THẦN KINH

1. 1
Caét soï giaûi eùp: Lyù do sinh lyù, caùc chæ ñònh laâm
saøng, vaø ñaùnh giaù phaãu thuaät
CLAR CHEN, EDWARD R. SMITH, CHRISTOPHERS. OGILVY, vaø BOB S.
CARTER
Ngöôøi dòch:Bs Traàn Thanh Baûo
Xöû trí taêng aùp löïc noäi soï laø kòch baûn laâm saøng phoå bieán. Trong soá nhieàu
caùch xöû trí taêng aùp löïc noäi soï saün coù, khoâng coù caùch xöû trí naøo coøn baøn caõi
nhö caét soï giaûi eùp. Trong chöông naøy chuùng toâi baøn luaän veà caùc hieäu quaû
veà maët sinh lyù cuûa caét soï giaûi eùp khi noù lieân quan ñeán xöû trí taêng aùp löïc
noäi soï. Chuùng toâi seõ xem xeùt hôn nöõa caùc chæ ñònh caét soï giaûi eùp trong boái
caûnh phuø naõo aùc tính, ñaëc bieät trong nhoài maùu naõo, thöông toån naõo do chaán
thöông, xuaát huyeát döôùi nheän do phình maïch, maùu tuï trong naõo, vaø caùc
tröôønghôïp vieâm naõo do chuyeån hoaù. Caùc ñaùnh giaù phaãu thuaät trong vieäc
laäp keá hoaïch caét soï soï giaûi eùp cuõng seõ ñöôïc baøn luaän.
Caét soï giaûi eùp trong xöû trí taêng aùp löïc noäi soï
Aùp löïc noäi soï quyeát ñònh möùc ñoä oxy cuûa naõo
Aùp löïc noäi soï, ñöôïc ñònh nghóa laø aùp löïc trong hoäp soï, bieåu hieän söùc ñeà
khaùng maø tim phaûi vöôït qua ñeå ñöa maùu ñeán nhu moâ naõo. Bieåu thöùc cuûa
söï lieân quan naøy laø CPP (aùp löïc töôùi maùu naõo) = MAP (aùp löïc ñoäng maïch
trung bình)- ICP (aùp löïc noäi soï). Söï lieân quan naøy tieân ñoaùn raèng taêng aùp
löïc noäi soï daãn ñeán nhoài maùu naõo khi khoâng coù söï buø sinh lyù. Ñaùp öùng ban
ñaàu cuûa nhoài maùu lieân quan ñeán daõn maïch maùu naõo ñeå coá gaéng gia taêng
löu löôïng maùu vaø, vaø vì vaäy, taêng phaân phoái oxygen. Khi aùp löïc noäi soï
vöôït qua ñieåm gaây ra giaõn maïch toái ña, aùp löïc heä thoáng caàn duy trì töôùi
maùu naõo. söï gia taêng aùp löïc noäi soï quaù ñieåm maø CPP ñöôïc duy trì ñuùng qui
caùch seõ daãn ñeán thöông toån naõo do thieáu oxygen.
Thuyeát Monro-Kellie
Cho duø laø saûn phaåm cuûa nhieàu quaù trình sinh lyù phöùc taïp, nhöng aùp löïc noäi
soï vaà cô baûn ñöôïc chi phoái bôûi nhaän xeùt ñôn giaûn thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán laø

2. 2
thuyeát Monro-Kellie. Nhaän xeùt raèng hoäp soï ngöôøi tröôûng thaønh laø caáu truùc
cöùng, caùc thaønh phaàn chöùa trong noù bao goàm nhu moâ naõo, dòch naõo tuûy
(CSF) vaø maùu. Do hoäp soï ít hoaëc khoâng giaõn nôû vì vaäy baát kyø söï taêng naøo
veà theå tích cuûa caùc thaønh phaàn naøy seõ gaây taêng aùp löïc noäi soï. Taêng theå tích
taïi choã coù theå xaûy ra taïi choã, nhö trong maùu tuï nhu moâ hoaëc toaøn theå nhö
trong phuø naõo lan toûa. Caùc cô cheá buø cho pheùp giaõn nôû moät hoaëc nhieàu
thaønh phaàn trong soï khoâng coù hieäu quaû ñeán aùp löïc noäi soï. Sau moät ngöôõng
theå tích nhaát ñònh bò vöôït qua, söï giaõn nôû theâm nöõa seõ gaây ra taêng aùp löïc
noäi soï (Hình. 5-1).
Sinh lyù beänh cuûa taêng aùp löïc noäi soï
Khi aùp löïc noäi so taêng quaù giôùi haïn buø sinh lyù, töôùi maùu naõo seõ bò roái loaïn.
Söï saün coù oxygen bò giaûm seõ gaây giaûm hieäu quaû cuûa saûn xuaát naêng löôïng
teá baøo do maát söï phospho hoùa oxydase. Söï giaûm naêng löôïng sau ñoù laøm
giaûm khaû naêng duy trì cheânh leäch thaåm thaáu qua maøng teá baøo, gaây ra traøo
ngöôïc nöôùc vaøo teá baøo. Phuø noäi teá baøo naøy bieåu hieän söï giaõn nôû nhu moâ
naõo, maø neáu taêng theâm nöõa seõ gaây taêng aùp löïc noäi soï. Ngöôïc laïi , taêng aùp
löïc noäi soï, gaây giaûm töôùi maùu naõo, seõ daãn voøng luaån quaån aùp löïc trong soï.
Caùc vuøng phuø naõo gaây ra aùp löïc taïi choã khaùng laïi moâ xung quanh.
Thoaùt vò xaûy ra khi aùp löïc taïi choã naøy lôùn hôn söùc ñeà khaùng cuûa moâ xung
quanh. Do söùc ñeà khaùng cao cuûa voøm soï, thoaùt vò nhu moâ khoâng traùnh
khoûi xaûy ra theo caùch ly taâm, gaây ra söï vöôït qua ñeà khaùng cuûa vaùch maøng
cöùng baùn cöùng khi thoaùt vò qua caùc khoang ñöôïc ngaên caùch bôûi caùc vaùch
naøy. Caùc thöông toån teá baøo thì khoâng theå cöùu ñöôïc do ñeø eùp tröïc tieáp gaây
ra do moâ bò thoaùt vò. Caùc thöông toån cuõng khoâng cöùu ñöôïc khi taêng aùp löïc
tónh maïch vaø suy ñoäng maïch gaây ra do xoaén vaën maïch maùu. Theâm vaøo ñoù,
con ñöôøng cuûa doøng chaûy bình thöôøng cuûa dòch naõo tuûy thöôøng bò taéc
ngheõn, laøm cho cho aùp löïc noäi soï taêng leo thang hôn nöõa. Cuoái cuøng, cheøn
eùp caáu truùc thaân naõo gaây ra roái loaïn veà thaàn kinh nhanh choùng neáu khoâng
coù ñieàu trò thích hôïp.
Xöû trí taêng aùp löïc noäi soï
Chieán thuaät xöû trí taêng aùp löïc noäi soï theo hai haïng muïc chính: giaûm theå
tích caùc thaønh phaàn trong soï vaø haïn cheá cô hoïc do hoäp soï gaây ra. Trong
haïng muïc thöù nhaát, thaønh phaàn nhu moâ ñöôïc giaûm baèng caùch duøng caùc taùc

3. 3
nhaân thaåm thaáu (chaúng haïn, Manitol) hoaëc baèng caùch caét thuøy naõo moät
phaàn. Thaành phaàn maùu ñöôïc giaûm baèng caùch tö theá ñaàu, oån ñònh huyeát
ñoäng, hoaëc taêng thoâng khí. Thaønh phaàn dòch naõo tuûy ñöôïc giaûm baèng caùch
daãn löu naõo thaát. Haïng muïc thöù hai aùp duïng caét soï roäng keát hôïp môû maøng
cöùng ñeå giaûm löïc ñeà khaùng cuûa hoäp soï, cho pheùp thoaùt vò ra ngoaøi khoûi
caùc bôø ñöôïc giôùi haïn tröôùc ñoù bôûi hoäp soï. Taùc duïng toång theå cuûa caét soï
giaûi eùp laø laøm taêng söùc chöùa theâm baèng caùch cho pheùp thoaùt vò höôùng taâm.
Ngöôïc laïi thoaùt vò höôùng taâm giaûm thieåu cheøn eùp ly taâm cuûa caùc caáu truùc
thaân naõo (Hình. 5-2). Hieäu quaû cuûa caét soï trong xöû trí taêng aùp löïc trong soï
cuõng ñöôïc ghi nhaän toát trong nhieàu tröôøng hôïp thöïc nghieäm vaø laâm saøng.
Ñoä giaûm cheøn eùp naõo trong soï lieân quan ñeán kích thöôùc cuûa caét soï dao
ñoäng töø 15% ñeán 85%. Môû roäng maøng cöùng gia taêng söï giaûm aùp löïc trong
soï ñaït ñöôïc bôûi caét soï, vaø moät soá nghieân cöùu ñeà xuaát raèng söï nôùi loûng
maøng cöùng cho pheùp giaûm taêng aùp löïc noäi soï toái ña. Maëc duø coù nhieàu quan
nieäm raèng caét soï giaûi eùp coù theå laøm phuø naõo taêng theâm do giaûm aùp löïc moâ
gian keõ ôû vuøng ñöôïc giaûi eùp hoaëc do gaây ra xung huyeát tónh maïch /suy
ñoäng maïch do laøm deã xoaén vaën maïch maùu qua thoaùt vò höôùng taâm, nhöõng
quan nieäm nhö vaäy khoâng ñöôïc chöùng minh baèng quan saùt treân laâm saøng.
Caùc thöïc nghieäm sôùm treân laâm saøng veà caét soï giaûi eùp chæ giôùi haïn cho
chaán thöông ñaàu naëng laø cöïc ñaïi. Caùc nghieân cöùu naøy bao goàm moät soá xô
ri nhoû tröôøng hôïp vaø ñaõ baùo caùo tæ leä beänh taät vaø tæ leä töû vong cao. Vì lyù do
naøy, söï quan taâm ñeán caét soï giaûi eùp trong chaán thöông giaûm bôùt. Caùc kyõ
thuaät moå hieän ñaïi, chaêm soùc haäu phaãu toát, vaø choïn löïa beänh nhaân kyõ löôõng
ñaõ caûi thieän haäu quaû laâm saøng sau caét soï giaûi eùp vaø daãn ñeán ñoåi môùi söï
quan taâm thuû thuaät naøy.
Caùc chæ ñònh laâm saøng cuûa caét soï giaûi eùp
Caùc tieâu chuaån ñeå caét soï giaûi eùp hoá sau ñöôïc xem xeùt choã khaùc vaø seõ
khoâng ñöôïc baøn luaän theâm ôû ñaây. Phaân tieáp theo seõ xem xeùt Y vaên veà vai
troø tieàm taøng cuûa caét soï giaûi eùp trong ñieàu trò taêng aùp löïc noäi soï thöù phaùt
sau phuø naõo aùc tính, thöông toån naõo do chaán thöông, xuaát huyeát döôùi nheän
do phình maïch, huyeát khoái tónh maïch trung taâm, vieâm naõo, maùu tuï trong
naõo, vaø caùc tröôøng hôïp vieâm naõo do chuyeån hoùa.

