4 quận nội thành có tổng chiều dài 380.393 m cụ thể: Quận Hồng
Bàng: 63.246 m; Quận lê chân: 111.130 m; Quận Ngô Quyền: 142.382 m;
Quận Hải n: 63.635 m; 75 ha hồ điều hoà; 11,4 km mương chính và 40,5 km
mương nhánh; quản lý điều hành 18 trạm bơm trong đó có 16 trạm bơm thoát
nước thải và 02 trạm thoát nước mưa; 12 cống ngăn triều; 54 van ngăn nước
thủy triều tại các miệng xả ra sông và 103 van một chiều xả ra mương hồ điều
hoà. Tuy nhiên với truyền thống đoàn kết, thống nhất, vượt mọi khó khăn.
Là đơn vị duy nhất trong cả nước quản lý bãi sử lý bùn Tràng Cát đưa
vào sử dụng vào tháng 12/2003. Với tổng diện tích 162.844 m2 bao gồm: Khu
vực nhà quản lý, ga ra dể xe và thiết bị chuyên dùng; Khu vực sử lý bùn có 4
bể chứa bùn, 2 bể chứa phốt, 2 hồ sinh học, 1 hồ điều hoà,1 trạm bơm và 3
sân phơi bùn để sử lý và thiết bị phục vụ bãi gồm có : xe xúc lật, máy đánh,
đảo luống. Máy sàng, v v
Từ 2003 đến 2016, Tập thể CB-CNV Công ty đã vinh dự được nhận 08
Bằng khen của Bộ Xây dựng và của UBND Thành phố, 01 Bằng khen của
Thủ Tướng Chính Phủ, 05 Cờ thi đua xuất sắc của Bộ XD và UBND-TP.
33

Công đoàn cơ sở được tặng 10 Bằng khen và 08 Cờ Thi đua xuất sắc, Đảng
bộ Cơ sở 11 năm được công nhận Đảng bộ trong sạch vững mạnh.
hứ hai công ty NHH M V Môi t ờng ô th Hải h ng
Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Ph ng HPURENCo là
doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Ph ng.
Công ty gồm Khối ph ng ban và 16 đơn vị trực thuộc với gần 1.390 cán bộ,
công nhân viên lao động.
HPURENCo là đơn vị chịu trách nhiệm chính trong công tác quản lý, thu
gom, vận chuyển và xử lý chất thải trên địa bàn các quận Hồng Bàng, Lê
Chân, Ngô Quyền, Hải n và huyện n Dương, xử lý chất thải thuộc quận Kiến
n; Quản lý Khu liên hợp Quản lý và xử lý chất thải Tràng Cát, Khu xử lý chất
thải Đình Vũ và một số khu xử lý chất thải tập trung của thành phố. Năm
2016 khối lượng, sản lượng sản phẩm dịch vụ công ích thực hiện là hơn 358
nghìn tấn vượt 107,6 kế hoạch , doanh thu đạt 215 tỷ đồng, lợi nhuận sau thế
5 tỷ đồng và nộp ngân sách 1 tỷ đồng.
Ngoài nhiệm vụ thu gom rác thải sinh hoạt hàng ngày, HPURENCo còn
là đơn vị đứng đầu trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý các loại chất
thải: chất thải công nghiệp, chất thải y tế nguy hại, chất thải sông cảng biển,
chất thải xây dựng; sản xuất phân mùn hữu cơ và dịch vụ chăm sóc duy trì
cảnh quan.
Được thành lập từ năm 1976, với hơn 40 năm kinh nghiệm và những đóng
góp, phát triển không ngừng vì môi trường của thành phố, HPURENCo luôn tự
hào là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực vệ sinh môi trường thành phố Cảng.
HPURENCo là thành viên của Hiệp hội Môi trường đô thị Việt Nam
VUREI , thường xuyên phối hợp với các tổ chức trong nước và quốc tế tham
quan, học tập trao đổi kinh nghiệm, phổ biến kiến thức quản lý hiệu quả, đặc biệt
áp dụng và chuyển giao công nghệ, kỹ thuật tiên tiến trong lĩnh vực môi trường.
34

