ĐỘNG KINH

ÑÑaaïïii hhooïïcc YY DDööôôïïcc TTpp HHooàà CChhíí MMiinnhh
BBooää mmooâânn NNggooaaïïii TThhaaàànn kkiinnhh
……
Baøi dòch HHaannddbbooookk ooff NNeeuurroossuurrggeerryy
ĐĐỘỘNNGG KKIINNHH
Trang 256-286
Hoïc vieân : Ñoaøn Cao Trí
Lôùp : Chuyeân Khoa I
Naêm hoïc : 2005 - 2007
Baøi dòch Handbook of Neurosurgery
Mark S.Greenberg
Sixth Edition Thieme

1
ÑOÄNG KINH
Hoïc vieân: ÑOAØN CAO TRÍ. MD
Lôùp CK1 Ngoaïi Thaàn Kinh (05-07)
13.1 PHAÂN LOAÏI ÑOÂNG KINH
Ñònh nghóa ñoâng kinh: söï phoùng ñieän baát ngôø ñoät ngoät ôû naõo boä maø keát quaû laøm
thay ñoå caûm giaùc, chöùc naêng vaän ñoäng, haønh ñoäng hay yù thöùc. Ñoäng kinh coù theå
chia laøm caùc daïng, nguyeân nhaân vaø caùc hoäi chöùng ñoäng kinh:
Caùc phaân loaïi ñoäng kinh chính:
1.Ñoäng kinh toaøn theå: goàm söï taán coâng ñoàng boä vaø hai beân baùn caàu ñaïi naõo, khoâng
oå taán coâng, baét ñaàu maát yù thöùc. Chieám 40% caùc loaïi ñoäng kinh.
A. Co cöùng co giaät toaøn theå: ( ñoäng kinh côn lôùn) ñoâng kinh toaøn theå bao goàm töø
co cöùng ñeán co giaät vaän ñoäng. Ñoù laø caùc daïng ñaëc bieät vaø khoâng goàm ñoäng kinh
cuïc boä maø do toaøn theå thöù hai.
B. Ñoäng kinh giaät run: caân baèng ñoái xöùng, ñoàng boä hai beân, giaät cô baùn nhòp
nhaøng chi treân vaø chi döôùi, thöôøng vôùi khuyûu gaáp vaø goái duoãi.
C. Ñoäng kinh co cöùng: tröông löïc cô ñoät ngoät taêng leân lieân tuïc vôùi nhöõng tieáng
keâu ôû hoïng hoaëc laåm baåm ñaëc tröng laø do khoâng khí xuyeân qua ñoàng thôøi löïc keùo
day thanh aâm kheùp laïi.
D. Vaéng yù thöùc: ( ñoäng kinh côn nhoû) yù thöùc giaûm daàn keøm yeáu hoaëc maát vaän
ñoäng, goàm:
1. Vaéng yù thöùc ñieån hình.
2. Vaéng yù thöùc khoâng ñieån hình: khoâng ñoàng nhaát vôùi nhieàu bieán ñoåi treân
ñieän naõo ñoà (EEG) maãu tieáp sau vaéng yù thöùc ñieån hình. Ñoäng kinh coù theå keùo daøi
hôn.
E. Ñoäng kinh daïng muùa giaät: cô theå bò giaät gioáng nhö caùi loø so ( lieân tieáp moät hoaëc
hôn) vôùi thay ñoåi ñieän treân EEG lan roäng.
F. Ñoäng kinh maát tröông löïc: ( ñoäng kinh phieán ñònh hay côn nhoû gioït) ñoät ngoät
maát tröông löïc trong thôøi gian ngaén maø coù theå gay teù ngaõ.
2. Ñoäng kinh cuïc boä: ( Ñoäng kinh khu truù) söï taán coâng phöùc taïp ôû moät baùn caàu.
Chieám 57% taát caû ñoäng kinh. Moät taán coâng môùi cuûa ñoäng kinh cuïc boä vôùi thöông
toån caáu truùc ñeán khi coù baèng chöùng khaùc.
A. Ñoäng kinh cuïc boä ñôn giaûn (khoâng laøm giaûm yù thöùc):
1. vôùi daáu chöùng vaän ñoäng: goàm caû Jacksonian.
2. vôùi daáu chöùng caûm giaùc: caûm giaùc ñaëc bieät hoaëc caûm gaùc baûn theå.
