Siêu Âm Hệ Niệu

C H Ö Ô N G 1 0
Tuyeán tieàn lieät
•
Robert L. Bree, M.D.
Sau nhöõng böôùc khôûi ñaàu gaây nhieàu tranh caõi,
hieän nay, vieäc öùng duïng sieâu aâm tuyeán tieàn lieät
qua ngaû tröïc traøng (transrectal ultrasonography =
TRUS) trôû neân roõ raøng hôn, ñaëc bieät khi lieân quan
ñeán chaån ñoaùn ung thö tuyeán tieàn lieät.1-3
Cho tôùi
caùch nay 5 naêm, sieâu aâm ñöôïc xem nhö laø thöû
nghieäm saøng loïc ñaàu tieân ñoái vôùi ung thö tuyeán
tieàn lieät. Ngaøy nay vai troø naøy bò thay theá bôûi
khaùng nguyeân ñaëc hieäu tuyeán tieàn lieät (PSA) vaø
thaêm khaùm baèng tay.4,5
Tuy nhieân, treân phöông
dieän thöïc haønh, TRUS ñöôïc söû duïng khi höôùng daãn
sinh thieát tuyeán tieàn lieät thöôøng quy.6
Veà khaû naêng
cuûa sieâu aâm maøu, TRUS coù theå thöïc hieän chöùc
naêng chaån ñoaùn vaø kyõ thuaät phaân giai ñoaïn
(staging) ñoái vôùi ung thö tuyeán tieàn lieät, ñaây coøn laø
phöông tieän ñaùnh giaù beänh laønh tính vaø vieâm tuyeán
tieàn lieät cuõng nhö caùc baát thöôøng ôû tuùi tinh.7,8
D AØ N B AØ I
LÒCH SÖÛ SIEÂU AÂM TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
GIAÛI PHAÃU HOÏC
Giaûi phaãu maïch maùu
Ñònh höôùng queùt
Giaûi phaãu caét ngang vaø caét vaønh
Giaûi phaãu caét doïc
Voû bao tuyeán tieàn lieät
Hình thaùi phaûn aâm bình thöôøng cuûa tuyeán
tieàn lieät
THIEÁT BÒ VAØ KYÕ THUAÄT
Ñaàu doø
Kyõ thuaät queùt
Kyõ thuaät sinh thieát
CAÙC BEÄNH LAØNH TÍNH
Taêng saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät
Vieâm tuyeán tieàn lieät vaø vieâm tuùi tinh
Nang tuyeán tieàn lieät vaø nang tuùi tinh
UNG THÖ TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
Caùc hình thaùi laâm saøng
Phaân giai ñoaïn vaø phaân ñoä laâm saøng
Chæ ñònh sieâu aâm tuyeán tuyeán tieàn lieät
qua ngaû tröïc traøng
Hình aûnh sieâu aâm
Ñònh vò ung thö tuyeán tieàn lieät
Hieäu quaû cuûa sieâu aâm tuyeán tieàn lieät trong
vieäc phaùt hieän ung thö
Taàm soaùt ung thö tuyeán tieàn lieät
Staging ung thö tuyeán tieàn lieät
Theo doõi ñieàu trò vaø ñaùp öùng ñieàu trò
LÒCH SÖÛ SIEÂU AÂM TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
Tuyeán tieàn lieät naèm saâu trong vuøng chaäu, khi phì
ñaïi, coù theå ñaùnh giaù baèng sieâu aâm qua ñöôøng buïng,
caét ngang qua baøng quang. Nhöõng nghieân cöùu ñoái
chieáu nhaän thaáy ñaùnh giaù theå tích tuyeán tieàn lieät
qua sieâu aâm treân xöông mu chính xaùc vaø 1g moâ
tuyeán tieàn lieät töông öùng vôùi 1 cm3
. Lôïi ích cuûa
khaùm sieâu aâm ngang qua baøng quang ñeå phaùt hieän
u tuyeán tieàn lieät bò giôùi haïn vì phaàn lôùn ung thö
tuyeán tieàn lieät xuaát hieän ôû phía sau vaø kích thöôùc
nhoû khieán cho vieäc xaùc ñònh khoù khaên. Phaàn lôùn lôïi
ích cuûa khaûo saùt hình aûnh tuyeán tieàn lieät lieân quan
ñeán kyõ thuaät sieâu aâm ngaû tröïc traøng. Naêm 1974,
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

400 SIEÂU AÂM BUÏNG, CHAÄU VAØ NGÖÏC
caùc nhaø nghieân cöùu Nhaät Baûn laàn ñaàu tieân ñöa ra
nhöõng kinh nghieäm cuûa hoï vôùi kyõ thuaät queùt xoay
ñaët treân gheá. Kyõ thuaät naøy tieán trieån chaäm, nhöõng
tieán boä quan troïng chæ xuaát hieän vôùi söï phaùt trieån
cuûa thang xaùm, hình aûnh ñoäng hieån thò töùc thì, caûi
thieän thieát keá ñaàu doø tinh theå vaø gaàn ñaây nhaát laø
ñaàu doø 2 bình dieän cho pheùp ñaùnh giaù tuyeán tieàn
lieät caû maët caét ngang laãn caét doïc.10-12
Bieán ñoåi môùi
nhaát laø söï aùp duïng sieâu aâm maøu tuyeán tieàn lieät.7
Nhöõng nhaø khaûo saùt ñaàu tieân ñaõ say meâ nghieân
cöùu ñaùnh giaù vai troø cuûa sieâu aâm ngaû tröïc traøng ôû
beänh nhaân ung thö tuyeán tieàn lieät. Baùo caùo cuûa hoï
cho thaáy raèng ngay caû nhöõng ung thö nhoû cuõng taïo
neân vuøng taêng phaûn aâm.13-15
Nhöõng nghieân cöùu sau
ñoù laïi cho thaáy khoù phaùt hieän ung thö tuyeán tieàn
lieät ñaëc bieät ôû giai ñoaïn sôùm.16,17
Vôùi vieäc caûi thieän
ñaàu doø coù taàn soá cao hôn, ung thö tuyeán tieàn lieät
ñöôïc tìm thaáy nhieàu hôn. Caùc taùc giaû tieáp tuïc tranh
luaän veà hình aûnh sieâu aâm cuûa ung thö tuyeán tieàn
lieät vôùi moät soá nghieân cöùu moâ taû nhöõng toån thöông
nhoû giaûm phaûn aâm18
vaø moät soá khaùc moâ taû ung thö
lôùn coù phaûn aâm taêng.19
GIAÛI PHAÃU HOÏC
Nhöõng moâ taû giaûi phaãu trong giaùo khoa kinh ñieån
söû duïng giaûi phaãu phaân thuøy moâ taû thaønh thuøy
tröôùc, thuøy sau vaø thuøy giöõa. Maëc duø khaùi nieäm
thuøy giöõa coù theå höõu ích trong ñaùnh giaù beänh nhaân
bò phì ñaïi tuyeán tieàn lieät, giaûi phaãu phaân thuøy naøy
khoâng ích lôïi trong vieäc xaùc ñònh adenocarcinoma
tieàn lieät.20
Phaãu tích chi tieát tuyeán tieàn lieät cho thaáy
giaûi phaãu hoïc phaân vuøng, qua ñoù tuyeán tieàn lieät
ñöôïc chia thaønh 4 vuøng xung quanh nieäu ñaïo tieàn
lieät, vuøng ngoaïi vi, vuøng chuyeån tieáp, vuøng trung
taâm vaø vuøng tuyeán quanh nieäu ñaïo (Hình 10-1 ñeán
10-5). Tuy nhieân, ôû tuyeán bình thöôøng, hieám khi
sieâu aâm nhaän ñònh ñöôïc caùc vuøng naøy tröø khi coù
beänh lyù. Treân sieâu aâm, toát hôn neân chia thaønh
vuøng ngoaïi bieân vaø vuøng trong tuyeán bao goäp vuøng
chuyeån tieáp, vuøng trung taâm vaø vuøng quanh nieäu
ñaïo. Vuøng khoâng coù moâ tuyeán naèm ôû maët tröôùc
cuûa tuyeán tieàn lieät ñöôïc goïi laø vuøng ñeäm sôïi cô
phía tröôùc. Nhöõng caáu truùc sôïi cô khaùc trong tuyeán
Hình 10-1. Sô ñoà giaûi phaãu phaân vuøng tieàn lieät tuyeán. A, Maët caét vaønh, giöõa tuyeán tieàn lieät. B, Caét doïc ñöôøng giöõa.
C, Caét doïc, caïnh beân tuyeán tieàn lieät vaø tuùi tinh. D, Caét ngang, ñaùy tuyeán tieàn lieät. Caëp oáng phoùng tinh thaáy phía sau nieäu ñaïo
vaø vuøng tuyeán quanh nieäu ñaïo. E, Caét ngang, qua choùp tuyeán thaáy phaàn lôùn vuøng ngoaïi bieân, nieäu ñaïo vaø vuøng tuyeán quanh
nieäu ñaïo.

401Tuyeán tieàn lieät
Hình 10-2. Giaûi phaãu bình thöôøng cuûa tuyeán tieàn lieät. A, Hình
caét ngang qua vuøng giöõa cuûa tuyeán. Vuøng ngoaïi bieân, PZ vaø phaàn
tuyeán trong, IG, coù cuøng ñoä phaûn aâm. Phía traùi, L, phía phaûi, R, cuûa
beänh nhaân. Ñaàu doø gaàn thaønh tröôùc cuûa tröïc traøng cung caáp ñoä phaân
giaûi toát nhaát cho toaøn boä tuyeán. B, Queùt doïc ñöôøng giöõa (thöïc söï). Moâ
ñeäm sôïi-cô phía tröôùc, A, coù phaûn aâm giaûm. Vuøng tuyeán quanh nieäu
ñaïo vaø nieäu ñaïo tröôùc naèm giöõa moâ ñeäm sôïi-cô phía tröôùc vaø phaàn
tuyeán beân trong; b = baøng quang. C, Hình caét doïc theâm ôû moät beänh
nhaân khaùc cho thaáy oáng phoùng tinh (muõi teân thaúng) noái vôùi nieäu ñaïo
(muõi teân cong) taïi loài tinh (ñaàu muõi teân). Cuõng nhaän dieän ñöôïc moâ ñeäm
sôïi-cô phía tröôùc, A.
Hình 10-3. Tuyeán tieàn lieät bình thöôøng vôùi keát theå cuûa tuyeán. A, Hình caét vaønh cheách. B, Hình
caét doïc cheách. Caùc hình cho thaáy keát theå trong moâ tuyeán quanh nieäu ñaïo taïo ra nhieàu phaûn aâm saùng (“thaùp
Eiffel”) bao quanh nieäu ñaïo (muõi teân) traûi xuoáng döôùi tôùi loài tinh, V. R, beân phaûi; L, beân traùi; b, baøng
quang; IG, phaàn tuyeán beân trong; P, vuøng ngoaïi vi; r, tröïc traøng; *, thaønh tröïc traøng.

tieàn lieät bao goàm cô thaét tröôùc tieàn lieät, cô thaét sau
tuyeán tieàn lieät vaø cô trôn doïc cuûa ñoaïn gaàn nieäu
ñaïo.21-23
Vuøng ngoaïi bieân, vuøng tuyeán lôùn nhaát chöùa
khoaûng 70% moâ tuyeán vaø laø nguoàn goác cuûa phaàn
lôùn ung thö tuyeán tieàn lieät. Vuøng naøy bao quanh
ñoaïn xa nieäu ñaïo vaø ngaên caùch vôùi vuøng chuyeån
tieáp vaø vuøng trung taâm bôûi bao phaãu thuaät thöôøng
coù phaûn aâm daøy, keát quaû cuûa keát theå hoaëc voâi hoùa.
Vuøng ngoaïi bieân chieám vuøng sau, beân vaø ñænh cuûa
tuyeán tieàn lieät, traûi roäng phaàn naøo ra phía tröôùc
(Hình 10-1 ñeán 10-5). Nhöõng oáng daãn trong vuøng
ngoaïi bieân ñoå vaøo nieäu ñaïo ñoaïn xa.
Hình 10-4. Giaûi phaãu caét ngang bình thöôøng treân beänh nhaân taêng saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät
(BPH). A, Tuùi tinh,*, laø caëp phaûn aâm keùm hieän leân döôùi daïng nhöõng caáu truùc nhieàu vaùch ngaên bao xung
quanh tröïc traøng, r, muõi teân laø ñaàu doø xoay troøn. B, Ñaùy cuûa tuyeán tieàn lieät. A, adenoma; *, bao phaãu
thuaät; muõi teân ngaén, oáng phoùng tinh; muõi teân daøi, nieäu ñaïo. C, Phía döôùi uï nuùi laø nieäu ñaïo (muõi teân) naèm ôû
phía sau do BPH. *, caùc maïch maùu noåi roõ quanh tuyeán tieàn lieät.
Vuøng chuyeån tieáp ôû ngöôøi bình thöôøng chöùa
khoaûng 5% moâ tuyeán tieàn lieät. Noù hieän leân döôùi
daïng hai vuøng tuyeán nhoû naèm caïnh nieäu ñaïo ñoaïn
gaàn. Ñaây laø vò trí phaùt sinh taêng saûn laønh tính tuyeán
tieàn lieät. Nhöõng oáng trong vuøng chuyeån tieáp keát
thuùc ôû ñoaïn gaàn nieäu ñaïo ngang loài tinh, töùc ranh
giôùi phía döôùi cuûa vuøng chuyeån tieáp (Hình 10-1
ñeán 10-5).
Vuøng trung taâm chieám khoaûng 25% moâ
tuyeán. Naèm ôû vuøng ñaùy cuûa tuyeán tieàn lieät. Nhöõng
oáng daãn tinh vaø tuùi tinh ñi vaøo vuøng trung taâm vaø
oáng phoùng tinh ñi xuyeân qua noù (Hình 10-1 ñeán 10-
5). Vuøng trung taâm töông ñoái ñeà khaùng vôùi quaù

trình beänh lyù vaø chæ laø nôi phaùt sinh cuûa 5% ung thö
tuyeán tieàn lieät. Nhöõng oáng vuøng trung taâm taän cuøng
ôû ñoaïn gaàn nieäu ñaïo, gaàn loài tinh. Vuøng tuyeán
quanh nieäu ñaïo chieám khoaûng 1% theå tích tuyeán.
Chuùng baùm theo cô trôn doïc cuûa nieäu ñaïo gaàn,
cuõng ñöôïc coi laø cô thaét trong tuyeán tieàn lieät (Hình
10-1 ñeán 10-5).20-22
Giaûi phaãu maïch maùu
Maùu ñeán tuyeán tieàn lieät ñöôïc cung caáp bôûi ñoäng
maïch baøng quang-tieàn lieät, baét nguoàn töø ñoäng
maïch chaäu trong ôû moãi beân. Khi nhöõng maïch maùu
naøy phaân nhaùnh cho ñoäng maïch tieàn lieät vaø ñoäng
maïch baøng quang döôùi. Ñoäng maïch tieàn lieät phaân
caùc nhaùnh tôùi nieäu ñaïo vaø ñoäng maïch voû bao.
Ñoäng maïch baøng quang döôùi cung caáp cho ñaùy
baøng quang, tuùi tinh vaø nieäu quaûn. Ñoäng maïch nieäu
ñaïo cung caáp khoaûng 1/3 löôïng maùu ñeán tuyeán tieàn
lieät trong khi nhöõng nhaùnh voû bao cung caáp cho
phaàn coøn laïi cuûa tuyeán.23
Hình 10-5. Giaûi bình caét doïc bình thöôøng. A, Ñaàu doø beân queùt beân tuyeán phì ñaïi nheï.
Vuøng ngoaïi bieân ñaúng aâm. Phaàn trung taâm coù caáu truùc daïng thaúng khoâng ñoàng nhaát bieåu hieän
tình traïng giaõn nôû daïng nang cuûa caùc oáng, ñoù laø moät bieán theå bình thöôøng. B, Hình caét doïc giöõa.
Tuùi tinh, S, traûi vaøo trong tuyeán tieàn lieät taïo thaønh hình moû, *; cz, vuøng trung taâm. C, Queùt beân
ngang qua nôi noái giöõa tuyeán vaø tuùi tinh cho thaáy oáng daãn tinh, v, ñi vaøo tuùi tinh, s, khi gaëp
tuyeán. D, Ñænh tuyeán taäp trung quanh vuøng daïng thang. Giôùi haïn laø nieäu ñaïo maøng, u; vuøng
ngoaïi bieân, P; tröïc traøng, r vaø cô nieäu ñaïo-tröïc traøng, *.
Vôùi Doppler maøu, ñaëc bieät laø duøng mode naêng
löôïng, tuyeán tieàn lieät laø moät caáu truùc giaøu maïch
maùu. Thaáy deã daøng ñoäng maïch voû vaø ñoäng maïch
nieäu ñaïo vaø nhöõng nhaùnh ñeán phaàn trong cuûa
tuyeán vaø vuøng ngoaïi vi thöôøng noåi roõ (Hình 10-6).
Khi nghieân cöùu beänh hoïc, höõu ích nhaát laø laøm
giaûm gain maøu cho pheùp phaùt hieän beänh lyù maïch
maùu roõ hôn, vì ñoù thöôøng laø daáu hieäu xaùc nhaän ung
thö.7
Ñònh höôùng queùt
Vôùi ngaû tröïc traøng, ngöôøi ta ñeà xuaát caùc höôùng
queùt khaùc nhau. Quy öôùc thöôøng duøng nhaát ñöôïc
minh hoïa töông töï nhö sieâu aâm qua ngaû buïng (Hình
10-1). Khi ñöùng ôû phía chaân cuûa beänh nhaân naèm
ngöûa, nhìn leân, tröïc traøng naèm ôû phaàn döôùi maøn
hình vôùi chuøm soùng sieâu aâm phaùt ra töø beân trong
tröïc traøng. Treân hình caét ngang, thaønh buïng tröôùc
naèm ôû phaàn treân cuûa maøn hình vôùi beân phaûi cuûa
beänh nhaân ôû beân traùi cuûa maøn hình. Treân maët caét

