Chuong 9

Giaùo trình Coâng ngheä In Khoa Kyõ thuaät In – Boä moän In
Bieân soaïn: Cheá Quoác Long 247
Chöông 9
IN PHUÏC CHEÁ TAÀNG THÖÙ
VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN
Phuïc cheá hình aûnh laø moät quaù trình quang hoïc taïo ra söï moâ phoûng maøu saéc gaàn
gioáng nhaát vôùi phong caûnh töï nhieân hoaëc vaät theå goác. Kyõ thuaät nhieáp aûnh, kyõ thuaät ñieän töû
vaø söï chuyeån ñoåi vaät lyù cuûa moät chaát lieäu maøu sang moät beà maët vaät lieäu khaùc laø nhöõng
hình thöùc phuïc cheá maøu tuyø thuoäc vaøo hình thöùc phuïc cheá. Kyõ thuaät in cuõng laø kyõ thuaät taùi
taïo hình aûnh töø moät baøi maãu cho tröôùc ñeå nhaân ra thaønh nhieàu baûn, ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù
(thöôøng laø baøi maãu maøu) chuùng ta caàn phaân nhöõng maøu saéc toång hôïp treân baøi maãu thaønh
nhöõng maøu saéc ñôn saéc ñeå ghi ra phim hoaëc baûn in ñeå khi in taùi taïo hình aûnh chaân thöïc nhaát
gioáng baøi maãu nhaát.
Phuïc cheá hình aûnh laø quaù trình chuyeån ñoåi caùc giaù trò maät ñoä treân baøi maãu sang caùc
giaù trò maät ñoä töông öùng treân hình phuïc cheá. Vieäc chuyeån ñoåi töø baøi maãu sang hình phuïc
cheá ñeå in coù hai vaán ñeà chính caàn xem xeùt:
• Giaûm khoaûng roäng maät ñoä.
• Chuyeån ñoåi töø baøi maãu toâng lieân tuïc sang hình tram hoùa.
Baøi maãu coù theå laø hình slide, hình chuïp kyõ thuaät soá hoaëc moät taám hình röûa töø giaáy
aûnh. Ñieàu kieän lyù töôûng nhaát trong quaù trình phuïc cheá laø toâng maøu cuûa hình ñöôïc phuïc cheá
phaûi gioáng y toâng maøu cuûa baøi maãu. Tuy nhieân, vì caùc söï haïn cheá veà maët vaät lyù trong quaù
trình in neân ñieàu kieän lyù töôûng haàu nhö khoâng ñaït ñöôïc.
Trong quaù trình phuïc cheá phaûi qua nhieàu coâng ñoaïn töø caùc öùng duïng tính chaát vaät lyù
cuûa aùnh saùng, caùc hieäu öùng quang hoïc, caùc ñaëc tính cuûa quaù trình in… trong chöông naøy seõ
trình baøy caùc ñaëc tính phuïc cheá trong quaù trình in vaø caùc aûnh höôûng cuûa quaù trình in ñeán
chaát löôïng phuïc cheá.
9.1 Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa maøu saéc
AÙnh saùng laø naêng löôïng phaùt xaï maø maét ngöôøi coù theå thaáy ñöôïc, aùnh saùng di chuyeån
döôùi daïng soùng. Böôùc soùng coù theå ño ñaïc ñöôïc vaø saép xeáp döôùi daïng naêng löôïng treân
quang phoå, maøu saéc cuûa aùnh saùng bieán thieân theo ñoä daøi böôùc soùng. AÙnh saùng maø chuùng ta
nhìn thaáy goïi laø aùnh saùng khaû kieán – töùc laø vuøng quang phoå coù theå thaáy ñöôïc baèng maét - coù
böôùc soùng töø 400 nm ñeán 700 nm. Döôùi 400 nm goïi laø caùc tia cöïc tím (UV), treân 700 nm goïi
laø caùc tia hoàng ngoaïi (IR), soùng rada vaø soùng voâ tuyeán.
AÙnh saùng coù theå ñöôïc xem nhö vöøa laø nhöõng haït naêng löôïng photon vöøa laø soùng.
Böôùc soùng quyeát ñònh caûm nhaän veà maøu, trong khi ñoù haït mang naêng löôïng quyeát ñònh
caùch noù gaây ra söï nhaïy saùng nhö laø nhuõ töông hình aûnh vaø quang hoaù trong söï thay ñoåi vaät
lyù vaø hoaù hoïc cuûa vaät theå nhaän aùnh saùng.
AÙnh saùng traéng (aùnh saùng khaû kieán): Bao goàm nhieàu maøu saéc, taát caû maøu saéc cô
baûn trong daûi soùng thaáy ñöôïc coù cöôøng ñoä cuûa moãi böôùc soùng töông ñöông nhau. Thí
nghieäm cuûa Isaac Newton ñaõ chæ ra raèng aùnh saùng traéng coù theå taùch ra thaønh caùc maøu trong
caàu voàng baèng laêng kính.
AÙnh saùng khaû kieán chia ra thaønh 3 daûi quang phoå noåi baät laø Red, Green, Blue. Ñieàu
naøy laøm cho maét ngöôøi quan saùt ñöôïc aùnh saùng döôùi daïng Red, Green, Blue. Vì vaäy chuùng

Bieân soaïn: Cheá Quoác Long248
ñöôïc goïi laø maøu cô baûn cuûa aùnh saùng. Caân baèng giöõa löôïng R, G, vaø B seõ taïo ra aùnh saùng
traéng. Maøn hình vi tính vaø tivi söû duïng RGB ñeå hieån thò maøu.
Hình 9.1: Vuøng aùnh saùng khaû kieán vaø caùc böôùc soùng töông öùng R,G,B
Caùc maøu trong vuøng aùnh saùng khaû kieán ñöôïc theå hieän treân moät voøng troøn maøu. Heä
soá phaûn xaï quang phoå cuûa moät beà maët coù maøu saéc nhaát ñònh chæ taïo ra duy nhaát moät maøu
duy nhaát cho beà maët ñoù treân voøng troøn maøu khaû kieán. Söï caûm nhaän maøu saéc phuï thuoäc vaøo
moái quan heä giöõa cöôøng ñoä aùnh saùng khaùc nhau trong voøng troøn quang phoå thaáy ñöôïc. Maét
ngöôøi caûm nhaän maøu theo moät kieåu töông töï nhö nhau, chöù khoâng caûm nhaän gioáng heät nhö
nhau. Nhöõng ngöôøi khaùc nhau thì caûm nhaän maøu khaùc nhau, cuøng moät maøu nhöng moãi
ngöôøi seõ coù möùc ñoä caûm nhaän khaùc nhau.
AÙnh saùng ñi vaøo maét qua thuûy tinh theå vaø tôùi tieâu ñieåm treân voõng maïc. Teá baøo nhaän
kích thích aùnh saùng phaûn öùng laïi aùnh saùng baèng nhöõng teá baøo thaàn kinh töông öùng, roài
truyeàn tín hieäu leân naõo. Cô quan caûm nhaän aùnh saùng laø nhöõng teá baøo hình que vaø hình noùn.
• Teá baøo hình que khoâng nhaïy vôùi maøu saéc vaø laøm vieäc toát nhaát ôû möùc ñoä
saùng thaáp, trong ñoù chöùa chaát nhaïy saùng Rhodopsin (hoàng toá thò giaùc).
• Teá baøo hình noùn caûm nhaän maøu saéc. Chuùng caàn möùc ñoä saùng cao hôn teá baøo
hình que. Teá baøo noùn chöùa caùc haït saéc toá Iodopsin, hoaït ñoäng nhö loïc maøu.
Ñoái vôùi con ngöôøi thì coù ba loaïi teá baøo noùn töông öùng vôùi caùc böôùc soùng daøi, trung
bình vaø ngaén cuûa aùnh saùng thaáy ñöôïc. Chuùng töông öùng vôùi vuøng Red, Green, Blue cuûa
quang phoå. Xung ñieän töø teá baøo hình noùn ñöôïc xöû lyù taïi caùc teá baøo sau voõng maïc vaø truyeàn
tôùi thaàn kinh thò giaùc roài ñeán voû naõo nôi maø hình aûnh ñöôïc xöû lyù.
Khaû naêng phaân bieät nhöõng maøu khaùc nhau quyeát ñònh ñeán vieäc phuïc cheá maøu. Noù
laøm cho chuùng ta caûm nhaän maøu töông töï nhau nhöng khoâng y heät nhau, ñaëc bieät laø maøu
trung tính nhö traéng vaø xaùm hoaëc gaàn xaùm. Do ñoù maét ngöôøi thöôøng chuù yù nhöõng söï khaùc
nhau khoâng ñaùng keå giöõa maøu trung tính hôn laø maøu quaù baõo hoøa, cuõng nhö nhaïy vôùi söï
thay ñoåi cuûa aùnh saùng (do moät soá löôïng lôùn teá baøo que coù trong maét). Nhö vaäy hieäu öùng

nhìn maøu ñöôïc taïo ra bôûi söï haáp thuï maøu naøy vaø phaûn xaï caùc maøu coøn laïi. Ví duï khi chuùng
ta nhìn thaáy aùnh saùng maøu traéng laø do maét ta ñaõ nhìn thaáy caùc aùnh saùng ñôn saéc Blue,
green vaø Red coù trong aùnh saùng töï nhieân.
Toång hôïp maøu coäng, AÙnh saùng traéng laø toång hôïp cuûa ba maøu aùnh saùng R, G, B.
Maøu ñen khoâng phaûi laø maøu cuûa aùnh saùng. ÖÙng duïng cuûa maøu coäng söû duïng trong maøn
hình TV, maøn hình maùy tính, ñeøn chieáu… Giao ñieåm cuûa caùc maøu sô caáp chính laø nhöõng
maøu thöù caáp. Ñaây laø neàn taûng cho vieäc taùi taïo maøu coäng. Caùc maøu Red, Blue vaø Green
trong toång hôïp maøu coäng goïi laø caùc maøu sô caáp. Caùc maøu thöù caáp ñöôïc taïo ra baèng caùch
coäng baát kyø hai maøu sô caáp naøo ñoù laïi vôùi nhau
• Red + Green = Vaøng
• Red + Blue = Magenta
• Green + Blue = Cyan
• Green + Red + Blue = Traéng
Söï keát hôïp cuûa ba maøu sô caáp seõ cho
ra maøu traéng. Thay ñoåi cöôøng ñoä cuûa baát kyø
maøu naøo hoaëc taát caû ba maøu sô caáp seõ taïo ra
taát caû caùc maøu coù treân daûi quang phoå khaû
kieán, ñaây cuõng laø nguyeân taéc cuûa truyeàn hình
maøu. Nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng taùi taïo maøu
coäng laø noù caàn ñöôïc roïi saùng ôû cöôøng ñoä cao
ñeå taïo ra caùc tia traéng vaø caùc maøu ôû moät ñoä
saùng chaáp nhaän ñöôïc.
RGB laø heä maøu goác ñöôïc söû duïng trong maùy tính cuõng nhö laø haàu heát nhöõng maøn
hình maùy queùt.
Toång hôïp maøu tröø, Maøu thöù caáp ñöôïc taïo ra baèng caùch tröø ñi moät maøu sô caáp.
Maøu Cyan ñöôïc taïo ra baèng caùch loaïi boû maøu red, maøu Magenta ñöôïc taïo ra baèng caùch tröø
ñi maøu Green, maøu Yellow ñöôïc taïo ra baèng caùch tröø ñi maøu Blue. Söû duïng khi aùnh saùng
ñöôïc phaûn xaï laïi töø vaät theå nhö laø tôø in hoaëc böùc aûnh.
Vieäc loaïi boû maøu Red, Blue vaø Green ñöôïc thöïc hieän baèng caùc maøu nghòch cuûa
chuùng. Nghòch vôùi maøu Red laø maøu Cyan (ñöôïc taïo bôûi maøu Blue vaø maøu Green), nghòch
vôùi maøu Green laø maøu Magenta (ñöôïc taïo bôûi maøu Blue vaø maøu Red), nghòch vôùi maøu
Blue laø maøu vaøng (ñöôïc taïo bôûi maøu Red vaø maøu Green). Caùc maøu ñaït ñöôïc baèng caùch
loaïi boû aùnh saùng traéng khoûi tôø giaáy. Baûng sau ñaây cho ta thaáy söï keát hôïp naøy:
• Yellow + Cyan = Green
• Magenta + Cyan = Blue
• Magenta + Yellow= Red
• Magenta + Cyan + Yellow= Ñen
Baát kyø maøu naøo trong khoaûng maøu coù
theå phuïc cheá ñeàu coù theå ñaït ñöôïc baèng caùch
thay ñoåi tyû leä cuûa baát kyø hoaëc taát caû caùc
maøu. Söï toång hôïp maøu tröø ñöôïc söû duïng
trong hoäi hoïa, deät, nhuoäm… vaø ñaëc bieät laø
öùng duïng trong ngaønh in. Trong quaù trình in
maøu haàu heát dieän tích ñöôïc phuû caùc maøu
Cyan, magenta, Yellow nhöng ñoä daøy cuûa
möïc vaãn giöõ nguyeân.
Hình 9.2: Toång hôïp maøu coäng vôùi ba
thaønh phaàn phoå chính cuûa aùnh saùng khaû
kieán goàm Red, Green, Blue
Hình 9.3: Toång hôïp maøu tröø vôùi ba maøu
möïc cô baûn Cyan, magenta vaø Yellow