3. vôùi daáu chöùng hoaëc trieäu chöùng vaän ñoäng.
4. vôùi trieäu chöùng taâm thaàn: roái loaïn chöùc naêng naõo cao.
B. Ñoäng kinh cuïc boä phöùc taïp:( ñöôïc söû duïng nhieàu trong caùc daïng ñoäng kinh taâm
thaàn vaän ñoäng, thöôøng thuoäc thuyø thaùi döông nhöng noù coù theå phaùt sinh töø moät

2
vuøng cuûa voû naõo): moät söï thay ñoåi cuûa yù thöùc, thöôøng maát yù thöùc hoaëc vaän ñoäng
töï ñoäng (goàm moâi, saûn khoaùi, söï nhai söï ñaøo bôùi baèng ngoùn tay) vôùi trieäu chöùng
töï ñoäng ( thong thì caûm giaùc taêng leân töø thöôïng vò).
1. ñoäng kinh cuïc boä vôùi söï taán coâng tieáp sau bôûi söï giaûm daàn yù thöùc ( coù theå
laø daáu hieäu baùo tröôùc)
a. khoâng coù daáu töï ñoäng
b. coù daáu töï ñoäng
2. vôùi söï coâng kích gay giaûm yù thöùc
a. khoâng coù töï ñoäng: chæ giaûm yù thöùc
b. coù töï ñoäng
C. Ñoäng kinh cuïc boä vôùi toaøn theå hoaù thöù hai
1. ñoäng kinh cuïc boä ñôn giaûn tieán trieån ñeán toaøn theå hoùa
2. ñoäng kinh cuïc boä phöùc taïp tieán trieån ñeán toaøn theå hoùa
3. ñoäng kinh cuïc boä ñôn giaûn tieán trieån ñeán cuïc boä phöùc taïp roài tieán trieån
ñeán toaøn heå hoùa
3. Ñoäng kinh khoâng phaân loaïi ñöôïc, khoaûng 3% taát caû caùc ñoäng kinh.
Phaân loaïi ñoäng kinh theo nguyeân nhaân ( vaø moät vaøi hoäi chöùng ñoäng kinh)
Baûng danh saùch phía döôùi khoâng bao goàm taát caû ( xem tham khaûo)
1. trieäu chöùng thöù yeáu: ñoäng kinh ñaõ bieát nguyeân nhaân, ví duï: tai bieán
maïch maùu naõo-ñoät quò, u naõo,…
a.ñoäng kinh thuyø thaùi döông
b.xô cöùng giöõa thaùi döông
2 .töï phaùt ( nguyeân thuyû) khoâng do nguyeân nhaân beân döôùi, goàm: ñoäng
kinh daïng muùa giaät ôû thanh nieân.
3. nguoàn goác aån: ñoäng kinh ñöôïc cho laø coù trieäu chöùng nhöng khoâng bieát
nguyeân nhaân
a. Hoäi chöùng West ( co giaät ôû true em, Blitz-Nick-Salaam-Krample)
b. Hoäi chöùng Lennox-Gastaut
4. Hoäi chöùng ñaëc bieät: ñoäng kinh ñöôïc keå laïi
a. ñoäng kinh do soát
b. ñoäng kinh xaûy ra do chuyeån hoaù caáp tính hoaëc do ngoä ñoäc. Ví duï: do röôïu
Chìa khoaù ñeå phaân bieät: ( quan heä maät thieát vôùi ñieàu trò)
Trong ñoäng kinh co cöùng co giaät toaøn theå hoaù: nguoàn goác toaøn theå hay cuïc boä
vôùi toaøn theå hoaù thöù phaùt. ( thöôøng taán coâng cuïc boä coù theå khoâng coù ñoái töôïng
quan saùt)
Vôùi söï baét ñaàu côn ngaén: vaéng yù thöùc hoaëc cuïc boä phöùc taïp.
Ñoäng Kinh:
Moät roái loaïn khoâng do moät beänh ñôn ñoäc. Moâ taû söï taùi phaùt (hai hoaëc hôn),
ñoäng kinh khoâng do kích thích (voâ caên).