SIEÂU AÂM BUÏNG, CHAÄU VAØ NGÖÏC404
doïc, thaønh buïng tröôùc cuõng vaãn naèm ôû phaàn treân
maøn hình vaø ñaàu beänh nhaân ôû beân traùi maøn hình
(Hình 10-2).
Caùc loaïi ñaàu doø coù maët treân thò tröôøng ñöôïc söû
duïng thöôøng nhaát coù boä phaùt soùng naèm ôû taän ñaàu
cuøng (ñaàu doø taän) vaø coù theå duøng chung cho ngaû
tröïc traøng vaø ngaû aâm ñaïo, queùt doïc vaø ngang baèng
caùch quay ñaàu doø 1800
quanh truïc. Hình aûnh caét
Hình 10-6. Giaûi phaãu maïch maùu tieàn lieät tuyeán. A, Hình aûnh Doppler maøu cho thaáy caùc maïch
maùu bình thöôøng quanh nieäu ñaïo (muõi teân cong) vaø ñoäng maïch voû bao (ñaàu muõi teân). Treân hình aûnh
maøu cuõng thaáy ñöôïc vuøng ngoaïi vi, vaø thaønh tröïc traøng. B, Hình aûnh Doppler naêng löôïng ôû maët caét doïc
cho thaáy caùc maïch maùu quanh nieäu ñaïo (muõi teân cong) vaø soá löôïng maïch maùu taêng hôn so vôùi duøng
Doppler maøu. C, Hình aûnh caét vaønh cuûa Doppler naêng löôïng ghi nhaän söï phaân boá maïch maùu lan toûa
trong tieàn lieät tuyeán. Ñaây laø hình aûnh bình thöôøng treân Doppler naêng löôïng.
doïc vaø ngang töông ñoái cheách hôn so vôùi ñaàu doø coù
boä phaùt soùng naèm ôû maët beân (ñaàu doø beân). Vì theá,
hình aûnh caét ngang gaàn ñaùy tuyeán ñöôïc xem laø
höôùng baùn vaønh. Hôn nöõa, tuyeán tieàn lieät daøi ra
hôn khi duøng ñaàu doø taän so vôùi höôùng ngang thaät
söï (Hình 10-1, A vaø 10-3). Vôùi nhöõng ñaàu doø taän,
ñænh cuûa hình aûnh cheách veà phía ñaàu vaø ñaùy cuûa
hình theo höôùng cheách veà chaân. Do nhöõng khaùc

bieät cuûa caáu truùc ñaàu doø, giaûi phaãu coù theå thay ñoåi
töø maùy naøy ñeán maùy khaùc.
Giaûi phaãu caét ngang vaø caét vaønh
Tuùi tinh ñöôïc thaáy ôû hai beân, töông ñoái phaûn aâm
giaûm, caáu truùc nhieàu vaùch ngaên bao quanh tröïc
traøng ôû phía treân ñeán ñaùy cuûa tuyeán tieàn lieät (xem
Hình 10-1, 10-4, A, vaø 10-5, B vaø C). Treân maët caét
ngang, nieäu ñaïo tröôùc, cô trôn vaø vuøng tuyeán bao
quanh noù coù phaûn aâm töông ñoái keùm (Hình 10-6,
B). Treân hình caét vaønh, choã noái cuûa vuøng quanh
nieäu ñaïo giaûm phaûn aâm vôùi loài tinh taïo hình aûnh
gioáng thaùp Eiffel (Hình 10-7, A).20
Vuøng trong cuûa
tuyeán ngaên caùch vôùi vuøng ngoaïi bieân bôûi bao phaãu
thuaät. Ñoâi khi coù theå thaáy bao naøy ôû tuyeán tieàn lieät
bình thöôøng. Thöôøng thì keát theå, nhaän thaáy nhö
nhöõng oå taêng aâm, phaùt trieån ngang bao phaãu thuaät
(Hình 10-4, B, vaø 10-6, B). Thoâng thöôøng söï ngaên
caùch giöõa caùc vuøng naøy thaáy ñöôïc treân hình caét
ngang chæ coù tính caùch döïa theo vò trí chöù khoâng coù
nhöõng caáu truùc rieâng bieät ñeå laøm saùng toû giaûi phaãu
(Hình 10-2).
Giaûi phaãu caét doïc
Phaàn lôùn nhöõng hình aûnh beân cuûa tuyeán tieàn lieät ôû
maët caét doïc cho thaáy moâ vuøng ngoaïi bieân coù tính
aâm ñoàng nhaát. Trong taêng saûn tuyeán, vuøng chuyeån
tieáp coù theå traûi roäng ra phía beân, eùp vaøo vuøng
ngoaïi bieân naèm phía sau (Hình 10-7, B). ÔÛ ñaùy cuûa
Hình 10-7. Taêng saûn laønh tính tieàn lieät tuyeán. A, Hình aûnh caét vaønh tieàn lieät tuyeán treân beänh
nhaân coù taêng saûn. Vuøng taêng saûn bao xung quanh nieäu ñaïo ,U, lan toûa ñeán vuøng chuyeån tieáp. Vuøng
neàn cuûa nieäu ñaïo môû roäng, *, taïo neân hình aûnh “thaùp Eiffel”.
tuyeán, tuùi tinh ôû ngay saùt vuøng trung taâm vaø vuøng
ngoaïi vi (Hình 10-5, B). Khi keát theå tuyeán chieám
vuøng tuyeán quanh nieäu ñaïo, chuùng coù theå taïo neân
hình aûnh daïng thaúng taêng phaûn aâm (Hình 10-5, B).
Nôi tuùi tinh vaø oáng daãn tinh ñi vaøo vuøng trung taâm
taïo neân moät khoang loàng ngoaøi tuyeán tieàn lieät, laø
loä trình maø u taân sinh xaâm laán töø tuyeán tieàn lieät
vaøo tuùi tinh. Nôi tuùi tinh vaø oáng daãn tinh ñi vaøo
vuøng trung taâm cuõng taïo neân hình aûnh daïng moû
chim, coù phaûn aâm keùm (Hình 10-5, B vaø C). OÁng
phoùng tinh ñoâi khi coù theå nhìn thaáy chaïy töø tuùi tinh
qua vuøng trung taâm vaø nhaäp vaøo nieäu ñaïo ôû ngang
uï nuùi khi noù traûi töø vò trí phía tröôùc ra phía sau hôn
(Hình 10-2, C). Nieäu ñaïo vaø caùc tuyeán bao quanh
vaø cô trôn thöôøng cho phaûn aâm keùm (Hình 10-2, B
vaø 10-7, B) nhöng khi hieän dieän keát theå, chuùng coù
theå coù phaûn aâm daøy (Hình 10-3, B vaø 10-5, B). Coù
theå thaáy deã daøng moâ ñeäm sôïi-cô phía tröôùc treân
hình caét doïc ôû phía tröôùc nieäu ñaïo (Hình 10-2, C).
Voû bao tuyeán tieàn lieät
Treân hình caét ngang vaø doïc, ñöôøng bôø cuûa tuyeán
tieàn lieät vôùi lôùp môõ bao quanh coù theå laø roõ neùt,
hoaëc ñoâi khi keùm roõ hôn ñaëc bieät ôû vuøng xa ñaàu doø
hoaëc treân phaàn rìa cuûa tröôøng hình. Veà maët moâ
hoïc, voû bao khoâng roõ neùt vaø coù caùc maïch maùu,
thaàn kinh ñi qua vuøng moâ quanh tieàn lieät, bao goàm
cô trôn, cô boä xöông vaø moâ lieân keát loûng leõo. ÔÛ
maët sau, moâ quanh tuyeán laø sôïi-môõ vaø khoâng toàn

taïi voû bao quanh thaät söï (Hình 10-2 vaø 10-3).23
Cuøng vôùi tình traïng khoâng voû bao roõ raøng, söï hieän
dieän cuûa nhöõng maïch maùu lôùn trong moâ meàm
quanh tuyeán coù theå gaây khoù khaên trong vieäc xaùc
ñònh tính toaøn veïn cuûa voû bao ôû beänh nhaân ung thö
tuyeán tieàn lieät (Hình 10-4). ÔÛ vuøng ñænh cuûa tuyeán,
moät vuøng daïng thang taïo bôûi cô tröïc traøng-nieäu
ñaïo, tröïc traøng, nieäu ñaïo vaø tuyeán tieàn lieät. Vuøng
yeáu naøy laø vò trí ung thö lan roäng ra ngoaøi tuyeán
(Hình 10-5).21
Hình thaùi sieâu aâm bình thöôøng
Tuyeán tieàn lieät bình thöôøng chöùa nhöõng caáu truùc
ñoàng aâm, roõ nhaát ôû vuøng ngoaïi vi, chuyeån tieáp vaø
trung taâm. Cô trôn taïo neân hình aûnh giaûm phaûn aâm
tuy vuøng chuyeån tieáp phì ñaïi cuõng coù theå taïo phaûn
aâm nhö vaäy. Caáu truùc phaûn aâm daøy laø ñaëc tröng
cuûa môõ, keát theå (corpora amylacea) hoaëc soûi.
THIEÁT BÒ VAØ KYÕ THUAÄT
Ña soá nhöõng maùy sieâu aâm hieän ñaïi ñeàu coù ñaàu doø
ngaû tröïc traøng ñeå thöïc hieän sieâu aâm tuyeán tieàn lieät
vaø tröïc traøng. Kieåu daùng ñaàu doø vaø thieát bò sinh
thieát thay ñoåi. Ñaàu doø coù taàn soá toái thieåu laø 5 MHz,
vaø ña soá coù taàn soá cao 7 hoaëc 8 MHz.
Kieåu daùng ñaàu doø
Tieáp theo sau söï phaùt trieån ban ñaàu cuûa loaïi ñaàu
doø linear array vaø kieåu xoay troøn, hieän nay caùc nhaø
saûn xuaát cheá taïo nhöõng loaïi ñaàu doø queùt tuyeán tieàn
lieät ngaû tröïc traøng cho hai bình dieän, vôùi moät ñaàu
doø duy nhaát hoaëc nhieàu ñaàu doø treân cuøng moät
maùy.24
Ñaàu doø thích hôïp laø loaïi ñaàu doø nhìn töø
ñaàu cuøng (ñaàu doø taän), cho pheùp khaûo saùt ña maët
phaúng treân ñöôøng caét baùn vaønh vaø maët caét ngang
(Hình 10-8). Nhöõng kieåu ñaàu doø khaùc bao goàm
kieåu xoay 360 ñoä vôùi ñaàu doø taän cho hình aûnh caét
doïc keøm caëp ñaàu doø beân ngang vaø doïc. Öu theá
cuûa loaïi ñaàu doø taän laø beänh nhaân deã chòu, deã söû
duïng vaø coù theå keát hôïp laøm sinh thieát cuøng luùc.
Tuy nhieân, coù theå taïo khaùc bieät nhoû treân beänh nhaân
neáu thôøi gian vôùi moät ñaàu doø duy nhaát baèng vôùi hai
ñaàu doø rieâng bieät. Söï khaùc bieät duy nhaát laø gaây
khoù chòu khi ñöa ñaàu doø troøn vaøo.
Ñaàu doø phaûi ñöôïc bao boïc khi thaêm khaùm
(Hình 10-8, B). Bao cao su thöôøng laøm baèng latex
phuø hôïp vôùi caùc loaïi ñaàu doø. Töø khi coù nhöõng beänh
nhaân dò öùng vôùi latex, caàn phaûi hoûi ñeå xaùc ñònh tình
Hình 10-8. Ñaàu doø ngaû tröïc traøng. A, Kieåu linear
cong phaùt soùng taän ñaàu (Ñöôïc pheùp cuûa General Electric
Medical Syatems, Milwaukee, Wis.) B, Ñaàu doø ñöôïc gaén
thieát bò höôùng daãn sinh thieát laép vaøo treân tay ñaàu doø (Ñöôïc
pheùp cuûa ATL, Bathel, WA.)
traïng naøy, khi ñoù phaûi boïc ñaàu doø baèng loaïi khaùc.
Giöõa nhöõng laàn söû duïng, phaûi röûa ñaàu doø vaø ngaâm
trong dung dòch saùt khuaån. Neân tuaân theo khuyeán
caùo cuûa nhaø saûn xuaát, ñaëc bieät veà ñoä saâu khi ngaâm
ñaàu doø vaøo dung dòch.
Vaøi loaïi ñaàu doø ñoøi hoûi ñeäm nöôùc giöõa tinh theå
aùp ñieän vaø nieâm maïc tröïc traøng. Vieäc naøy laøm
giaûm aûnh giaû tröôøng gaàn vaø quan saùt roõ vuøng ngoaïi
bieân hôn. Soá löôïng nöôùc caàn thieát phuï thuoäc vaøo
vuøng hoäi tuï vaø taàn soá cuûa ñaàu doø. Chuù yù neân ñieàu
chænh vò trí cuûa ñaàu doø ñeå taän duïng vuøng hoäi tuï.
Baát lôïi cuûa kieåu coù ñeäm nöôùc laø ñoâi khi voâ tình ñeå
khí loït vaøo ñeäm taïo neân aûnh giaû.
Kyõ thuaät queùt
Ña soá caùc baùc só khi sieâu aâm tuyeán tieàn lieät thích
cho beänh nhaân naèm nghieâng traùi. Moät soá ngöôøi
khaùc thích tö theá laáy soûi, ñaëc bieät neáu coù keát hôïp
vôùi caùc thuû thuaät nieäu khoa khaùc. Neân töï thuït thaùo
tröôùc. Thaêm khaùm tröïc traøng thöôøng quy tröôùc khi
ñöa ñaàu doø vaøo ñeå ñoái chieáu hình aûnh vôùi nhöõng