Nhöõng maøu naøy choàng cheùo leân nhau taïo thaønh caùc maøu thöù caáp cuûa toång hôïp maøu
tröø laø Red, Blue vaø Green, choã naøo coù ba maøu sô caáp choàng leân nhau chuùng ta coù maøu ñen,
choã naøo khoâng coù möïc chuùng ta thaáy maøu traéng. Vì theá chuùng ta coù taùm yeáu toá aûnh taùch
bieät nhau: Traéng, Yellow, Magenta, Cyan, Red, Green, Blue vaø Ñen. Caùc ñieåm naøy raát nhoû
vaø ôû moät khoaûng caùch nhaát ñònh maét ngöôøi khoâng theå nhaän ra caùc yeáu toá rieâng leû maø nhaát
thieát phaûi troän laïi vôùi nhau ñeå taïo neân moät maøu toång hôïp.
Hieäu öùng maøu saéc maø maét ngöôøi nhaän ñöôïc taïo ra bôûi söï haáp thuï maøu naøy vaø phaûn
xaï caùc maøu coøn laïi, Ví duï khi chuùng ta nhìn thaáy aùnh saùng maøu traéng laø do maét ta ñaõ nhìn
thaáy caùc aùnh saùng ñôn saéc Blue, green vaø Red coù trong aùnh saùng töï nhieân. Ngöôïc laïi khi ta
nhìn thaáy vaät theå maøu ñoû laø do caùc lôùp möïc ñaõ haáp thuï hai maøu ñôn saéc Blue vaø Green, chæ
phaûn xaï maøu Red ñeán maét ta. Lôùp möïc treân giaáy in luùc naøy coù taùc duïng nhö moät kính loïc
maøu. Töông töï nhö vaäy, ta nhìn thaáy maøu vaøng laø do möïc maøu vaøng ñaõ haáp thuï maøu Blue
töø aùnh saùng traéng, chæ phaûn xaï Green vaø Red ñeán maét ngöôøi, theo toång hôïp maøu coäng
chuùng ta nhaän ñöôïc maøu vaøng. Maøu Green ñöôïc taïo ra baèng caùch in hai lôùp möïc maøu Cyan
vaø maøu vaøng, chuùng haáp thuï quang phoå maøu Red vaø Blue töø aùnh saùng, chæ phaûn xaï maøu
green ñeán maét ngöôøi. Maøu ñen taïo ra töø vieäc choáng ba maøu C,M,Y.
Hình 9.5: Nguyeân lyù in öùng duïng toång hôïp maøu coäng vaø toång hôïp maøu tröø.
9.2 Nhieät ñoä maøu
Nguoàn saùng chuaån cho vieäc ñaùnh giaù, nhìn nhaän maøu saéc laø nguoàn saùng traéng, ñaït
söï caân baèng veà saéc ñoä. AÙnh saùng traéng ñöôïc tieâu chuaån hoùa döïa treân söï phaân boá quang phoå
caân baèng bôûi toång hôïp aùnh saùng red, green, blue. AÙnh saùng chuaån ñöôïc ño baèng ñoä K. Ñaây
cuõng laø ñôn vò ño nhieät ñoä maøu. ÔÛ 0°K (= -273.1°C), ñoä khoâng tuyeät ñoái, caùc vaät khoâng coøn
phaùt ra böùc xạ.
Söï chính xaùc veà maøu saéc cuûa aùnh saùng traéng laø raát quan troïng, bôûi vì noù aûnh höôùng
tôùi quang phoå, baát cöù vaät gì ñöôïc nhìn döôùi aùnh saùng naøo ñoù thì seõ cho moät saéc ñoä maøu
töông öùng. Maøu traéng moâ taû moät phaàn cuûa nhieät ñoä maøu - Nhieät ñoä maøu cuûa aùnh saùng maët
trôøi xaáp xæ 5900 ñoä K
• Nhieät ñoä maøu tieâu chuaån töø 5.0000
– 7.0000
K ñöôïc söû duïng trong caùc hình
aûnh ngheä thuaät. AÙnh saùng traéng coù nhieät ñoä laø 5.0000
K. Nhieät ñoä saùng
6.5000
K ñöôïc maëc ñònh cho photoshop.
Hình 9.4: Caùc ñieåm tram naèm caïnh
nhau hoaëc choàng leân nhau ñeå taïo hieäu
töùng toång hôïp maøu coäng vaø toång hôïp
maøu tröø.

• Chæ soá maøu laø soá ño cuûa nguoàn naêng löôïng aùnh saùng phuø hôïp vôùi aùnh saùng töï
nhieân döïa treân thang ño töø 0 – 100. Voøng troøn naêng löôïng quang phoå laø moät
phaàn nhoû naêng löôïng aùnh saùng.
• Coù nhieàu nguoàn saùng khaùc nhau toàn taïi neân baét buoäc phaûi coù moät nguoàn
saùng chuaån ñeå xem vaø ñaùnh giaù vieäc phuïc cheá maøu, vaán ñeà ñaëc bieät quan
troïng trong ngaønh in. Nguoàn saùng theo tieâu chuaån coâng nghieäp in coù nhieät ñoä
5.000°K (ñöôïc goïi laø D 50) töông ñöông nhieät ñoä aùnh saùng ban ngaøy töø 10
giôø saùng ñeán 2 giôø tröa ôû Baéc baùn caàu.
Vieäc ñònh löôïng maøu aûnh höôûng raát nhieàu bôûi söï caûm nhaän chuû quan vaø tình traïng
taâm sinh lyù cuûa ngöôøi nhìn maøu. Naõo ngöôøi khoâng coù khaû naêng nhôù caùc maøu vaø toâng maøu
moät caùch tuyeät ñoái. Do ñoù, vieäc ño maøu vaø ño maät ñoä laø phöông phaùp kieåm tra tieâu chuaån
cho vieäc öôùc löôïng maøu. Khaû naêng nhìn maøu cuûa con ngöôøi bò aûnh höôûng bôûi caùc yeáu toá
sau:
• Goùc nhìn (toát nhaát ôû höôùng vuoâng goùc, 90°C)
• Goùc chieáu saùng tieâu chuaån laø 45°C.
• Khoaûng caùch nhìn: 36 – 45 cm.
• Keát caáu cuûa beà maët vaät lieäu.
• Kích thöôùc, hình daïng cuûa hình aûnh maøu.
• Tình traïng söùc khoûe, quan ñieåm veà caûm nhaän maøu.
Tình traïng meät moûi vaø caêng thaúng cuõng
aûnh höôûng ñeán söï caûm nhaän maøu. Khi teá baøo thaàn
kinh meät moûi, khaû naêng nhìn maøu bò yeáu ñi raát
nhieàu vaø thöôøng bò sai. Nhìn maøu ôû nguoàn saùng
maïnh hoaëc caùc maøu coù nhieàu saéc ñoä trong thôøi
gian daøi cuõng gaây ra tình traïng moûi maét vaø aûnh
höôûng khi xem caùc maøu sau.
9.3 Nguyeân lyù phuïc cheá
9.3.1 Taùch maøu
Muïc tieâu cuûa vieäc in aán laø taïo ra caùc baûn in maøu Yellow, Cyan vaø Magenta. Caùc
baûn in naøy chính laø söï ghi nhaän nghòch ñaûo cuûa caùc maøu Red, Blue vaø Green goác. Döïa vaøo
caùc ñaëc ñieåm treân cuûa caùc maøu ñöôïc taïo bôûi toång hôïp coäng vaø tröø, ngöôøi ta ñaõ taùch ñöôïc
caùc maøu cô baûn töø baøi maãu nhôø vaøo caùc kính loïc maøu. Ñieàu naøy ñaït ñöôïc baèng caùch chuïp
baøi maãu goác laàn löôït döôùi caùc kính loïc maøu Red, Blue vaø Green.
• Kính loïc maøu Red chæ cho maøu Red vaø caùc maøu cuøng hoï vôùi noù (magenta,
yellow) ñi qua, vaø chaën maøu Cyan.
• Kính loïc maøu Green chæ cho maøu Green vaø caùc maøu cuøng hoï vôùi noù (cyan,
yellow) ñi qua, vaø chaën maøu Magenta.
• Khi keát hôïp caû hai kính loïc maøu Red vaø Green, ta seõ thu ñöôïc nhöõng thaønh
phaàn mang maøu Yellow cuûa baøi maãu (kính loïc Blue).
Kyõ thuaät taùch maøu truyeàn thoáng söû duïng caùc kính loïc vaø maùy chuïp ñeå taùch maøu.
Coøn trong cheá baûn hieän ñaïi ngaøy nay, ngöôøi ta söû duïng caùc maùy queùt maøu ñieän töû, loïc vaø
Hình 9.6: Phaân boá naêng löôïng böùc xaï
quang phoå töông öùng vôùi caùc böôùc soùng
cuõng nhö nhieät ñoä maøu.

taùch maøu baèng caùc oáng nhaân quang (PMT) hoaëc thieát bò ghi nhaän tín hieäu theo haøng (CCD).
Caùc tín hieäu aùnh saùng ñöôïc bieán ñoåi thaønh tín hieäu ñieän roài chuyeån sang cho maùy tính ghi
nhaän vaø xöû lyù. Kyõ thuaät taùch maøu hieän nay söû duïng caùc tieán boä veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä
neân ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån ngaøy caøng cao. Sau quaù trình taùch maøu ta thu ñöôïc caùc
phim ñôn saéc (hoaëc ghi baûn). Nhöõng phim naøy coù theå ñi qua caùc giai ñoaïn xöû lyù sau ñoù ñeå
ñaït ñöôïc söï chính xaùc veà maøu saéc vaø toâng ñoä, ñeå chuyeån hình aûnh sao chuïp coù toâng maøu
lieân tuïc thaønh caùc hình aûnh coù toâng trame, phuø hôïp vôùi quy trình in coù saün. Caùc phim naøy
sau ñoù ñöôïc söû duïng ñeå taïo thaønh caùc vaät theå chuyeån taûi hình aûnh trung gian (baûn in, truïc
in…). Moãi khuoân in naøy ñöôïc chaø loaïi möïc phuø hôïp vôùi noù vaø sau ñoù laàn löôït in leân vaät
lieäu in.
Trong quaù trình in, ñeå phuïc cheá laïi maøu saéc, ngöôøi ta söû duïng theâm maøu ñen vì thöïc
teá ba maøu möïc cô baûn khoâng ñuû tinh khieát, khi in choàng maøu khoâng theå haáp thu 100% aùnh
saùng tôùi noù. Vieäc in choàng caû ba maøu leân nhau chæ taïo ra ñöôïc maøu ñen naâu, khoâng ñaït yeâu
caàu caû veà chaát löôïng kyõ thuaät vaø thaåm myõ treân tôø in. Caàn coù maøu ñen, taïo thaønh quy trình
in boán maøu seõ taïo ra ñöôïc maøu ñen ñaït ñoä baõo hoøa, kinh teá hôn vaø cho maøu chính xaùc, coù
ñoä saâu toát hôn. Maøu ñen ñöôïc taïo baèng caùch chuïp baøi maãu tuaàn töï qua caùc kính loïc Red,
Blue vaø Green treân cuøng moät phim roài qua caùc quy trình tuaàn töï nhö nhöõng maøu khaùc. Maøu
ñen laøm taêng ñoä töông phaûn cho vieäc taùi taïo hình aûnh. Vì nhöõng giôùi haïn veà ñoä daøy cuûa
möïc Magenta, Cyan vaø Yellow khi ñöôïc in treân giaáy neân maøu ñen thöôøng ñöôïc duøng ñeå
ñaït ñöôïc söï hoaøn haûo veà ñoä daøy lôùp möïc.
Hình 9.7 : In theâm maøu ñen taïo ñoä saéc neùt vaø ñoä töông phaûn cuûa hình aûnh
Lôïi ích cuûa vieäc in theâm maøu ñen :
• Gia taêng khoaûng roäng maät ñoä, taêng ñoä saéc neùt töø ñoù taêng chaát löôïng hình aûnh
• Thay möïc C,M,Y baèng möïc ñen seõ tieát kieäm raát ñaùng keå. Maët khaùc khi in
choàng C,M,Y, seõ laøm cho lôùp möïc raát daøy ñieàu ñoù laøm möïc laâu khoâ. Maøu
ñen theâm vaøo laøm cho toång lôùp möïc daøy hôn.
• Do möïc maøu khoâng tinh khieát, maøu ñen.
• Taêng ñoä töông phaûn in.
9.3.2 In Choàng maøu
Ñeå coù ñöôïc baûn in thì sau khi taùch maøu coù hai caùch ñeå taïo ra baûn in.
• Phöông phaùp taùch maøu truyeàn thoáng: söû duïng maùy chuïp quang cô nhöng ñaõ
loãi thôøi khoâng coøn söû duïng nöõa.
• Phöông phaùp cheá baûn ñieän töû qua maùy Scan hay Rip: sau khi baøi maãu ñöôïc
xöû lyù chænh söûa theo caùc böôùc treân trong caùc phaàn meàm öùng duïng cuoái cuøng
xuaát thaønh file vaø file naøy ñöôïc ghi ra thaønh caùc phim caàn thieát cho taïo baûn
in hoaëc ghi baûn tröïc tieáp.