Ñoäng Kinh Vaéng YÙ Thöùc:

3
Tröôùc ñaây goïi laø ñoäng kinh côn nhoû. Laøm giaûm yù thöùc goàm coù hoaëc khoâng keøm
vaän ñoäng (xaûy ra töï ñoäng, thöôøng xaûy ra nhanh treân 7 giaây. Khoâng coù laãn sau côn
beänh). Hieám coù tieàn trieäu. Coù theå gay ra do söï taêng thoäng khí trong 2-3 phuùt.
Treân ñieän naõo coù soùng gai nhoïn treân 3/giaây.
Ñoäng Kinh Daïng Moùc:
Giôùi haïn côû xöa:” côn ñoäng kinh Uncal” ñoäng kinh hình thaønh giöõa döôùi thuyø
thaùi döông, thöôøng trong vuøng hoài haûi maõ. Coù theå taïo ra aûo giaùc khöôùu giaùc (muøi
hoâi thoái hoaëc aûo giaùc muøi thoái): caûm nhaän muøi xaáu nôi maø noù khoâng hieän höõu.
Xô Cöùng Giöõa Thaùi Döông:
Haàu heát nguyeân nhaân chung cuûa ñoäng kinh thuyø thaùi döông laø khoù ñieàu trò. Ñaët
bieät beänh lyù ôû haïch neàn ñaùy: xô cöùng hoài haûi maõ (maát teá baøo trong hoài haûi maõ
trong moät maët). Caùc ñaëc tröng ñöôïc moâ taû ôû baûng 13.1. cho chaån ñoaùn phaân bieät.
Ñoäng kinh ôû ngöôøi lôùn luùc ñaàu ñaùp öùng vôùi ñieàu trò noäi khoa, nhöng khi coù
nhieàu thay ñoåi trôû neân ña daïng, dai daúng vaø coù theå ñoäng kinh ñaùp öùng vôùi phaãu
thuaät.
Ñoäng kinh co giaät ôû thanh nieân:
Ñoâi khi goïi laø giaät run cô hai beân. 5-10% caùc ñoäng kinh. Moät hoäi chöùng ñoäng
kinh toaøn theå hoaù töï phaùt coù lieân quan vôùi tuoåi luùc ñaàu, goàm coù ba daïng ñoäng kinh
1. caùi giaät run cô: phaàn lôùn sau côn laø thöùc tænh
2. ñoâng kinh co cöùng co giaät toaøn theå hoaù
3. Vaéng yù thöùc.
Ñieän naõo  coù söï phoùng ñieän daïng chuoãi nhoïn. Coù söï lieân quan lôùn ñeán tieàn söû
gia ñình (moät vaøi nghieân cöùu cho thaáy coù söï keát hôïp giöõa khaùng nguyeân HLA vôùi
nhaùnh ngaén cuûa nhieãm saéc theå soá 6. Haàu heát ñaùp öùng vôùi Depakin).
Hoäi chöùng West:
Thuaät ngöõ ít ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân noù xuaát hieän khoâng ñoàng nhaát ôû caùc
nhoùm. Ñoäng kinh daïng roái loaïn maø thöôøng xaûy ra trong naêm ñaàu cuûa cuoäc ñôøi vaø
goàm coù söï hoài quy, gaäp maïnh vaø thænh thoaûng öôõn thaân vaø chi ( giaät run cô maïnh,
chæ co giaät ôû treû em, daïng ñoäng kinh cuùi chaøo, co giaät daïng dao nhíp). Ñoâng kinh
coù su höôùng giaûm ñi theo tuoåi, thöôøng giaûm ñi sau 5 naêm. Thöôøng keát hôïp vôùi
chaäm phaùt trieån taâm thaàn, 50% coù theå phaùt trieån vôùi ñoäng kinh cuïc boä phöùc taïp,
moät soá phaùt trieån vôùi hoâi chöùng Lennox-Gastaut. Moät soá thaáy coù thöông toån naõo
keát hôïp.
Ñieän naõo phaàn lôùn thaáy soùng cao theá loaïn nhòp giöõa hai côn (muõi nhoïn lôùn/
soùng döông, hình soùng thaáp giaû cô nhö moät chieác ghim), hoaëc coù söï thay ñoåi soùng
cao theá loaïn nhòp ôû vaøi vò trí.
Thöôøng thì ñoäng kinh naøy thaáy roõ treân ñieän noaõ coù tieâm ACTH hoaëc
Corticoid.