baát thöôøng khi khaùm laâm saøng cuõng nhö ñeå ñaûm
baûo khoâng coù baát thöôøng ôû tröïc traøng gaây caûn trôû
cho vieäc sieâu aâm. Sau khi boâi trôn ñaày ñuû, ñöa ñaàu
doø nheï nhaøng vaøo tröïc traøng. Vieäc naøy thöôøng
khoâng gaây ñau, ñaëc bieät ôû ngöôøi giaø khi tröông löïc
cô thaét tröïc traøng ñaõ giaûm. Hình aûnh ghi nhaän töø
maùy cho thaáy tuyeán tieàn lieät ôû nhieàu goùc ñoä khaùc
nhau.
Khi thaêm khaùm tuyeán tieàn lieät, caàn ñaùnh giaù
moät caùch heä thoáng. Neáu baét ñaàu ôû ñöôøng caét ngang
hoaëc baùn vaønh, tuùi tinh hieän leân ôû phaàn treân cuûa
tuyeán tieàn lieät, phía treân ñaùy. Caëp caáu truùc naøy coù
theå khaùc nhau veà kích thöôùc vaø hình daïng, phuï
thuoäc vaøo tuoåi vaø hoaït ñoäng tình duïc. Chuùng
thöôøng cho phaûn aâm keùm, khoâng ñeàu vaø thöôøng
ñoái xöùng (Hình 10-4, A). Tieáp tuïc maët caét ngang
hoaëc baùn vaønh, khaûo saùt ñaùy tuyeán tieàn lieät vôùi
vuøng trung taâm, chuyeån tieáp vaø vuøng tuyeán quanh
nieäu ñaïo. Moâ ñeäm sôïi-cô ôû phía tröôùc cho phaûn aâm
keùm. ÔÛ maët caét baùn vaønh, vuøng quanh nieäu ñaïo coù
theå coù phaûn aâm raát giaûm vaø gioáng nhö vuøng khieám
khuyeát caét boû qua nieäu ñaïo (Hình 10-7, A). Coù theå
nhaän dieän ñöôïc nieäu ñaïo vaø oáng phoùng tinh. Ngang
uï nuùi, oáng phoùng tinh vaø nieäu ñaïo laãn vaøo nhau.
Gaàn vuøng ñænh cuûa tuyeán, phaàn lôùn moâ thuoäc vuøng
ngoaïi bieân. ÔÛ tuyeán tieàn lieät bình thöôøng, khoù phaân
chia vuøng ngoaïi vi vôùi vuøng trong tuyeán. Chæ khi
naøo nhaän ñònh ñöôïc bao phaãu thuaät môùi coù theå taùch
bieät ñöôïc hai vuøng naøy.
Treân maët caét doïc, xoay töø phaûi sang traùi seõ
thaáy ñöôïc söï ñoái xöùng cuûa tuyeán vaø khaúng ñònh laïi
nhöõng nghi ngôø baát thöôøng ñaõ thaáy treân maët caét
ngang vaø caét vaønh. Tuùi tinh vaø vuøng quanh nieäu
ñaïo ñöôïc ñaùnh giaù toát hôn treân ñöôøng caét doïc.
Doppler maøu ñöôïc söû duïng thöôøng qui, ñaëc
bieät khi nghi ngôø ung thö vaø döï ñònh sinh thieát.
Phaûi caøi ñaët ñoä nhaïy cuûa maøu vaø möùc gain sao cho
bình thöôøng khoâng thaáy ñöôïc maïch maùu vuøng
ngoaïi vi. Nhö vaäy, khi thaáy taêng tuaàn hoaøn, coù theå
nghi ngôø baát thöôøng (Hình 10-9).
Kyõ thuaät sinh thieát
Thuû thuaät sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm
cuøng vôùi khaûo saùt chaån ñoaùn goùp theâm phaàn quan
troïng vaøo lónh vöïc sieâu aâm tuyeán tieàn lieät. Sinh
thieát tuyeán tieàn lieät thoâng thöôøng duøng ngoùn tay ôû
trong tröïc traøng vaø kim ñaâm xuyeân taàng sinh moân
hoaëc xuyeân tröïc traøng. Söû duïng sieâu aâm ngaû tröïc
traøng ñeå höôùng daãn sinh thieát ñöôïc thöïc hieän laàn
Hình 10-9. Doppler maøu tyeán tieàn lieät. A, Hình
Doppler maøu moät ung thö nhoû tieàn lieät. Ung thö ñoàng phaûn
aâm, naèm ôû ñaùy tuyeán. Soá löôïng maïch maùu gia taêng laøm
nghi ngôø ung thö vaø sinh thieát cho thaáy ung thö Gleason 7.
Löu yù phaàn coøn laïi cuûa vuøng ngoaïi vi khoâng coù maïch maùu,
nhôø vaäy quan saùt ñöôïc roõ vuøng u giaøu maïch maùu. B, Hình
Doppler maøu qua vuøng giöõa tuyeán tieàn lieät cho thaáy taêng
sinh maïch maùu ôû vuøng ngoaïi bieân meù traùi keøm moät khoái
giaûm phaûn aâm, h, bieåu hieän cuûa carcinoma nhaân tröùng caù
(comedocarcinoma) Gleason 6. Khoâng thaáy vuøng taêng
maïch naøo khaùc. Löu yù neàn taêng phaûn aâm phuø hôïp vôùi
comedocarcinom.
ñaàu tieân qua taàng sinh moân vôùi ñaàu doø xoay quanh
truïc.25
Nhieàu nhaø nghieân cöùu ñaõ moâ taû kinh nghieäm
cuûa hoï veà kyõ thuaät sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa
sieâu aâm ngaû tröïc traøng vaø qua taàng sinh moân.20,26,27
Hieän nay sieâu aâm höôùng daãn sinh thieát ñöôïc
thöïc hieän ngaû qua tröïc traøng. Heä thoáng höôùng
daãn kim ñöôïc keïp treân maët beân cuûa ñaàu doø ñoái vôùi
loaïi ñaàu doø taän vaø ñaàu doø beân (Hình 10-8; Hình 10-
10). Nhöõng ñöôøng daãn ñieän töû cho thaáy loä trình
kim (Hình 10-11) giuùp thuû thuaät deã daøng hôn.
Sinh thieát tuyeán tieàn lieät qua ngaû tröïc traøng
thöôøng thöïc hieän vôùi suùng sinh thieát töï ñoäng, loaïi
kim 18-G. Nhö vaäy laø thöïc hieän sinh thieát loõi baèng
nhöõng thao taùc toái thieåu, söï chaáp nhaän roõ reät cuûa

beänh nhaân vaø mang tính an toaøn.20,26,28
Kim ñöa
vaøo khoaûng 2 ñeán 3 cm vôùi nuùt ñaåy. Ñaåy kim trong
Hình 10-10. Thuû thuaät sinh thieát qua tröïc traøng. Ñaàu doø taän ñaët trong tröïc traøng. Caùc ñöôøng daãn ñieän
töû cho thaáy höôùng cuûa loä trình kim doïc thaúng toån thöông. Kim töïa vaøo thaønh tröôùc cuûa tröïc traøng khi laáy maãu.
tôùi, kim ngoaøi seõ caét maãu moâ vaø coá ñònh chuùng ôû
buoàng vaùt cuûa kim trong (Hình 10-12). Moät soá nhaø
laâm saøng uûng hoä vieäc duøng xeùt nghieäm teá baøo hoïc
ôû tuyeán tieàn lieät, maëc duø vieäc laáy loõi moâ hoïc laøm
kyõ thuaät teá baøo hoïc keùm phoå bieán hôn.
Sinh thieát tuyeán tieàn lieät coù theå thöïc hieän ôû
beänh nhaân ít hoaëc khoâng coù söï chuaån bò. Khoâng
neân tieán haønh ôû beänh nhaân ñang duøng khaùng ñoâng
hoaëc aspirin, chæ sinh thieát khi ñaõ ngöng nhöõng
thuoác naøy nhieàu ngaøy. Neân duøng moät loaïi khaùng
sinh haáp thu nhanh nhö ciprofloxacin, moät lieàu
ngay tröôùc vaø nhieàu lieàu sau khi sinh thieát.29-31
Giaûi
thích cho beänh nhaân chaáp thuaän nhö ñoái vôùi caùc thuû
thuaät sinh thieát khaùc.
Sinh thieát ngaû tröïc traøng thöôøng ñöôïc thöïc hieän
ngay sau khi chaån ñoaùn. Beänh nhaân vaãn naèm ôû tö
theá nghieâng traùi vaø gaén duïng cuï sinh thieát vaøo ñaàu
doø (Hình 10-8, B). Maëc duø khoâng caàn thieát thöïc
hieän saùt khuaån quaù möùc, nhöng moät soá ngöôøi vaãn
uûng hoä vieäc thuït thaùo khaùng khuaån tröôùc khi sinh
thieát.
Hình 10-11. Nhöõng chaám caùch nhau 1 cm khi sinh
thieát tuyeán tieàn lieät. Ñöôøng daãn cho thaáy loä trình kim seõ ñi
qua. Phaûn aâm cuûa kim laøm khuaát toån thöông.

Coù hai phöông phaùp chính ñònh vò toån thöông
ñang ñöôïc söû duïng. Phöông phaùp ñaàu tieân, mang
tính heä thoáng, laø sinh thieát phaân khu vôùi yeâu caàu
ngöôøi thöïc hieän phaûi xaùc ñònh tuyeán tieàn lieät vaø
chia laøm saùu phaàn, laáy maãu ngaãu nhieân töø moãi
phaàn.6,30-34
Hieän nay kyõ thuaät naøy trôû neân chuaån
hôn vôùi soá löôïng sinh thieát ngaøy caøng taêng, chuû
yeáu nhôø söï phoå bieán cuûa PSA nhö laø xeùt nghieäm
taàm soaùt ung thö tieàn lieät. Do söï ñaúng aâm cuûa ung
thö treân sieâu aâm neân phöông phaùp thöù hai laø sinh
thieát höôùng ñeán toån thöông ít ñöôïc duøng ñeán,
nhoùm beänh nhaân hieän taïi laø nhoùm ñöôïc taàm soaùt
baèng PSA traùi nghòch vôùi nhöõng beänh nhaân nghi
ngôø ung thö do trieäu chöùng hoaëc do coù baát thöôøng
khi thaêm khaùm baèng tay. Tuy nhieân vôùi vieäc phaùt
hieän toån thöông baèng Doppler maøu, ngöôøi söû
duïng Doppler maøu coù nhieàu lôïi theá hôn ngöôøi chæ
duøng caùch heä thoáng, ngaãu nhieân khi coù hoaëc khoâng
coù baát thöôøng treân thang xaùm (Hình 10-13).8,35-37
Hình 10-12. Kim sinh thieát töï doäng Tru-cut. A, Kim ñöôïc khoùa laïi baèng hai nuùt naèm phía beân vaø
khôûi ñoäng baèng moät nuùt ôû treân. B, Hình nghieâng cuûa kim cho thaáy kim ngoaøi vaø buoàng vaùt cuûa kim
trong. Kim ngoaøi caét moâ. C, Kyõ thuaät Tru-cut vôùi kim töï ñoäng, kim trong vöôït qua khoûi toån thöông vaø
kim ngoaøi caét sinh thieát laáy loõi naèm trong buoàng vaùt cuûa kim trong. (Ñöôïc pheùp cuûa Microvasive,
Watertown, Mass.)
Khi ñònh vò ñöôïc toån thöông treân thang xaùm
hoaëc Doppler maøu, ñaët kim vaøo heä thoáng höôùng
daãn vaø di chuyeån ñeán vò trí vôùi ñaàu kim gaàn toån
thöông khoaûng 1 cm (xem Hình 10-12). Luùc naøy coù
theå laáy moät hoaëc nhieàu maãu toån thöông. Thöôøng
sinh thieát vaøi maãu ngaãu nhieân hoaëc heä thoáng, ngay
caû khi toån thöông ñöôïc phaùt hieän vaø sinh thieát.
Ñieàu naøy giuùp ñaùnh giaù tuyeán tieàn lieät ñöôïc troïn
veïn cuõng nhö thu ñöôïc thoâng tin ñeå staging.33,34,38
Bieán chöùng do sinh thieát tuyeán tieàn lieät töông
ñoái thaáp, khoâng lieân quan ñeán kích thöôùc kim,
phöông phaùp höôùng daãn hay ngaû tieáp caän. Bieán
chöùng nheï lieân quan ñeán chaûy maùu chieám ít nhaát
30% ñeán 40 % beänh nhaân sinh thieát ngaû tröïc traøng.
Caùc bieán chöùng naëng bao goàm nhieãm truøng, khoái
maùu tuï lôùn vaø gieo raéc ung thö. Vôùi vieäc duøng
khaùng sinh döï phoøng, taàn suaát nhieãm truøng ñoøi hoûi
phaûi ñieàu trò chæ döôùi 1%.28,29,39

Keát quaû sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa sieâu
aâm phuï thuoäc tröïc tieáp vaøo chæ soá nghi ngôø toån
thöông ñöôïc sinh thieát. Neáu laáy maãu döôùi sieâu aâm
taát caû nhöõng baát thöôøng sôø ñöôïc vaø khoâng sôø ñöôïc,
keát quaû döông tính vôùi ung thö cao hôn neáu chæ sinh
thieát döôi sieâu aâm caùc toån thöông khoâng sôø thaáy
ñöôïc; phaàn coøn laïi duøng kyõ thuaät sinh thieát thoâng
thöôøng. Moät nghieân cöùu roäng ghi nhaän 52% toån
thöông ñöôïc sinh thieát laø adenocarcinoma, 11%
khaùc ñöôïc chaån ñoaùn laø taân sinh tuyeán tieàn lieät
trong bieåu moâ, moät roái loaïi tieàn aùc tính.27
Nhìn
chung, khi duøng tieâu chuaån sieâu aâm ñeå choïn löïa, tæ
leä sinh thieát döông tính thay ñoåi töø 40% ñeán
60%.39-41
Doppler maøu laøm taêng ñoä nhaïy vaø ñoä ñaëc
hieäu duø toån thöông ñaõ ñöôïc phaùt hieän treân thang
xaùm hay chöa.8,35-37
(Hình10-13).
Quyeát ñònh quan troïng nhaát khi sieâu aâm tuyeán
tieàn lieät laø quyeát ñònh thöïc hieän sinh thieát. Nhieàu
yeáu toá coù theå aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh naøy, keå caû
söï hôïp taùc cuûa beänh nhaân. Coù nhöõng beänh nhaân
Hình 10-13. Doppler maøu tuyeán tieàn lieät. A, Ung
thö tieàn lieät tuyeán. Moät khoái giaûm phaûn aâm naèm trong
vuøng ngoaïi vi cho thaáy gia taêng maøu vôùi nhieàu maïch maùu
nhoû beân trong khoái thuoäc vuøng ngoaïi vi naøy. (muõi teân).
Sinh thieát cho thaáy ung thö Gleason 7. B, Vieâm tuyeán tieàn
lieät daïng haït. Moät khoái lôùn giaûm phaûn aâm, G, khoâng coù
maïch maùu treân Doppler maøu. Sinh thieát chöùng toû laø vieâm
haït tuyeán tieàn lieät. C, Ung thö ñaúng aâm chæ hieän leân döôùi
Doppler maøu. Muõi teân chæ vaøo vuøng giaøu maïch maùu maø
tröôùc ñoù khoâng thaáy ñöôïc treân hình aûnh thang xaùm. Sinh
thieát cho thaáy ung thö Gleason 7.
khoâng chaáp nhaän ñieàu trò ung thö tuyeán tieàn lieät vaø
cuõng khoâng ñoàng yù xaùc ñònh PSA. Khoâng caàn phaûi
taàm soaùt ung thö tieàn lieät ôû beänh nhaân ôû tuoåi treân
80 vaø phaûi chòu ñöïng beänh taät ñang ñe doïa cuoäc
soáng, hoï coù theå coù beänh söû töï nhieân keùo daøi tröôùc
khi trôû neân coù daáu hieäu laâm saøng quan troïng.42,43
Caùc yeáu toá quan troïng khaùc giuùp quyeát ñònh laø
möùc ñoä PSA tuyeät ñoái vaø möùc naøy lieân quan ñeán
tuoåi beänh nhaân (Baûng 10-1),44
xaùc ñònh tæ troïng
PSA,45,46
vaän toác PSA, vaø Doppler maøu.
Tæ troïng PSA ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch chia trò
soá PSA cho theå tích cuûa tuyeán tieàn lieät. Theå tích coù
theå ñöôïc tính baèng caùch ño theå tích töøng vuøng vaø
coäng laïi hoaëc duøng coâng thöùc tính theå tích, phuï
thuoäc vaøo hình daïng tuyeán tieàn lieät. Phaàn lôùn tuyeán
tieàn lieät coù daïng hình elip vaø coâng thöùc tính cho
elip (L x W x H x 0,523) ñeå tính ra theå tích chính
xaùc. Ñoái vôùi hình caàu, duøng 4/3 πr3
; vaø cho hình truï
laø πr2
x beà cao H (r = baùn kính). Tæ troïng PSA lôùn
hôn 0,12 ñeán 0,15 xem nhö baát thöôøng. Vaän toác