4. 4
Nhoài maùu naõo aùc tính
Ñònh nghóa nhoài maùu naõo aùc tính
Thuaät ngöõ nhoài maùu naõo aùc tính duøng cho caùc nhoài maùu nhu moâ vuøng roäng
lôùn keøm phuø naõo sau nhoài maùu vaø keát hôïp thoaùt vò hoài moùc hoaëc truïc thaân
naõo. thöông toån ban ñaàu thöôøng lieân quan taéc ngheõn ñaàu gaàn cuûa ñoäng
maïch naõo giöõa (MCA), gaây ra nhoài maùu hôn 50% vuøng noù chi phoái. Maëc
duø chæ chieám 7% ñeán 15% ñoät quî, nhöng tæ leä töû vong trong nhoùm naøy
dao ñoäng töø 70% ñeán 80% vôùi taêng thoâng khí toái ña, lieäu phaùp thaåm thaáu,
duøng barbituric, vaø haï thaân nhieät. Nhöõng beänh nhaân naøy coù bieåu hieän laâm
saøng roái loaïn thaàn kinh nhanh choùng 2 ñeán 4 giôø sau khôûi phaùt ñoät quî,
keøm lieác maét veà phía nhoài maùu, lieät nöûa ngöôøi ñoái beân, vaø giaûm tri giaùc
tieán trieãn.
Caét soï nöûa baùn caàu trong ñieàu trò nhoài maùu aùc tính
Caét soï nöûa baùn caàu ñöôïc duøng cho vieäc laáy boû maûnh xöông traùn-thaùi
döông-ñænh lôùn. Moät soá xôri tieàn hoài cöùu, cuõng nhö caùc thöû nghieäm laâm
saøng khoâng ngaãu nhieân tieàn cöùu ñaõ cung caáp caùc chöùng cöù thuyeát phuïc
raèng caét soï nöûa baùn caàu keát hôïp taïo hình maøng cöùng kieåm soaùt moät caùch
hieäu quaû taêng aùp löïc noäi soï coù nhoài maùu naõo aùc tính ñi keøm vaø giaûm tæ leä
töû vong töø 80% xuoáng coøn 30%. Moät soá nghieân cöùu ñeà xuaát raèng tæ leä töû
vong coù theå giaûm hôn nöõa xuoáng coøn 10% neáu thöïc hieän giaûi eùp trong
voøng 24 giôø sau ñoät quî. Tuy nhieân, moät pheâ bình cuûa nhöõng baùo caùo naøy
raèng caét nöûa baùn caàu coù xu höôùng thöïc hieän ôû nhöõng ngöôøi treû tuoåi, maø
tieân löôïng ôû nhöõng ngöôøi naøy thöôøng thuaän lôïi hôn baát chaáp can thieäp
phaãu thuaät. Söï caûi thieän ôû ngöôøi soáng xoùt ñöôïc baùo caùo nhö vaäy bieåu hieän
thieân veà tuoåi trong choïn löïa beänh nhaân hôn laø hieäu quaû cuûa cuûa can thieäph
phaãu thuaät. Chaúng haïn, Wijdicks vaø Diringer cho thaáy raèng tæ leä töû vong ñi
keøm nhoài maùu naõo ñöôïc xöû trí noäi khoa laø xaáp xæ 40% ôû beänh nhaân döôùi
60 tuoåi vaø 90% ôû beänh nhaân treân 60 tuoåi. Ñeå taäp trung vaøo vaán ñeà naøy,
Holtkamp vaø ñoàng nhieäp ñaõ so saùnh hoài cöùu tæ leä soáng xoùt trong 24 beänh
nhaân lôùn hôn 55 tuoåi bò nhoài maùu aùc tính. 12 trong soá 24 beänh nhaân ñöôïc
caét soï nöûa baùn caàu, vaø 12 ñöôïc xöû trí noäi khoa. Tuoåi trung bình, phaân boá
tuoiæ, vaø möùc ñoä nhoài maùu giöõa hai nhoùm khoâng coù yù nghóa veà thoáng keâ.
Theo baùo caùo naøy, 8 trong 12 beänh nhaân (67%) ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu

5. 5
soáng xoùt, trong khi chæ coù 3 trong soá 12 beänh nhaân (25%) ñöôïc ñieàu trò noäi
khoa toát nhaát soáng xoùt.
Lyù leõ thuyeát phuïc nhaát ñeå caét soï nöûa baùn caàu trong nhoài maùu aùc tính
laø raèng thôøi gian phaãu thuaät coù aûnh höôûng ñeán söï soáng xoùt cuõng nhö thôøi
gian naèm ôû ñôn vò chaêm soùc taêng cöôøng (ICU). Moät phaân tích hoài cöùu 52
tröôøng hôïp giaûi eùp khi ñöôïc xeáp thaønh töøng taàng theo thôøi gian phaãu thuaät
thaønh caùc nhoùm ñöôïc can thieäp döôùi sau giôø töø luùc ñoät quî vaø 6 giôø sau ñoät
quî, vaø nhoùm khoâng can thieäp cho thaáy tæ leä töû vong laàn löôït laø 8%, 36%,
vaø 80%. Thôøi gian naèm ICU trung bình töông öùng laø 12 ngaøy (dao ñoäng töø
6 ñeán 21 ngaøy), 18 ngaøy (4 ñeán 56 ngaøy), vaø 7 ngaøy (2 ñeán 18 ngaøy, ngaén
hôn do töû vong). Caùc soá lieäu töông töï ñaõ ñ]ôïc baùo caùo bôûi Schwab vaø ñoàng
nghieäp, oâng ñaõ hoài cöùu 63 tröôøng hôïp phaãu thuaät ñöôïc phaân taàng theo thôøi
gai giaûi eùp trong voøng 24 giôø (sôùm, 32 beänh nhaân) vaø sau 24 giôø (muoän,
31 beänh nhaân). Tæ leä töû vong laø 165 ñoái vôùi giaûi eùp sôùm vaø 34% ñoái vôùi
giaûi eùp muoän. Thôøi gian naèm ICU trung bình laø 7 ngaøy ñoái vôùi giaûi eùp sôùm
vaø 13 ngaøy ñoái vôùi giaûi eùp muoän. Trong caû hai baùo caùo phaân boá nhaân khaåu
vaïch ranh giôùi trong haïng muïc nhoû thì coù theå so saùnh ñöôïc.
Caùc yeáu toá tieân ñoaùn cuûa nhoài maùu naõo aùc tính
Nhöõng lôïi ích cuûa caét soï nöõa baùn caàu sôùm chæ coù theå ñöôïc ñaït ñöôïc baèng
kieåm tra xaùc thöïc nhoài maùu naõo aùc tính tröôùc khi coù roái loaïn treân laâm saøng.
Caùc phöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh ñöôïc duøng cho muïc ñích naøy bao
goàm coäng höôûng töø (MRI) coù hình aûnh ñöôïc laøm naëng lan toûa (DWI), caét
lôùp vi tính (CT), sieâu aâm, vaø PET. Trong caùc phöông tieän naøy, MRI coù
DWI cho ra hình aûnh töông quan toát nhaát giöõa ñoä traàm troïng cuûa ñoät quî
vaø haäu quaû laâm saøng trong giai ñoaïn daøi. Caùc daáu hieäu MRI quaù caáp
tínhvôùi tín hieäu DWI chöùa hôn theå tích 89cm3
nhaïy caûm 90% vaø daëc hieäu
96% trong vieäc tieân ñoaùn nhoài maùu naõo aùc tính. Nhöõng giaù trò naøy öu vieät
hôn nhöõng giaù trò ñöôïc baùo caùo ñoái vôùi caùc daáu hieäu giaûm ñaäm ñoä treân CT
sôùm (nghóa laø trong voøng 12 thaùng sau ñoät quî) trong hôn 50% vuøng chi
phoái cuûa ñoäng maïch naõo giöõa (MCA), MCA taêng ñaäm ñoä vaø giaûm caûn
quang voû tuûy lan toûa. Tính ñaëc hieäu vaø nhaïy caûm cuûa nhöõng daáu hieäu treân
CT naøy trong vieäc tieân ñoaùn nhoài maùu aùc tính laàn löôït laø 60% vaø 70% ñeán
90%. Khaû naêng tieân ñoaùn cuûa MRI vôùi DWI cuõng so saùnh vôùi khaû naêng
ñaït ñöôïc khi söû duïng PET (nhaïy caûm 99%, ñaëc hieäu 68% ñeán 86%). Maëc