Caùc baûn in naøy ñöôïc gaén leân töøng ñôn vò in vôùi caùc maøu möïc töông öùng, in töøng
maøu choàng laàn löôït leân vaät lieäu in. Caùc maøu möïc vôùi tyû leä khaùc nhau hoaø troän vôùi nhau seõ
taùi taïo laïi hình aûnh ban ñaàu.
Vieäc in theâm maøu ñen giuùp ta giaûm bôùt ñoä daøy lôùp möïc. Caùc kyõ thuaät sau ñöôïc aùp
duïng cho in maøu C,M,Y theâm maøu thöù tö laø maøu ñen.
GCR (Gray Component Replacement): laø moät chöùc naêng duøng ñeå xaùc ñònh thaønh
phaàn toâng maøu xaùm, loaïi boû thaønh phaàn naøy ñi vaø thay vaøo ñoù laø maøu ñen. Öu ñieåm vaø
khuyeát ñieåm cuûa GCR:
Öu:
• Giaûm thôøi gian khoâ möïc.
• Giaûm hieän töôïng loät möïc in treân taám cao su vaø giaáy.
• Giaûm chi phí cho möïc in söû duïng.
• Choàng maøu toát hôn.
Khuyeát:
• Ñoä baõo hoøa maøu coù theå bò giaûm.
UCR (Under Color Removal): Trong khi GCR ñöôïc söû duïng xuyeân suoát caùc vuøng
maøu thì UCR chæ aùp duïng taïi caùc maøu trung tính vaø gaàn trung tính. UCR xaùc ñònh vuøng maøu
maø taïi ñoù ba maøu C,M,Y in choàng leân nhau taïo ra maøu xaùm vaø duøng maøu ñen ñeå thay theá.
UCR chuû yeáu aùp duïng taïi vuøng maøu toái vaø vuøng maøu trung gian nhöng UCR khoâng thay theá
taát caû maøu C,M,Y. Moät phaàn nhoû löôïng möïc C,M,Y ñöôïc laáy ra ñeå ñaép vaøo vuøng toái caàn
thieát. Do ñoù neáu theâm maøu ñen vaøo seõ laøm taêng ñoä töông phaûn cho vuøng toái vaø môû roäng
khoaûng toâng maøu. UCR ñöôïc xaùc ñònh baèng phaàn traêm ñoä phuû möïc. Giaù trò naøybaèng toång
caùc giaù trò phuû möïc cuûa töøng maøu rieâng leû treân boán baûn taùch maøu taïi giaù trò cao nhaát, ñoù laø
caùc vuøng toái.
Hình 9.8: Taùch maøu vaø in
choàng boán maøu cô baûn trong
in Offset

UCA (Under Color Addition): Hoãn hôïp maøu voâ saéc taêng cöôøng theâm maøu höõu saéc,
theâm vaøo moät tyû leä xaùc ñònh caùc maøu C,M,Y ñeå giaûm tyû leä maøu ñen.
9.3.3 Trame hoaù hình aûnh (trame taàng thöù)
Haàu heát caùc quaù trình in laø quaù trình nhò phaân, töùc laø möïc in ñöôïc in leân vaät lieäu hay
khoâng ñöôïc in leân vaät lieäu (treân baûn in laø phaàn töû in vaø phaàn töû khoâng in), vì theá nhieàu saéc
ñoä cuûa maøu saéc trong baøi maãu (laø hình aûnh lieân tuïc) ñöôïc giaû laäp baèng kyõ thuaät taïo tram
taàng thöù, töùc laø hình aûnh seõ ñöôïc chuyeån ñoåi sang haøng ngaøn ñieåm nhoû coù kích thuôùc khaùc
nhau. Caùc ñieåm tram lôùn öùng vôùi maøu ñaäm vaø ngöôïc laïi caùc ñieåm tram nhoû töông öùng vôùi
Hình 9.10: Ví duï veà vieäc
duøng maøu ñen khi in nhieàu
maøu ñeå taïo ra maøu naâu
a. Hoãn hôïp maøu höõu
saéc
b. Hoãn hôïp maøu höõu
saéc vôùi UCR
c. Hoãn hôïp maøu voâ
saéc (GCR)
d. Hoãn hôïp maøu voâ
saéc baèng vieäc theâm
maøu höõu saéc

maøu nhaït hôn. Caùc hình aûnh naøy taïo ra aûo giaùc veà hình aûnh coù toâng lieân tuïc. Hình aûnh ñöôïc
taïo ra töø caùc hình aûnh ñaõ ñöôïc taùch maøu vaø phaân ñieåm tram, moãi hình aûnh taùch maøu seõ
ñöôïc in baèng moät maøu möïc in töông öùng.
Kyõ thuaät in söû duïng baûn in haàu heát ñoøi hoûi phaûi truyeàn lôùp möïc coù ñoä daøy nhö nhau
taïi phaàn töû in treân baûn in (baûn in ñöôïc gaén ôû ñôn vò in treân maùy in), chæ coù phaàn töû in vaø caùc
hình daïng khaùc nhau cuûa noù xuaát hieän treân beà maët vaät lieäu in, ñieàu naøy cho pheùp taïo ra söï
thay ñoåi khaùc nhau veà toâng ñoä hình aûnh. Ngöôøi quan saùt seõ nhaän ñöôïc hình aûnh lieân tuïc khi
maét khoâng theå nhaän ra söï taùch bieät cuûa caùc haït trame trong phaàn töû in, nhöõng hieän töôïng
naøy xaûy ra khi duøng trame coù ñoä phaân giaûi 60 line/cm (150 lpi) vaø nhìn ôû khoaûng caùc 30
cm.
Hình 9.11: Hình beân traùi laø hình taàng thöù (lieân tuïc), hình beân phaûi cho thaáy caùc ñieåm
tram khi ñuôïc phoùng to ra
Kyõ thuaät naøy ñöôïc aùp duïng cho taát caû caùc phöông phaùp in, duø raèng moãi phöông
phaùp in coù nhöõng ñaëc tröng rieâng, nhöng nguyeân lyù phaân nhoû hình aûnh vaø taùi taïo laïi chuùng
treân vaät lieäu in laø nhö nhau. YÙ nghóa cuûa noù laø bieán moät baøi maãu coù ñöôøng bieåu dieãn maät
ñoä lieân tuïc thaønh ñöôøng bieåu dieãn maät ñoä chæ coù hai caáp saùng toái. Caùc ñieåm nhoû naøy coù
dieän tích khaùc nhau öùng vôùi ñoä saùng toái treân baøi maãu, hay noùi moät caùch khaùc trame hoùa
hình aûnh laø bieán ñoåi toâng maøu thaät cuûa hình aûnh thaønh toâng maøu aûo ñeå in.
Caùc loaïi trame, Hieän nay caùc loaïi trame haàu heát ñöôïc taïo bôûi caùc thieát bò ñieän töû.
Hai loaïi trame phoå bieán laø trame ñieàu bieân (AM) vaø trame ñieàu taàn (FM).
Trame ñieàu bieân (AM) nghóa laø taùi hieän laïi taàng thöù baèng dieän tích cuûa caùc haït
trame, vuøng naøo treân baøi maãu saùng thì haït trame ôû ñoù nhoû, vuøng toái dieän tích caùc haït trame
taêng leân. Trame ñieàu taàn (FM) thì xuaát hieän theo taàn soá, vuøng ñaäm treân baøi maãu thì caùc haït
trame xuaát hieän vôùi taàn soá cao (nhieàu), vuøng coù maät ñoä thaáp (nhaït) thì taàn soá xuaát hieän cuûa
trame thaáp (ít), daïng trame naøy ñöôïc phaân boá moät caùch ngaãu nhieân trong phaïm vi nuûa
toâng.
Hình 9.11: Trame AM: Hình daïng caùc haït trame
gioáng nhau, dòeän tích thay ñoåi, khoaûng caùch giöõa
caùc haït trame baèng nhau
Trame FM: Coù nhieàu loaïi, nhieàu hình daïng

Hình 9.12: Caùc loaïi trame FM
Loaïi 1: Hình daïng gioáng nhau, khoaûng caùch caùc haït trame khoâng baèng nhau, dieän
tích caùc haït trame baèng nhau
Loaïi 2: Hình daïng caùc haït trame gioáng nhau, khoaûng caùch giöõa caùc haït khaùc nhau,
dieän tích cuûa caùc haït trame khaùc nhau
Loaïi 3: Hình daïng caùc haït trame khaùc nhau, dieän tích khaùc nhau vaø khoaûng caùch
giöõa chuùng cuõng khaùc nhau
Do caùc ñaëc tính khaùc nhau neân khi theå hieän treân moät thang xaùm hoaëc treân hình aûnh
cuõng coù söï khaùc bieät khaùc nhau.
Ñoä phaân giaûi trame, laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ maät ñoä tram treân moät ñôn vò dieän
tích, thoâng thöôøng ngöôøi ta duøng ñôn vò soá löôïng ñöôøng thaúng treân moät ñôn vò dieän tích (cm
hay inch). Soá ñöôøng ôû ñaây phaûi ñöôïc hieåu laø soá ñöôøng caùch ñeàu nhau theo haøng ngang hay
haøng doïc, soá ñöôøng vaïch theo moät inch chieàu ngang hay chieàu doïc, noù theå hieän ñoä mòn cuûa
caùc phaàn töû tram caáu thaønh neân hình aûnh giuùp duy trì ñoä saéc neùt vaø caùc chi tieát nhö baøi
maãu. ÔÛ ñoä phaân giaûi 150 lpi, haàu nhö ta khoâng theå nhaän bieát ñöôïc caùc ñieåm tram ñoù baèng
maét thöôøng, coøn ôû 200 lpi thì ta hoaøn toaøn khoâng theå nhaän thaáy ñöôïc.
Trame coù ñoä phaân giaûi cao (> 200 lpi) ñöôïc duøng ñeå:
• Taêng ñoä saéc neùt vaø tính sinh ñoäng cho hình aûnh.
• Phuïc cheá toát caùc chi tieát nhö chöõ in.
• Ñöa ra moät baøi maãu cô baûn coù tính chaát haït.
Loaïi 1 Loaïi 2 Loaïi 3
Hình 9.13 a: Hình aûnh in baèng trame AM
(phaûi) vaø trame FM (traùi) Hình 9.13b: Trame AM vaø FM ñöôïc theå
hieän khaùc nhau treân daõy thang xaùm