Trong công tác hợp tác quốc tế, HPURENCo chủ động, tích cực phối
hợp với các tổ chức NEDO, Hitachi Zosen và các đơn vị tư vấn trong nước
thực hiện các thủ tục xin phê duyệt chuẩn bị đầu tư; tổ chức ký kết biên bản
ghi nhớ MOU và tài liệu thực hiện dự án ID cho dự án xây dựng hệ thống xử
lý chất thải công nghiệp phát điện 75 tấn ngày tại Nam Sơn – Sóc Sơn – Hải
Ph ng; xúc tiến với các đối tác Nhật Bản triển khai các dự án môi trường như:
Tái chế rác thải thành viên đốt nhiên liệu với Công ty IKE, xử lý chất thải rắn
đô thị tại khu vực Hải Ph ng với Tập đoàn Marubeni; hợp tác với Công ty
CN-NL Waste Solution của Trung Quốc trong việc nghiên cứu dự án Trạm
trung chuyển tại thành phố Hải Ph ng…
Năm 2013, HPURENCo tiếp tục đảm bảo chất lượng duy trì, giữ gìn vệ
sinh môi trường thành phố ngày càng sạch đ p; đẩy mạnh công tác phát triển
thị trường; tập trung đầu tư phát triển hoạt động sản xuất hướng tới đổi mới
công nghệ nhằm sử dụng hiệu quả quỹ đất, hạn chế ô nhiễm nguồn nước,
không khí. Đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, nâng cao nhận thức của
người dân trong lĩnh vực vệ sinh môi trường. Với bề dày kinh nghiệm và tiềm
lực của mình, HPURENCo luôn đi đầu trong công cuộc bảo vệ môi trường
thành phố xanh – sạch – đ p và phát triển bền vững. HPURENCo đã gặt hái
được nhiều thành tựu được nhà nước công nhận:
2012: Huân chương lao động hạng nhất.
2013: Đón nhận cờ thi đua xuất sắc của UBND Thành phố.
2014: Đón nhận cờ thi đua xuất sắc của UBND Thành phố.
2015: Bằng khen là gương điển hình tiên tiến về bảo vệ môi trường giai
đoạn 2011 – 2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
2016: Đón nhận Cờ thi đua của Uỷ ban nhân dân thành phố đối với danh
hiệu “Tập thể lao động xuất sắc” và Bằng khen năm 2016.
35