6. 6
duø nhaïy caûm vaø ñaëc hieäu 100% trong tieân ñoaùn nhoài maùu naõo cuõng ñöôïc
baùo caùo söû duïng sieâu aâm theo doõi di leäch ñöôøng giöõa, söï leäch ñöôøng giöõa
naøy coù xu höôùng ñi keøm hôn laø ñi tröôùc roái loaïn thaàn kinh.
Hoài phuïc chöùc naêng sau caét soï nöûa baùn caàu
Nhö ñöôïc mong chôø trong ñeå ñieàu trò caùc thöông toån naëng ban ñaàu, caét soï
nöûa baùn caàu, maëc duø cöùu soáng trong tröôøng hôïp nhoài maùu naõo aùc tính,
nhöng thöôøng ñeå laïi cho beänh nhaân soáng xoùt taøn pheá töø vöøa ñeán naëng.
Thang ñieåm thöôøng söû duïng cho söï taøn pheá thöïc theå ôû caùc beänh nhaân ñoät
quî laø chæ soá Barthel, maø ñaùnh giaù söï thöïc hieän nhieäm vuï ñaëc hieäu lieân
quan ñeán söï töï chaêm soùc vaø vaän ñoäng. Maëc duø chæ soá ñöôïc giôùi haïn trong
phaïm vi (chaúng haïn,. Khoâng ñaùnh giaù ñöôïc taâm thaàn, ngoân ngöõ vaø phöông
dieän xaõ hoäi), söï ñôn giaûn cuûa chæ soá vaø söû duïng ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi
cho pheùp phaân tích so saùnh caét ngang caùc döõ lieäu töø caùc nghieân cöùu khaùc
nhau. Trong chæ soá naøy ñieåm toái ña laø 100 (khoâng taøn pheá) chaám ñieåm
theo baäc thang 5 ñieåm (Baûng 5-1). Soá ñieåm chöùc naêng haøm yù söï ñoäc laäp
veà chöùc naêng maëc duø laø taøn pheá möùc ñoä vöøa, vaø ñieåm töø 60 ñeán 90 haøm yù
taøn pheá nheï ñeán vöøa. Moät khaûo saùt y vaên hieän coù phaùt hieän chæ soá Barthel
dao ñoäng töø 10 ñeán 100 ôû nhöõng beänh nhaân soáng xoùt sau nhoài maùu naõo aùc
tính sau caét soï nöûa baùn caàu. Ñieåm chæ soá Barthel trung bình trong caùc xôri
khaùc nhau dao ñoäng töø 55 ñeán 75. Xu höôùng ñaùng chuù yù haàu heát caùc
nghieân cöùu laø chæ soá Barthel thì cao ôû ngöôøi treû. 50% ñeán 80% beänh nhaân
döôùi 60 tuoåi ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu ñaït ñöôïc soá ñieåm 60 hoaëc hôn luùc
theo doõi (thôøi gian theo doõi dao ñoäng töø 3 ñeán 27 thaùng).
Moät xu höôùng khaùc ñöôïc thaáy trong moät soá baùo caùo laø nhoùm beänh
nhaân ñöôïc giaûi eùp sôùm cho thaáy caûi thieän haäu quaû chöùc naêng. Cho vaø ñoàng
nghieäp ñaõ kieåm chöùng hieäu quaû cuûa giaûi eùp sôùm (nghóa laø trong voøng 6 giôø
sau ñoät quî) vaø muoän (nghóa laø, hôn 6 giôø sau ñoät quî) trong nhoùm 42
beänh nhaân trong ñoù 30 beänh nhaân ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu sôùm vaø 12 beänh
nhaân ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu muoän. Tuy nhieân, phaân boá nhaân khaåu hoïc
cuûa hai nhoùm coù theå so saùnh ñöôïc, chæ soá Barthel trung bình laø 70 trong
nhoùm ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu sôùm (dao ñoäng töø 60 ñeán 80) vaø 53 trong
nhoùm ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu muoän (dao ñoäng töø 10 ñeán 70). Söï khaùc bieät
coù yù nghóa thoáng keâ. Söï caûi thieän haäu quaû nhö vaäy, tuy nhieân, khoâng ñöôïc
thaáy trong nghieân cöùu so saùnh chæ soá Barthel cuûa nhöõng beänh nhaân ñöôïc

7. 7
caét soï nöûa baùn caàu trong voøng 24 giôø sau thöông toån vaø nhöõng beänh nhaân
ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu hôn 24 giôø sau thöông toån (laàn löôït laø 63 vaø 69).
Maëc duø vieäc ñaït ñöôïc ñieåm chæ soá Barthel maø cho thaáy söï ñoäc laäp veà
chöùc naêng, nhöng haàu heát caùc beänh nhaân soáng xoùt sau nhoài maùu aùc tính
khoâng theå hoøa nhaäp xaõ hoäi vaø cuõng maéc chöùng traàm caûm. maëc duø nhieàu
chæ soá ñaõ ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù söï taøn pheá khoâng chöõa ñöôïc veà phöông
dieän thöïc theå, xaõ hoäi, caûm xuùc, vaø kinh teá ñoái vôùi gia ñình vaø beänh nhaân,
söï töông quan giöõa caùc chæ soá laø keùm. Chaúng haïn, nhöõng beänh nhaân phuïc
hoài veà chöùc naêng tuyeät vôøi moät caùch khaùch quan nhöng hoã trôï cuûa xaõ hoäi
keùm coù theå bò traàm caûm naëng vaø coù theå khoâng hoäi nhaäp vôùi xaõ hoäi. Nhö laø
moät toùm löôïc ñoái vôùi caùc chæ soá naøy, hai nghieân cöùu ñaõ khaûo saùt hoài cöùu
nhöõng beänh nhaân soáng xoùt sau phaãu thuaät (vaø gia ñình) coù ñoàng yù phaãu
thuaät hay khoâng.
BAÛNG 5-1 . Hoài phuïc chöùc naêng ñöôïc ñaùnh giaù baèng chæ soá Barthel vaø
thang ñieåm haäu quaû Glasgow
Chæ soá Barthel
Nuoâi aên 10
Taém 5
Chaûi toùc 5
Maëc quaàn aùo 10
Ñaïi tieän 10
Tieåu tieän 10
Söû duïng veä sinh 10
Di chuyeån 15
Vaän ñoäng 15
Leân caàu thang 10
Thang ñieåm haäu quaû Glasgow
Hoài phuïc toát 5
Taøn pheá trung bình 4
Taøn pheá naëng 3
Soáng thöïc vaät 2
Töû vong 1
Hoài phuïc hoài chöùc naêng nhoài maùu beân traùi so vôùi beân phaûi

8. 8
Maëc duø nhoài maùu baùn caàu cuûa baùn caàu troäi vaø söï hieän dieän cuûa loaïn vaän
ngoân (aphasia) toaøn boä thöôøng ñöôïc noùi nhö laø chæ ñieåm tieân löôïng xaáu vaø
lyù do choáng laïi vieäc giaûi eùp, caùc döõ lieäu hieän taïi khoâng uûng hoä maïnh meõ
giaû thuyeát nhö vaäy. Waltz vaø ñoàng nghieäp ñaõ so saùnh haäu quaû veà chöùc
naêng cuûa 10 tröôøng hôïp nhoài maùu naõo beân phaûi vaø 8 tröôøng hôïp nhoài maùu
beân traùi ñöôïc ñieàu trò caùt soï nöûa baùn caàu coù hoài phuïc toái thieåu sau 7 thaùng.
Hai nhoùm beänh nhaân ñoái dieän vôùi hai thöû thaùch khaùc nhau. Beänh nhaân bò
nhoài maùu beân phaûi chòu söï söõng sôø theo ña caùch thöùc vaø roái loaïn ñoäng cô
vaø söï taäp trung. Beänh nhaân bò nhoài maùu beân traùi(troäi) coù xu höôùng bò thieáu
huït trí nhôù lôøi noùi vaø giaûm dieãn ñaït lôøi noùi. Caùc keát quaû töông töï ñaõ ñöôïc
caùc taùc giaû khaùc baùo caùo.
Maëc duø khoâng coù khaùc bieät coù yù nghóa giöõa hai nhoùm veà chæ soá chaát löôïng
soáng, nhöng coù söï choáng ñoái veà lòch söû ñoái vôùi vieäc thöïc hieän caét soï nöûa
baùn caàu troäi.
Toùm taét
Taát caû döõ lieäu hieän coù ñeà xuaát raèng caét soï nöûa baùn caàu giaûi eùp bieåu hieän
phöông phaùp cöùu soáng hieäu quaû trong nhoài maùu aùc tính ñoái vôùi taát caû beänh
nhaân khoâng phuï thuoäc tuoåi, bieåu hieän ban ñaàu, vaø beân nhoài maùu baùn caàu.
Nhöõng beänh nhaân döôùi 60 tuoåi hoài phuïc chöùc naêng coù yù nghóa chaéc chaén
hôn sau phaãu thuaät naøy. Lôïi ích toái ña cuûa vieäc giaûi eùp coù theå ñaït ñöôïc kh
can thieäp sôùm. Thaûo luaän chi tieát vôùi beänh nhaân vaø gia ñình phaûi ñöôïc
thöïc hieän ñeå laøm saùng toû mong muoán thöïc söï töø can thieäp phaãu.
Thöông toån naõo do chaán thöông
Xöû trí caùc thöông toån taïi choã vaø lan toûa
Thöông toån naõo do chaán thöông bieåu hieän laø thöông toån khoâng ñoàng nhaát
do keát quaû cuûa va chaïm cô hoïc leân nhu moâ naõo. Chuû yeáu, nhöõng thöông
toån naøy ñöôïc phaân thaønh nhoùm nhoû thaønh thöông toån taïi choã hoaëc lan toûa.
Caùc thöông toån taïi choã laø coù theå thaáy ñöôïc veà ñaïi theå giôùi haïn moät vuøng coù
ranh giôùi roõ (chaúng haïn., daäp naõo vaø maùu tuï). Caùc thöông toån lan toûa keát
hôïp vôùi roái loaïn naõo lan roäng, bieåu hieän döôùi daïng phuø naõo vuøng hoaëc
toaøn theå. Xöû trí aùp löïc noäi soï laø troïng taâm cuûa ñieàu trò caû hai quaù trình
beänh lyù naøy bôûi vì noù vaãn laø phöông phaùp lieân löôïng toát nhaát haäu quaû laâm
saøng trong caùc thöông toån naõo do chaán thöông.