Vôùi ñoä phaân giaûi 600 lpi hoaëc cao hôn thì quaù hoaøn haûo vaø ta khoâng theå nhaän thaáy
hình daïng tram neáu khoâng phoùng to hình aûnh. Noùi chung ñoä phaân giaûi tram taêng leân vöôït
quaù 250-300 lpi thì ta khoâng theå thaáy ñöôïc caùc haït tram.
Taàn soá tram ñöôïc neân ñöôïc tính toaùn trong quaù trình in. Giaáy baùo thöôøng söû duïng ñoä
phaân giaûi töø 80 (85) -100 lpi trong khi caùc loaïi brochure (saùch moûng) in treân giaáy traùng phuû
vôùi maùy in offset tôø rôøi coù theå söû duïng ñoä phaân giaûi laø 200 lpi… Hieän nay ngöôøi ta thöôøng
duøng caùc ñoä phaân giaûi tram sau:
• In luïa: 80-100 lpi.
• In baùo treân giaáy khoâng traùng phuû: 110-133 lpi.
• In aán phaåm thoâng thöôøng: 150 lpi.
• In aán phaåm cao caáp: 175 lpi trôû leân.
Goùc xoay trame, Moät haït tram nöûa toâng bao goàm nhieàu ñieåm ghi trong quaù trình
ghi phim phoái hôïp nhau taïo neân vaø noù ñöôïc ñònh nghóa nhö laø söï keát hôïp (giao nhau) giöõa
caùc haøng vaø caùc coät. Vieäc xoay goùc tram laø vaán ñeà thaät söï caàn thieát khi phuïc cheá hình aûnh
nhaèm traùnh hieän töôïng moire’ hay hieän töôïng toái hoaù hình aûnh. Caùc löu yù khi xoay goùc
trame duøng trong in aán
• Khi in traéng ñen, ta xoay goùc tram 450
theo haøng ngang (hay haøng doïc so vôùi
goùc vuoâng) laø thích hôïp nhaát vì khi ñoù hieän töôïng moire’ít nhaát vaø khoù nhaän
thaáy nhaát-caùc haït tram seõ trôû neân nhoû hôn, mòn hôn.
• Goùc xoay tram lyù töôûng khi in 2 maøu laø 300
. Trong cheá baûn truyeàn thoáng caùc
goùc tram ñöôïc löïa choïn khi in 4 maøu seõ laø: Ñen (K): 450
, Magenta (M): 750
,
Cyan (C): 150
hay 1050
, Vaøng (Y): 00
hay 900
.
Hình 9.14 : Caùc goùc xoay trame
Trong töøng tröôøng hôïp cuï theå goùc leäch cuûa maøu Cyan vaø Ñen seõ ñöôïc ñaûo vò trí cho
nhau ñeå hieäu quaû phuïc cheá ñaït cao hôn, thoâng thöôøng maøu chuû ñaïo seõ ñöôïc in vôùi goùc 450
,
caùc maøu khaùc seõ ñöôïc xoay vôùi caùc goùc leäch khaùc nhau.
• Goùc leäch tuyeät ñoái baèng 00
: moire’ deã xaûy ra nhaát.
• Goùc leäch baèng 450
: moire’ ít nhaát.
Hieän töôïng moireù: Khi ta in choàng maøu coù theå coù nhöõng ñöôøng soïc hay töøng nhoùm
ñieåm xuaát hieän. Hieän töôïng naøy goïi laø moireù (nhö hình döôùi).
Hình 9.15 : Hai daïng moireù xuaát hieän theo taàn soá vaø troøn

Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng moire laø do söï taùc ñoäng veà vò trí töông ñoái giöõa caùc
haït trame vôùi nhau daãn ñeán söï toång hôïp maøu khaùc nhau. Khi choàng maøu coù theå xaûy ra hieän
töôïng caùc haït trame cuûa caùc maøu khaùc nhau coù theå choàng khít leân nhau hay naèm caïnh
nhau. Hieän töôïng ñoù laøm cho chuùng ta caûm nhaän sai leäch maøu.
Hình 9.16: Hai tröôøng
hôïp ñaëc bieät xuaát hieän
chu kyø.
Khi caùc haït trame choàng khít leân nhau seõ taïo ra söï toång hôïp maøu khaùc vôùi khi caùc
haït trame naèm caïnh nhau. Haáp thuï aùnh saùng cuûa haït trame choàng khít leân nhau laø cöïc tieåu
vaø nôi caùc haït trame khoâng choàng khít nhau laø cöïc ñaïi. Neáu khi in xuaát hieän chu kyø thay
ñoåi giöõa hai cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu naøy thì seõ xuaát hieän moireù. Khi in vôùi trame coù goùc leäch
thì hai cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu treân seõ xuaát hieän cuøng vôùi vieäc taïo neân caùc Rosette coù taâm ñieåm
vaø khoâng coù taâm ñieåm
Hình 9.17: Caùc Rosette coù taâm ñieåm khoâng coù taâm ñieåm
Caùc Rosette coù taâm ñieåm laø caùc Rosette taïo bôûi caùc haït trame choàng khít leân nhau ôû
taâm vaø voøng ngoaøi cuûa taâm naøy laø caùc haït trame bao quanh nhöng khoâng choàng khít leân
nhau. Caùc Rosette khoâng coù taâm ñieåm chæ goàm caùc haït trame keá caän nhau (coù theå choàng
leân nhau moät phaàn) taïo thaønh moät voøng troøn. Hieän töôïng moireù xuaát hieän khi goùc leäch
tuyeät ñoái laø 00
vaø nhoû nhaát laø 450
. Do vaäy khi in ñen traéng (hay chæ in hình moät maøu) ngöôøi
ta thöôøng choïn goùc 450
vaø khi in maøu thì maøu chuû ñaïo seõ ñöôïc in vôùi goùc 450
, caùc maøu
khaùc seõ quay leäch ñi.
Caùc giaûi phaùp cho vieäc xoay goùc trame, kyõ thuaät taïo tram supercell, tram FM…
• Tram supercell coù raát nhieàu teân goïi moät trong soá caùc teân goïi ñoù laø ESCOR:
cho pheùp coù voâ soá caùc chu kyø moire’ keát quaû laø khoâng coù caùc daûi moire’ laäp
laïi, khoâng coù söï sai leäch maøu vaø khoâng coù söï thay ñoåi trong caáu truùc cuûa
rosette.
• Tram AM (Amplified Modulated-tram ñieàu bieân)-tram ñieän töû truyeàn thoáng-
taäp hôïp caùc ñieåm ghi ñeå taïo ra caùc haït tram coù kích thöôùc khaùc nhau.

• Tram FM (Frequency Modulated-tram ñieàu taàn)-tram stochastic-töø naøy coù
nghóa laø caùc ñieåm ghi xuaát hieän moät caùch ngaãu nhieân, khoâng theo quy luaät
seõ khoâng gaây ra moire’nhöng noù laøm cho hình aûnh bò noåi haït.
Öu ñieåm cuûa tram FM:
• Khoâng taïo moire’.
• In choàng maøu chính xaùc deã daøng hôn.
• Ñaït ñöôïc chaát löôïng cao vôùi ñoä phaân giaûi thaáp.
• Taùi taïo caùc chi tieát maûnh toát hôn.
• Taïo toâng chuyeån toát hôn.
Haïn cheá cuûa tram FM:
• Maùy tính ñoøi hoûi phaûi maïnh hôn ñeå coù theå tính toaùn.
• Deã bò maát chi tieát ôû phaàn saùng do kích thöôùc haït tram quaù nhoû deã bò maát ñi
trong luùc phôi, trong quaù trình eùp in.
• Gia taêng taàng thöù cao
• Baûn in phaûi coù ñoä phaân giaûi cao hôn vaø quaù trình phôi ñoøi hoûi phaûi kyõ hôn vì
haït tram FM raát nhoû khoù theå hieän treân baûn keõm coù ñoä phaân giaûi thaáp.
Söû duïng trame hoãn hôïp trong phuïc cheá taàng thöù:
Taän duïng caùc öu ñieåm cuûa töøng loaïi trame, hieän nay coù theå söû duïng hoãn hôïp caû hai
loaïi trame taàng thöù truyeàn thoáng vaø trame FM cuøng moät luùc ñeå taïo ra hình aûnh moät caùch toái
öu nhaát theo ñoù caùc vuøng cuûa hình aûnh ñöôïc taùi taïo nhö sau:
• Söû duïng trame AM vuøng trung gian (töø 10% - 90%)
• Söû duïng trame FM cho vuøng toái vaø vuøng saùng
Ñieàu naøy cho pheùp ngaên ngöøa caùc ñieåm nhoû nhaát (vuøng saùng) trôû neân quaù nhoû hoaëc
bieán maát trong quaù trình in. Möùc ñoä thay ñoåi toâng ñoä cuûa trame FM taïi vuøng toái vaø vuøng
saùng, noù taïo ra vuøng toái ñuû ñoä ñaäm so vôùi baøi maãu nhôø vaøo söï xuaát hieän cuûa caùc ñieåm
trame, vuøng saùng theå hieän ñaày ñuû chi tieát hôn. Haàu heát caùc loaïi trame hoãn hôïp söû duïng caùc
ñieåm ñoàng daïng vôùi nhau giöõa trame AM vaø FM. Ví duï nhö loaïi trame hoãn hôïp ñöôïc moâ taû
trong hình 9.18, caû hai loaïi trame ñeàu söû duïng hình daïng troøn, coù söï theå hieän roõ caùc vuøng
giöõa trame AM vaø FM
Hình 9.18: Hình aûnh vôùi trame hoãn
hôïp (beân phaûi) . Moâ taû trame hoãn
hôïp vôùi trame AM vaø FM phaân boá
theo vuøng saùng, trung gian vaø vuøng
toái (beân döôùi)

9.3.4 Maät ñoä vaø ñoä töông phaûn
Maät ñoä: Maät ñoä quang hoïc ñöôïc duøng nhö moät caùch thöùc chæ söï öôùc löôïng ñoä daøy
toâng trong caùc vuøng khaùc nhau cuûa moät hình aûnh. Noù ñöôïc xaây döïng döïa treân thang ño
logarit moâ phoûng theo caûm nhaän cuûa con ngöôøi vôùi aùnh saùng.
Ñoái vôùi ñieåm coù maät ñoä caøng thaáp thì aùnh saùng seõ ñi xuyeân qua (ñoái vôùi baøi maãu
slide) hoaëc phaûn xaï laïi (ñoái vôùi baøi maãu phaûn xaï) caøng nhieàu. Nghóa laø neáu maät ñoä caøng
taêng, löôïng aùnh saùng phaûn xaï hay ñi xuyeân qua baøi maãu seõ giaûm. Moãi ñieåm treân baøi maãu
slide hay baøi maãu phaûn xaï ñeàu coù moät giaù trò veà maät ñoä, tuøy thuoäc vaøo löôïng aùnh saùng ñi
xuyeân qua hay phaûn xaï töø moãi ñieåm ñoù. Maät ñoä cuûa taát caû caùc ñieåm treân moät baøi maãu coù
theå ñöôïc saép xeáp trong moät daõy thang ño töø ñieåm saùng nhaát ñeán ñieåm toái nhaát vaø daõy thang
ño naøy ñöôïc goïi laø thang xaùm.
Maät ñoä quang hoïc D ñöôïc tính theo coâng thöùc toaùn hoïc nhö sau:
(ß: heä soá phaûn xaï)
(I: heä soá xuyeân thaáu)
Khoaûng maät ñoä: ñoù laø söï khaùc bieät giöõa ñieåm saùng nhaát vaø toái nhaát trong moät hình
aûnh, khoaûng maät ñoä caøng cao thì caøng nhieàu chi tieát ñöôïc phuïc cheá, noù ñöôïc tính theo coâng
thöùc:
ΔD= Dmax - Dmin
(Dmax: maät ñoä cao nhaát-toâng toái nhaát)
(Dmin: maät ñoä thaáp nhaát-toâng saùng nhaát)
Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, khoaûng roäng maät ñoä cuûa baøi maãu bao giôø cuõng cao
hôn khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình ñaõ phuïc cheá do caùc söï giôùi haïn cuûa caùc quaù trình tröôùc in
vaø quaù trình in. Vieäc giaûm khoaûng roäng maät ñoä cuûa baøi maãu xuoáng ñoàng nghóa vôùi vieäc
khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình phuïc cheá seõ giaûm vaø hình phuïc cheá seõ thieáu ñi ñoä töông
phaûn.
Ñoä töông phaûn: Ñoù laø söï khaùc nhau veà giaù trò toâng giöõa vuøng saùng vaø vuøng toái.
Vuøng saùng nhaát thöôøng laø maøu traéng cuûa giaáy vaø vuøng toái nhaát laø nôi maät ñoä (density) cao
nhaát. Vì theá ñoä töông phaûn phuï thuoäc vaøo caû ñoä traéng cuûa giaáy vaø maät ñoä cao nhaát cuûa hình
aûnh in (ñoä daøy lôùp möïc in).
Möùc ñoä töông phaûn cuûa moät hình aûnh ñöôïc ñònh nghóa bôûi söï phaân boá caùc phaïm vi
toâng. Moät hình aûnh coù ñoä töông phaûn cao nghóa laø coù ít chi tieát ôû vuøng trung gian (midtone)
ñoàng thôøi toái hôn ôû vuøng toái (shadow) vaø saùng hôn ôû vuøng saùng (highlight). Ngöôïc laïi, moät
hình aûnh coù ñoä töông phaûn thaáp thì coù nhieàu chi tieát ôû vuøng trung gian vaø ít chi tieát ôû vuøng
toái vaø vuøng saùng. Ñoái vôùi maøu in, ñoä töông phaûn ñöôïc kieåm soaùt baèng caùch laøm cho giaáy
traéng hôn vaø taêng ñoä daøy lôùp möïc.
Hình 9.19: Ñoä töông
phaûn laøm taêng ñoä saéc
neùt cuûa hình aûnh.