Hoäi chöùng Lennox-Gastaut:

4
Ñoäng kinh maát tröông löïc (côn Drop) hieám coù theå xaûy ra ôû thôøi thô aáu.
Thöôøng phaùt trieån thaønh ñoäng kinh co cöùng vôùi chaäm phaùt trieån taâm thaàn. Ñoäng
kinh thöôøng ña daïng, ñieàu trò raát khaùc bieät vaø coù theå xaûy ra trong 50/ngaøy. Cuõng
coù theå xaûy ra vôùi ñoäng kinh traïng thaùi. Khoaûng 50% beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò vôùi
Valproic Acid. Môû theå chai coù theå laøm giaûm moät soá ñoäng kinh maát tröông köïc.
Lieät Todd’s:
Moät ñieàu xaûy ra sau côn beänh maø lieân quan ñeán lieät cuïc boä hay toaøn boä
thöôøng thì phöùc taïp trong ñoäng kinh cuïc boä. Nhieàu beänh nhaân coù thong toån caáu
truùc laø nguoàn goác cuûa ñoäng kinh, chu kyø lieät thöôøng hoài phuïc chaäm sau haøng giôø
hoaëc hôn nöõa. Moät soá neuron bò maát dòch trong thì thöùc tænh ñaõ laøm thay ñoåi roäng
raûi caùc ñieän theá cuûa côn ñoäng kinh. Caùc hieän töôïng thöôøng gioáng nhau goàm baùn
manh vaø maát ngoân ngöõ sau côn beänh.
13.1.1. NHÖÕNG NGÖÔÕNG TAÙC NHAÂN THAÁP TRONG ÑOÄNG KINH:
Nhöõng ngöôõng taùc nhaân thaáp trong ñoäng kinh ( taïo ñoäng kinh do kích ñoäng) ôû caù
nhaân coù hoaëc khoâng keøm tieàn söû gia ñình, goàm nhieàu nguyeân nhaân döôùi cuûa ñoäng
kinh môùi xuaát hieän:
1. Maát nguû
2. Taêng thoâng khí phoåi ( thôû nhanh saâu)
3. Söï kích thích cuûa aùnh saùng
4. Nhieãm truøng: heä thoáng ( ñoäng kinh do soát, heä thoáng thaàn kinh trung öông
5. Roái loaïn chuyeån hoùa: maát can baèng ñieän giaûi ( ñaëc bieät laø haï Natri maùu ),
roái loaïn pH maùu ( ñaëc bieät laø tính kieàm ), do thuoác (nghieän),…
6. Chaán thong ñaàu: daønh rieâng cho thong toån ôû ñaàu, chaán thong do xuyeân
thaáu.
7. Thieáu maùu naõo: tai bieán maïch maùu naõo- ñoät quî.
8. “ Kindling” khaùi nieäm ñoäng kinh taùi phaùt maø coù theå deã daøng laøm phaùt
trieån ñoäng kinh chaäm.
Baûng 13-1: Hoäi chöùng ñoäng kinh giöõa thuyø thaùi döông:
Lòch söû
- Tæ leä beänh ñoäng kinh soát cao hôn daïng ñoâng kinh khaùc
- Tieàn söû chung veà ñoäng kinh gia ñình
- Söï phaùt beänh sau nöûa thaäp nieân ñaàu cuûa cuoäc ñôøi
- Tieàn trieäu chung thì phöùc taïp
- Hieám xaûy ra ñoäng kinh toaøn theå thöù hai
- Ñoäng kinh thöôøng giaûm sau vaøi naêm ñeán tuoåi thanh nieân hoaëc tröôûng thaønh
sôùm
- Ñoäng kinh thöôøng trôû neân khaùng laïi söï khoeû maïnh
- Coù söï roái loaïn haønh vi chung giöõa hai côn ( ñaëc bieät laø traàm caûm)
Laâm saøng ñoäng kinh ñaëc bieät
- Haàu heát coù tieàn trieäu (ñaëc bieät thöôïng vò, xuùc ñoäng, khöôùu giaùc hoaëc vò

5
giaùc) trong vaøi giaây.
- CPS(?): thöôøng baét ñaàu ngöng vaø nhìn khoâng choùp maét, mieäng,…vaø töï ñoäng
phöùc taïp chung. Coù theå thaáy coù cöû chæ ñieäu boä hai beân, tay. Ñoäng kinh
thöôøng keùo daøi khoaûng 2 phuùt.