9. 9
Caùc bôø coù giôùi haïn roõ cuûa caùc thöông toån taïi choã laøm thuaän lôïi cho caét boû
baèng phaãu thuaät trong xöû trí taêng aùp löïc noäi soï, maëc duø caùc thöông toån taïi
choã thöôøng ñi keøm bôûi caùc thöông toån lan toûa. Xöû trí caùc thöông toån lan
toûa, noùi moät caùch khaùc, döïa vaøo oån ñònh caùc tham soá huyeát ñoäng, chuyeån
hoùa, vaø tham soá thaåm thaáu, cuõng nhö daãn löu naõo thaát. Theo caùc lôøi
khuyeân hieän taïi cuûa hoäi phaàu thuaät thaàn kinh haøn laâm Hoa Kyø (AANS) vaø
Hoäi thöông toån naõo Chaâu Aâu, gaây meâ baèng barbiturat, haï thaân nhieät, vaø
caét soï giaûi eùp ñaïi dieän 2/3 ñieàu trò.
Caét soï giaûi eùp trong thöông toån naõo do chaán thöông
Ngöôïc laïi vôùi phuø naõo aùc tính, chöùng cöù uûng hoä caét soï giaûi eùp caáp cöùu
trong chaán thöông vaãn coøn baøn caõi. Trong nhieàu nghieân cöùu treân ñoäng vaät
söû duïng caùc thöông toån trong soï nhaân taïo, caét soï ñaõ ñi keøm gia taêng phuø
naõo, nhoài maùu xuaát huyeát, vaø hoaïi töû voû naõo taïi vò trí caét soï. Noùi moät caùch
khaùc, aùp löïc noäi soï ñöôïc giaûm, aùp löïc oxygen ñöôïc caûi thieän, vaø töôùi maùu
naõo ñöôïc caûi thieän cuõng ñöôïc baùo caùo. Trong moät xôri, tæ leä töû vong ñöôïc
giaûm baèng caét soï, maëc duø caùc ñoäng vaät soáng xoùt vaãn coøn hoân meâ.
Moät xem xeùt hôn 30 nghieân cöùu veà ñeà taøi caét soï giaûi eùp trong beänh caûnh
chaán thöông ñaàu naëng khoâng chöùng minh ñöôïc lôïi ích roõ raøng.
Caùc thieát keá nghieân cöùu thöôøng noåi baät laø phaân tích hoài cöùu vôùi moät vaøi
tieàn cöùu. Haàu heát caùc baùo caùo bao goàm soá löôïng beänh nhaân nhoû hoaëc
nhoùm beänh lyù khoâng ñoàng nhaát. Söï giaûi thích nhöõng nghieân cöùu naøy thaát
baïi do thieáu caùc nhoùm ngaãu nhieân vaø so saùnh cuøng luùc ñeå kieåm tra ñoä traàm
troïng vaø daïng chaán thöông ñaàu, tieâu chí choïn löïa beänh nhaân, möùc ñoä vaø
thôøi gian can thieäp. Hôn nöõa, do caùc nghieân cöùu ñöôïc xuaát baûn hôn 40
naêm, do ñoù caùc keát quaû caàn ñöôïc giaûi thích theo ngöõ caûnh cuûa caùc kyõ thuaät
phaãu thuaät tieán boä cuõng nhö caùc thay ñoåi veà can thieäp chaêm soùc chuaån.
Phaân tích hoài cöùu ñoái dieän khoù khaên cuûa caùc nghieân cöùu vôùi côõ maãu nhoû
vaø khoâng kieåm tra ñuùng quy caùch ñaõ ñöôïc minh chöùng bôûi Cooper vaø ñoàng
nghieäp. Ñaàu tieân caùc taùc giaû baùo caùo caùc haäu quaû ñaùng khích leä cuûa caét soï
nöûa baùn caàu nhö laø caùch ñieàu trò phuø naõo do chaán thöông, vôùi tæ leä soáng xoùt
toaøn theå laø 40%. Tuy nhieân, bôûi vì baùo caùo goác, ñieàu trò tieàn cöùu 50 beänh
nhaân theâm vaøo ñöa ñeán tæ leä soáng xoùt toaøn theå chæ 10%.
Maëc duø caùc baùo tröôùc naøy, caùc ñeà xuaát caét soï giaûi eùp thöôøng ñöa ra 3
nghieân cöùu uûng hoä phaãu thuaät naøy. Polin vaø ñoàng nghieäp ñaõ phaân tích hoài

10. 10
cöùu 35 tröôøng hôïp caét soï giaûi eùp traùn hai beân ôû nhöõng beänh nhaân bò taêng
aùp löïc noäi soï vaø so saùnh haäu quaû vôùi 92 beänh nhaân ñöôïc choïn töø ngaân
haøng döø lieäu hoân meâ do chaán thöông (TCDB). Caùc beänh nhaân bò thöông
toån khu truù bò loaïi trong nghieân cöùu naøy. Kieåm soaùt lieân quan ñeán giôùi,
tuoåi, ñieåm GCS tröôùc phaãu thuaät, aùp löïc noäi soï cöïc ñaïi tröôùc phaãu thuaät.
Xaùc ñònh hoài phuïc thuaän lôïi khi ñieåm GOS 4 hoaëc 5 (nghóa laø., laàn löôït laø
taøn pheá trung bình vaø hoài phuïc toát, xem baûng 5-1), 37% beänh nhaân ñöôïc
giaûi eùp vaø 16% beänh nhaân chöùng cho thaáy hoài phuïc thuaän lôïi (p=0,014).
Bieän luaän raèng taêng aùp löïc noäi soï keùo daøi gaây ra thöông toån naõo khoâng hoài
phuïc, caùc taùc giaû ñaõ thöïc hieän phaân tích taäp hôïp con loaïi tröø caùc beänh nhaân
coù taêng aùp löïc noäi soï treân 40 mm Hg vaø ñöôïc thöïc hieän giaûi eùp sau 48 giôø.
Trong phaân tích naøy, haäu quaû thuaän lôïi ñoái vôùi caùc beänh nhaân ñöôïc giaûi eùp
laø 60% vaø 18% ñoái vôùi beänh nhaân chöùng (p<0,0001). Haäu quaû caûi thieän
ñöôïc ñi keøm giaûm aùp löïc noäi soï.
Whitefield vaø ñoàng nghieäp ñaõ kieåm tra hoài cöùu 26 beänh nhaân coù taêng
aùp löïc dai daúng sau chaán thöông ñöôïc ñieàu trò baèng caét soï giaûi eùp traùn hai
beân. Caùc keát quaû cuûa ñieàu trò noäi khoa toát nhaát ñöôïc laáy töø nhoùm chöùng
ñieàu trò thöû cuøng luùc, ngaãu nhieân kieåm nghieäm hieäu quaû cuûa chaát ñoái
khaùng N-methyl-D-aspartate (NMDA) treân thöông toån naõo do chaán
thöông. Caùc taùc giaû ñaõ bieän luaän raèng phaân boá nhaân khaåu hoïc vaø möùc ñoä
lieäu phaùp cuûa hai nhoùm naøy coù theå so saùnh ñöôïc. Trong caû hai nghieân cöùu,
haäu quaû thuaän lôïi ñöôïc ñònh nghóa khi ñieåm GOS 4 hoaëc 5 sau 6 thaùng
theo doõi. 61% beänh nhaân ñöôïc caét soï giaûi eùp ñaït ñöôïc haäu quaû thuaän lôïi,
so vôùi 30% trong nhoùm chöùng. Haäu quaû caûi thieän ñöôïc ñi keøm vôùi giaûm aùp
löïc noäi soï.
Guerra vaø ñoàng nghieäp ñaõ baùo caùo moät trong soá xôri giaûi eùp baèng
phaãu thuaät. Nhöõng beänh nhaân ñöôïc tích luõy baét ñaàu vaøo naêm 1977 vôùi
beänh aùn maãu. Ban ñaàu beänh nhaân hôn 30 tuoåi bò loaïi khoûi nghieân cöùu.
Nhöõng beänh nhaân treû hôn 40 tuoåi ñöôïc chaáp nhaän baét ñaàu vaøo naêm 1989,
vaø caùc beänh nhaân döôùi 50 tuoåi ñöôïc chaáp nhaän baét ñaàu vaøo naêm 1991. caùc
beänh nhaân coù ñieåm GCS ban ñaàu vaø keùo daøi laø 3, hoaëc ñoàng töû coá ñònh vaø
giaõn caû hai beân, ñöôïc loaïi tröø khoûi nghieân cöùu. Toång soá 57 beänh nhaân
ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu moät beân hoaëc hai beân ñeå ñieàu trò phuø naõo lan toûa
keát hôïp taêng aùp löïc noäi soï. 58% beänh nhaân (n=33) soáng xoùt vôùi ñieåm GCS
laø 4 hoaëc 5, 19% beänh nhaân (n=11)töû vong, 9% beänh nhaân (n=5) vaãn coøn