9.4 Phuïc cheá taàng thöù
Phuïc cheá taàng thöù laø moät quaù trình trong ñoù coù nhieàu bieán ñoåi vaø nhöõng taùc ñoäng
khaùch quan, moät soá yeáu toá tieâu bieåu ñöôïc trình baøy ôû ñaây.
9.4.1 Söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in.
Caùc chaát maøu laø thaønh phaàn thay ñoåi trong caùc vaät theå mang hình aûnh, nhö baûn
chuïp goác, aûnh maøu, phim slide... Quaù trình phuïc cheá maøu treân tôø in coù nguyeân lyù döïa treân
söï töông taùc cuûa haït möïc treân tôø in vôùi aùnh saùng, caùc haït (trame) cuûa caùc maøu ñôn saéc hoaø
troän vôùi nhau (nhình 9.19). Saéc ñoä maøu xuaát hieän khi caùc haït maøu haáp thuï aùnh saùng traéng
vaø phaûn xaï laïi moät phaàn aùnh saùng. Moãi maøu cô baûn cuûa möïc in: Cyan, Magenta, Yellow
haáp thuï 1/3 löôïng quang phoå (aùnh saùng) nhìn thaáy ñöôïc vaø cho pheùp phaûn xaï laïi 2/3 phaàn
coøn laïi.
VD: Möïc in maøu vaøng haáp thuï maøu
blue, phaûn xaï maøu ñoû vaø maøu green, hai maøu
naøy keát hôïp thaønh maøu vaøng maø ñöôïc maét thu
nhaän. Nhöng thöïc teá thì caùc haït pigment – haït
mang maøu trong möïc in hay caùc haït maøu naøy
khoâng haáp thuï hoaøn toaøn 1/3 quang phoå nhìn
thaáy ñöôïc, vaø cuõng khoâng phaûn xaï hoaøn toaøn
2/3 löôïng aùnh saùng coøn laïi. Ñoù laø do söï khoâng
tinh khieát cuûa möïc in.
Hình 9.20: In nhieàu maøu choàng vôùi nhau,
khoaûng caùch giöõa caùc haït khoaûng 167 μm
a. In 3 maøu
b. In 4 maøu
Vieäc chænh laïi maøu cho ñuùng trong quaù trình taùch maøu ñöôïc goïi laø hieäu chænh maøu.
Caàn phaûi hieäu chænh maøu laø ñeå buø ñaêùp laïi söï thieáu huït cuûa maøu vaø söï khoâng tinh khieát cuûa
möïc in. Maøu Yellow ñöôïc coi laø maøu toát vaø saïch nhaát trong caùc maøu möïc ñöôïc söû duïng.
Maøu Yellow haáp thuï gaàn nhö hoaøn toaøn maøu Blue trong quang phoå vaø phaûn xaï laïi haàu heát
hai maøu coøn laïi laø Red vaø Green. Coù ñoä tinh khieát gaàn gioáng nhö maøu Yellow laø maøu
Magenta. Trong möïc Magenta thöôøng coù laãn taïp chaát cuûa möïc maøu Yellow. Coøn möïc maøu
Cyan laïi chöùa caû taïp chaát maøu Magenta vaø Yellow.
Hình 9.21: Söï phaân boá quang phoå cuûa maøu möïc in lyù töôûng
Trong hình 9.20 moâ taû möïc in lyù töôûng, möïc in veà maët lyù thuyeát phaûi trong suoát nhö
kính loïc maøu, haáp thuï hoaøn toaøn 1/3 quang phoå vaø phaûn xaï hoaøn toaøn 2/3 coøn laïi, Maøu in
ñöôïc xaùc ñònh laø hieäu öùng toång hôïp cuûa maøu möïc vaø beà maët vaät lieäu in. Khi nhieàu lôùp möïc

in choàng quaù daøy thì coù theå boû qua maøu cuûa vaät lieäu in, neáu chæ xem xeùt ñeán hoãn hôïp maøu
vôùi beà maët vaät lieäu thì ñoä boùng cuûa maøu seõ giaûm khi ñoä daøy lôùp möïc taêng.
Vôùi caùc loaïi möïc lyù töôûng naøy, raát
deã ñeå chuùng ta coù theå tính toaùn caùc maøu
phuïc cheá, Caùc maøu möïc cô baûn CMYK
ñöôïc duøng vaø caùc maøu RGB ñöôïc taùi taïo töø
hoãn hôïp maøu cuûa vaät lieäu in vaø caùc maøu
möïc cô baûn treân. Neáu theå hieän caùc maøu cô
baûn vaø caùc maøu ñöôïc taïo ra töø hoãn hôïp cuûa
chuùng vôùi vaät lieäu treân moät bieåu ñoà u’v’, ta
coù theå thaáy raèng caùc maøu sô caáp naèm chính
xaùc treân ñöôøng noái giöõa caùc maøu hoãn hôïp.
Ñieåm E ñöôïc taïo bôûi ñöôøng noái giöõa caùc
maøu ñoái cuûa maøu sô caáp vaø caùc maøu hoãn
hôïp (thöù caáp).
Hình 9.22: Maøu sô xaáp vaø söï toång
hôïp maøu cuûa chuùng treân vaät lieäu in.
Trong thöïc teá, möïc in khoâng ñöôïc tinh khieát nhö möïc lyù töôûng, hình 9.21 moâ taû söï
phaân boá quang phoå cuûa caùc maøu möïc coù ñöôïc trong saûn xuaát. Roõ raøng laø caùc maøu möïc naøy
khoâng coù ñöôïc tính phaûn xaï hay haáp thuï caùc vuøng quang phoå nhö möïc lyù töôûng, moät soá
löôïng lôùn quang phoå khoâng mong muoán cuõng ñöôïc haáp thuï vaø phaûn xaï theo. Vôùi söï haïn
cheá ñoù khoaûng phuïc cheá maøu bò thu heïp laïi.
Hình 9.23: Möùc ñoä phaûn xaï quang phoå cuûa möïc trong thöïc teá.
Maøu möïc khoâng saïch laø do söï pha laãn cuûa caùc haït maøu vaø khoâng theå laøm möïc tinh
khieát hoaøn toaøn ñöôïc. Do ñoù, muïc ñích cuûa vieäc chænh söûa maøu laø giaûm löôïng möïc ôû nhöõng
khu vöïc seõ in choàng maøu ngay töø baûn taùch maøu nhaèm giaûm söï sai leäch maøu ñeán möùc toái
thieåu. Baûn taùch maøu vaøng thöôøng ñöôïc hieäu chænh maøu nhieàu nhaát vì maøu vaøng coù caû trong
möïc maøu magenta vaø cyan. Ñoä khoâng tinh khieát cuûa möïc in thay ñoåi theo töøng loaïi möïc
cuûa caùc nhaø saûn xuaát möïc khaùc nhau. Do ñoù, ngöôøi laøm coâng vieäc taùch maøu phaûi am hieåu
veà söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in ñeå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng khi tieán haønh
quaù trình hieäu chænh maøu. Caùc thang xaùm ñeå theo doõi söï truyeàn möïc trong quaù trình in.
9.4.2 Tính chaát beà maët cuûa vaät lieäu in
Khoâng coù moät maøu chính xaùc cho moãi beà maët bôûi vì khaû naêng haáp thuï moät vaøi böôùc
soùng naøo ñoù vaø phaûn chieáu nhöng böôùc soùng khaùc. Moät tôø giaáy coù maøu xanh bôûi vì noù haáp
thuï maøu R, maøu B vaø phaûn chieáu duy nhaát maøu G. Maøu xanh luoân xuaát hieän bôûi vì nguoàn
naêng löôïng aùnh saùng khoâng thay ñoåi ñaùng keå. Söï phaûn chieáu aùnh saùng töø moät beà maët coù

maøu chia laøm hai phaàn. Moät phaàn aùnh saùng phaûn chieáu ngay treân beà maët, phaàn coøn laïi ñi
vaøo trong beà maët vaät lieäu vaø bò taùn xaï tröôùc khi ñi ra khoûi vaät lieäu.
Khi aùnh saùng gaëp nhöõng haït maøu trong vaät lieäu (giaáy) thì moät vaøi böôùc soùng bò haáp
thuï trong khi nhöõng böôùc soùng khaùc laïi phaûn xaï. Maøu xuaát hieän laø maøu töông öùng vôùi
nhöõng böôùc soùng khoâng bò haáp thuï. Khi tia saùng phaûn xaï töø lôùp ñaàu tieân noù khoâng bò haáp
thuï, do ñoù laøm cho beà maët xuaát hieän maøu traéng. Vì vaäy maøn hình maùy vi tính maát ñoä töông
phaûn khi xuaát hieän aùnh saùng ôû vuøng toái. Ñaëc tính beà maët phaûn chieáu chuû yeáu ñeå theå hieän
cho möïc in vaø quaù trình saûn xuaát möïc in ñöôïc söû duïng cho heä thoáng maøu tröø.
Caùc loaïi beà maët vaät lieäu khaùc
nhau seõ cho khoaûng phuïc cheá maøu khaùc
nhau (gamus maøu), maøu saéc ñöôïc taùi taïo
phuï thuoäc raát lôùn vaøo tính chaát cuûa beà
maët vaät lieäu vaø quaù trình phuïc cheá, Beà
maët boùng cuûa vaät lieäu ñöôïc quyeát ñònh
bôûi aùnh saùng phaûn chieáu töø beà maët. Khi
beà maët vaät lieäu boùng noù coù khaû naêng
phaûn xaï nhieàu phaàn cuûa quang phoå hôn.
Hình phuïc cheá töø beà maët naøy coù khoaûng
phuïc cheá cao hôn.
Hình 9.24: Gamus maøu cho caùc
quaù trình phuïc cheá khaùc nhau
a. Chuïp aûnh maøu
b. In Offset chaát löôïng cao
c. In baùo.
Maøu Process vaø maøu pha, veà nguyeân taéc boán maøu CMYK cuûa möïc in ñöôïc söû
duïng coù theå taùi taïo maøu saéc cuûa haàu heát caùc maøu coù trong töï nhieân. Phöông phaùp naøy ñöôïc
goïi laø in Process Color. Maøu process color thoâng thöôøng trong suoát do ñoù khi in choàng leân
nhau vaãn phaûn xaï nhöõng maøu coù maët, trong khi nhöõng maøu pha (Spot vaø maøu Pantone) laø
nhöõng maøu ñuïc khoâng trong suoát. Tuy nhieân coù nhöõng haïn cheá maø caùc maøu Process khoâng
theå taùi taïo ñöôïc, khi ñoù maøu pha ñöôïc söû duïng.
Neáu hoãn hôïp maøu tröø CMY phuø hôïp hoaøn toaøn vôùi phaûn öùng laïi quang phoå cuûa maét
thì khi CMY choàng leân nhau seõ taïo ra maøu ñen. Nhöng möïc thöïc teá khoâng tinh khieát do vaäy
thöôøng chuùng seõ taïo ra moät maøu naâu toái. Vì vaäy, ñeå coù ñöôïc moät maøu ñen toát hôn vaø coù theå
phuïc cheá laïi daûi maøu roäng hôn, thì möïc ñen thöôøng ñöôïc söû duïng cho maøu process. Do ñoù
ñoái vôùi maøu CMYK thì maøu ñen (K) cuõng giuùp taïo ra ñöôïc moät gamus maøu roäng hôn.Töø K
ñöôïc söû duïng trong in aán bôûi vì noù xuaát phaùt töø töø “Key - chìa khoaù” ñeå taïo ra maøu phuïc
cheá toát hôn.
Caân baèng xaùm, laø moät trong nhöõng yeáu toá chính trong quaù trình taùch maøu ñeå ñaït
ñöôïc maøu saéc treân hình phuïc cheá töông töï nhö treân baøi maãu. Coù nhieàu yeáu toá khaùc nhau
aûnh höôûng ñeán quaù trình naøy, moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát trong thöïc teá laø möïc
in khoâng tinh khieát. Do ñoù, caân baèng xaùm laø moät trong caùc phöông phaùp nhaèm khaéc phuïc
ñieàu naøy, Veà maët lyù thuyeát chuùng ta ñaõ bieát raèng khi troän ba maøu möïc Cyan, Magenta vaø
Yellow vôùi tyû leä baèng nhau thì keát quaû nhaän ñöôïc seõ laø maøu xaùm trung tính. Tuy nhieân,
trong thöïc teá do söï nhieãm baån maøu treân caùc maøu möïc in neân khi in choàng ba maøu möïc
Cyan, Magenta vaø Yellow vôùi cuøng moät tyû leä chuùng ta seõ khoâng nhaän ñöôïc maøu xaùm trung
tính maø nhaän ñöôïc moät maøu xaùm hôi ngaû ñoû.