- Söï maát phöông höôùng sau côn beänh, thieáu huït trí nhôù gaàn, maát trí nhôù
trong côn vaät vaõ ( baùn caàu öu theá) vaø maát ngoân ngöõ sau vaøi phuùt.
Thaàn kinh hoïc vaø caùc xeùt nghieäm ñaëc bieät:
- Khaùm thaàn kinh: bình thöôøng loaïi ra caùc thieáu huït cuûa trí nhôù.
- MRI : teo hoài haûi maõ vaø daáu hieäu thay ñoåi cuøng beân vôùi dan naõo thaát beân
söøng thaùi döông.
- Ñieän naõo ñoäc laäp tröôùc thaùi döông moät hoaëc hai beân vôùi bieân ñoä ñieän theá
nhoïn cô baûn nhoû nhaát.
- Ngoaøi ñôït beänh ñieän noaõ hoaït ñoäng vôùi CPS (?), thöôøng khôûi phaùt oå chaäm
nhòp nhaøng vôùi hình maãu 5-7Hz, coù nguoàn goác cô baûn lôùn nhaát trong moät
thuyø thaùi döông.
- PET scan coù florodeoxyglucose giöõa hai côn: sö giaûm chuyeån hoaù ôû thuyø
thaùi döông vaø coù leû cuøng beân vôùi ñoài thò vaø haïch neàn.
- Kieåm tra taâm lyù thaàn kinh hoïc: loaïn chöùc naêng nhôù phöùc taïp ñaëc tröng
thuyø thaùi döông.
- Kieåm tra Wada: chöùng queân vôùi daáu hieäu ñoái beân khi tieâm Amobarbital.
13.2 CAÙC DAÏNG ÑOÄNG KINH ÑAËC BIEÄT
13.2.1 ÑOÄNG KINH MÔÙI KHÔÛI PHAÙT
Tæ leä maéc beänh ñoâng kinh môùi haøng naêm ôû Rochester, Minnesota laø 44/100000
daân/naêm.
Nguyeân nhaân: caùc beänh nhaân ñoäng kinh laàn ñaàu ñöôïc moâ taû, goàm caùc nguyeân
nhaân:
1.Tieáp sau moät chaán thöông thaàn kinh: caû caáp tính (< 1 tuaàn), hoaëc möùc nhoû mô hoà
(> 1 tuaàn, vaø thöôøng döôùi 3 thaùng töø chaán thöông).
A. Tai bieán maïch maùu naõo hay ñoät quî: 4,2% coù ñoäng kinh trong 14 ngaøy cuûa
beänh tai bieán maïch maùu naõo. Yeáu toá nguy cô ñoät quî taêng ñaùng keå.
B. Chaán thöông ñaàu: daønh rieâng cho thöông toån ñaàu, chaán thöông xuyeân thaáu.
C. Nhieãm truøng heä thoáng thaàn kinh trung öông: vieâm maøng naõo, aùp-xe naõo, tuï
muû döôùi maøng cöùng.
D. Ñoäng kinh soát.
E. Ngaït sau sinh.
2. Dò daïng döôùi heä thoáng thaàn kinh trung öông:
A. Baát thöôøng baåm sinh heä thoáng thaàn kinh trung öông.

6
B. Beänh lyù thoaùi hoùa heä thoáng thaàn kinh trung öông.
C. U heä thoáng thaàn kinh trung öông: nguyeân phaùt hoaëc di caên.
D. Ñaàu nöôùc ( traøn dòch naõo thaát)
E. Dò daïng ñoäng tænh maïch (AVM).
3. Baát thöôøng heä thoáng chuyeån hoùa caáp tính:
A.Roái loaïn ñieän giaûi: ure maùu, haï Natri maùu, haï ñöôøng maùu (caàn quan aâm ñaëc
bieät), taêng Calci maùu.
B. Lieân quan ñeán thuoác, bao goàm:
1. nghieän röôïu
2. ngoä ñoäc cocain
3. daãn chaát opiods ( narcotic), coù söï keát hôïp chuû yeáu tieáp sau.
a. propoxyphen ( Darvon)
b.meperidine ( Demerol): coù theå gaây ra delerium.
c. phoái hôïp thuoác ñi ñöôøng: T’s vaø maøu xanh ( pentazocine < Talwin> + khaùng
histamin tripelennamine).