PSA ñeå ño ñoä gia taêng PSA. Taêng hôn 20% trong
voøng moät naêm laø chæ ñònh vöõng chaéc cho sinh
thieát.47
Coù yù kieán tranh luaän veà vieäc coù caàn sieâu aâm
höôùng daãn ôû nhöõng noát tuyeán tieàn lieät sôø ñöôïc
khoâng. Vaøi nhaø nghieân cöùu cho raèng sinh thieát döôùi
sieâu aâm höôùng daãn khoâng coù öu ñieåm so vôùi sinh
thieát ñònh höôùng baèng tay. Vaøi toån thöông sôø thaáy
ñöôïc coù theå laøm toát hôn döôùi ñònh höôùng baèng tay
vì coù theå khoâng thaáy chuùng chuùt naøo treân sieâu aâm.
Khi baát thöôøng sôø thaáy ñöôïc maø sieâu aâm khoâng
phaùt hieän ñöôïc, thích hôïp nhaát laø sinh thieát ñònh
höôùng baèng tay. Ngöôïc laïi, khi sinh thieát höôùng
daãn baèng tay cho keát quaû aâm tính ôû tuyeán tieàn lieät
coù nghi ngôø, ñieàu quan troïng laø neân laëp laïi sinh
thieát döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm.48
CAÙC BEÄNH LAØNH TÍNH
Phì ñaïi tuyeán tieàn lieät laønh tính
Phì ñaïi tuyeán tieàn lieät thöôøng gaëp ôû ngöôøi lôùn tuoåi.
Tuy nhieân, kích thöôùc tuyeán khoâng luoân luoân
töông öùng vôùi trieäu chöùng cuûa beänh tieàn lieät. Coù söï
töông quan giöõa trieäu chöùng (tieåu khoù, tieåu ñeâm vaø
tia nöôùc tieåu yeáu) vôùi söï taêng tröôûng cuûa tuyeán vì
lieân quan ñeán nieäu ñaïo tröôùc. Coù theå ño theå tích
tuyeán moät caùch chính xaùc baèng kyõ thuaät ño theå tích
qua sieâu aâm.49
Nhöõng coâng thöùc naøy cuõng coù theå
duøng ñeå tính theå tích u trong tuyeán. Coù theå ñoåi theå
tích qua troïng löôïng vì 1cc moâ tuyeán töông ñöông
vôùi 1g. Troïng löôïng vaø theå tích tuyeán lieân quan tôùi
tuoåi. Troïng löôïng tuyeán tieàn lieät ôû ngöôøi treû
khoaûng 20g. Baét ñaàu ôû tuoåi 50, thôøi gian gaáp ñoâi
troïng löôïng cuûa tuyeán tieàn lieät khoaûng 10 naêm.
Troïng löôïng tuyeán tieàn lieät treân 40g ñöôïc xem laø to
ôû ngöôøi lôùn tuoåi.50
BAÛNG 10-1
TRÒ SOÁ PSA
Möùc PSA bình thöôøng (xeùt nghieäm ñôn doøng)
0-4 ng/ml
4-10 ng/ml
> 10ng/ml
Bình thöôøng
Khoâng xaùc ñònh
Baát thöôøng
Möùc PSA theo tuoåi
Tuoåi Giôùi haïn bình thöôøng
40-49
50-59
60-69
70-79
0-2,5
0-3,5
0-4,5
0-6,5
Hình 10-14. Hình aûnh ñieån hình cuûa taêng saûn
laønh tính tuyeán tieàn lieät. Hình caét ngang cho thaáy
vuøng ngoaïi bieân, PZ, taêng phaûn aâm ngaên caùch vôùi phaàn
tuyeán beân trong, H, taêng saûn, giaûm phaûn aâm bôûi bao phaãu
thuaät (muõi teân). Keát theå (corpora amylacea) chöùa voâi hoùa.
Hình 10-15. Hình aûnh khoâng ñieån hình cuûa taêng
saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät. Hình caét ngang cho thaáy
vuøng ngoaïi vi, p, ñaúng aâm, phaàn tuyeán beân trong taêng phaûn
aâm vôùi taêng saûn vuøng chuyeån tieáp, H, vaø bao phaãu thuaät
(muõi teân)
Hình aûnh sieâu aâm cuûa phì ñaïi tuyeán tieàn lieät
laønh tính (benign prostatic hyperplasia = BPH)
thay ñoåi vaø phuï thuoäc vaøo caùc thay ñoåi moâ beänh
hoïc. Noát rieâng leû hoaëc phì ñaïi lan toûa coù theå thaáy ôû
vuøng chuyeån tieáp, moâ tuyeán tieàn lieät quanh nieäu
ñaïo hoaëc caû hai.20,22
Ñaëc ñieåm sieâu aâm ñieån hình
cuûa BPH laø phì ñaïi phaàn tuyeán beân trong, giaûm
phaûn aâm töông ñoái so vôùi vuøng ngoaïi bieân (Hình
10-14). Hình thaùi phaûn aâm phuï thuoäc vaøo söï pha
troän giöõa moâ tuyeán vaø moâ sôïi, bôûi vì nhöõng noát coù
theå laø nguyeân baøo sôïi, sôïi-cô, cô, daïng cöôøng
tuyeán vaø xô tuyeán.20,51
Söï keát hôïp naøy coù theå daãn
tôùi ñoàng aâm hoaëc taêng phaûn aâm (Hình 10-7; Hình
10-15).

Ñaëc ñieåm sieâu aâm khaùc cuûa BPH bao goàm voâi
hoùa vaø noát troøn taêng phaûn aâm (Hình 10-16). Caùc
noát giaûm phaûn aâm ñoâi khi gioáng carcinoma vaø veà
moâ hoïc cuõng coù theå thaáy xuaát hieän taêng saûn (Hình
10-17). Do söï bieán daïng cuûa tuyeán ôû nhöõng beänh
nhaân bò BPH, nhöõng noát naøy coù theå hieän leân ôû vuøng
ngoaïi bieân trong khi thöïc söï chuùng naèm ôû vuøng
chuyeån tieáp. Bao phaãu thuaät coù theå laø ranh giôùi roõ
reät giöõa vuøng trong tuyeán vaø ngoaïi bieân. Khi coù
nhöõng noát phaûn aâm keùm ôû vuøng chuyeån tieáp thì
khoaûng 80% ñeán 90% laø phì ñaïi tuyeán tieàn lieät.52,53
ÔÛ nhöõng beänh nhaân coù trieäu chöùng cuûa tieàn
lieät, sieâu aâm giuùp ích cho vieäc xaùc ñònh theå tích
tuyeán. Vì ban ñaàu söï taêng tröôûng cuûa tuyeán thöôøng
ôû phía tröôùc, ñaëc bieät ôû beänh nhaân coù trieäu chöùng,
sôø baèng ngoùn tay khoâng theå ñaùnh giaù toát theå tích
hoaëc trong löôïng. Sieâu aâm coù theå phaân tích aûnh
höôûng cuûa taêng saûn leân nieäu ñaïo tröôùc vaø ñaùnh giaù
Hình 10-17. U vaø taêng saûn. Hình caét ngang cho thaáy u
lôùn ôû phaàn traùi cuûa tuyeán, T. Noát taêng saûn giôùi haïn roõ, coù
phaûn aâm giaûm hieän leân ôû vuøng chuyeån tieáp beân phaûi (daáu
thaäp).
to “thuøy-giöõa” (Hình 10-7). Thöïc ra, tuyeán tieàn lieät
raát to thöôøng thaáy ôû nhöõng beänh nhaân khoâng coù
trieäu chöùng, trong khi beänh nhaân bò tieåu khoù
nghieâm troïng chæ thaáy to phía tröôùc vaø trung taâm.
Sieâu aâm coù theå duøng ñeå theo doõi kích thöôùc tuyeán
ôû beänh nhaân ñang ñieàu trò baèng thuoác.
ÔÛ nhöõng beänh nhaân coù caét xuyeân nieäu ñaïo,
sieâu aâm höõu ích trong vieäc ñaùnh giaù nieäu ñaïo
tröôùc, traûi töø baøng quang ñeán loài tinh. Ñieàu lyù thuù
ñaùng ghio nhaän laø maëc duø nhöõng phaãu thuaät vieân
nieäu khoa tin raèng hoï ñaõ laáy moät soá löôïng lôùn
tuyeán tieàn lieät, thöïc hieän sieâu aâm töông ñoái sôùm
sau khi caét xuyeân nieäu ñaïo cho thaáy moät khieám
khuyeát coù kích thöôùc töø nhoû ñeán vöøa ôû moâ tuyeán
quanh nieäu ñaïo vaø vuøng chuyeån tieáp. Coù söï taùi
phaân boá cuûa moâ tuyeán tieàn lieät ñeå giaûi thích cho söï
toàn taïi löôïng lôùn moâ tuyeán. Tuy nhieân, nhöõng beänh
nhaân thöôøng heát trieäu chöùng sau nhöõng phaãu thuaät
naøy chuùng toû soá löôïng moâ tuyeán tieàn lieät ñaõ laáy ñi
khoâng nhaát thieát phaûi töông öùng vôùi thaønh coâng cuûa
phaãu thuaät (Hình 10-18).
Hình 10-16. Taêng saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät. A,
Ñoùng voâi tuyeán vuøng chuyeån tieáp ñaëc ñieåm thöôøng gaëp trong
taêng saûn (muõi teân). Boùng löng ôû phía tröôùc vì ñaàu doø trong
tröïc traøng. B, Noát taêng saûn coù phaûn aâm taêng, H, vaø keát theå
(muõi teân) thaáy treân hình caét vaønh cheách. Vuøng tuyeán quanh
nieäu ñaïo, pu, thon daøi vaø coù phaûn aâm giaûm vì moâ tuyeán vaø cô
trôn.
Beänh nhaân bò phì ñaïi laønh tính tuyeán tieàn lieät
thöôøng sôø thaáy baát thöôøng. Vai troø cuûa sieâu aâm ôû
nhöõng beänh nhaân naøy laø ñeå phaân bieät toån thuông
laønh tính vôùi toån thöông aùc tính vaø höôùng daãn sinh
thieát khi sieâu aâm khoâng theå phaân bieät. Beänh nhaân
coù nhaân cöùng qua thaêm tröïc traøng baèng ngoùn tay vaø
chöùa ñoùng voâi keøm boùng löng coù theå traùnh sinh
thieát khoâng caàn thieát neáu toån thöông sôø thaáy töông
öùng vôùi hình aûnh sieâu aâm.
Noát taêng saûn laø nguyeân nhaân thöôøng nhaát cuûa
döông tính giaû treân keát quaû sieâu aâm tieàn lieät. Tuy

413
nhieân, moät soá nhoû beänh nhaân vôùi BPH coù taân sinh
tuyeán tieàn lieät trong bieåu moâ (prostatic
intraepithelial neoplasia = PIN) (taêng saûn khoâng
ñieån hình), laø toån thöông tieàn aùc tính. Khi sinh thieát
theo doõi, nhöõng toån thöông naøy coù theå phaùt trieån
thaønh carcinom tieàn lieät. Ung thö tuyeán tieàn lieät
cuõng coù theå toàn taïi beân caïnh hoaëc beân trong tuyeán
nhö PIN. Theo doõi saùt sao, sinh thieát vaø ñoái chieáu
vôùi khaùng nguyeân ñaëc hieäu tuyeán tieàn lieät giuùp ích
khi ñaùnh giaù nhöõng beänh nhaân naøy. 10% nhöõng
beänh nhaân coù toån thöông laønh tính hoaëc PIN, sinh
thieát sau ñoù seõ cho thaáy ung thö.51,54-56
Vieâm tuyeán tieàn lieät vaø vieâm tuùi tinh
Vôùi taàm quan troïng cuûa sieâu aâm ngaû tröïc traøng
trong vieäc chaån ñoaùn carcinoma tieàn lieät, chæ moät
vaøi nghieân cöùu phaân tích lôïi ích trong nhöõng beänh
vieâm nhieãm. Vieâm tuyeán tieàn lieät caáp vaø maïn coù
xuaát ñoä ñaùng keå vôùi nhöõng trieäu chöùng thay ñoåi.
Vieâm maïn tuyeán tieàn lieät coù theå keát hôïp vôùi beänh
nguyeân ñaëc hieäu nhö Chlamydia hay Mycoplasma.
Neáu khoâng tìm ñöôïc caên nguyeân, khi ñoù goïi laø ñau
tuyeán tieàn lieät.57,58
Daáu hieäu sieâu aâm cuûa vieâm
maïn tuyeán tieàn lieät bao goàm nhöõng khoái khu truù
vôùi möùc ñoä phaûn aâm thay ñoåi, voâi hoùa oáng phoùng
tinh, voû bao daøy hoaëc khoâng ñeàu vaø vuøng tuyeán
quanh nieäu ñaïo khoâng ñeàu. Daõn tónh maïch quanh
tuyeán tieàn lieät vaø caêng phoàng tuùi tinh ñöôïc moâ taû
trong vieâm maïn tuyeán tieàn lieät hoaëc ñau tuyeán tieàn
lieät.58
Sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm ñöôïc
duøng ñeå nhaän ñònh vieâm maïn tuyeán tieàn lieät vaø ñeå
Hình 10-18. Sau caét tuyeán tieàn lieät xuyeân nieäu ñaïo (TURP). A, Hình caét doïc giöõa cho thaáy noát moâ nhoû
(muõi teân) thöôøng loài vaøo trong loøng nieäu ñaïo sau khi caét. Nieäu ñaïo tröôùc daõn tôùi loài tinh, v, cho pheùp nieäu ñaïo sau
vaø tuyeán tieàn lieät hoaït ñoäng nhö cô thaét. B, Queùt vaønh cheách qua ñaùy tuyeán cho thaáy nieäu ñaïo daõn, U, vaø loài tinh,
v. Thaáy vaøi vuøng taêng saûn trong vuøng chuyeån tieáp, T, ôû hai beân nieäu ñaïo. Vuøng ngoaïi bieân, P, ñaúng aâm.
ÑAËC ÑIEÅM SIEÂU AÂM CUÛA
VIEÂM MAÏN TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
Nhöõng khoái khu truù vôùi möùc ñoä phaûn aâm khaùc nhau
Voâi hoùa oáng phoùng tinh
Voû bao daøy hoaëc khoâng ñeàu
Tuyeán quanh nieäu ñaïo khoâng ñeàu
Daõn tónh maïch quanh tuyeán tieàn lieät
Caêng phoàng tuùi tinh
Tuyeán tieàn lieät
khaúng ñònh söï hieän dieän cuûa vi khuaån.59
Vieâm maïn tuyeán tieàn lieät hoaëc vieâm tuùi tinh coù
theå daãn ñeán tinh dòch coù maùu. Sieâu aâm ngaû tröïc
traøng giuùp ích ñeå loaïi tröø u taân sinh, cuõng ñeå
höôùng daãn choïc huùt vaø tieâm steroid vaø khaùng sinh
ñeå ñieàu trò nhieãm truøng.60
Nhieàu nguyeân nhaân cuûa
tinh dòch coù maùu bao goàm nang tuyeán tieàn lieät vaø
tuùi tinh, soûi tuùi tinh hoaëc oáng phoùng tinh vaø caùc dò
daïng maïch maùu coù theå phaùt hieän baèng sieâu aâm
thang xaùm vaø Doppler maøu (Hình 10-19).61
Neân
thöïc hieän sieâu aâm tröôùc tieân ôû nhöõng beänh nhaân coù
trieäu chöùng khoù chòu naøy.
Vieâm maïn tuyeán tieàn lieät daïng haït coù theå
gioáng ñaëc ñieåm cuûa carcinoma tieàn lieät. Coù theå
thaáy nhöõng vuøng nhoû, lôùn coù phaûn aâm keùm hoaëc
moät toån thöông ñôn ñoäc phaûn aâm keùm. Beänh nhaân
ñieàu trò vôùi vi khuaån Calmette-Gueùrin (BCG) trò
ung thö baøng quang laø yeáu toá nguy cô phaùt trieån
vieâm haït tieàn lieät (Hình 10-13, B; Hình 10-20).62