Ñeå khaéc phuïc caùc vaán ñeà treân gaây ra do möïc in khoâng tinh khieát thì treân caùc baûn
taùch maøu caàn phaûi coù moät söï hieäu chænh rieâng cho moãi maøu ñeå ñaït ñöôïc söï caân baèng xaùm
trung tính treân tôø in. Vieäc ñieàu chænh caùc baûn taùch maøu ñeå taùi taïo laïi caùc böôùc thang xaùm
ñöôïc goïi laø quaù trình ñieàu chænh caân baèng xaùm. Giaûi phaùp naøy laø söû duïng moät löôïng möïc
khaùc nhau cuûa moãi maøu ñeå buø tröø cho söï nhieãm baån treân möïc in. Caân baèng xaùm nghóa laø
taïo söï caân baèng giöõa ba maøu möïc in taïi caùc vuøng trung tính cuûa hình phuïc cheá sao cho söï
theå hieän laø caùc maøu xaùm trung tính (töùc laø khoâng ngaû maøu). Taïi caùc vuøng trung tính, caân
baèng xaùm aûnh höôûng ñeán taát caû caùc vuøng maøu. Baèng caùch taïo ra caân baèng xaùm thích hôïp,
chuùng ta coù theå ñaûm baûo raèng toaøn boä böùc tranh seõ nhaän ñöôïc löôïng möïc in cuûa ba maøu
phuø hôïp khi in.
Maët khaùc, toång hôïp maøu coäng trong quaù trình in khoâng hoaøn toaøn gioáng nhö lyù
thuyeát vì luoân coù ñoä leäch maøu trong caùc vuøng hình aûnh in (in nhieàu maøu choàng – hình 9.19)
cuõng nhö coù söï taùc ñoäng cuûa vaät lieäu in. Hôn nöõa caùc toâng xaùm trung tính cuõng khoâng ñaït
ñuôïc töø vieäc phoái hôïp caùc tyû leä maøu sô caáp, caùc giaù trò RGB cuõng khoâng chuyeån ñoåi sang
thoâng soá CMY ñöôïc. Trong in Offset caùc giaù trò toâng xaùm trung gian ñöôïc taùi taïo bôûi tyû leä
khoâng ñeàu caùc thaønh phaàn maøu sô caáp, giaù trò toâng cho taùch maøu vaø phim töông öùng vôùi giaù
trò toâng xaùm ñaäm laø: C 70%, M 60%, Y 60%. Vôùi giaù trò toâng xaùm saùng laø: C 24%, M 18%,
Y 18%. Theo tieâu chuaån SWOP vôùi tyû leä möïc 50%C, 40%M vaø 40%Y thì coù theå taïo neân
maøu xaùm trung tính.
9.5 Söï gia taêng taàng thöù
Söï gia taêng taàng thöù laø hieäu öùng xaûy ra trong quaù trình in. Khi in caùc ñieåm trame
taàng thöù treân tôø in luoân coù khuynh höôùng lôùn hôn caùc ñieåm trame ôû vuøng töông öùng treân
phim. Gia taêng taàng thöù laøm môû roäng caùc ñieåm trame, laøm cho hình aûnh in ra toái hôn, maát
ñoä töông phaûn vaø chi tieát ôû vuøng toái. Hieän töôïng naøy xaûy ra vôùi haàu heát caùc phöông phaùp
in, noù laøm aûnh höôûng ñeán söï chính xaùc khi phuïc hoài taàng thöù, ñaây laø moät hieän töôïng khaùch
quan xuaát hieän do nhöõng taùc ñoäng cuûa quaù trình in. Chuùng ta coù theå xem moät ví duï:
Treân moät thang xaùm ñöôïc in ra nhö hình 9.23, ÔÛ cuøng saùng 1 coù taàng thöù thaáp döôùi
3% bò maát toaøn boä trong quaù trình in, vuøng taàng thöù naøy caàn coù taàng thöù trame toái thieåu töø
4-6% thì môùi coù theå nhaän thaáy khi in. Trong khi ñoù ôû vuøng toái 4 söï môû roäng cuûa caùc ñieåm
trame treân toaøn boä vuøng naøy laøm chuùng ta khoâng theå nhaän ra caùc khoaûng traéng nöõa, khoâng
coøn chi tieát ôû caùc vuøng coù giaù trò trame cao (85-95%).
Hình 9.25: Caùc giaù trò trame treân phim (phaàn treân) vaø treân tôø in ra (phaàn döôùi)
ÔÛ vuøng 2 moâ taû giaù trò taàng thöù 50% treân tôø in trong khi ñoù giaù trò töông öùng treân
phim laø 32%. Vuøng 3 theå hieän giaù trò taàng thöù 50% treân phim, töông öùng taïi vuøng naøy treân
tôø in laø 68%. Söï gia taêng taàng thöù taïi vuøng trung gian laø 18%. Söï gia taêng taàng thöù chæ coù

theå kieåm soaùt töø quaù trình tröôùc in, quaù trình in khoâng theå ñieàu chænh söï gia taêng naøy neáu
phim hoaëc döõ lieäu hoaëc phim khoâng ñöôïc kieåm soaùt chính xaùc.
Nguyeân nhaân
Hieän töôïng gia taêng taàng thöù laø do möïc in chaûy ta (daøn ra) xung quang ñieåm trame
khi in, ngoaøi ra coøn coù moät soá yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán söï gia taêng naøy:
• Söï môû roäng cuûa caùc ñieåm trame (in Offset).
• Möïc thaåm thaáu vaøo giaáy.
• Möïc chaûy ra treân beà maët giaáy.
• Do söï taùn xaï trong quaù trình phôi baûn.
Trong quaù trình in Offset söï taùch bieät giöõa möïc vaø nöôùc chæ laø söï töông ñoái. Thöïc
chaát luoân coù moät khoaûng nöôùc xung quanh phaàn töû in bò möïc laán qua, söï laán sang phaàn töû
khoâng in vaøo khoaûng 10μm xung quanh phaàn töû in. Söï laán ra naøy laøm cho vuøng phaàn töû in
bò ñaäm hôn so vôùi maøu caàn phuïc cheá. Khoaûng nôû ra cuûa phaàn töû khoâng in laø nhö nhau trong
moãi maät ñoä cuûa trame duø laø 10% hay 90%. Ñieàu naøy laøm cho ñoä ñaäm nhaït cuûa hình aûnh in
taêng leân treân toaøn boä vuøng hình aûnh in, söï sai maøu ñaõ xaûy ra vôùi khuynh höôùng ñaäm hôn
thöïc teá.
Coù theå giaûi thích hieän töôïng naøy baèng lyù thuyeát vì söï ngaên caùch giöõa möïc vaø nöôùc
laø moät yeáu toá raát mong manh, quaù trình phaân tích vaät lyù treân baûn in cho thaáy duø cho söû
duïng dung dòch laøm aåm baèng coàn thì söï phaân caùch tuyeät ñoái vaãn khoâng xaûy ra. Söï laán ra
cuûa phaàn töû in luoân xaûy ra cho moïi heä thoáng in offset. Söï gia taêng taàng thöù dieãn ra treân moïi
vuøng nhöng roõ neùt nhaát ôû vuøng trung gian.
Söï thaám huùt khaùc nhau cuûa giaáy cuõng laø nguyeân nhaân gaây neân hieän töôïng gia taêng
taàng thöù. Giaáy coù traùng phuû haïn cheá söï thaåm thaáu cuûa möïc, giaáy khoâng traùng phuû gaây ra söï
thaåm thaáu raát lôùn – laøm gia taêng ñoä lôùn cuûa ñieåm trame.
Vôùi giaáy coù traùng phuû, möïc in treân thöïc teá sau khi baùm vaøo giaáy seõ chaûy ra quanh
ñieåm trame do aùp löïc cuûa quaù trình in. Trong quaù trình naøy caùc yeáu toá coù theå aûnh höôûng
ñeán söï gia taêng taàng thöù laø ñoä nhôùt, ñoä taùch dính cuûa möïc. Möïc caøng ñaëc, möïc coù ñoä taùch
dính cao seõ laøm giaûm söï chaûy ra cuûa möïc quanh ñieåm trame, möïc loaõng thì ngöôïc laïi laøm
10 μm
10 μm
Hình 9.26: Söï môû roäng ñieåm
trame laø nhö nhau (khoaûng 10
μm) xung quanh ñieåm trame,
caùc giaù trò trame khaùc nhau
ñeàu coù ñoä môû roäng baèng nhau
Hình 9.27: Möïc chaûy ra
xung quanh ñieåm trame,
che maát phaàn traéng caùch
bieät giöõa caùc ñieåm trame

taêng söï gia taêng taàng thöù. Ñoä nhôùt cuõng nhö ñoä taùch dính cuûa möïc khoâng thay ñoåi rieâng leû,
noù coù moái lieân keát chaët cheõ vôùi nhau, caùc yeáu toá naøy ñöôïc thieát laäp tuøy vaøo caùc kyõ thuaät in
khaùc nhau, loaïi maùy in vaø kinh nghieäm cuûa ngöôøi vaän haønh.
Thieát bò in (maùy in) cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân goùp phaàn laøm gia taêng
taàng thöù, maùy in hoaït ñoäng trong ñieàu kieän xaáu coù theå laøm cho chaát löôïng xaáu hôn. Trong
ñieàu kieän bình thöôøng maùy in ñaõ gaây ra söï gia taêng taàng thöù, khi gaëp caùc söï coá nhö baét dô,
keùo dòch… thì söï gia taêng taàng thöù coøn lôùn hôn nöõa. Caùc nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán söï
gia taêng taàng töù ñöôïc moâ taû theo baûng döôùi ñaây:
Quaù trình Nguyeân nhaân AÛnh höôûng
Tröôùc in/xuaát phim Phaàn meàm öùng
duïng
Kích côõ cuûa ñaàu
ghi
Caùc phaàn meàm ghi aûnh hay CMS coù theå aûnh
höôûng ñeán söï gia taêng taàng thöù. Quaàng saùng khi
ghi phim laøm ñieåm trame khoâng hoaøn toaøn saéc
neùt, luoân coù moät vuøng môø xung quanh caùc ñieåm
trame.
Kích thöôùc cuûa ñieåm trame ñöôïc taïo ra töông
öùng vôùi thoâng soá ñöôïc ñònh tröôùc, Vd taàng thöù
50% töø Postsrtip RIP seõ ñöôïc xuaát ra taïi ñieåm
50% treân phim. Caùc thoâng soá thieát laäp bao goàm
vieäc ñònh côû ghi ñeå ñaûm baûo xuaát ra theo vieäc
queùt hình theo ñöôøng, duø raèng coù moät soá thieát bò
cho pheùp buø tröø gia taêng taàng thöù töø coâng ñoaïn
naøy.
Xuaát phim Quaù trình hoaù/nhieät taùc ñoäng ñeán taàng thöù treân
phim. Quaù trình xuaát phim bò caùc loãi: Giaù trò
taàng thöù sai, laøm maát taàng thöù ôû vuøng saùng, maät
ñoä thaáp (aûnh höôûng ñeán baûn).
Taïo baûn in Phôi baûn, quaàng
saùng
Quaù trình phôi baûn laøm maát trame taàng thöù ôû
vuøng saùng (1- 3%) khi phôi baûn sai hoaëc duøng
hoùa chaát khoâng toát khi hieän.
Quaàng saùng coù theå laøm lôùn ñieåm trame hoaëc
laøm thay ñoåi kích thöôùc vaø hình daïng ñieåm
trame laøm.
Quaù trình In Buïi, söï thaåm thaáu
Söï chaûy ra cuûa
möïc
Thieát bò in, dô
Buïi treân baån treân maët giaáy goùp phaàn ñaùng keå
ñeán söï gia taêng taàng thöù, noù laøm cho möïc chaûy
ra hoaëc laøm bieán daïng ñieåm trame. Ñaëc bieät laø
ôû maøu in ñaàu tieân, giaáy seõ saïch hôn ôû caùc maøu
in sau. Giaáy khoâng traùng phuû, nhaát laø giaáy in
baùo cuoän, raát nhieàu buïi treân maët giaáy, neân söï
gia taêng taàng thöù raát cao.
Söï to ra cuûa caùc ñieåm trame laø nguyeân nhaân gaây
ra bôûi aùp löïc giöõa cao su vaø giaáy, coù moái lieân heä
maät thieát vôùi buïi vaø söï thaåm thaáu, nhaát laø giaáy
coù traùng phuû.
Vieäc baûo trì keùm, daãn ñeán caùc söï coá cuõng laøm
gia taêng taàng thöù hôn, bieán daïng ñieåm trame.