11. 11
soáng thöïc vaät keùo daøi., vaø 11% beänh nhaân (n=6) soáng xoùt vôùi thieáu huït
thaàn kinh raát naëng. Nhöõng thoáng keâ naøy bieåu hieän caùc keát quaû thuaän lôïi
khi ñöôïc so saùnh vôùi nhoùm chöùng laáy töø ñieàu trò thöû NMDA.
Caét soï giaûi eùp ôû treû em
Ñieàu trò thöû ngaãu nhieân duy nhaát baèng caét soï giaûi eùp trong thöông toån naõo
do chaán thöông ñaõ ñöôïc thöïc hieän ôû treû em. Taylor vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ
choïn ngaãu nhieân treû em treân 12 thaùng tuoåi bò taêng aùp löïc noäi soï vaø roái loaïn
thaàn kinh sau chaán thöông ñeå ñieàu trò theo qui öôùc vaø caét soï traùn hai beân.
Phaãu thuaät ñöôïc thöïc trong voøng 6 giôø sau roái thaàn kinh. 27 beänh nhaân
ñöôïc choïn ngaãu nhieân thaønh 13 beänh nhaân ñöôïc caét soï vaø 14 beänh nhaân
ñöôïc ñieàu trò noäi khoa. Taêng aùp löïc noäi soï ôû nhoùm caét soï ñöôïc giaûm ñaùng
keå hôn nhoùm ñieàu trò noäi khoa. 54% beänh nhaân trong nhoùm caét soï (7/130
hoài phuïc vôùi taøn pheá nheï sau 6 thaùng, so vôùi 14% (2/14) trong nhoùm ñöôïc
ñieàu trò noäi khoa. Söï khaùc bieät veà haäu quaû hoài phuïc thuaän lôïi, maëc duø raát
gôïi yù, nhöng khoâng ñaït ñöôïc yù nghóa thoáng keâ.
Toùm laïi
Caùc chæ ñònh caét soï giaûi eùp trong thöông toån naõo do chaán thöông vaãn coøn
baøn caõi. Haàu heát caùc baùo caùo ñeà xuaát raèng aùp löïc noäi soï ñöôïc laøm giaûm
baèng caét soï. Quaù trình laâm saøng bò bieán ñoåi bôûi phaãu thuaät naøy hay khoâng
laø moät nghi vaán maø chôø ñôïi caùc thöû nghieäm ngaãu nhieân xaùc ñònh. Hình aûnh
ruùt ra töø caùc baùo caùo gaàn ñaây, tuy nhieân, ñeà xuaát raèng nhöõng beänh nhaân
treû coù ñieåm GCS lôùn hôn 4 coù theå coù lôïi ích töø vieäc giaûi eùp khi khi thöïc
hieän can thieäp sôùm. Haàu heát caùc nghieân cöùu ñeán hoâm nay ñaõ keát luaän
raèng. Quaàn theå nghieân cöùu bieán ñoåi chòu nhieàu loaïi thöông toån naõo khaùc
nhau. Caùc nghieân cöùu trong töông laitaäp trung vaøo quaàn theå nhoû khaùc bieät
coù theå cho ra thoâng tin toát nhaát xem xeùt caùc taäp hôïp con beänh nhaân ñoù haàu
nhö chaéc chaén coù lôïi töø phaãu thuaät naøy.
Xuaát huyeát döôùi nheän do phình maïch
Vôõ phình maïch daãn ñeán taïo thaønh maùu tuï oå lieân quan ñeán haäu quaû laâm
saøng xaáu khi so saùnh vôùi xuaát huyeát döôùi nheän ñôn ñoäc. Coù leõ, hieäu öùng
choaùng choã taïi choãgaây ra do söï taïo thaønh maùu tuï khôûi ñaàu moät voøng luaån

12. 12
quaån söï leo thang gia taêng aùp löïc noäi so. Do ñoù, söï giaûm ñaùng keå taêng aùp
löïc noäi soï keùo theo giaûm tæ leä beänh taät vaø tæ leä töû vong. Trong beänh caûnh
naøy, Smith vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ kieåm tra taùc duïng cuûa caét soï nöûa baùn
caàu döï phoøng vaøo luùc keïp phình maïch ôû nhöõng beänh nhaân coù vôõ phình
maïch ñoäng maïch naõo giöõa keát hôïp maùu tuï raõnh Sylvian hoaëc maùu tuï trong
nhu moâ. Trong xôri 8 beänh nhaân naøy (5 beänh nhaân bieåu hieän Hunt-Hess
ñoä IV, 3 beänh nhaân Hunt-Hess ñoä V), caét soï nöûa baùn caàu döï phoøng keùo daøi
cuoäc moå theâm 20 ñeán 25 phuùt khoâng coù bieán chöùng naøo. Haäu phaãu , taát caû
8 beänh nhaân giaûm aùp löïc noäi soï ngay töùc thì (aùp löïc noäi soï trung bình tröôùc
moå laø 31,6 mm Hg, aùp löïc noäi soï trung bình sau moå laø 13,1 mm Hg). Taát
caû beänh nhaân coù Hunt-Hess ñoä IV (100%) hoài phuïc chöùc naêng toát hoaëc raát
toát (ñieåm GOS töông ñöông 4 hoaëc 5). Trong soá 3 beänh nhaân coù Hunt-
Hess ñoä V, chæ coù 1(33%) ñaït ñöôïc haäu quaû toát. Bôûi vì vieäc phaân ñoä Hunt-
Hess bieåu hieän caùch tieân löôïng haäu quaû laâm saøng, do ñoù caùc keát quaû cuûa
Smith vaø caùc ñoàng nghieäp coù theå ñöôïc so saùnh vôùi haäu quaû mong ñôïi. Ñoái
vôùi Hunt-Hess ñoä IV vaø V, tæ leä phaàn traêm beänh nhaân ñöôïc tieân ñoaùn seõ
ñaït ñöôïc haäu quaû toát hoaëc raát toát laàn löôït laø 53% vaø 15%. Maëc duø côõ maãu
cuûa xôri ngaên caûn phaân tích thoáng keâ, nhöng caùc keát quaû cho thaáy hieäu
quaû cuûa lieäu phaùp caét soï nöûa baùn caàu trong vôõ phình maïch coù maùu tuï nhu
moâ.
Huyeát khoái tónh maïch naõo
Doøng maùu ñi ra khoûi soï ñöôïc quyeát ñònh chuû yeáu bôûi tình traïng môû cuûa caùc
xoang tónh maïch. Huyeát khoái caùc xoang ban ñaàu ñöôïc giuùp ñôõ bôûi söï
theâm vaøo töø daãn löu xoang baøng heä. Tuy nhieân, khi caùc con ñöôøng naøy bò
caïn kieät, aùp löïc tónh maïch seõ ñeán möùc aùp löïc ñoäng maïch. Söï haáp thu dòch
naõo tuûy töø caùc haït maøng nheän bò roái loaïn do söï xung huyeát tónh maïch naøy.
Phuø naõo xaûy ra khi aùp löïc tónh maïch vöôït quaù söï toaøn ven veà caáu truùc cuûa
taám loùt noäi moâ, daãn ñeán söï vöôït qua giôùi haïn cuûa dòch ñi vaøo khoang gian
keõ. Aùp löïc tónh maïch taêng hôn nöõa coù theå gaây roái loaïn doøng maùu gaây nhoài
maùu keøm theo khaû naêng vôõ maïch maùu coù söùc ñeà khaùng keùm vaø söï taïo
thaønh maùu tuï. Ngöôïc laïi, nhöõng söï kieän naøy, seõ khôûi ñaàu voøng leo thang
taêng aùp löïc noäi soï.
Ñieàu trò huyeát khoái tónh maïch chuaån lieân quan caû khaùng ñoâng maùu laãn
giaûi huyeát khoái noäi maïch (endovascular thrombolysis) theo sau bôûi khaùng

13. 13
ñoâng. Xung huyeát tónh maïch theâm nöõa laøm gia taêng tính doøn cuûa maïch
maùu naõo vaø coù theå caûn trôû söï caàm maùu. Vì nhöõng lyù do naøy, xöû lyù nhu moâ
naõo baèng phaãu thuaät (chaúng haïn., caét thuøy hoaëc laáy maùu tuï) thöôøng khoâng
ñöôïc khuyeán khích trong beänh caûnh naøy. Ñeán möùc ñoä maø caét soï giaûi eùp
cho pheùp kieåm soaùt aùp löïc noäi soï khoâng caàn xöû lyù nhu moâ naõo, noù bieåu
hieän löïa choïn phaãu thuaät khi lieäu phaùp noäi khoa thaát baïi. Ñeå ñaùnh giaù hieäu
quaû cuûa löïa choïn naøy. Stefini vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ baùo caùo 3 beänh nhaân
bò nhoài maùu xuaát huyeát dieän roäng do huyeát khoái xoang tónh maïch vaø coù
caùc daáu hieäu roái loaïn thaân naõo (nghóa laø., ñoàng töû coá ñònh vaø giaõn 2 beân)
khi lieäu phaùp noäi khoa toái ña. Caû 3 beänh nhaân ñeàu töø 40 ñeán 50 tuoåi ñaõ
ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu. Hai beänh nhaân ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu khi khôûi
phaùt laâm saøng vaø hoài phuïc vôùi taøn pheá nheï. Beänh nhaân thöù ba coù ñoàng töû
giaõn vaø coá ñònh khoâng hoài phuïc vaøi giôø tröôùc khi ñöôïc phaãu thuaät vaø vaãn
coøn taøn pheá naëng 6 saùu thaùng theo doõi. Caùc taùc giaû ñeà xuaát raèng giaûi eùp
caáp cöùu neân ñöôïc xem nhö laø ñieàu trò huyeát khoái xoang tónh maïch ôû caùc
beänh nhaân coù thoaùt vò thaân naõo maëc duø ñieàu trò noäi khoa toái ña.
Vieâm naõo
Phuø naõo laø bieåu hieän thöôøng gaëp nhaát cuûa vieâm naõo. beänh sinh lieân quan
ñoäc toá vi khuaån/ viruùt vaø söï vôõ haøng raøo maùu naõo. Khôûi phaùt thöôøng döôùi
daïng ñoäng kinh; tri giaùc giaûm; lieät nöûa ngöôøi vaø ñaùp öùng nuùm vuù bò bieán
ñoåi trong boái caûnh soát, taêng baïch caàu heä thoáng, vaø taêng baïch caàu heä thaàn
kinh trung trung öông. Do phuø naõo naëng, voøng luaån quaån taêng aùp löïc noäi
soï baét ñaàu. Töû vong vaø thieáu huït thaàn kinh naëng ñaõ ñöôïc moâ taû.
Maëc duø phuø naõo thöù phaùt sau vieâm naõo coù theå ñöôïc xöû trí baèng noäi
khoa trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, söû duïng caùc chaát thaåm thaáu nhö
manitol trong boái caûnh vôõ haøng raøo maùu naõo coù theå ñaåy nhanh di chuyyeån
dòch vaø laøm phuø naõo naëng theâm. Theâm vaøo ñoù, haï thaân nhieät vaø gaây meâ
baèng barbiturat caû hai gaây ra ngöng treä mieãn dòch heä thoáng. Nhöõng ñaùnh
giaù naøy daãn ñeán söï quan taâm ñeán caét soï giaûi eùp nhö laø löïa choïn ñieàu trò.
Schwab vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ baùo caùo xôri tröôøng hôïp 6 beänh nhaân bò
cheøn eùp thaân naõo do vieâm naõo caáp vaø maëc duø ñaõ ñöôïc ñieàu trò noäi khoa toái
ña. Tuoåi cuûa nhoùm naøy laø 24 ñeán 39. Taát caû 6 beänh nhaân soáng xoùt vaø hoài
phuïc khoâng thieáu huït thaàn kinh khi theo doõi.