Hình 10-19. Dò daïng ñoäng-tónh maïch cuûa tuyeán tieàn lieät. A, Hình caét doïc theo ñöôøng giöõa ôû moät
beänh nhaân 30 tuoåi bò tinh dòch coù nhieàu maùu. Khaûo saùt thang xaùm bình thöôøng. Doppler maøu cho thaáy doøng
chaûy taêng roõ reät vôùi aliasing (muõi teân) ôû vuøng quanh nieäu ñaïo phía sau. B, Doppler phoå cho thaáy doøng xoaùy
ña höôùng qua dò daïng ñoäng-tónh maïch. Ñieàu trò laser xuyeân nieäu ñaïo laøm bít toån thöông.
Hình 10-21. Vieâm caáp tuyeán tieàn lieät. A, Hình caét
doïc cho thaáy vuøng lôùn giaûm phaûn aâm ôû phaàn beân traùi cuûa
tuyeán, troâng gioáng nhö carcinoma. Khaûo saùt theo doõi bình
thöôøng. B, Doppler maøu ôû moät beänh nhaân khaùc cho thaáy
taêng maïch maùu ôû vuøng ngoaïi bieân. Beänh nhaân naøy coù
nhöõng trieäu chöùng caáp tính vaø sinh thieát cho thaáy vieâm caáp
tuyeán tieàn lieät. Doppler maøu khoâng cho pheùp phaân bieät vôùi
ung thö.
Hình 10-20. Vieâm tuyeán tieàn lieät daïng haït, ñaõ ñöôïc
chöùng minh baèng sinh thieát. A, Hình thaùi khu truù. Beänh
nhaân bò taêng saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät bieåu hieän moät khoái
lôùn giaûm phaûn aâm ôû meù traùi cuûa vuøng ngoaïi vi, G. B, Theå lan
toûa. Hình thaùi khoâng ñoàng nhaát lan toûa khaép tuyeán vaø coøn
thaáy nhöõng noát taêng phaûn aâm.

ÔÛ beänh nhaân vieâm caáp tuyeán tieàn lieät, vai troø
cuûa sieâu aâm khaù giôùi haïn. Khaùm laâm saøng vaø ñaët
ñaàu doø trong tröïc traøng thöôøng khoù khaên do ñau vaø
sieâu aâm cho thaáy nhöõng baát thöôøng yù nghóa gaàn
gioáng carcinoma. Tuyeán tieàn lieät thöôøng coù phaûn
aâm keùm. Doppler maøu, keå caû ñoái vôùi caùc vieâm
nhieãm khaùc, cho thaáy moät oå giaøu maïch maùu trong
vuøng vieâm tuyeán tieàn lieät, gaàn gioáng carcinoma
(Hình 10-21). Sieâu aâm giuùp chaån ñoaùn sôùm aùp xe
tieàn lieät. ÔÛ beänh nhaân bò vieâm tuyeán tieàn lieät
khoâng ñöôïc ñieàu trò, söï phaùt trieån nhöõng khoái phaûn
aâm troáng coù hoaëc khoâng coù phaûn aâm beân trong gôïi
yù ñeán aùp xe (Hình 10-22). Coù theå tieán haønh sieâu
aâm höôùng daãn choïc huùt vaø ñöa khaùng sinh vaøo aùp
xe qua ngaû xuyeân tröïc traøng hoaëc xuyeân taàng sinh
moân.63,64
Nang tuyeán tieàn lieät vaø nang tuùi tinh
Phaàn lôùn beänh nhaân coù toån thuông nang ôû tuyeán
tieàn lieät vaø tuùi tinh khoâng coù trieäu chöùng. Ñoâi khi,
nhöõng nang naøy coù theå gaây ra nhöõng trieäu chöùng
hoaëc nhieãm truøng, ñaëc bieät khi chuùng to ra.
Nhöõng baát thöôøng baåm sinh thöôøng gaëp trong
vaø xung quanh tuyeán tieàn lieät vaø tuùi tinh. U lao oáng
Muller taïo ra ôû tuùi baàu duïc tieàn lieät, treân ñöôøng
giöõa, moät tuùi nhoû khoâng thoâng thöông, gaàn vôùi coå
tuùi tinh, nhoâ leân ôû thaønh sau cuûa nieäu ñaïo tieàn lieät.
Nang tuùi baàu duïc tuyeán tieàn lieät do daõn tuùi baàu
duïc tieàn lieät. Nang tuùi baàu duïc coù theå keát hôïp vôùi
voâ sinh thaän moät beân vaø hieám khi chöùa tinh truøng.
Nang tuùi baàu duïc thöôøng treân ñöôøng giöõa vaø nhoû
(Hình 10-23). Nang oáng Muller coù theå hình thaønh
töø di tích cuûa oáng Muller. Nang oáng Muller coù theå
lôùn, traûi töø ñöôøng giöõa ra phía beân. Chuùng khoâng
keát hôïp vôùi baát thöôøng khaùc vaø khoâng bao giôø chöùa
tinh truøng. Nang oáng phoùng tinh thöôøng nhoû vaø
bieåu hieän daõn daïng nang cuûa oáng phoùng tinh, haäu
quaû cuûa taéc ngheõn (Hình 10-24). Chuùng coù theå laø
tuùi thöøa cuûa oáng. Caùc nang naøy chöùa tinh truøng khi
Hình 10-23. Nang tuùi baàu duïc, dò taät baåm
sinh ñôn leû. Hình caét doïc cho thaáy moät nang nhoû
treân ñöôøng giöõa, c, traûi töø loài tinh, v.
Hình 10-22. AÙp xe tuyeán tieàn lieät ôû moät beänh
nhaân khoâng ñöôïc ñieàu trò nhieãm truøng tieåu ñaày ñuû.
Khoái daïng nang vôùi phaûn aâm beân trong naèm ôû vuøng
chuyeån tieáp, A. Choïc huùt ra chaát muû
Hình 10-24. Nang oáng phoùng tinh. Khaûo saùt beänh nhaân bò thieáu tinh truøng ñeå tìm baèng chöùng cuûa taéc ngheõn.
Caét doïc, A, vaø caét vaønh, B, cho thaáy oáng phoùng tinh daõn chöùng toû hieän dieän nang oáng phoùng tinh, C, gaây taéc doøng
chaûy töø tuùi tinh xuoáng nieäu ñaïo.

khi choïc huùt ra. Chuùng coù theå keát hôïp vôùi voâ sinh
vaø coù khi ñöôïc chaån ñoaùn ôû nhöõng beänh nhaân vôùi
soá löôïng tinh truøng ít. Chuùng coù theå gaây ñau ôû taàng
sinh moân.65,67
Nang xuaát hieän beân trong tuyeán tieàn
lieät coù theå gaây taêng saûn laønh tính tuyeán tieàn lieät
hoaëc coù theå laø nang öù ñoïng (retention cyst).
Nang tuùi tinh khi lôùn vaø ñôn ñoäc, keát hôïp vôùi voâ
sinh thaän cuøng beân. Ñoù laø keát quaû cuûa dò taät oáng
Wolf (Hình 10-25). Khi nang to vaø coù trieäu chöùng,
choïc huùt seõ giuùp ích cho beänh nhaân.66,67
UNG THÖ TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
Hình thaùi laâm saøng
Dòch teã hoïc cuûa ung thö tuyeán tieàn lieät thay ñoåi lôùn
töø khi coù chöông trình taàm soaùt PSA. ÔÛû Myõ, soá
löôïng beänh nhaân ung thö tuyeán tieàn lieät taêng
khoaûng 300.000 tröôøng hôïp môùi moãi naêm. Tyû leä
beänh cao hôn ôû ngöôøi Myõ goác Phi vaø ôû ngöôøi coù
tieàn söû gia ñình maéc beänh. Ung thö tuyeán tieàn lieät
laø ung thö phoå bieán ôû nam giôùi, gaáp hai ñeán ba laàn
ung thö phoåi vaø ung thö tröïc traøng. Tyû leä töû vong
cuûa beänh taêng nheï, do thôøi gian soáng keùo daøi chöù
khoâng hoaøn toaøn do ñoä aùc tính gia taêng. Taïi Myõ coù
khoaûng 45.000 ngöôøi cheát moãi naêm do ung thö
tuyeán tieàn lieät, ñöùng thöù hai veà nguyeân nhaân gaây töû
vong do ung thö ôû nam giôùi. Thôøi gian soáng khi bò
ung thö coù theå thay ñoåi töø 1 ñeán 40 naêm.68
Phaân giai ñoaïn laâm saøng vaø phaân ñoä
Chia giai ñoaïn ung thö tuyeán tieàn lieät phoå bieán
nhaát laø theo phaân loaïi cuûa Jewett vaø Whitmore
(Hình 10-26 vaø Baûng 10-2).69
Nhöõng naêm gaàn ñaây,
phaân loaïi theo TNM phoå bieán hôn do tính chuaån
quoác teá vaø khaû naêng phoái hôïp giöõa laâm saøng, hình
aûnh hoïc vaø phaân ñoä beänh hoïc.70
Ngoaøi ra, coøn coù
heä thoáng baûng ñieåm veà moâ hoïc cuûa Gleason phaân
tích ñoä bieät hoùa cuûa tuyeán veà maët vi moâ; ñoä 1 bieät
hoùa toát vaø ñoä 5 bieät hoùa keùm. Phaân ñoä ung thö qua
ñaùnh giaù vuøng coù bieåu tröng moâ hoïc nhaát vaø vuøng
bieåu hieän keùm nhaát, nhaäp chung möùc ñoä cuûa hai
vuøng naøy ñeå ñaït ñöôïc moät soá töø 2 ñeán 10.71
Phaàn
lôùn caùc nhaø laâm saøng hieän nay keát hôïp PSA, giai
ñoaïn beänh vaø heä thoáng ñieåm Gleason ñeå xaùc ñònh
u vaø döï haäu.72,73
(Baûng 10-3).
BAÛNG 10-2
PHAÂN LOAÏI U TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
THEO JEWETT VAØ WHITMORE
Giai ñoaïn Tính chaát xaùc ñònh
A
A1
A2
B
B1
B2
C
D
D1
D2
Ung thö khoâng sôø thaáy
< 5% moâ vaø ñoä Gleason < 7
> 5% moâ hoaëc ñoä Gleason >
Haïch sôø ñöôïc
Haïch sôø ñöôïc coù ñöôøng kính < 1.5 cm
Haïch sôø ñöôïc coù ñöôøng kính > 1.5 cm
goïn beân trong voû boïc tuyeán
Lan roäng ra khoûi tieàn lieät tuyeán
chöa di caên xa
Di caên
Di caên tôùi haïch taïi choã
Di caên tôùi xöông vaø noäi taïng
BAÛNG 10-3
STAGING UNG THÖ TIEÀN LIEÄT THEO AJCC
U nguyeân phaùt (T)
Giai ñoaïn Tính chaát xaùc ñònh
T1
T1a
T1b
T1c
T2
T2a
T2b
T2c
T3
T3a
T3b
T3c
T4
T4a
T4b
Khoâng thaáy u treân laâm saøng hoaëc khoâng
thaáy treân hình aûnh hoïc
Tìm thaáy u tình côø qua moâ hoïc trong
treân 5% moâ caét boû
Tìm thaáy u tình côø qua moâ hoïc trong
treân 5% moâ caét boû
Nhaän dieän u qua sinh thieát baèng kim
(do PSA taêng cao)
U naèm goïn beân trong tuyeán tieàn lieät
U chieám nöûa moät thuøy hoaëc ít hôn
U chieám hôn nöûa moät thuøy, nhöng
khoâng caû hai thuøy
U chieám caû hai thuøy
U vöôït qua khoûi bao tuyeán
Lan ngoaøi tuyeán veà moät beân
Lan ngoaøi tuyeán caû hai beân
Xaâm laán tuùi tinh
U dính vaøo hoaëc xaâm laán caùc caáu truùc laân
caän ngoaøi tuùi tinh
Xaâm laán coå baøng quang, cô thaét ngoaøi
vaø tröïc traøng
U xaâm laán cô vaø/hoaëc dính vaøo thaønh
chaäu
Hình 10-25. Nang tuùi tinh. Hình caét ngang cho thaáy nang
lôùn, C, traûi töø tuùi tinh ra phía tröôùc vaø ñeø vaøo baøng quang, B.
Tuùi tinh bình thöôøng beân phaûi, *.

Hình 10-26. Staging u tuyeán tieàn lieät. Phaân loaïi cuûa Jewett vaø Whitmore.