Söï gia taêng taàng thöù xaûy ra ôû moïi quaù trình in, töø in tónh ñieän cho ñeán in oáng ñoàng
(in loõm), töø caùc saûn phaåm treân vaûi cho ñeán caùc saûn phaåm treân giaáy. Moät quaù trình in toát laø
moät quaù trình caàn phaûi ño, kieåm soaùt vaø ñònh löôïng ñöôïc söï gia taêng taàng thöù khi truyeàn
hình aûnh töø baûn in sang vaät lieäu in. Möùc ñoä gia taêng taàng thöù trung bình töø 12 – 22 % ôû taàng
thöù trung gian 50%, giaù trò trung bình coù theå cao hôn hoaëc thaáp hôn tuøy thuoäc vaøo nhieàu yeáu
toá nhö: Vaät lieäu in, maùy in…
Ñöôøng ñaëc tröng in
Ñöôøng ñaëc tröng in theå hieän moái
töông quan veà maät ñoä giöõa phim cheá baûn vaø
tôø in. Ñöôøng ñaëc tröng naøy chæ coù giaù trò cho
moãi heä thoáng nhaát ñònh. Nhöng veà toång quaùt
noù coù hình daïng theå hieän nhö hình veõ. Ñöôøng
ñaëc tröng in phuï thuoäc vaøo maùy in, PP cheá
baûn, heä thoáng kieåm soaùt. Noù chæ coù tính
töông ñoái nhöng noù vaãn theå hieän tính quy
luaät trong in aán ñoù laø khi in maät ñoä luoân taêng
hôn so vôùi phim hay döõ lieäu töø maùy tính vaø
söï taêng lôùn nhaát laø ôû phaàn trung gian. Coù theå
söûa söï sai leäch naøy tröôùc khi ra phim.
Hình 9.28: Söï gia taêng taàng thöù treân
phim vaø treân tôø in, taàng thöù taêng cao nhaát ôû
vuøng trung gian, söï gia taêng naøy cuõng khaùc
nhau vôùi moãi maøu in khaùc nhau.
Ñoà thò cho thaáy töông öùng vôùi moãi
ñieåm treân phim vaø tôø in theo ñieàu kieän lyù
töôûng ñöôïc bieåu dieãn laø moät ñöôøng thaúng coù
goùc 450. Thöïc teá luoân coù söï gia taêng taàng thöù
khi in, vì theá ñöôøng bieåu dieãn laø moät ñöôøng
cong, goùc loài höôùng veà truïc tung (truïc mang
giaù trò taàng thöù cuûa tôø in)
Hình 9.29: Bieåu dieãn ñöôøng ñaëc
tröng in. Khi so saùnh taàng thöù taïi töøng vuøng
töông öùng giöõa phim vaø tôø in, söï gia taêng
maïnh nhaát ôû vuøng trung gian.
Giaù trò gia taêng taàng thöù ñöôïc tính baèng coâng
thöùc: Z(%) = FD - FF . Vôùi
Z (%) laø giaù trò taàng thöù taêng
FD laø giaù trò taàng thöù treân tôø in
FF laø giaù trò taàng thöù treân phim
Caùc giaù trò naøy ñöôïc ño baèng maùy ño
maät ñoä vaø quy chuyeån sang taàng thöù baèng
thöôùc ño, hoaëc baèng coâng thöùc.
Giaù trò toâng treân phim hay döõ lieäu töø
Ñoä taêng taàng thöù khi in

Caùc ñaëc ñieåm cuûa gia taêng taàng thöù
Söï gia taêng taàng thöù tyû leä thuaän vôùi ñoä phaân giaûi cuûa trame, Vôùi ñoä môû roäng ñieåm
trame nhö nhau cho moïi taàng thöù trame thì ñoä phaân giaûi cuûa trame caøng lôùn thì söï gia taêng
taàng thöù caøng cao.
Söï gia taêng taàng thöù khaùc nhau ôû caùc maùy in, vaät lieäu in vaø kyõ thuaät in, nhö moâ taû ôû
baûng döôùi ñaây. Theo thöù töï choàng maøu KCMY, maøu ñaàu tieân seõ bò aûnh höôûng nhieàu nhaát
bôûi buò töø beà maët giaáy. Maøu ñen coù söï gia taêng taàng thöù nhieàu nhaát trong caùc maøu in treân
cuøng moät maùy in, söï gia taêng taàng thöù cao nhaát khi in treân giaáy baùo.
Söï gia taêng taàng thöù trong in Flexo. Vì baûn in Flexo laø baûn in meàm neân söï gia
taêng taàng thöù raát lôùn. Tuøy thuoäc vaøo thieát bò, thieát keá cuûa saûn phaåm, vaät lieäu in, hieän töôïng
gia taêng taàng thöù coù khi leân ñeán 30%, noù coù aûnh höôûng ñaëc bieät ñeán vieäc duøng chöõ, chöõ
duøng treân baûn in laø chöõ ngöôïc. Khi in caùc chöõ ngöôïc maøu traéng nhoû trong moät vuøng toâng
nguyeân mang maøu caàn löu yù ñeán kích thöôùc cuûa chuùng.
AÙp löïc caøng lôùn treân vaät lieäu thì lôùp möïc caøng nhieàu, möïc caøng bò loang ra xung
quanh. Söï gia taêng taàng thöù theo chieàu höôùng töø döõ lieäu ra phim (nhoû nhaát), töø phim qua
Hình 9.30: Söï gia taêng taàng thöù caøng cao khi ñoä phaân giaûi caøng taêng

baûn in vaø töø baûn in ñeán vaät lieäu in. Söï lôùn leân cuûa caùc ñieåm trung bình vaøo khoaûng 15% ôû
moãi maøu khaùc nhau.
Vôùi baûn in Flexo ñoä phaän
giaûi toái thieåu phaûi lôùn hôn 2%. Nhoû
hôn möùc ñoä naøy thì khoâng theå taïo
ñöôïc treân baûn in sau khi phôi. Ñoä
saùng cuûa hình aûnh, böôùc chuyeån
trame mòn, ñoä töông phaûn tuøy thuoäc
vaøo moãi maøu trong quaù trình in boán
maøu. Gia taêng taàng thöù cuøng vôùi caùc
veát loang cuûa möïc gaây neân söï
chuyeån toâng thoâ.
Hình 9.31: Caùc ñieåm trame nhoû hôn 2% khoâng theå hieän treân vaät lieäu khi in, vì vaäy
söï chuyeån toâng raát thoâ, maát trame taïi nhöõng vuøng saùng (hình beân phaûi)
Söï gia taêng taàng thöù trong in Loõm. Möïc in töø caùc loã (trame) khi truyeàn qua beà
maët vaät lieäu in seõ traøn ra xung quanh ñieåm trame, möïc in loõm raát loaõng do vaäy caøng deã
gaây neân söï môû roäng ñieåm trame. Möïc in traøn ra
Caùc vuøng khoâng in, gaây neân söï gia taêng taàng
thöù, ôû nhöõng vuøng toái (treân 85%) möïc in traøn ra
coù theå laøm bít heát caùc phaàn traéng giöõa caùc
ñieåm trame. Möïc in loaõng neân söï gia taêng taàng
thöù chòu aûnh höôûng raát nhieàu cuûa toác ñoä in (chu
kyø in), chu kyø in ngaén möïc cung caáp ít hôn khi
chu kyø daøi, cuõng ñoàng nghóa vôùi lôùp möïc cung
caáp daøy hôn hay moûng hôn. Möïc in sau khi
truyeàn qua beà maët vaät lieäu in luoân bò traøn ra
xung quanh (hình), möùc ñoä traøn coøn phuï thuoäc
vaøo nhieàu yeáu toá (loaïi vaät lieäu, ñoä nhôùt…).
9.6 Khaû naêng phuïc cheá
Veà maët nguyeân lyù taát caû caùc phöông phaùp in hieän nay ñeàu coù khaû naêng in phuïc cheá
taàng thöù hình aûnh nhieàu maøu (thoâng thöôøng laø 4 maøu), nhöng roõ raøng raèng caùc kyõ thuaät in
cuûa töøng phöông phaùp in tuøy thuoäc vaøo nguyeân lyù hình thaønh neân baûn chaát cuûa chuùng. Vì
theá cuøng vôi moät baøi maãu ban ñaàu khi phuïc cheá vôùi caùc kyõ thuaät in khaùc nhau chuùng ta
Hình 9.32 : Caùc ñieåm trame treân beà maët
truïc in raát saéc neùt, khi in treân beà maët vaät
lieäu möïc bò “ñoå” traøn ra hai xung quang,
laøm môû roäng ñieåm trame