14. 14
Maùu tuï trong naõo
Maùu tuï trong naõo do vôõ caùc maïch maùu töï phaùt maø tính toaøn veïn caáu truùc bò
hö haïi do cao huyeát aùp, dò daïng, hoaëc do u; hoaëc maùu tuï trong naõo do beänh
ñoâng maùu. Maëc duø chæ ñònh laáy maùu tuï baèng phaãu thuaät vaãn coøn baøn caõi,
nhöng chöùng cöù gaàn ñaây ñeà nghò raèng caùc beänh nhaân coù maùu tuï lôùn (>30
ml) ngöôøi maø coù roái loaïn thaàn kinh coù theå coù lôïi khi laáy boû maùu tuï.
Vai troø cuûa caét soï keát hôïp laáy maùu tuï ñöôïc kieåm tra hoài cöùu bôûi
Diersen vaø ñoàng nghieäp. Hoï ñaõ baùo caùo haäu quaû cuûa 31 beänh nhaân bò maùu
tuï trong nhu moâ töï phaùt vaø roái loaïn thaàn kinh caáp tính ñöôïc ñieàu trò baèng
laáy maùu tuï vaø caét soï giaûi eùp; tæ leä töû vong cuûa xôri naøy ñöôïc so saùnh vôùi
moät xôri khaùc 20 beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò chæ laáy maùu tuï. Hoï thaáy caûi thieän
coù yù nghóa thoáng keâ veà tæ leä töû vong trong nhoùm coù caét soï (32% so vôùi
70%, p=0,005). Giaûi thích keát quaû naøy, tuy nhieân, khoù ñöa ra ñöôïc ñaëc tính
khoâng cuøng luùc vaø khoâng ñoái chieáu cuûa hai nhoùm.
Quan nieäm chính trong keát hôïp caét soï vaø laáy maùu tuï che daáu nguy cô
taùi xuaát huyeát. Xuaát huyeát gaây töû vong do phaãu thuaät trong glioma khoâng
ñeán ñöôïc ñaõ ñöôïc baùo caùo sau caét soï. Maëc duø glioma vaø xuaát huyeát trong
naõo ñaïi dieän cho hai thöïc theå beänh khaùc nhau, nhöng chuùng chung nhau ôû
choã laøm hö haïi tính toaøn veïn cuûa heä maïch maùu naõo. söï cho pheùp thoaùt vò
höôùng taâm sau do caét soï coù theå gaây cheøn eùp cô hoïc vaø goùp phaàn vôõ caùc
maïch maùu doøn naøy. Vì nhö vaäy, phaûi caàm maùu kyõ löôõng khi xem xeùt vieäc
caét soï.
Vieâm naõo do chuyeån hoùa
Beänh chuyeån hoùa naëng ñi keøm phuø naõo vaø taêng aùp löïc noäi soï. Maëc coù theå
hieåu raèng taêng aùp löïc noäi soï khaùng trò noäi khoa thöù phaùt sau roái loaïn
chuyeån hoùa coù theå coù lôïi töø caét soï giaûi eùp (chaúng haïn., baèng caùch cho thôøi
gian ñeå ñieàu trò beänh naøy), caùc Y vaên hieän coù giôùi haïn trong vaán ñeà naøy.
Khaûo saùt Y vaên phaùt hieän chæ duy nhaát moät tröôøng hôïp phuø naõo khaùng vôùi
ñieàu trò noäi khoa thöù phaùt sau hoäi chöùng Reye ñöôïc ñieàu trò thaønh coâng
baèng caét soï giaûi eùp.
CAÙC CAÂN NHAÉC PHAÃU THUAÄT TRONG CAÉT SOÏ GIAÛI EÙP

15. 15
Moät loaït kyõ trhuaät phaãu thuaät ñaõ ñöôïc baùo caùo ñoái vôùi caét soï giaûi eùp.
Thoâng thöôøng, caùc kyõ thuaät giaûi eùp coù theå ñöôïc chia thaønh 3 ñöôøng vaøo:
ñöôøng traùn, ñöôøng traùn thaùi döông ñính, ñöôøng thaùi döông. Caû 3 ñöôøng naøy
coù theå ñöôïc thöïc hieän moät beân hoaëc hai beân. Maûnh xöông laáy ra coù theå
ñöôïc löu tröõ ôû môõ döôùi da buïng cuûa beänh nhaân. Ôû beänh nhaân gaày, baûo
quaûn laïnh ôû ngaân haøng xöông coù theå ñöôïc xem xeùt.
Ñöôøng traùn thaùi döông-ñính
Chæ ñònh
Caét soï roäng traùn thaùi döông-ñính (caét soï nöûa baùn caàu) ñöa ra giaûi eùp roäng
toái ña ñoái vôùi caùc thöông toån moät beân (chaúng haïn., nhoài maùu ñoäng maïch
naõo giöõa) coù thoaùt vò ñoái beân hoaëc thoaùt vò truïc. Ñoái vôùi phuø naõo lan toûa,
caét soï nöûa baùn caàu hai beänh coù theå ñöôïc caân nhaéc, coù keá hoaïch taïo hình soï
tröôùc.
Kyõ thuaät moå
Beänh nhaân naèm ngöõa ñaàu naâng cao vaø xoay 30 ñeán 45 ñoä. Ñænh ñaàu höôùng
xuoáng döôùi ñeå cung goø maù maèm ôû maët phaúng cao nhaát. Ñöôøng raïch da
theo vaït chaán thöông, vôùi muïc tieâu boäc loä caùc bôø sau ñaây cuûa caét soï: ôû
tröôùc ñeán bôø treân traàn hoác maét (traùnh ñi vaøo xoang traùn); ôû sau ñeán sau loã
tai ngoaøi ít nhaát 2cm; phía trong caùch ñöôøng giöõa 2cm (traùnh xoang tónh
maïch doïc giöõa); vaø ôû döôùi ñeán saøn soï giöõa (Hình 5-3). Cô thaùi döông ñöôïc
laät ra tröôùc. Caùc ñieåm khoan (burr hole)ñöôïc ñaët taïi loã chính (key hole),
goác cung goø maù, doïc bôø cuûa caét soï, vaø nhöõng ñieåm khoan naøy ñöôïc noái laïi
baèng khoan toác ñoä cao (high-speed drill). Caùnh xöông böôùm ñöôïc laøm gaõy
vaø ñöôïc laáy boû ñeán khe oå maét treân. bôø maøng cöùng ñöôïc treo vaøo meùp
xöông ñeû ngaên ngöøa söï taïo thaønh maùu tuï ngoaøi maøng cöùng. Thöïc hieän taïo
hình maøng cöùng baèng caùch söû duïng chaát lieäu thay theá sau khi môû maøng
cöùng theo hình sao. Moät caùch chuaån möïc laø ñoùng maøng cöùng khoâng chaët
vaø loûng leûo ñeå cho caùc thaønh phaàn trong soï nôû theâm nöõa.
Kích thöôùc vaø caùc bôø caét soï
Neáu nhö mong ñôïi, kích thöôùc caét soï tröïc tieáp lien quan vôùi möùc ñoä giaõn
nôû naõo. hôn nöõa, caét soï nhoû ñi keøm nhoài maùu vaø xuaát huyeát gaàn meùp caét
soï. Wagner vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ baùo caùo raèng nhöõng söï kieän naøy thöôøng
ñöôïc quan saùt hôn kích thöôùc caét soï nhoû hôn 8 cm. Hôn nöõa tæ leä töû vong