418
U giai ñoaïn A hay T1 khoâng sôø thaáy treân laâm
saøng. U ñieån hình naèm ôû phaàn trong cuûa tuyeán,
phaùt trieån trong vuøng chuyeån tieáp hay moâ tuyeán
quanh nieäu ñaïo (T1). Neáu u T1 lan roäng (T1b), coù
theå lan ñeán vuøng ngoaïi vi töø phaàn trong tuyeán hoaëc
noù coù theå lan toûa trong vuøng ngoaïi vi roài môùi lan
vaøo phaàn trong tuyeán neân khoâng phaùt hieän ñöôïc
qua thaêm khaùm tröïc traøng. Ngaøy nay ña soá caùc
tröôøng hôïp u ôû giai ñoaïn T1 thöôøng nhoû vaø chæ
phaùt hieän ñöôïc nhôø söï gia taêng cuûa PSA hay tæ
troïng PSA vaø qua sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa
sieâu aâm cho keát quaû ung thö. Ñaây laø giai ñoaïn T1c
laâm saøng.74
Khoù döï ñoaùn ung thö treân coù yù nghóa
khoâng vaø ñoøi hoûi ñieàu trò chöa. Coù xu höôùng cho
raèng ít nhaát 85% ung thö T1c coù yù nghóa, bieåu hieän
laø u coù hoaït tính sinh hoïc vaø caàn phaûi ñieàu trò.76
U giai ñoaïn B (T2) vaø C (T3), thöôøng sôø thaáy
ñöôïc khi thaêm tröïc traøng vaø laø ung thö taïi choã, ñieån
hình cho vuøng ngoaïi bieân. U T3 xaâm laán vaøo tuùi
tinh hoaëc moâ meàm xung quanh tuyeán tieàn lieät.
Trong giai ñoaïn T1 ñeán T3, beänh nhaân khoâng coù
nhöõng bieåu hieän cuûa beänh di caên qua caùc xeùt
nghieäm hieän coù. U giai ñoaïn D (T4), khi phaùt hieän,
ngoaøi khoái u taïi nôi ung thö, coøn hieän dieän taïi
haïch, cô quan xa hay xöông. Theo TNM, giai ñoaïn
ung thö khu truù thay ñoåi theo N (tình traïng haïch) vaø
M (di caên xa khoâng haïch).
Phaàn lôùn ung thö khi phaùt hieän ñaõ di caên nhieàu
hay ít, chæ moät soá nhoû ôû giai ñoaïn T2 hay T3. Vôùi
vieäc söû duïng sieâu aâm phoå bieán hôn cuøng vôùi PSA,
coù theå phaùt hieän ung thö giai ñoaïn sôùm, nhaát laø khi
ung thö ôû caû hai thuøy,
Chæ ñònh sieâu aâm tuyeán tieàn lieät qua ngaû
tröïc traøng
Chæ ñònh sieâu aâm tuyeán tieàn lieät qua ngaû tröïc traøng
ñoái vôùi beänh nhaân ñaõ bieát hoaëc nghi ngôø ung thö
tuyeán tieàn lieät laø: (1) ñaùnh giaù beänh nhaân khi coù
baát thöôøng qua thaêm tröïc traøng; (2) ñaùnh giaù beänh
nhaân khi coù baát thöôøng qua caùc xeùt nghieäm chæ
ñieåm ung thö tuyeán tieàn lieät nhö PSA, acid
phosphatase hoaëc caùc baèng chöùng khaùc cuûa beänh di
caên; (3) höôùng daãn cho thuû thuaät sinh thieát vaø (4)
theo doõi ñaùp öùng ñieàu trò ung thö tieàn lieät.
Hình aûnh sieâu aâm
Hình aûnh sieâu aâm trong ung thö tuyeán tieàn lieät vaãn
coøn nhieàu baøn caõi. Nhöõng nghieân cöùu luùc ñaàu thaáy
raèng phaàn lôùn ung thö tuyeán tieàn lieät coù phaûn aâm
taêng.19
Vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaàu doø taàn soá cao, coù
quan nieäm hình aûnh phaûn aâm keùm vaø hoãn hôïp cuûa
ung thö tuyeán tieàn lieät.18,52,57
Vôùi caùc ñaàu doø taàn soá cao qua ngaû tröïc traøng
hieän ñang löu haønh, ung thö tuyeán tieàn lieät coù hình
aûnh ña daïng tuøy thuoäc vaøo kích thöôùc vaø moâ neàn
cuûa tuyeán tieàn lieät nôi ung thö phaùt trieån. Nhöõng
ung thö tieàn lieät nhoû thöôøng cho phaûn aâm keùm do
CHÆ ÑÒNH SIEÂU AÂM TUYEÁN TIEÀN LIEÄT
QUA NGAÛ TRÖÏC TRAØNG
Thaêm khaùm tröïc traøng baèng tay thaáy baát thöôøng
Keát quaû xeùt nghieäm baát thöôøng chæ ñieåm ung thö
tieàn lieät tuyeán
PSA
Acid Phosphatase
Baèng chöùng khaùc cuûa beänh di caên
Höôùng daãn cho thuû thuaät sinh thieát
Theo doõi ñaùp öùng ñieàu trò ung thö tieàn lieät tuyeán
SIEÂU AÂM BUÏNG, CHAÄU VAØ NGÖÏC
Hình 10-27. Ung thö tieàn lieät sôø ñöôïc, nhoû, ñieån
hình, phaûn aâm keùm. A, Hình caét doïc cho thaáy khoái
phaûn aâm keùm khoâng sôø ñöôïc, 8 mm, hình baàu duïc, *, trong
vuøng ngoaïi vi gaàn ñænh tuyeán. B, Phaàn ñaëc phaûn aâm troáng
cuûa u, t, naèm phía traùi keøm thaâm nhieãm veà phía ñöôøng
giöõa vaøo trong vuøng ngoaïi vi.

hình daïng noát teá baøo ung thö töông phaûn vôùi phaàn
neàn cuûa moâ tuyeán vuøng ngoaïi bieân bình thöôøng
(Hình 10-27).55
Khi thöû ñoái chieáu ñoä phaûn aâm cuûa
u taân sinh vôùi löôïng xô hoùa moâ ñeäm, ngöôøi ta thaáy
raèng nhöõng toån thöông phaûn aâm keùm coù ít xô hoùa
moâ ñeäm hôn so vôùi loaïi taêng phaûn aâm (Hình 10-
28). Hôn nöõa, moät toån thöông phaûn aâm keùm coù xu
höôùng bieät hoùa toát hôn vôùi phaân ñoä thaáp theo ñieåm
cuûa Gleason. Tuy nhieân, moät baùo caùo khaùc ñöa ra
thoâng tin ngöôïc laïi khi nghieân cöùu ñoái chieáu veà
tình traïng beänh hoïc ñaõ cho raèng nhöõng khoái u phaûn
aâm keùm laø loaïi keùm bieät hoùa vaø deã thaáy treân sieâu
aâm hôn.79
Nhöõng nghieân cöùu veà sau cho raèng ñoä
phaûn aâm thay ñoåi tuøy theo söï hieän dieän cuûa caùc
Hình 10-28. Ñoái chieáu sieâu aâm-beänh hoïc ung thö tieàn lieät. A, Hình sieâu aâm tieàn phaãu, caét ngang cho thaáy toån
thöông giaûm phaûn aâm ñaõ sôø thaáy, T, trong vuøng ngoaïi vi meù traùi vaø moät vuøng thöù hai giaûm phaûn aâm (muõi teân) trong vuøng
chuyeån tieáp meù phaûi. B, Toaøn boä maãu tieâu baûn sau khi caét tuyeán toaøn boä cho thaáy u, T, trong vuøng ngoaïi bieân döôùi daïng ñaëc
ñöôïc moâ tuyeán bao quanh. OÅ u thöù hai (muõi teân daøy) ôû vuøng ngoaïi vi phía tröôùc (döôùi 5 mm) khoâng thaáy ñöôïc treân sieâu aâm
tieàn phaãu. Vuøng thöù hai giaûm phaûn aâm trong vuøng chuyeån tieáp (muõi teân moûng) laø vuøng taêng saûn daïng noát. R, meù phaûi
Hình 10-29. Ung thö taêng phaûn aâm. A, Hình sieâu aâm caét doïc cho thaáy u lôùn taéng phaûn aâm, T, vôùi nhieàu oå taêng phaûn aâm.
Veà moâ hoïc, coù hieän töôïng taïo xô ñaùng keå keøm vôùi u xen laãn taêng saûn. B, Hình caét doïc qua meù beân tuyeán cho thaáy nhöõng oå
taêng phaûn aâm cuûa u, T, trong vuøng ngoaïi bieân. Sinh thieát cho thaáy ñaùp öùng taïo xô quan troïng tröôùc u taân sinh ñoä cao naøy.
tuyeán trong u, keøm giaõn nôû loøng oáng cuõng nhö caùc
tuyeán toàn löu vaø moâ ñeäm.80
Daïng ung thö taêng phaûn aâm, tuy ít gaëp, cuõng
ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. ÔÛ nhöõng ung thö lôùn, hình aûnh
taêng aâm coù theå do ñaùp öùng taïo xô cuûa moâ tuyeán
xung quanh tröôùc söï hieän dieän cuûa u hay thaâm
nhieãm cuûa u taân sinh vaøo trong neàn taêng saûn laønh
tính cuûa tuyeán.78,81-83
(Hình 10-29). Caùc tyùp moâ hoïc
khaùc cuûa ung thö bao goàm daïng saøng (cribriform)
vaø hoaïi töû daïng nhaân tröùng caù cuõng töông öùng
vôùi ung thö taêng phaûn aâm (Hình 10-30). Hieám gaëp
hôn laø ung thö tuyeán tieàn lieät coù laéng ñoïng chaát
daïng tinh theå trong loøng oáng vaø cuõng coù theå taïo
neân hình aûnh taêng aâm84
(Hình 10-31).

Kinh nghieäm thaáy raèng chæ moät ít ung thö lôùn, lan
roäng coù hình aûnh taêng aâm, coù leõ do thaâm nhieãm
cuûa u taân sinh vaøo trong neàn tuyeán tieàn lieät taêng
saûn laønh tính (Hình 10-32). Sinh thieát toån thöông
phaûn aâm daøy döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm laø caùch
duy nhaát ñeå chöùng minh raèng toån thöông thaáy ñöôïc
chính laø u taân sinh (Hình 10-29 ñeán 10-32).
Moät soá löôïng ñaùng keå ung thö tuyeán tieàn lieät
khoù hoaëc khoâng theå phaùt hieän qua sieâu aâm ngaû tröïc
traøng vì chuùng ñaúng aâm vôùi moâ tuyeán xung quanh.
Khi hieän dieän moät u ñoàng aâm, chæ coù theå phaùt hieän
ñöôïc khi thaáy nhöõng daáu hieäu thöù phaùt bao goàm
hình aûnh tuyeán khoâng ñoái xöùng, voû bao tuyeán
loài ra vaø nhöõng vuøng giaûm thaáu.75,85
Khi ñoái chieáu
vôùi moâ beänh hoïc, chuùng thöôøng lôùn hôn vaø coù
khuynh höôùng troän laãn vaøo moâ neàn taêng saûn (Hình
10-33).
Khaû naêng xaùc ñònh ung thö tuyeán tieàn lieät qua
thaêm tröïc traøng vaø qua sieâu aâm ñöôïc quyeát ñònh
bôûi khaû naêng phaân bieät moâ ung thö vôùi neàn moâ
bình thöôøng hoaëc taêng saûn. Khi moâ ung thö thay
theá hoaøn toaøn caû moät vuøng hay toaøn boä tuyeán, söï
phaân bieät trôû neân khoù khaên hôn. Xaùc ñònh ung thö
lan toûa phaûi döïa treân tính chaát sieâu aâm thöôøng gaëp
cuûa vuøng khaûo saùt hôn laø moái lieân quan vôùi nhöõng
caáu truùc xung quanh. Khi u thay theá toaøn boä vuøng
ngoaïi vi, noù thöôøng coù phaûn aâm giaûm hôn moâ
tuyeán beân trong, ñaûo ngöôïc vôùi töông quan bình
thöôøng veà sieâu aâm giöõa hai vuøng (Hình 10-34). Khi
toaøn boä tuyeán bò thay theá bôûi khoái u, treân neàn taêng
Hình 10-30. U taêng phaûn aâm keøm hoaïi töû. A, Hình caét maët vaønh qua phaàn giöõa cuûa tuyeán tieàn
lieät cho thaáy oå taêng phaûn aâm, *, ôû beân phaûi cuûa tuyeán. B, Queùt saùt döôùi vuøng treân cho thaáy khoái u vôùi
vuøng hoaïi töû trung taâm. Sinh thieát u cho hình aûnh comedocarcinoma keøm hoaïi töû.
Hình 10-31. U taêng phaûn aâm keøm caùc tinh theå. A, Hình caét ngang cho thaáy hình khuyeát sau
caét xuyeân nieäu ñaïo vaø ung thö giai ñoaïn A2 lan roäng vôùi nhieàu oå taêng phaûn aâm, T, xen laãn vôùi nhöõng
oå giaûm phaûn aâm, h, ôû phaàn trong cuûa tuyeán. B, Maãu moâ hoïc cho thaáy tích tuï nhieàu daïng tinh theå trong
loøng oáng thuoäc caùc tieåu thuøy u (muõi teân).

Hình 10-32. Ung thö lan toûa taêng phaûn aâm. Hình
beân laø moät ung thö coù phaûn aâm taêng luùc ban ñaàu, khoâng
ñoàng nhaát lan toûa. Phaãu thuaät cho thaáy moät ung thö
Gleason 9. Hình aûnh naøy khoâng thöôøng gaëp.
Hình 10-33. Ung thö ñaúng aâm, ñoái chieáu sieâu aâm-moâ hoïc. A, Hình sieâu aâm caét ngang cho thaáy
tuyeán hôi bò maát ñoái xöùng vaø phì ñaïi meù phaûi. Sinh thieát chöùng minh carcinoma sôø ñöôïc. B, Caét tuyeán toaøn
boä cho thaáy taêng saûn tuyeán lan toûa ôû khaép hai thuøy. Taêng saûn tuyeán lan toûa thaâm nhieãm u (muõi teân) khoâng
nhaän dòeân noåi treân hình phoùng ñaïi naøy vaø chæ thaáy ôû vi theå. R, beân phaûi
Hình 10-34. Ung thö lan toûa vuøng ngoaïi vi. Hình
sieâu aâm caét ngang cho thaáy toån thöông lan toûa trong vuøng
ngoaïi bieân, phaûn aâm giaûm toaøn dieän. ÔÛ meù traùi, u lan ra
tröôùc vaøo phaàn tuyeán beân trong. Hình aûnh naøy coù theå khoù
nhaän ñònh khi u ñaõ thay theá toaøn boä vuøng ngoaïi vi. Töông
quan bình thöôøng giöõa vuøng ngoaïi vi vaø phaàn trong tuyeán
coøn giöõ nguyeân.

saûn, tuyeán trôû neân khoâng ñoàng nhaát lan toûa (Hình
10-32). Moät hình aûnh giaûm aâm nhieàu ñöôïc nghó laø
ung thö lan toûa khi tuyeán khoâng lôùn vaø moâ neàn
taêng saûn bò thay theá hoaøn toaøn (Hình 10-35).
Gaàn ñaây, Doppler maøu ñaõ giuùp taêng theâm ñoä
nhaïy vaø chuyeân bieät cuûa sieâu aâm tuyeán tieàn lieät
qua ngaû tröïc traøng vaø giuùp höôùng daãn sinh thieát.
Nhöõng baùo caùo ban ñaàu veà Doppler maøu raát ñaùng
thaát voïng, chæ cho thaáy lôïi ñieåm nhoû laø theâm
Doppler maøu vaøo hình aûnh thang xaùm, nhöng ñoái
vôùi nhöõng vuøng ñoàng aâm, Doppler maøu coù theå cho
nhöõng thoâng tin höõu ích. Nhöõng baùo caùo ban ñaàu
chöa ñaùnh giaù rieâng reõ sinh thieát maø chæ ñaùnh giaù
thoâng tin döïa treân töøng ca moät. Hôn nöõa, cuõng chöa
ghi nhaän ñöôïc thoâng tin naøo veà ñoä ñaëc hieäu cuûa
Doppler maøu.
Trong moät nghieân cöùu gaàn ñaây, nhoùm chuùng
toâi ñaõ baùo caùo veà vieäc söû duïng Doppler maøu treân
nhöõng beänh nhaân nghi ngôø coù ung thö tuyeán tieàn
lieät, ñoái chieáu caùc daáu hieäu Doppler maøu taïi moãi
vò trí sinh thieát.8
Trong nghieân cöùu naøy, taïi 27 toån
thöông khu truù, sinh thieát 220 vò trí rieâng bieät ñeå
ñaùnh giaù vaø chia ñoä theo ñoä töø 0 ñeán 2 vôùi ñoä 2
hieän dieän gia taêng roõ reät cuûa maïch maùu. Moãi maãu
sinh thieát ñöôïc ñeå rieâng vaø ñaùnh giaù moâ beänh hoïc
vaø ñoái chieáu vôùi hình aûnh Doppler maøu taïi vò trí
sinh thieát ñoù. Trong soá 34 vò trí sinh thieát coù ñoä 2,
29 bò ung thö hoaëc vieâm tieàn lieät (Hình 10-9 vaø 10-
13, A vaø C; Hình 10-36). Trong 7 beänh nhaân bò ung
thö tuyeán tieàn lieät maø khoâng coù baát thöôøng treân
sieâu aâm thang xaùm, Doppler maøu chæ roõ ñöôïc ít
nhaát moät tröôøng hôïp coù ñoä 2. Quan troïng hôn, 93%
caùc vò trí khoâng coù thoâng tin maøu cuûa ñoä 2 ñeàu
khoâng coù ung thö hoaëc vieâm ngay caû khi ñaõ nhaän
dieän ñöôïc toån thöông döôùi sieâu aâm (Hình 10-13, B).
Qua nghieân cöùu böôùc ñaàu naøy, chuùng toâi cho raèng
neáu traùnh phaùt hieän ung thö ñoä thaáp coù yù nghóa laâm
saøng quan troïng, Doppler maøu coù theå laø coäng söï
höõu ích ñeå xaùc ñònh nhöõng vuøng taân sinh giaøu maïch
maùu, töông öùng vôùi ung thö phaân ñoä cao. Chuùng toâi
ñang tieáp tuïc khaûo saùt lónh vöïc naøy, ñoái chieáu sieâu
aâm Doppler maøu môùi hôn vaø sieâu aâm ba chieàu vôùi
nhöõng maãu caét tuyeán tieàn lieät toaøn dieän.
Hình 10-36. Doppler maøu ung thö tieàn lieät. A, Hình
caét doïc cho thaáy moät khoái giaûm phaûn aâm trong vuøng ngoaïi vi,
beân trong gia taêng maïch maùu. Sinh thieát cho thaáy ung thö
Gleason 7. Löu yù neàn moâ vôùi nhöõng oå phaûn aâm töông öùng vôùi
carcinoma daïng saøng. B, Ung thö ñaúng aâm giaøu maïch maùu.
Hình aûnh hoïc thang xaùm khoâng phaùt hieän ñöôïc u. Doppler
maøu cho thaáy gia taêng maïch maùu lan toûa gôïi yù ung thö. Sinh
thieát cho thaáy carcinoma Gleason 7.
Hình 10-35. Ung thö lan toûa. Caét ngang cho thaáy
tuyeán khoâng ñoàng nhaát lan toûa, khoâng coøn phaân bieät ñöôïc
giaûi phaãu caùc vuøng.