4. choáng noân phenothiazine
5. vôùi söï cai nghieän cuûa flumazenil ( Romazicon) ñeán ñieàu tri baèng
benzodiazepine quaù lieàu ( ñaëc bieät khi benzodiazepine duøng trong ñoäng kinh seõ
laøm giaûm taùc duïng so vôùi choáng traàm caûm ba voøng hay cocain).
6. phencyclidine: coù nguoàn goác söû duïng laøm meâ ñoäng vaät.
7.cyclosporine: coù theå aûnh höôûng söï caân baèng Magne’.
C. Kinh giaät.
4. Töï phaùt.
Trong 166 beänh nhaân nhi taïi khoa caáp cöùu vôùi söï löïa choïn kyõ, hoaëc ñöôïc chaån
ñoaùn ñoäng kinh ñaàu tieân.
1. soá ñoäng kinh hoài qui ñöôïc choïn laø 110 hoaëc laø khoâng coù beänh.
2. coù 56 beänh nhaân ñaõ bieát laø ñoäng kinh laàn ñaàu.
a. 71% laø soát ñoäng kinh.
b. 21% laø taùi phaùt.
c. 7% coù trieäu chöùng ( giaûm Natri maùu, vieâm maøng naõo, ngoä ñoäc thuoác,...)
Trong moät nghieân cöùu saép tôùi 244 beänh nhaânvôùi ñoäng kinh voâ caên môùi xaûy ra, chæ
27% ñoäng kinh tieáp tuïc keùo daøi nöõa. Ñoäng kinh hoài qui thöôøng ôû beänh nhaân vôùi
tieàn söû gia ñình ñoäng kinh, treân ñieän naõo coù ñænh vaø soùng, hoaëc tieàn söû chaán
thöông heä thoáng thaàn kinh trung öông (tai bieán maïch maùu naõo, chaán thöông
ñaàu,...). Beänh nhaân khoûi ñoäng kinh trong 3 naêm thì taùi phaùt. Tieáp sau ñoäng kinh
thöù hai, ruûi ro cao trong ñoäng kinh dieãn tieán.
Söï öôùc löôïng:
Ngöôøi lôùn
Ñoäng kinh môùi xaûy ra ôû ngöôøi lôùn coù nguyeân nhaân roõ veà söï vaéng yù thöùc ( nghieän
röôïu), thuùc ñaåy thaáy döôùi neàn cô baûn ( xaûy ra vôùi ñoäng kinh taùi phaùt, ñoäng kinh,

7
ña soá tröôùc hoaëc ngay tuoåi thanh nieân). Ôû CT hoaëc MRI ( coù hoaëc khoâng söï taêng
cao) neân ñöôïc thöïc hieän. Laøm vieäc coù heä thoáng deã nhaän ramoät vaøi yeáu toá ôû baûng
tröôùc. Neáu phuû ñònh taát caû, neân duøng MRI neáu thöïc hieän ñöôïc. Neáu phuû ñònh moät
soá, neân laäp laïi CT hoaëc MRI) khoaûng 6 thaùng vaø 1 hoaëc 2 naêm laëp laïi moät khoái u
maø khoâng coù moät nghieân cöùu naøo theå hieän trong luùc ñaàu.
Nhi khoa
Giöõa caøc beänh nhi vôùi ñoäng kinh laàn ñaàu, phoøng thí nghieäm vaø x quang qui öôùc
thöôøng ñaét tieàn vaø khoâng giuùp ít. Tieàn söû chi tieát vaø khaùm beänh kyõ seõ giuùp ít
nhieàu hôn.
Söï Quaûn Lí:
Söï quaûn lí ôû ngöôøi tröôûng thaønh vôùi ñoäng kinh môùi vöøa taùi phaùt ( khoâng coù baát
thöøong nhìn thaáy treân CT hoaëc MRI, khoâng coù baèng chöùng cuûa nghieän thuoác) coøn
tranh luaän. Chæ moät nghieân cöùu , caùc daïng ñieän naõo, maø neáu ñieän naõo bình thöôøng
tieáp theo giaát nguû thì coøn baøn caûi.
1. coù söï thay ñoåi chaéc chaén ôû caùc ñieän naõo.