16. 16
cao hôn ñaùng keå khi giaûi eùp keøm theo xuaát huyeát hoaëc nhoài maùu quanh
choã caét soï.
Munch vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ ñeà xuaát raèng bôø döôùi cuûa caét soï, lieân
quan hoá soï giöõa, tröïc tieáp töông quan vôùi tình traïng cheøn eùp caùc beå naõo
giöõa. Bôûi vì söï cheøn eùp caùc beå naøy laø chöùng toû laø gaây roái loaïn haäu quaû laâm
saøng, do ñoù caét soï lôùn hôn ñeán ñaùy soï coù theå giaûm toái thieåu cheøn eùp thaân
naõo. giaû thuyeát naøy ñöôïc kieåm nghieäm baèng caùch kieåm tra moùi lieân quan
giöõa khoaûng caùch bôø döôùi caét soï töø saøn soï giöõa vôùi tæ leä soáng xoùt ôû nhöõng
beänh nhaân ñöôïc caét soï nöûa baùn caàu ñeå ñieàu trò nhoài maùu naõo aùc tính. Maëc
duø khaûng caùch trung bình giöõa bôø caét soï vaø hoá soï giöõa laø nhoû hôn ôû nhöõng
ngöôøi soáng xoùt khi so vôùi ngöôøi khoâng soáng xoùt (1,7 cm so vôùi 2,3 cm), söï
khaùc bieät khoâng ñaït ñeán yù nghóa thoáng keâ (p=0,27).
Toùm laïi, ñem vaøo xem xeùt kích thöôùc voøm soï vaø Y vaên hieän coù, lôøi
khuyeân laø caét soï 10 x 15 cm, vôùi bôø döôùi keùo daøi taän ít hôn 1 cm caùch hoá
soï giöõa. Döôøng nhö laø hôïp lyù trong keá hoaïch caét soï nöûa baùn caàu.
Ñöôøng traùn
Chæ ñònh
Caét soï traùn moät beân cho giaûi eùp vöøa, vaø söû duïng noù ñöôïc giôùi haïn cho daäp
naõo traùn moät beân. Caét soï traùn hai beân laø ñöôøng roäng nhaát ñöôïc söû duïng
trong giaûi eùp caùc thöông toån naõo lan toûa do chaán thöông. Kyõ thuaät caét soï
traùn hai beân ñöôïc mo taû bôûi Polin vaø caùc ñoàng nghieäp seõ ñöôïc trình baøy
döôùi ñaây.
Kyõ thuaät moå
Beänh nhaân naèm ngöõa ñaàu gaáp 15 ñeán 30 ñoä. Raïch da vaønh hai beân
(bicoronal) ñöôïc vaïch ra 3 ñeán 5 cm sau khôùp vaønh. Sau khi raïch da, cô
thaùi döông ñöôïc laät xuoáng döôùi. Caùc ñieåm khoan ñöôïc ñaët taïi loã chính vaø
goác goø maù. Moät maûnh xöông 3 ñeán 4 cm ñöôïc laáy caû hai beân. Caùc loã
khoan ñöôïc ñaët sau ñoù ôû caû hai beân xoang doïc vaø doïc bôø sau cuûa caét soï
ñònh thöïc hieän. Caét soï hai beân ñöôïc thöïc hieän, ñeå daûi xöông che xoang doïc
giöõa. Xöông naøy ñöôïc laáy boû sau khi xöông ñöôïc töï do khoûi xöông dính
vaøo noù. Môû maøng cöùng hai beân ñöôïc thöïc hieän thaønh vaït hình chöõ U keùo
daøi tôùi 1/3 tröôùc xoang doïc giöõa, sau ñoù thaét xoang cho pheùp naõo phoàng
toái ña veà phía tröôùc. Thöïc hieän taïo hình maøng cöùng söû duïng vaät lieäu thay
theá maøng cöùng vaø cho pheùp giaõn roäng maøng cöùng (Hình. 5-4).

17. 17
Xöû trí xoang doïc giöõa
Moät soá taùc giaû khuyeân baûo toàn daûi xöông che xoang, caùc taùc giaû khaùc bieän
luaän raèng thaét xoang goùp phaàn gia taêng aùp löïc tónh maïch vaø gaây taêng phuø
naõo. hieän taïi khoâng coù saün döõ lieäu ñeå chöùng minh hoaëc baùc boû ñeà xuaát
naøy. Taïi vieän chuùng toâi, chuùng toâi thaét xoang tónh maïch vaø caét lieàm naõo
thöôøng qui.
Ñöôøng thaùi döông
Chæ ñònh
Caét soï thaùi döông hai beân ñaõ ñöôïc moâ taû trong ñieàu trò thöông toån naõo do
chaán thöông. Söï thuaän lôïi chính trong phaãu thuaät naøy laø traùnh thao taùc
xoang tónh maïch doïc vaø traùnh gaây thöông toån caùc tónh maïch daãn löu voû
naõo. tuy nhieân, möùc ñoä giaûi eùp thì keùm hôn ñöôøng traùn hai beân hoaëc traùn
thaùi döông-ñính.
Kyõ thuaät moå
Trong ñöôøng thaùi döông, hai beân ñöôïc laøm laàn löôït vôùi giaûi eùp beân coù phuø
naõo naëng hôn tröôùc. Beänh nhaân ñöôïc ñaët theo tö theá nöûa nghieâng hoaëc
nghieâng vôùi ñaàu ñöôïc ñaët sao cho ñaùy thaùi döông vuoâng goùc vôùi saøn nhaø.
Raïch da ñöôøng thaúng ñöôïc thöïc hieän ôû vuøng giöõa thaùi döông keùo daøi
xuoáng saøn hoá soï giöõa. Cô thaùi döông ñöôïc taùch vaø veùn ra. Caùc loã khoan soï
ñöôïc khoan taïi goác goø maù vaø 3 ñeán 5 cm tröôùc loã choã goø maù. Moät maûnh
xöông thaùi döông 3 ñeán 5 cm sau ñoù ñöôïc laáy boû. Môû maøng cöùng theo hình
sao vaø ñöôïc môû roäng baèng caùc vaät lieäu thay theá maøng cöùng (Hình 5-5).
Taïo hình maøng cöùng
Taïo hình maøng cöùng roäng laø phaàn chuû yeáu cuûa caét soï giaûi eùp. Haàu heát caùc
nghieân cöùu chöùng toû raèng môû maøng cöùng vaø nôùi roäng maøng cöùng goùp phaàn
ñaùng keå laøm giaûm aùp löïc noäi soï. Trong tröôøng hôïp caét soï nöûa baùn caàu, caét
soï ñôn ñoäc laøm giaûm aùp löïc noäi soï xaáp xæ 15%. Taïo hình maøng cöùng theâm
laøm giaûm aùp löïc noäi soï theâm vaøo 55%. Môû maøng cöùng vaø nôùi roäng maøng
cöùng bao nhieâu caàn thieát ñeå giaûi eùp ñuùng qui caùch vaãn coøn laø caâu hoûi
khoâng traû lôøi ñöôïc.
Caét thuøy naõo

18. 18
Theâm vaøo vieäc caét soï, vieäc caét thuøy caùc phaàn khoâng coù giaù trò cuûa thuøy
traùn hoaëc thuøy thaùi döông laøm gia taêng theâm khaû naêng ñeäm theå tích cuûa
voøm soï. Kó thuaät thích hôïp trong 3 tình huoáng: (1)caùc vuøng söng naõo vaø
thöông toån gioáng heät vaø töông öùng vôùi chöùc naêng khoâng coù giaù trò, (2)söng
naõo toaøn theå vôùi theå tích naõo taêng quaù möùc khaû naêng taïo hình maøng cöùng
hoaëc ñoùng da, vaø (3)khi caùc daáu hieäu sau moå chöùng toû taêng aùp löïc noäi soï
keùo daøi sau giaûi eùp xöông ñuùng caùch.
Hieäu quaû cuûa ñöôøng naøy ñaõ ñöôïc kieåm tra bôûi Cho vaø caùc ñoàng
nghieäp. Trong xôri tröôøng hôïp cuûa hoï, 13 beänh nhaân bieåu hieän aùp löïc noäi
soï hôn 30 mm Hg keùo daøi sau caét soï nöûa baùn caàu ñeå ñieøu trò söng naõo aùc
tính ñaõ ñöôïc nghieân cöùu. 8 trong soá 13 beänh nhaân ñöôïc caét thuøy thaùi döông
vaø ñaõ soáng xoùt; 5 beänh nhaân coøn laïi, gia ñình cuûa hoï töø choái caét thuøy thaùi
döông, ñaõ töû vong (p<0,001). Moät ñieàu lieân quan vôùi kó thuaät naøy baét buoät
laø coù gaây ra thieáu huït thaàn kinh theâm hay khoâng. Ñeå laøm roõ söï lieân quan
naøy, Litofsky vaø caùc ñoàng nghieäp ñaõ theo doõi 20 beänh nhaân coù thöông toån
naõo do chaán thöông ñöôïc caét soï maø khoâng caét soï. Trong 20 beänh nhaân,
11(55%) hoài phuïc chöùc naêng ñaït ñöôïc ñieåm GOS 4 hoaëc 5. 9 (45%) vaãn
coøn taøn pheá naëng hoaëc ñaõ töû vong. Nhöõng thoáng keâ naøy khoâng xaáu hôn
nhöõng thoáng keâ ñaõ ñöôïc baùo baùo veà caét soï khoâng caét thuøy naõo trong lòch
söû, ñeà xuaát raèng caét thuøy naõo khoâng gaây ra giaûm nhieàu söï hoài phuïc thaàn
kinh .
Caùc höôùng daãn caét thuøy traùn vaø thuøy thaùi döông ñöôïc ñöa ra bôûi
Litofsky vaø caùc ñoàng nghieäp, ñaõ ñöôïc xem xeùt ôû ñaây. Caùc caân nhaéc caùc
daáu hieäu trong moå neân ñöôïc thöïc hieän ñeå boå sung öùng duïng caùc ñaùnh daáu.
Ñoái vôùi caét thuøy traùn, bôø sau ñöôïc ñaùnh daáu bôûi khôùp vaønh ôû baùn caàu
khoâng troäi vaø 2 cm tröôùc khôùp vaønh ôû baùn caàu troäi . khoâng caét thuøy traùn
saâu hôn 5 cm. Ñoái vôùi caét thuøy thaùi döông, 5 cm tröôùc cuûa thuøy thaùi döông
ñöôïc laáy boû ñeå nhìn thaáy roõ khuyeát. Lôùp voû naõo gaàn raõnh sylvian ñöôïc baûo
toàn ñeå ngaên ngöøa vôõ maïch maùu. Ôû baùn caàu troäi, thuøy thaùi döông treân ñöôïc
baûo toàn ñeå giaûm thieåu roái loaïn chöùc naêng noùi.
Ñeå ñaït toái ña khaû naêng ñeäm theå tích, caùc ñeà xuaát ñaõ ñöôïc ñöa ra
nhaèm laáy boû moâ bò nhoài maùu trong ñieàu trò trò söng naõo aùc tính. Moät soá taùc
giaû ñaõ baùo caùo raèng vieäc laáy boû moâ hoaïi töû cuøng vôùi caét soï nöûa baùn caàu coù
theå ñöôïc thöïc hieän maø khoâng gaây ra thieáu huït thaàn kinh theâm. Tuy nhieân,
do caùc bôø cuûa vuøng tranh toái tranh saùng thieáu maùu (ischemic penumbra)