hứ a công ty NHH ột thành viên ấ n ớc Hải h ng
Từ 1 1 2007 UBND ra Quyết định số 1787 QĐ-UBND ngày 10/8/2006
và Quyết định số 2759 QĐ-UBND ngày 21 12 2006 phê duyệt và điều chỉnh
phê duyệt chuyển Công ty Cấp nước Hải Ph ng thành Công ty TNHH một
thành viên Cấp nước Hải Ph ng hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh sản
phẩm công ích. Một số dự án chính Công ty Cấp nước Hải Ph ng đã thực hiện
đáp ứng nhu cầu phát triển của thành phố:
Dự án l , với tổng kinh phí đầu tư 29,5 triệu USD, cải tạo hệ thống cấp nước
3 quận nội thành Hồng Bàng, Ngô Quyền, Lê Chân, nâng công suất NMN
n Dương từ 60.000m3 ngày lên 100.000 m3 ngày, bằng nguồn vốn vay WB.
Dự án cấp nước cho các khu công nghiệp Đình Vũ quận Hải n , KCN
Quán Toan, KCN Bến Kiền KCN Tràng Duệ huyện n Dương .
Dự án xây dựng NMN Minh Đức huyện Thủy Nguyên , công suất 2.000
m3 ngày cung cấp cho trên 3.000 khách hàng, bằng nguồn vốn tài trợ của
Chính phủ Phần Lan thông qua WB.
Dự án Cấp nước 2 , với tổng mức đầu tư 14 triệu USD, cải tạo NMN Cầu
Nguyệt CS 40.000 m3 ngày, mở rộng hệ thống cấp nước cho các khu dân cư,
khu công nghiệp và các khu đô thị mới thuộc quận Kiến n và các vùng lân cận
thuộc huyện n Lão, Kiến Thụy,… phục vụ cấp nước cho khoảng 32.000 khách
hàng, bằng nguồn vốn vay WB.
Dự án cải tạo nâng cấp NMN Vật Cách từ 11.000 m3 ngày lên 30.000
m3 ngày, xây dựng 7 km đường ống DN 400 kết nối nhà máy với mạng lưới
cấp nước thành phố, tổng mức đầu tư khoảng 140 tỷ đồng.
Dự án xây dựng khoảng 4km tuyến ống gang DN 1000 cấp nước thô thứ 2
từ Trạm bơm Quán Vĩnh đến NMN n Dương, tổng mức đầu tư trên 50 tỷ đồng.
Dự án cải tạo các công trình trong nhà máy nâng CS NMN Vĩnh Bảo từ
2.500 m3 ngày đêm lên 5.000 m3 ngày đêm, xây dựng các tuyến truyền dẫn
36

D300-D200, phát triển mạng lưới cấp nước ra các xã Nhân H a, Tân Hưng,
Tân Liên, Trung Lập, Việt Tiến, Tam Đa… nâng số khách hàng dùng nước từ
1.300 lên 6.500 khách hàng
Dự án nâng cao năng lực vận hành và cải thiện chất lượng nước NMN Cái
Giá, huyện đảo Cát Hải với mức đầu tư hàng chục tỷ đồng giúp chủ động cấp
nước an toàn ổn định kể cả ngày cao điểm, đáp ứng cho khu du lịch Cát Bà
không c n thiếu và bị động như trước khi được bàn giao cho công ty quản lý.
Dự án mở rộng mạng lưới cấp nước ra các xã thuộc huyện n Lão, Kiến
Thụy, n Dương, Cát Hải.
Dự án nâng cấp mạng lưới cấp nước quận Đồ Sơn giúp cải thiện chất
lượng phục vụ và chất lượng nước cho khu du lịch.
Dự án án xây dựng khối bể lọc sinh học U-BCF công nghệ Nhật Bản CS
5.000 m3 ng tại NMN Vĩnh Bảo, lần đầu tiên ứng dụng tại Việt Nam để khử
chất hữu cơ trong nước kịp thời ứng phó với ô nhiễm nguồn nước, với sự hỗ
trợ kỹ thuật của Cục nước Kitakyushu, Nhật Bản.
- Kế hoạch phát triển: Theo Quyết định số 1448 QĐ-TTg của Thủ tướng
Chính phủ về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Thành phố
Hải Ph ng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050, cùng với việc chuyển đổi
thành công ty cổ phần hoạt động theo Luật Doanh nghiệp từ 1 4 2015 , Công ty
Cấp nước Hải Ph ng đó xây dựng kế hoạch phát triển Hệ thống cấp nước
thành phố đến năm 2020, tầm nhìn 2030 – 2050, bao gồm:
Dự án Cấp nước Hải Ph ng giai đoạn 2 vay vốn DB khoảng 1.600 tỷ
đồng với các hạng mục chính: Nâng công suất NMN n Dương lên 200.000
m3 ngày; Xây dựng 3 Nhà máy nước tại Hưng Đạo quận Dương Kinh , Ngũ
Lão huyện Thủy Nguyên và Kim Sơn huyện n Dương với tổng công suất
75.000m3 ngày; Cải tạo cấp nước cho các quận Đồ Sơn, Dương Kinh, Bắc
37