cuõng seõ nhaän ñöôïc nhöõng keát quaû khaùc nhau. Nhö vaäy vieäc choïn löïa phöông phaùp in naøo
phuø hôïp vôùi baøi maãu laø ñieàu quan troïng trong quaù trình phuïc cheá, coù nhieàu yeáu toá caàn phaûi
quan taâm nhö: loaïi vaät lieäu, soá löôïng in, soá maøu in, muïc ñích söû duïng, hieäu öùng söû duïng…
Maët khaùc vieäc phuïc cheá taàng thöù coøn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo coâng ñoaïn tröôùc in.
In Offset coù phaàn töû in vaø phaàn töû khoâng in
naèm treân cuøng moät maët phaúng, ñieàu kieän phaân
taùch giöõa hai phaàn töû naøy ñoâi khi raát mong manh.
Maët khaùc möïc in luoân bò thaâm nhaäp bôûi dung dòch
laøm aåm vì theá laøm giaûm ñoä ñaäm cuûa möïc in, trong
quaù trình in söï oån ñònh vieäc caáp möïc cuõng nhö giöõ
coá ñònh löôïng möïc cung caáp ñeán vaät lieäu in chòu
nhieàu taùc ñoäng neân khoù oån ñònh, ñaëc bieät laø trong
vaán ñeà caân baèng möïc/nöôùc.
Hình 9.33: In Offset coù theå duøng caû hai loaïi trame AM vaø FM
In Offset cho pheùp söû duïng hai loaïi trame AM vaø FM, veà maët lyù thuyeát vôùi beà maët
phaúng coù theå in vôùi ñoä phaân giaûi cao (ñieåm trame nhoû) maø khoâng chòu söï taùc ñoäng veà
khoaûng caùch nhaát ñònh ñeå phaân caùch giöõa caùc ñieåm trame, vì theá veà maët lyù thuyeát treân baûn
in coù theå taùi taïo caùc ñieåm trame coù taàng thöù 1%. Thöïc teá thì ñieàu naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc
vôùi coâng ngheä CTP, coøn vôùi caùch phôi baûn truyeàn thoáng chæ coù theå taùi hieän caùc ñieåm trame
vôùi taàng thöù 3%. Trong khi ñoù khi theå hieän leân tôø in chæ coù theå nhaän ñöôïc ôû möùc ñoä 5%,
ngay caû vôùi caùc maùy ñöôïc canh chænh aùp löïc toát nhaát vaø coù söï caân baèng möïc/nöôùc oån ñònh.
Song song ñoù ôû vuøng toái 90% trôû leân caùc ñieåm trame coù khuynh höôùng laán ra phaàn traéng vaø
khoâng coøn phaân bieät ñöôïc caùc ñieåm nöõa, laøm maát taàng thöù taïi nhöõng vuøng naøy. Nhö vaäy
khoaûng phuïc cheá taàng thöù khi in Offset bò haïn cheá ôû vuøng saùng vaø vuøng toái, vôùi caùc hình
aûnh ñoøi hoûi ñoä saâu vaø nhieàu chi tieát seõ khoù theå hieän khi in Offset.
Moät öu ñieåm cuûa in Offset laø nhôø
coù oáng cao su vì theá lôùp möïc in raát moûng
vaø mòn, in toát treân caùc vaät lieäu khoâng baèng
phaúng, coù theå buø ñaép ñoä thoâ cuûa vaät lieäu
baèng thay ñoåi caùch boïc oáng. Ñoä phuû möïc
ñoàng ñeàu, lôùp möïc coù ñoä daøy vaøo khoaûng
0,7-1,1 μm, coù theå ñieàu chænh lôùp möïc coù
ñoä daøy lôùn hôn nhôø caùc phím treân maùng
möïc taïi nhöõng nôi caàn taêng ñoä daøy lôùp
möïc. Tuy nhieân vieäc taêng ñoä daøy lôùp möïc
naøy chæ coù hieäu quaû ít do möïc caøng daøy thì
caøng khoù in vaø ñeán moät ñoä daøy nhaát ñònh
thì khoâng theå gia taêng maät ñoä ñöôïc nöõa.
In Offset cho pheùp in vôùi nhieàu loaïi vaät lieäu khaùc nhau ñaëc bieät laø trong lónh vöïc in
aán phaåm, trong nhöõng naêm gaàn ñaây in Offset phaùt trieån raát nhanh trong lónh vöïc vöïc bao bì,
vôùi caùc thuaän lôïi nhö: Phuïc cheá taàng thöù toát, reû tieàn, taïo ñoä boùng cao, ñoä töông phaûn töông
ñoái toát. Tuy nhieân noù cuõng gaëp moät soá khoù khaên nhö: Khoù in vôùi soá löôïng lôùn, ñoä chuyeån
taàng thöù chöa ñeàu, chòu nhieàu taùc ñoäng trong quaù trình in.
Hình 9.34: giôùi haïn veà ñoä daøy lôùp möïc
trong in Offset

Ñoái vôùi in loõm (in oáng ñoàng) phaàn töû in naèm thaáp hôn phaàn töû khoâng in coù ñoä saâu
thay ñoåi, ñoä môû ñieåm trame treân beà maët coù theå thay ñoåi. Trong phuïc cheá taàng thöù in loõm
cho pheùp in vôùi ñoä daøy lôùp möïc thay ñoåi, ñaây laø lôïi theá cuûa phöông phaùp naøy trong vieäc
phuïc cheá hình aûnh, nhaát laø caùc hình aûnh coù ñoä töông phaûn cao hay coù ñoä chuyeån taàng thöù
mòn (hay nhuyeãn). Loaïi trame söû duïng cho in loõm thöôøng laø AM, gaàn ñaây trame FM cuõng
söû duïng ñöôïc cho in loõm laøm taêng khaû naêng phuïc cheá cuûa kyõ thuaät in naøy.
Vôùi trame AM khoaûng caùch giöõa caùc ñieåm trame dao ñoäng töø 0 – 200 μm, ñoä môû
cuûa ñieåm trame khoâng cho pheùp nhoû hôn 40 μm, ñoä saâu cuûa caùc loã dao ñoäng töø 0 – 50 μm.
Vaùch ngaên giöõa caùc haït trame 5 – 10 μm, vaùch ngaên chòu aùp löïc cuûa dao gaït neân noù caàn
phaûi coù moät ñoä daøy nhaát ñònh, beà roäng cuûa vaùch ngaên laøm haïn cheá vieäc taêng ñoä phaân giaûi.
Caùc haït trame coù ñoä saâu thay ñoåi neân noù
nhaän möïc vôùi soá löôïng khaùc nhau, taïo ñoä
daøy lôùp möïc khaùc nhau treân beà maët vaät lieäu
in töông öùng vôùi söï thay ñoåi toâng ñoä cuûa baøi
maãu, do ñoù söï thay ñoåi taàng thöù khi in ra seõ
raát ñeàu. Möïc in phuû leân beà maët coù ñoä saâu
hôn (do lôùp möïc daøy), taïi nhöõng vuøng toái ñoä
phuû möïc raát cao do möïc in loaõng noù traøn ra
vaø che ñi phaàn traéng do caùc vaùch ngaên taïo
thaønh, raát phuø hôïp cho vieäc in caùc saûn phaåm
caàn coù ñoä che phuû möïc cao.
Caùc saûn phaåm in loõm söû duïng trame FM coù
theå in gioáng nhö in Offset, raát phuø hôïp cho
in caùc loaïi aán phaåm.
In loõm cho pheùp in treân nhieàu loaïi vaät lieäu khaùc nhau, vaät lieäu coù tính thaám huùt
hoaëv khoâng thaám huùt, nhieàu ñoä daøy moûng khaùc nhau, beà maët vaät lieäu thoâ cuõng coù theå xöû lyù
ñeå in treân caùc maùy in loõm. Do vaây saûn phaåm in cuûa in loõm cuõng raát ña daïng töø bao bì aán
phaåm cho ñeán caùc saûn phaåm in coù tính baûo maät, ñaëc bieät laø caùc loaïi tranh aûnh ngheä thuaät
ñoøi hoûi söï chính xaùc trong quaù trình phuïc cheá cuõng nhö saûn phaåm ñoøi hoûi phaûi coù ñoä che
phuû maøu cao.
Lôïi theá cuûa in loõm laø khuoân in raát beàn neân coù theå in caùc saûn phaåm vôùi soá löôïng lôùn
vaän haønh ñôn giaûn vaø coù ñoä oån ñònh cao, ñoä ñoàng maøu chính xaùc, khaû naêng phuïc hoài taàng
thöù cao, in caùc saûn phaåm coù tính baûo maät … Tuy nhieân giaù thaønh cheá taïo khuoân in cao,
phöùc taïp ñoøi hoûi söï chính xaùc hôn nöõa möùc ñaàu tö thieát bò cuõng töông ñoái lôùn.
Flexo laø phöông phaùp in cao, khuoân in meàm, phaàn töû in cao hôn phaàn töû khoâng in,
khi in taïo moät lôùp möïc coù ñoä daøy nhö nhau. Khuoân in meàm coù tính ñaøn hoài, deã gaây ra hieän
töôïng gia taêng taàng thöù neáu khoâng kieåm soaùt toát aùp löïc khi in, khuoân in cao vaø meàm vì theá
noù bò giôùi haïn bôûi khoaûng caùch caàn thieát phaûi coù ñeå taïo ra caùc ñieåm trame, maët khaùc noù
coøn bò aûnh höôûng bôûi chieàu cao caàn thieát ñeå taïo ra ñieåm trame. Do ñoù xeùt veà maët vaät lyù ñoä
phaân giaûi cuûa taàng thöù taïo ra treân khuoân in Flexo bò giôùi haïn do chính ñaëc tính cuûa noù (cao
vaø caàn coù khoaûng traéng taùch bieät caùc ñieåm trame.
Baûn in Flexo coù theå söû duïng caùc loaïi trame AM vaø FM, loaïi baûn in thoâng duïng laø
photopolyme coù tính ñaøn hoài cao. Coù theå ñaït ñeán ñoä phaân giaûi 60 line/cm, khoaûng caùc giöõa
caùc ñieåm trame trung bình laø 120μm. Vôùi khuoân in daïng oáng troøn coù theå thay ñoåi ñöôøng
kính tuøy theo khoå in, caùc loaïi khuoân in naøy ñöôïc cheá taïo baèng caùch khaéc laser coù theå taïo ra
ñoä phaân giaûi raát cao. Chaát löôïng in khoâng khaùc so vôùi in Offset.
Hình 9.35: Hình aûnh in töø trame FM
söû duõng cho in loõm

Khuoân in meàm, coù ñoä chòu neùn
cao nhöng deã laøm bieán daïng ñieåm
trame, vì theá aùp löïc in Flexo raát thaáp.
Vieäc caáp möïc hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo
truïc Anilox, vieäc choïn truïc anilox phuø
hôïp vôùi baûn in, loaïi vaät lieäu in, möïc in
laø yeâu caàu quan troïng cho quaù trình in.
Vôùi loaïi khuoân in cao caùc ñieåm trame
nhoû (coù taàng thöù thaáp) raát khoù theå hieän
vaø khoâng beàn do vaäy hay laøm maát trame
ôû vuøng saùng.
Saûn phaåm cuûa in Flexo raát ña daïng saùch, baùo, nhaõn haøng, bao bì… ñeàu coù theå in
baèng caùc maùy in Flexo. Tuy nhieân bao bì vaø nhaõn haøng laø lónh vöïc phaùt trieån nhanh nhaát vaø
cuõng raát phuø hôïp vôùi Flexo do ñoä ñoàng ñeàu maøu saéc cao, raát thích hôïp cho in traùng phuû vaø
söû duïng möïc goác nöôùc ñaëc bieät ñöôïc öa chuoäng cho caùc loaïi bao bì thöïc phaåm vaø döôïc
phaåm. In flexo cuõng raát coù lôïi theá trong vieäc thöïc hieän caùc saûn phaåm coù soá löôïng haïn cheá,
caùc loaïi vaät lieäu maøng kim loaïi, maøng plastic, toác ñoä in cao vaø vaän haønh ñôn giaûn. Haïn cheá
lôùn nhaát cuûa in Flexo laø khuoân in cao meàm laøm aûnh höôûng ñeán taàng thöù phuïc cheá, gia taêng
taàng thöù cao vaø giaù thaønh khuoân daïng oáng coøn cao.
In löôùi döïa theo nguyeân lyù xuyeân qua caùc loã maét löôùi cho pheùp in vôùi lôùp möïc raát
daøy nhöng roõ raøng raèng taàng thöù bò haïn cheá bôûi caùc löôùi sôïi. Caùc loaïi sôïi thoâng duïng coù ñoä
phaân giaûi cuûa löôùi töø 90-120 sôïi/cm, möùc ñoä saéc neùt cuûa hình aûnh phuï thuoäc vaøo ñoä phaân
giaûi cuûa löôùi sôïi vaø caáu truùc cuûa löôùi. Ñoä daøy lôùp möïc cuûa in löôùi raát cao, coù theå taêng theâm
ñoä daøy lôùp möïc baèng caùch traùng phuû nhieàu lôùp keo, ñoä daøy lôùp möïc coù theå ñaït ñeán 200 μm
raát phuø hôïp cho in traùng phuû hoaëc cho caùc saûn phaåm ngoaøi trôøi. Thöïc teá ñoä phaân giaûi söû
duïng trong in löôùi chæ vaøo khoaûng 120 lpi, ñöôïc öùng duïng cho in caùc maët haøng bình thöôøng,
raát khoù phuïc cheá caùc hình aûnh saéc neùt baèng kyõ thuaät in löôùi. In löôùi raát thích hôïp cho in phuû
neàn do coù lôùp möïc daøy.
Hình 9.37: Beà maët khuoân in vaø caùc saûn phaåm in löôùi
In löôùi in ñöôïc treân haàu heát caùc loaïi vaät lieäu nhö: Vaûi hay caùc saûn phaåm töø deät, AÙo
thun, caùc loaïi ñoà chôi, Logo, teân hieäu treân caùc saûn phaåm, Bao bì, tuùi xaùch, Poster, ñóa CD.
Hình thöùc in ñôn giaûn, reû tieàn, möùc ñaàu tö khoâng cao, raát kinh teá khi in caùc saûn phaåm coù soá
löôïng in nhoû.
Hình 9.36: Caùc ñieåm trame treân khuoân in Flexo

Chuong 9

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (19)

Similar to Chuong 9

Similar to Chuong 9 (20)

Chuong 9