19. 19
coù ranh giôùi khoâng roõ, ñöôøng vaøo nhö vaäy chaéc chaén gaây thöông toån caùc
moâ soáng. Söï nhaát trí trong Y vaên hieän taïi laø traùnh laáy boû moâ hoaïi töû tr
F phi caàn thieát ñeå ñoùng maøng cöùng. Tuy nhieân kyõ thuaät naøy ñöôïc aùp duïng
roäng raõi trong giaûi eùp hoá sau vaø chöùng nhaân theâm nghieân cöùu.
Taïo hình soï
Ñaët laïi naép soï thoâng thöôøng thöïc hieän 6 tuaàn ñeán 6 thaùng sau thöông toån
ban ñaàu ñeå ñaûm baûo raèng ñaõ giaûi quyeát quaù trình thöù nhaát. Ôû nhöõng beänh
nhaân bò hoäi chöùng sau caét soï, tuy nhieân, neân ñaët sôùm hôn. Caùc trieäu chöùng
cuûa hoäi chöùng sau caét soï bao goàm: choùng maët, meät moûi, ñau ñaàu, sôï haõi,
nhaïy caûm taïi choã, vaø thieáu huït thaàn kinh khu truù nhö lieät nheï nöûa ngöôøi/
lieät nöûa ngöôøi trieán trieãn, giaûm caûm giaùc ñau, giaûm caûm giaùc, maát nhaän
thöùc xuùc giaùc, baùn manh. Söï ñaûo ngöôïc hoaøn toaøn caùc trieäu chöùng naøy sau
coù theå xaûy ra sau khi ñaët laïi naép xöông. Beänh sinh cuûa caùc trieäu chöùng naøy
chaéc chaén coù lieân quan ñeán maát caân baèng aùp löïc dòch naõo tuûy. Khi uûng hoä
giaû thuyeát naøy, Langfit ñaõ chöùng toû raèng aùp löïc dòch naõo tuûy vuøng thaét
löng ôû beänh nhaân coù khuyeát soï lôùn thì lôùn hôn ôû beänh nhaân coù voøm soï kín.
Söï khaùc nhau veà aùp löïc naøy seõ bò ñaûo ngöôïc sau taïo hình soï.
Bieán chöùng
Caùc bieán chöùng phaãu thuaät do caét soï giaûi eùp coù theå ñöôïc chia thaønh 4
nhoùm: (1) maùu tuï trong naõo, (2) tuï dòch ngoaøi truïc, (3) doø dòch naõo tuûy, vaø
(4) taïo hình soï thaát baïi.
Maùu tuï trong naõo
Söï taïo thaønh maùu tuï trong naõo ñaõ ñöôïc baøn luaän tröôùc ñoù, noù do bôûi caét soï
khoâng ñuùng qui caùch hoaëc caàm maùu khoâng toát, hoaëc vôõ caùc maïch maùu doøn
trong quaù trình thoaùt vò höôùng taâm. Tæ leä maùu tuï trong naõo sau giaûi eùp dao
ñoäng töø 3% ñeán 40%, hôn 90% maùu tuï naøy thì im laëng veà laâm saøng.
Tuï dòch ngoaøi truïc
Tuï dòch ngoaøi truïc thöôøng gaëp nhaát ñöôïc thaáy sau caét soï laø tuï dòch ngoaøi
maøng cöùng, maø chaéc chaén bieåu hieän söï thoaùt ra cuûa dòch naõo tuûy do ñoùng
maøng cöùng khoâng ñuùng qui caùch. Bieán chöùng naøy ñöôïc baùo caùo moät caùch
sô boï laø 20% trong taát caû caùc tröôøng hôïp caét soï vaø ñieàu trò deõ daøng baèng
caùch daãn löu taïi giöôøng (bedside drainage). Maùu tuï döôùi maøng cöùng vaø

20. 20
ngoaøi maøng cöùng ñöôïc thaáy trong 5% taát caû caùc tröôøng hôïp, vaø haàu heát caùc
thöông toån naøy ñeàu laønh tính. Caên nguyeân cuûa noù laø caét soï khoâng ñuùng qui
caùch, bôø caét soï saéc, vôõ maïch maùu do thoaùt vò höôùng taâm.
Thoâng thöôøng, cô thaùi döông khoâng cho ñuû ñeà khaùng vôùi thoaùt vò
höôùng taâm ñeå ñaûm baûo söï caét trong quaù trình caét soï giaûi eùp. Andre vaø coäng
söï, tuy nhieân, ñaõ baùo caùo tröôøng hôïp phuï nöõ 55 tuoåi ñaõ ñöôïc caét soï nöûa
baùn caàu ñeå ñieàu trò phuø naõo aùc tính. Giaûi eùp ban ñaàu khoâng thaønh coâng do
xuaát huyeát cô thaùi döông nhieàu. Xuaát huyeát laøm cho khoâng ñuû ñeà khaùng
ñeå ngaên thoaùt vò höôùng taâm cuûa nhu moâ beân döôùi. Thaêm doø baèng phaãu
thuaät sau ñoù coù caét cô daãn ñeán hoài phuïc raát toát.
Doø dòch naõo tuûy
Doø dòch naõo tuûy xaûy ra trong boái caûnh ñoùng maøng cöùng khoâng ñuùng qui
caùch cuøng vôùi ñoùng da vaø caân galea khoâng ñuùng qui caùch, nhieãm truøng taïi
choã, hoaëc ñaàu nöôùc daãn ñeán vieâm maøng naõo vaø vieâm naõo. tæ leä maéc caùc
thöông toån naøy dao ñoäng töø 3% ñeán 5%.
Taïo hình soï thaát baïi
Taïo hình soï thaát baïi xaûy ra do tieâu naép xöông hoaëc nhieãm truøng. Thaát baïi
naøy xaûy ra trong 2% ñeán 6% trong taát caû caùc tröôøng hôïp ñöôïc baùo caùo.
Taïo hình soï bò aûnh höôûng baát lôïi bôûi söï coá ñònh vaø aùp saùt keùm cuûa naép soï,
söï thay theá maøng cöùng toång hôïp laøm giaûm taêng sinh maïch maùu, quaù nhieàu
saùp xöông, vaït da coù maùu nuoâi keùm, vaø nhieãm truøng. Phaûi coá gaéng traùnh
caùc tình huoáng naøy ( chaúng haïn., coá gaéng taùch naép xöông ra khoûi moâ seïo).
Thaát baïi taïo hình baèng maûnh gheùp töï thaân caàn phaùi taïo hình baèng acrylic.
Ñeà phoøng thaát baïi tieàm taøng nhö vaäy, moät CT ñaàu hình naûh ñeïp coù theå
thöïc hieän tröôùc khi caét soï nhaèm muïc ñích taïo hình naép soï baèng arcrylic.
Ñoäng kinh vaø ñaàu nöôùc
Ñoäng kinh sau moå vaø phuï thuoäc shunt sau moå cuõng ñöôïc baùo caùo vôùi tæ leä
maéc 5% ñeán 30%. Chuùng laø keát quaû cuûa giaûi eùp, hoaëc laø thöông toån ban
ñaàu, hoaëc keát hôïp caû hai laø ñieàu chöa roõ raøng.
KEÁT LUAÄN

21. 21
Taêng aùp löïc noäi soï laø cô cheá chung cuûa thöông toån thaàn kinh trong nhieàu
beänh. Bôûi vì caét soï giaûi eùp cho moät phöông tieän höõu hieäu ñeå laøm giaûm aùp
löïc noäi soï. Ñay coù theå laø phaãu thuaät cöùu soáng beänh nhaân. Nhö vaäy, caùc
phaãu thuaät vieân thaàn kinh nagyø caøng ñöôïc ñeà xuaát thöïc hieän phaãu thuaät
naøy. Maëc duø tieâu chuaån chon löïa cho phaãu thuaät naøy vaãn coøn tieáp dieãn,
döôøng nhö haäu quaû toát nhaát ñaït ñöôïc ôû ngöôøi tre, caùc beänh nhaân khoeû
maïnh khaùc ñaõ ñöôïc ñieàu trò sôùm trong quaù trình beänh. Quyeát ñònh ñeå
thuyeát phuïc can thieäp phaãu thuaät neân ñaët vaøo caùc caân nhaéc ñoä traàm troïng
cuûa thöông toån ban ñaàu, tính khaû thi cuûa hoài phuïc chöùc naêng coù yù nghóa,
phong caùch soáng tröôùc beänh, möùc ñoä hoã trôï cuûa xaõ hoäi, vaø ñoäng löïc cuûa
gia ñình.