sông Cấm và Tây n Dương, với gần 80km ống chuyên tải và khoảng 20.000
máy nước.
Dự án đầu tư xây dựng bể lọc UBCF CS 100.000 m3 ngày giai đoạn đầu
tại NMN n Dương, tổng mức đầu tư khoảng 315 tỷ đồng USD, bằng nguồn
vốn viện trợ của Nhật Bản.
Hiện đại hóa quản lý mạng lưới đường ống bằng công nghệ thông tin,
tổng mức đầu tư khoảng 100 tỷ đồng.
Các dự án sử dụng nguồn vốn của công ty, tổng mức đầu tư khoảng 800
tỷ đồng với khoảng 40.000 máy nước và các NMN nhỏ, hệ thống đường ống
truyền dẫn, đến năm 2030.
Bảng 2.1. Kế hoạch phát triển Hệ thống cấp nƣớc thành phố Hải Phòng
đến năm 2020, tầm nhìn 2030 – 2050
Nguồn: htt ://www.ca nu chai h ng.c .vn Kết quả đạt được, tập thể CBCNV
công ty đó được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng
Nhất 2001 , Danh hiệu nh hùng
38

Lao động thời kỳ đổi mới 2003 , Huân chương Độc lập hạng Ba 2005 , Huân
chương Độc Lập hạng Nhì 2010 , nhiều năm liên tục được Chính phủ và thành
phố tặng Cờ thi xuất sắc; đặc biệt năm 2015 cũng là năm công ty kỷ niệm 110
năm Ngành cấp nước Hải Phũng vinh dự lớn lao cho tập thể CBCNV công ty
được Nhà nước trao tặng Danh hiệu nh hùng Lực lượng vũ trang thời kỳ chống
Mỹ và Huân chương Độc Lập hạng Nhất. Riêng cá nhân đồng chí Bí thư Đảng
ủy – Chủ tịch HĐQT - Tổng giám đốc được tặng thưởng Huân chương Lao động
hạng Ba 2014 . Đây là hành trang rất đáng tự hào để đội ngũ CBCNV công ty
tiếp bước với niềm hy vọng lập thêm nhiều thành công mới.Trải qua hành trình
110 năm 1905 – 2015 , xây dựng và trưởng thành Công ty Cấp nước Hải Ph ng,
giai đoạn 2005 – 2015 được đánh giá là có những bước phát triển nhảy vọt rất
đáng tự hào. Với tinh thần năng động, sáng tạo, tìm t i hướng đi đúng đắn, xây
dựng chiến lược phát triển sản xuất, kinh
doanh ngày càng phù hợp với nền kinh tế thị trường, Công ty Cấp nước Hải
Ph ng không những phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu sử dụng nước sạch
của nhân dân thành phố mà c n hoàn thành mọi nghĩa vụ, trách nhiệm đối với
Nhà nước và người lao động, bảo toàn và phát triển vốn Nhà nước, được đánh
giá là đơn vị nằm trong tốp đầu trong việc chống thất thu, thất thoát nước;
được Ngân hàng Thế giới đánh giá là doanh nghiệp có các chỉ tiêu hoạt động
tốt, sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay và trả được lãi vay đủ, đúng kỳ hạn.
hứ t công ty TNHH MTV Đi n chiếu s ng Hải h ng
Công ty TNHH MTV Điện chiếu sáng Hải Ph ng là doanh nghiệp công
ích. Được sự hợp tác nhiệt tình của các chuyên gia trong và ngoài nước, với
tinh thần chủ động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ kỹ sư, công nhân của Công
ty, nhờ vào khả năng khai thác và sử dụng vốn sản xuất kinh doanh có hiệu
quả, cơ cấu vốn của doanh nghiệp đã từng bước được cải thiện.
39

Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc

Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc

Similar to Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp công ích trên địa bàn thành phố Hải Phòng.doc