2. neáu taát caû ñieän naõo bình thöôøng, tæ keä taùi phaùt ñoäng kinh sau 2 naêm laø
12%.
3. neáu 1 hoaëc caùc ñieän naõo coù ñoäng kinh thay ñoåi, thì tæ leä taùi phaùt sau 2
naêm laø 83%.
4. baát thöôøng khoâng do ñoäng kinh coù 1 hoaëc caùc ñieän naõo thay ñoåi thì taùi
phaùt sau 2 naêm laø 41%.
5. tæ leä taùi phaùt xaûy ra ôû oå ñoäng kinh (87%) cao hôn ñoäng kinh toaøn theå
hoaù.
Toùm laïi ñieän naõo ñoà vöøa phaûi ñaït ñöôïc giaù trò döï ñoaùn tröôùc vaø coù theå laø yeáu toá
quyeát ñònh ñöôïc hay khoâng trong vieäc söû duïng thuoác khaùng ñoäng kinh.
13.2.2 ÑOÄNG KINH SAU CHAÁN THÖÔNG.
Ñieåm khoaù:
- Hai loaïi: sôùm ( ≤ 7 ngaøy) vaø muoän ( >7 ngaøy) sau chaán thöông ñaàu.
- Khaùng ñoäng kinh coù theå söû duïng ngaên ngöøa ñoäng kinh sôùm sau chaán
thöông.
- Khaùng ñoäng kinh döï phoøng khoâng laøm taàn soá xuaát hieän muoän ñoäng kinh
sau chaán thöông.
- Khaùng ñoäng kinh giaùn ñoaïn sau moät tuaàn ngoaïi tröø ôû caùc ca coù tieâu chuaån
ñaëc bieät.
Ñoäng kinh sau chaán thöông ñöôïc taùch ra ( tuyø tieän) thaønh: sôùm ( xuaát hieän trong
tuaàn cuûa chaán thöông) va muoän ( sau 7 ngaøy). Noù ñuùng trong 3 haïng muïc:’ tröïc
tieáp’ trong haøng phuùt ñeán haøng giôø hoaëc hôn.
Ñoäng kinh sau chaán thöông sôùm ( ≤ 7 ngaøy sau chaán thöông)

8
30% tæ leä chaán thöông naëng ( naëng ñöôïc ñònh nghóa laø: maát yù thöùc > 24 giôø, maát
trí > 24 giôø, daáu thaàn kinh khu truù, coù söï ñuïng daäp hay maùu tuï noäi soï) vaø khoaûng
1% coù ñoä thöông toån trung bình. Coù 2,6% treû em < 15 tuoåi vôùi nguyeân nhaân chaán
thöông ñaàu ít nhaát laø maát yù thöùc hoaëc maát trí thoaùng qua (ngaén).
Ñoäng kinh sau chaán thöông sôùm coù theå nhanh choùng gaây ra söï baát lôïi vôùi taêng
aùp löïc trong soï, thay ñoåi aùp löïc maïch maùu, thay ñoåi oxy hoaù, söï phoùng thích quaù
möùc chaát daãn truyeàn thaàn kinh.
Ñoäng kinh sau chaán thöông xaûy ra muoän ( >7 ngaøy sau chaán thöông đầu)
Tæ leä öôùc chöøng khoaûng 10-13% giöõa 2 naêm sau < gôïi yù> chaán thöông ñaàu (
goàm maát yù thöùc > 2 phuùt, ghi nhaän Glassgow < 8 ñieåm, maùu tuï döôùi maøng cöùng,..)
cho moïi nhoùm tuoåi. Yeáu toá nguy cô töông ñoái: 3,6 laàn trong daân soá. Tæ leä beänh
chaán thöông ñaàu naëng >> trung bình > nheï.
Tæ leä beänh ñoäng kinh sau chaán thöông sôùm ôû treû em cao hôn ngöôøi lôùn, nhöng
ñoäng kinh muoän thì ôû treû em coù taàn soá ít hôn ( ñoäng kinh sau chaán thöông ôû treû
em , 94,5% phaùt trieån trong 24giôø ñaàu chaán thöông). Haàu heát beänh nhaân maø
khoâng coù ñoäng kinh trong 3 naêm sau chaán thöông ñaàu xuyeân thaáu seõ khoâng phaùt
trieån ñoäng kinh. Yeáu toá nguy cô ñoäng kinh sau chaán thöông ñaàu muoän ôû treû em
khoâng xuaát hieän lieân quan ñeán caùc söï kieän cuûa ñoäng kinh sau chaán thöông sôùm (
ôû ngöôøi lôùn: chæ ñuùng vôùi thöông toån nheï). Yeáu toá nguy cô phaùt trieån ñoäng kinh
sau chaán thöông muoän coù theå taêng cao sau chaán thöông ñaàu laäp ñi laäp laïi.