Nhöõng nghieân cöùu môùi hôn ñaùnh giaù vai troø
cuûa Doppler maøu trong tröôøng hôïp ung thö ñaúng
aâm cuõng khaúng ñònh khaû naêng cuûa Doppler maøu
ñeå xaùc ñònh ung thö coù phaân ñoä cao trong tuyeán
ñoàng aâm.86,87
Quan troïng hôn, ngaøy nay nhöõng nhaø
khaûo saùt ñang nghieân cöùu nguyeân nhaân cuûa hình
aûnh giaøu maïch maùu treân Doppler maøu nhö laø chöùc
naêng taân sinh maïch maùu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh trong
ung thö tuyeán tieàn lieät vaø trong nhöõng ung thö
khaùc.88-90
Nhöõng nghieân cöùu naøy chæ ra raèng söï gia
taêng maät ñoä vi maïch trong ung thö cao hôn trong
moâ laønh. Hôn nöõa, nhöõng yeáu toá phaùt trieån keát hôïp
vôùi taïo maïch ñaõ ñöôïc thaáy trong khoái u aùc tính,
keå caû ôû tuyeán tieàn lieät. Nhöõng khuyeán caùo xa hôn
cho raèng söï taïo maïch vaø söï keát hôïp cuûa noù vôùi söï
gia taêng maïch maùu coù theå giuùp phaân giai ñoaïn vaø
phaân ñoä cho ung thö tieàn lieät.90
Vò trí ung thö tuyeán tieàn lieät
Khoaûng 70% ung thö xuaát phaùt töø vuøng ngoaïi bieân,
20% töø vuøng chuyeån tieáp vaø 10% töø trung taâm.91
Treân sieâu aâm, ung thö vuøng ngoaïi vi ñöôïc phaùt
hieän nhieàu nhaát, ngöôøi khaùm phaûi nghi ngôø ung thö
ñeå xaùc ñònh vaø sinh thieát thöông toån phía ngoaøi
vuøng ngoaïi bieân theo höôùng daãn cuûa thang xaùm.
Khi duøng Doppler maøu, baát cöù vuøng naøo coù maïch
maùu nhoû vaø khoâng ñeàu cuõng neân sinh thieát (Hình
10-36). Ñoâi khi beänh nhaân caàn ñöôïc sinh thieát laàn
hai neáu sinh thieát laàn ñaàu aâm tính nhöng noàng ñoä
PSA taêng treân 10 ng/ml. Trong tröôøng hôïp naøy,
khuyeán caùo neân sinh thieát phaàn trong cuûa tuyeán.
Ung thö tuyeán tieàn lieät baét ñaàu ôû vuøng ngoaïi vi
thöôøng phaùt trieån theo chieàu doïc trong vuøng naøy
tröôùc khi lan roäng vaøo phaàn trong tuyeán. Bao phaãu
thuaät ñoùng vai troø raøo caûn giaûi phaãu ngaên caûn söï
laây lan vaøo phaàn tuyeán beân trong (Hình 10-34).
Moät khaûo saùt vôùi soá löôïng lôùn beänh nhaân ñöôïc sieâu
aâm vaø sinh thieát döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm, 13%
thöông toån ôû vuøng chuyeån tieáp laø aùc tính, trong khi
ôû vuøng ngoaïi vi tæ leä naøy laø 41%. Tuy nhieân trong
nghieân cöùu naøy, chæ nhöõng toån thöông giaûm aâm
môùi ñöôïc sinh thieát vaø khi ñoù chöa coù Doppler
maøu.92
Keát quaû cuûa sieâu aâm tuyeán tieàn lieät trong
vieäc phaùt hieän ung thö
Do khoâng coù moät tieâu chuaån vaøng ñeå ño löôøng ñoä
chính xaùc cuûa sieâu aâm trong vieäc phaùt hieän ung thö
tieàn lieät, khoâng coù söï ñoàng thuaän veà ñoä chính xaùc
cuûa kyõ thuaät. Chæ nhöõng nghieân cöùu naøo coù ñoái
chieáu caùc daáu hieäu sieâu aâm vôùi keát quaû sinh thieát
döôùi höôùng daãn sieâu aâm hoaëc caét boû tuyeán taän goác
môùi ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh ñoä nhaïy cuûa sieâu
aâm. Trong moät thöû nghieäm taïi caùc Vieän Söùc khoûe
quoác gia chæ söû duïng hình aûnh thang xaùm, vieäc phaùt
hieän ra ung thö raát keùm, nhöng khoâng ñaùnh giaù
ñöôïc söï phaùt hieän ra ung thö ôû töøng beänh nhaân vì
taát caû ñeàu ñaõ bieát bò ung thö.93
Nhìn chung, sieâu aâm
tuyeán tieàn lieät ñaõ bò loaïi boû trong vieäc chöùng minh
coù hay khoâng coù ung thö, chuû yeáu laø höôùng daãn
sinh thieát. Vai troø sieâu aâm trong phaùt hieän ung thö
ñang giaûm daàn.
Vaán ñeà taàm soaùt ung thö TLT
Haøng loaït nhöõng nghieân cöùu taàm soaùt ñaõ ñöôïc aán
haønh trong y vaên. Nghieân cöùu ôû 784 ngöôøi ñaøn oâng
töï nguyeän coù 22 tröôøng hôïp bò ung thö, 20 trong soá
ñoù ñöôïc phaùt hieän a6m ngaû tröïc traøng (TRUS) vaø
10 tröôøng hôïp phaùt hieän qua thaêm khaùm baèng tay.94
Ñieàu naøy cho thaáy sieâu aâm hieäu quaû gaáp ñoâi khaùm
baèng tay trong vieäc phaùt hieän ung thö chöa ñöôïc
nghi ngôø. 6.500 $ laø giaù cho moãi chaån ñoaùn ung thö
baèng TRUS, hôi taêng hôn khi chaån ñoaùn ung thö
sôùm. Soá tieàn naøy ít hôn so vôùi vieäc chaån ñoaùn ung
thö vuù trong chöông trình taàm soaùt baèng chuïp nhuõ
aûnh.95
Trong moät nghieân cöùu khaùc söû duïng PSA
vaø TRUS, 225 ngöôøi ñaøn oâng coù keát quaû aâm tính
qua khaùm tröïc traøng ñöôïc theo doõi taïi khoa nieäu.
Do nghi ngôø treân TRUS, PSA taêng neân tieán haønh
sinh thieát. 30% maãu sinh thieát cho keát quaû ung thö
döông tính. Nhö nhöõng nghieân cöùu taàm soaùt khaùc,
chöa ghi nhaän ñöôïc baèng chöùng naøo veà khaûo saùt
goïi laø aâm tính.96
Maëc duø sieâu aâm ñaõ ñöôïc söû duïng
roäng raõi trong quaù khöù, hieän taïi vieäc taàm soaùt chuû
yeáu döïa vaøo noàng ñoä PSA.
Nhöõng nghieân cöùu ñaùnh giaù vieäc thaêm khaùm
tröïc traøng, sieâu aâm tuyeán tieàn lieät vaø ño trò soá PSA
keát luaän raèng taát caû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng treân 50
tuoåi phaûi ñöôïc ño PSA thöôøng quy vaø thaêm khaùm
tröïc traøng haøng naêm. Ñoái vôùi ngöôøi Myõ goác Phi
hay nhöõng ngöôøi coù tieàn caên gia ñình, tuoåi naøy haï
xuoáng 40 tuoåi.70
Vieäc taàm soaùt heä thoáng coù sinh
thieát coù theå phaùt hieän ung thö tuyeán tieàn lieät trong
5,3% soá ñaøn oâng treân 50 tuoåi, nhöõng ngöôøi seõ coù
bieåu hieän ung thö treân laâm saøng vaøo moât luùc naøo
ñoù sau naøy.20
Ruûi thay, phaùt hieän ung thö sôùm coù
theå khoâng giuùp keùo daøi ñöôïc tuoåi thoï. Laïi nöõa,
nhöõng beänh nhaân coù tieân löôïng toát nhaát laïi laø

nhöõng ngöôøi ñöôïc xaùc ñònh qua taàm soaùt. Vì vaäy,
coù khaû naêng taàm soaùt ñaõ phaùt hieän quaù möùc. Moät
thöû nghieäm môùi ñaây kieåm soaùt ngaãu nhieân ñaõ ñöôïc
khôûi ñoäng ñeå nghieân cöùu lieäu chôø ñôïi theo doõi
hoaëc ñieàu trò coù theå laøm thay ñoåi beänh söû töï nhieân
cuûa beänh naøy.97
Staging ung thö tuyeán tieàn lieät
Sau khi chaån ñoaùn ung thö TLT , khoâng theå ñöa ra
quyeát ñònh ñieàu trò thöïc söï tröø khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc
giai ñoaïn ung thö. Nhìn chung, ung thö phaùt hieän
tình côø trong khi caét tuyeán xuyeân nieäu ñaïo (trans-
urethral prostatectomy = TURP)(giai ñoaïn T1a) chæ
caàn theo doõi maø khoâng caàn ñieàu trò gì theâm. Ñeå
ñaùnh giaù nhöõng beänh nhaân naøy, ñeà nghò cho sieâu
aâm tuyeán tieàn lieät keøm sinh thieát coù höôùng daãn
thay vì phaûi caét laïi xuyeân nieäu ñaïo hoaëc sinh thieát
muø baèng kim. Thí duï, neáu tìm thaáy moät löôïng nhoû
ung thö treân maãu caét xuyeân nieäu ñaïo do chæ laáy
maãu taïi rìa khoái ung thö lôùn, sieâu aâm coù theå ñaùnh
giaù ñuùng ñaén vaø xaùc ñònh giai ñoaïn cuûa ung thö.98
Giai ñoaïn laâm saøng T1 vaø T2 coù theå ñöôïc ñieàu
trò baèng caùch caét boû toaøn boä tuyeán hay xaï trò.
Ngöôøi ta coøn baøn caõi veà caùch ñieàu trò toát nhaát cho
ung thö tuyeán tieàn lieät coù xaâm laán taïi choã (giai
ñoaïn T3). Neáu tìm thaáy xaâm laán vi theå, phaãu thuaät
roài xaï trò döôøng nhö laø caùch ñöôïc chaáp nhaän. Vôùi
xaâm laán ñaïi theå, phaãu thuaät coù veû khoâng ích lôïi gì
vaø ngöôøi ta khuyeân neân xaï trò. Staging baèng sieâu
aâm cho pheùp taùch bieät nhöõng beänh nhaân coù lan
roäng veà ñaïi theå taïi choã vaøo moâ môõ quanh tuyeán
tieàn lieät, tuùi tinh hoaëc haïch vuøng vôùi nhöõng beänh
nhaân coù beänh goùi goïn trong tuyeán (Hình 10-37).
Vai troø cuûa sieâu aâm trong staging taïi choã ñaõ
ñöôïc nhìn nhaän. Caùc nhaø nghieân cöùu ghi nhaän ñoä
nhaïy cao cho söï lan roäng taïi choã vaøo voû bao hoaëc
tuùi tinh laø 90% vaø thaáp laø töø 40% ñeán 60%.93,99
Quan troïng hôn, ñoä chuyeân bieät cuûa xaâm laán thay
ñoåi töø 46% ñeán 90%, tuøy thuoäc vaøo kích thöôùc u
nguyeân phaùt. Caùc u lôùn deã lan ra khoûi bao do maát
ñoái xöùng vaø voû bao khoâng ñeàu (Hình 10-35 vaø 10-
37). Tuy nhieân veà maët giaûi phaãu, tuyeán tieàn lieät
khoâng coù bao thaät söï maø chæ laø moät daûi sôïi cô.
Ñieàu naøy laøm cho caùc nhaø beänh hoïc vaø nieäu hoïc
phaân vaân trong vieäc xaùc ñònh söï chính xaùc cuûa ñoä
saâu xaâm laán ra ngoaøi khoûi daûi sôïi cô naøy vaøo moâ
meàm xung quanh tuyeán tieàn lieät.23
Hình 10-37. Ung thö tuyeán tieàn lieät phaùt hieän
tình côø treân beänh nhaân bò ung thö tröïc traøng.
Moät khoái u tuyeán tieàn lieät, T, khaùm thaáy khi sieâu aâm
trong tröïc traøng khaûo saùt ung thö tröïc traøng. Ung thö tröïc
traøng coøn ôû giai ñoaïn sôùm, nhöng ung thö tieàn lieät ñoøi
hoûi phaûi xaï trò. Noù ôû giai ñoaïn T3 (Trích töø Bree RL.
Ultrasound imaging of rectal and perirectal
abnormalities. In Thrall JH. Ed. Current practice of
Radiology. St Louis:Mosby Year Book; 1993.) Treân sieâu aâm coù theå xaùc ñònh söï lan roäng toån
Hình 10-38. Xaâm laán tuùi tinh. A, Hình caét doïc beân phaûi cho thaáy tuùi tinh beân phaûi bình
thöôøng, S. B, Hình caét doïc meù traùi cho thaáy u lôùn, T, lan roäng vaøo trong tuùi tinh traùi, S, laøm maát
hình nhoïn cuûa tuùi tinh.

thöông ñeán tuùi tinh vôùi hình aûnh tuùi tinh lôùn vaø
daõn daïng nang, khoâng ñoái xöùng, di leäch ra tröôùc,
taêng phaûn aâm vaø maát ñi phaàn goùc nhoïn tuùi tinh
(Hình 10-38 ñeán 10-40).21,100
Thaáy roõ nhaát hieän
töôïng naøy khi so saùnh beân laønh vôùi beân baát
thöôøng.93
U xaâm laán vaøo trong tuùi tinh cuõng coù theå
gaây taéc ngheõn tuùi tinh laøm tuùi tinh phì ñaïi lan toûa
(Hình 10-39). Sau sinh thieát, xuaát huyeát vaøo tuùi tinh
gaây gioáng hieän töôïng taéc ngheõn.
ÔÛ beänh nhaân ung thö tieàn lieät, sinh thieát ñeå
staging laø caàn thieát. Gaàn phaân nöûa beänh nhaân ñöôïc
ñieàu trò phaãu thuaät caét tuyeán taän goác do ung thö
phaùt hieän treân laâm saøng-naèm goïn trong tuyeán, ñeàu
coù xaâm laán ra ngoaøi tuyeán, tình traïng daãn ñeán thaát
baïi ñieàu trò ôû phaàn lôùn beänh nhaân.4,7,8
Moät baùo caùo
giai thoaïi cho raèng moät vaøi trong soá beänh nhaân naøy
vaãn khoûe maïnh khi ung thö chæ lan ra khoûi bao
khoâng ñaùng keå, nhöng giaû thuyeát naøy chöa ñöôïc
kieåm chöùng. Chæ moät vaøi baùo caùo moâ taû vai troø cuûa
sinh thieát tröïc tieáp ñeå staging trong ung thö tuyeán
tieàn lieät vaø coù theå höôùng ñeán tuùi tinh.101-103
Hình 10-39. Taéc ngheõn tuùi tinh. Hình caét doïc meù phaûi cho
thaáy tuùi tinh, s, daõn nôû do bò taéc bôûi xaâm laàn cuûa u, t, ôû ñaùy
tuyeán. Khoâng theå taùch bieät vôùi u tuùi tinh xaâm laán tröïc tieáp hoaëc
xuaát huyeát sau sinh thieát.
Khi tieán haønh sinh thieát tuùi tinh thöôøng quy
tieàn phaãu vaø tìm thaáy u, 100% tröôøng hôïp ñaõ
xuyeân qua voû bao vaø 50% coù haïch lympho döông
tính (Hình 10-40). ÔÛ nhöõng beänh nhaân coù trò soá
PSA thaáp vaø keát quaû sinh thieát aâm tính, khoâng
thöôøng gaëp xaâm laán ñaïi theå qua voû bao. Ngöôøi ta
khuyeân neân sinh thieát tuùi tinh tröôùc khi xaï trò ñeå
hoaïch ñònh phaùc ñoà ñieàu trò thích hôïp vaø ñeå löïa
choïn beänh nhaân laáy maãu haïch.102
Hình 10-40. Carcinoma xaâm laán tuùi tinh. A, Hình caét
ngang cho thaáy tuùi tinh beân phaûi bình thöôøng, s, vaø u xaâm laán
vaøo tuùi tnh traùi, T. B, Hình caét doïc cho thaáy u lan roäng, T, xaâm
laán vaøo tuùi tinh, t. Khoaûng loàng ngoaøi tuyeán tieàn lieät, *, chính laø
ñöôøng lan cuûa u vaøo tuùi tinh. Sinh thieát coù sieâu aâm höôùng daãn
cho thaáy carcinoma tuùi tinh.
Hình 10-41. Caùc haït Iodin-125 caáy tröôùc ñoù ôû beänh
nhaân ñieàu trò ung thö tieàn lieät. Hình caét ngang cho thaáy
nhieàu phaûn aâm raát saùng keøm aûnh giaû ña aâm phaûn hoài phía xa.
Khoâng thaáy u baát thöôøng trong tuyeán.

Sinh thieát tröïc tieáp voû bao tuyeán tuyeán tieàn
lieät khoâng ñöôïc thöïc hieän thöôøng quy. Ñoâi khi
chuùng toâi chuû taâm thöïc hieän sinh thieát vuøng quanh
bao laø ñeå thöû chöùng minh söï lan roäng ra khoûi bao.
Khi nhaø beänh hoïc thaáy u hoøa laãn vôùi moâ môõ laø ñaõ
coù xaâm laán ra khoûi ba, khaû naêng loaïi ñaïi theå.
Phaûi khaûo saùt theâm baèng MRI vaø CT khi coù
xaâm laán vaøo tuùi tinh hay xaâm laán khu truù quanh
tuyeán tieàn lieät vaø so saùnh vôùi sieâu aâm. CT moâ taû
keùm ôû caû caùc caáu truùc quanh tuyeán tieàn lieät vaø
haïch lympho.104,105
MRI coù veû toát hôn sieâu aâm veà
phaùt hieän söï xaâm laán taïi choã vaø xaâm laán tuùi tinh.93
Söû duïng nhöõng coil beà maët beân trong tröïc traøng coù
theå taêng khaû naêng cuûa MRI ñoái vôùi tuyeán tieàn lieät,
nhöng taùc duïng cuûa noù cuõng bò giôùi haïn trong vieäc
quyeát ñònh löïa choïn xaï trò hay ñieàu trò noäi tieát
toá.106,107
Theo doõi ñieàu trò vaø ñaùp öùng ñieàu trò
Sieâu aâm ñöôïc söû duïng nhö moät kyõ thuaät höôùng daãn
ñaët maãu gheùp chöùa haït Iod-125 trong ñieàu trò
khoaûng keõ ung thö tieàn lieät. Khaûo saùt theo doõi cho
thaáy u giaûm theå tích ñaùng keå, maëc duø ôû nhöõng
beänh nhaân naøy sinh thieát toån thöông phaùt hieän ung
thö toàn löu trong 50% (Hình 10-41).108-111
Trong ung
thö tieán trieån, theå tích tuyeán tieàn lieät seõ giaûm ít
nhaát 50% sau khi caét boû tinh hoaøn, laø moät daáu hieäu
tieân löôïng toát.112
Sau xaï trò ung thö tuyeán tieàn lieät,
neáu sieâu aâm coøn baát thöôøng, sinh thieát seõ coøn
döông tính vôùi tyû leä cao ñoái vôùi toån thöông giaûm
phaûn aâm, ñaëc bieät khi PSA cao (Hình 10-42). Moät
soá beänh nhaân ñöôïc laøm sinh thieát ngaãu nhieân tröôùc
khi xaï trò tieàn lieät cuõng cho keát quaû döông tính ung
thö ñaëc bieät khi nghi ngôø nhieàu tôùi taùi phaùt.113,114
Doppler maøu khoâng thaáy ích lôïi treân beänh nhaân sau
chieáu tia xaï. Xaï trò hình nhö ñaõ caûn trôû khaû naêng
phaùt trieån taân sinh maïch maùu. Treân beänh nhaân sau
xaï trò, kyõ thuaät sinh thieát phaân khu laø ñuû ñeå phaùt
hieän khoái u taùi phaùt (Hình 10-43).
Khaùm tìm ung thö taùi phaùt treân beänh nhaân sau
khi caét toaøn boä tuyeán tieàn lieät döïa treân phaùt hieän
PSA. Neáu thaáy moät khoái trong hoá tuyeán tieàn lieät
hoaëc maát lôùp môõ sau choã noái, ñoù laø baèng chöùng tin
caäy cho thaáy ung thö taùi phaùt. Caàn thaän troïng sinh
thieát khoái u taùi phaùt döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm.115
Hình 10-42. Xô hoùa do tia xaï (chuùng minh baèng sinh
thieát) ôû moät beänh nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu trò tröôùc ñoù baèng chuøm
tia xaï ngoaøi. Khoái u , M, naèm ôû trong thuøy phaûi, sôø ñöôïc vaø
nhaän ra ñöôïc treân sieâu aâm gôïi yù carcinoma.
Sieâu aâm duøng ñeå theo doõi trong ñieàu trò
khoaûng keõ nhö ñieàu trò ñoùng baêng. Ñaët ñaàu doø sieâu
aâm vaøo tröïc traøng trong khi thuû thuaät caét ñoùng baêng
ñöôïc thöïc hieän qua ngaû xuyeân taàng sinh moân.116
Ngöôøi ta cho raèng sieâu aâm coù theå quyeát ñònh caét
roäng tôùi ñaâu vaø giuùp giaûm nhieàu bieán chöùng. Sieâu
aâm cuõng duøng trong phaùc ñoà ñieàu trò tia xaï ñeå gaàn
tuyeán tieàn lieät qua ngaû xuyeân taàng sinh moân. Kyõ
thuaät naøy coù theå giuùp ñònh löôïng caùch tính lieàu vaø
giaûm tính chuû quan cuûa thuû thuaät ñieàu trò.
THAM KHAÛO
Hình 10-43. Doppler maøu sau xaï trò vôùi u taùi phaùt.
Beänh nhaân coù PSA taêng ñöôïc khaùm vaøo 2 naêm sau xaï trò.
Maïng maïch maùu hôi taêng nhöng khoâng ñieån hình cuûa ung thö
tieàn lieät môùi chaån ñoaùn. Sinh thieát cho thaáy u taùi phaùt lan toûa.
Hình aûnh ung thö sau xaï trò khaùc vôùi u chöa ñöôïc ñieàu trò.
1. Choyke PL. Imaging of prostate cancer. Abdom Imag 1995: 20:
505 - 515.
2. Huch Boni RA, Boner JA, Debatin JF et al. Optimization of
prostate carcinoma staging: comparison of imaging and clinical
methods, Clin Radiol 1995; 50: 593 - 600.

3. Flanigan RC, Catalona WJ, Richic JP et al. Accuracy of digital
rectal examination and transrectal ultrasonography in localizing
prostate cancer. J Urol 1994: 152: 1506 - 1509.
4. Babaian RJ, Camps JL. The role of prostate - specific antigen as
part of the diagnostic triad and as a guide when to perform a
biopsy. Cancer 1991: 68: 2060 - 2063.
5. Catalona WJ, Smith DS, Ratliff TL ct al. Detection of organ -
confined prostate cancer is increased through prostate specific
antigen based screening. JAMA 1993: 270: 948 - 954.
6. Spencer JA, Alexander AA, Cornelia L et al. Ultrasound - guided
four quadrant biopsy of the prostate: efficacy in the diagnosis of
isoechoic cancer. J Clin Radiol 1994: 49: 711 - 714.
7. Newrnan JS, Brce RL, Rugin JM. Prostate cancer: diagnosis with
color Doppler sonography with histologic correlation of each
biopsy site. Radiology - 1995; 195: 86 - 90.
8. Neumaier GE, Martinoli C, Derehi LR et al. Normal prostate
gland: examination with color Doppler US. Radiology - 1995;
196: 453 - 457.
Lòch söû sieâu aâm tuyeán tieàn lieät
9. Watanabe H, Igari D, Tanahasi Y et al. Development and
application of new equipment for transrectal ultrasonography. J
Clin Ultrasound 1974; 2: 91 - 98.
10. Gammelgaard J. Holm HH. Transurethral and transrectal
ultrasonic scanning in urology. J Urol 1980: 124: 863 - 868.
11. Rifkin MD, Kurtz AB, Goldberg BB. Sonographically guided
transperineal prostatic biopsy: preliminary experience with a
longitudinal linear - array transducer. AJR 1983: 140: 745 - 747.
12. Sekine H, Oka K, Takehara Y. Transrectal longitudinal
ultrasonotomography of the prostate by electronic linear
scanning. J Urol 1982: 127: 62.
13. Boyce WH, McKinney WM, Resnick MI et al. Ultra -
sonography as an aid in the diagnosis and management of
surgical diseases of the pelvis. Ann Surg 1976: 184: 477 - 489.
14. Kin WW, Wilkiemever RM, Boyce WH et al. Current status of
prostatic echographv. JAMA 1973: 226: 444 - 447.
15. Watanabe H. History and applications of transreclal sonography
of the prostate. Urol Clin North Am 1989: 16: 617 - 622.
16. Fritzsche PJ, Axford PD, Ching VC et al. Correlation of
transrectal sonographic findings in patients with suspected and
unsuspected prostatic disease. J Urol 1983: 130: 272 - 274.
17. Spirnak JP, Resnick MI. Transrectal ultrasonography. Urology -
1983: 23: 461 - 467.
18. Lee F, Gray JM, McLearv RD et al. Prostatic evaluation by
transrectal sonography: criteria for diagnosis of early carcinoma.
Radiology 1986; 158: 91 - 95.
19. Rifkin MD, Friedland GW, Shortliffe L. Prostatic evaluation by
transrectal endosonography: detection of carcinoma. Radiology -
1986: 158: 85 - 90.
Giaûi phaãu
20. Lee F, Torp - Pedersen ST. Siders DB et al. Transrectal ultra -
sound in the diagnosis and staging of prostatic carcinoma.
Radiology - 1989: 170: 609 - 615.
21. Kaye KW, Richter L. LJltrasonographic anatomy of normal
prostate gland: reconstruction by computer graphics. Urology
1990: 35: 12 - 17.
22. McNeal JE. The zonal anatomy of the prostate. Prostate 1981; 2:
35 - 49.
23. Ayala AG, Ro JY, Babaian R et al. The prostatic capsule: does it
exist? Am J Surg Pathol 1989; 13: 21 - 27.
Thieát bò vaø kyõ thuaät queùt
24. Rifkin MD. Endorectal sonography of the prostate: clinical
implications. AJR 1987; 148: 1137 - il42.
25. Holm HH, Gammelgaard J. LTtrasonically guided precise needle
placement in the prostate and seminal vesicles. J Urol 1981: 125:
385 - 387.
26. Parker SH, Hopper KD, Yakes WF et al. Image - directed
percutaneous biopsies with a biopsy gun. Radiology 1989: 171:
663 - 669.
27. Torp - Pedersen S, Lee F, Littrup PJ et al. Transrectal biopsy of
the prostate guided with transrectal ultrasound: longitudinal and
multiplanar scanning. Radiology 1989: 170: 23 - 27.
28. Clements R, Aideyan OU, Griffiths GJ et al. Side effects and
patient acceptability of transrectal biopsy of the prostate. Clin
Radiol 1993: 47: 125 - 126.
29. Bree RL. Prostate and other transrectally guided biopsies. In:
McGahan JP, ed. Interventional Ultrasound. Baltimore: Williams
& Wilkins; 1990: 221 - 237.
30. Dyke CH, Toi A, Sweet JM. Value of random ultrasound -
guided transrectal prostate biopsy. Radiology 1990: 176: 345 -
349.
31. Hodge KK, McNeal JE, Terris MK, et al. Random systematic
versus directed ultrasound guided transrectal core biopsies of the
prostate. J Urol 1989; 142: 71 - 75.
32. Olson MC, Posniak HV, Fisher SG, et al. Directed and random
biopsies of the prostate: indications based on combined results of
transrectal sonography and prostate - specific antigen density
determinations. AJR 1994; 163: 1407 - 1411.
33. Peller PA, Young DC, Marmaduke DP et al. Sextant prostate
biopsies: a histopathologic correlation with radical prostatectomy
specimens. Cancer 1995; 75(2): 530 - 538.
34. Slonim SM, Cuttino JT, Johnson CJ et al. Diagnosis of prostatic
carcinoma: value of random transrectal sonographically guided
biopsies. AJR 1993; 161: 1003 - 1006.
35. Kelly IMG, Lees WR, Rickards D. Prostate cancer and the role
of color Doppler US. Radiology 1993; 189: 153 - 156.
36. Patel U, Rickards D. The diagnostic value of color Doppler flow
in the peripheral zone of the prostate with histological
correlation. Brit J Urol 1994; 74: 590 - 595.
37. Rifkin MD, Sudakoff GS, Alexander AA. Prostate: techniques,
results and potential applications of color Doppler US - scan -
ning. Radiology 1993; 186: 509 - 513.
38. Narayan P, Gajendran V, Taylor SP et al. The role of trans -
rectal ultrasound - guided biopsy - based staging, preoperative
serum prostate - specific antigen, and biopsy gleason score in
prediction of final pathological diagnosis in prostate cancer.
Urology 1995: 46: 205 - 212.
39. Cooner WH, Mosley BR, Rutherford CL Jr ct al. Prostate cancer
detection in a clinical urological practice by ultra - sonography,
digital rectal examination and prostate specific antigen. J Urol
1990: 143: 1146 - 1154.
40. Spencer JA, Alexander AA, Gomella L el al. Clinical and US
findings in prostate cancer: patients with normal prostate -
specific antigen levels. Radiology - 1993: 189: 389 - 393.
41. Littrup PJ, Kane RA, Mettlin CJ et al. Cost - effective prostate
cancer detection: reduction of low - yield biopsies. Cancer 1994;
74: 3146 - 3158.
42. Fleming C, Wasson JH, Albertsen PC et al. A decision analysis
of alternative treatment strategies for clinically localized prostate
cancer. Prostate patient outcomes. JAMA 1993: 269(20) : 2650 -
8.
43. Barry MJ, Fleming C, Coley CM et al. Should Medicare provide
reimbursement for prostate - specific antigen testing for early
detection of prostate cancer? IV. Estimating the risks and benefits
of an early detection program. Urology 1995: 46(4): 445 - 461.
44. Oesterling JE, Jacobsen SJ, Cooner WH. The use of age -
specific reference ranges for serum prostate specific antigen in
men 60 years old or older. J Urol 1995; 153(4): 1160 - 1163.
45. Benson MC, Whang IS, Olsson CA et al. The use of prostate
specific antigen density to enhance the predictive value of in
termediate levels of serum prostate specific antigen. J Urol 1992;
147: 817 - 821.

Siêu Âm Hệ Niệu

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Siêu Âm Hệ Niệu

Similar to Siêu Âm Hệ Niệu (20)

More from Hiếu trịnh đình

More from Hiếu trịnh đình (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Siêu Âm Hệ Niệu