Chaán thöông xuyeân thaáu
Tæ leä beänh cuûa ñoäng kinh sau chaán thöông cao hôn vôùi chaán thöông ñaàu
daïng xuyeân thaáu vôi chaán thöông ñaàu kín ( xaûy ra trong 50% ca chaán thöông ñaàu
xuyeân thaáu döôùi 15 tuoåi).
Ñieàu Trò:
Moät nghieân cöùu muø ñoâi ôû beänh nhaân coù yeáu toá nguy cô bò ñoäng kinh sau chaán
thöông cao ( loaïi tröø chaán thöông xuyeân thaáu) thaáy raèng 73% giaûm yeáu toá nguy cô
ôû ñoäng kinh sau chaán thöông sôùm vôùi lieàu ñaàu 20mg/kg Phenytoin trong 24giôø ñaàu
cuûa chaán thöông vaø duy trì lieàu cao naøy tieáp tuïc, nhöng sau moät tuaàn thì thuoác
khoâng giuùp ít gì nöõa caû ( muïc tieâu ñieàu trò cô baûn). Carbamazepine (Tegretol) coù
khaû naêng laøm giaûm yeáu toá nguy cô ñoäng kinh sôùm sau chaán thöông, vaø Valproic
acid thì ñang nghieân cöùu.
Phenytoin cho thaáy coù nhieàu kinh nghieäm veà taùc duïng ñoái laäp nhau khi ñieàu trò
döï phoøng laâu daøi ñeå choáng laïi ñoäng kinh sau chaán thöông.
Ñieàu trò theo Guideline:
Nhöõng thoâng tin cô baûn coù hieäu quaû xaûy ra:
1. Khoâng coù nghieân cöùu hieäu quaû choáng laïi côn ñoäng kinh.
2. ÔÛ beänh nhaân coù yeáu toá nguy cô cao, thuoác choáng ñoäng kinh laøm giaûm tæ
leä ñoäng kinh sôùm sau chaán thöông.

9
3. Tuy nhieân, khoâng coù nghieân cöùu naøo cho thaáy ñoäng kinh sôùm sau chaán
thöông coù keát quaû caûi thieän.
4. Moät ñoäng kinh phaùt trieån, tieáp tuïc duøng thuoác khaùng ñoäng kinh laøm
giaûm ñoäng kinh taùi phaùt.
Ñoù laø caùc vaán ñeà moâ taû theo Guideline.
Khôûi ñaàu cuûa thuoác khaùng ñoäng kinh:
Thuoác khaùng ñoängkinh coù theå ñöôïc caâ nhaéc söû duïng trong thôøi gian ngaén neáu
coù söï nguy haïi töø ñoäng kinh. Ñoäng kinh sôùm sau chaán thöông seõ giaûm hieäu löïc khi
söû duïng Phenytoin trong 2 tuaàn cho chaán thöông ñaàu vôùi yeáu toá nguy cô quan
troïng khoâng taêng hieäu quaû baát lôïi.
Söï choïn löïa: baét ñaàu thuoác khaùng ñoäng kinh ( thöôøng laø Phenytoin hay
Carbamazepine) trong 24giôø cuûa chaán thöông vôùi söï coù maët cuûa caùc yeáu toá nguy
cô cao vôùi caùc tieâu chuaån ôû baûng 13-2. khi duøng lieàu cao Phenytoin 20mg/kg vaø
duy trì möùc ñieàu trò cao naøy. Neáu Phenytoin khoâng chòu ñöôïc thì chuyeån sang
Phenobarbital.
Baûng 13-2 Yeáu toá nguy cô chuaån cho ñoäng knh sau chaán thöông:
1. Maùu tuï döôùi maøng cöùng caáp, ngoaøi maøng cöùng vaø maùu tuï trong naõo.
2. Môû soï giaûi aùp vôùi thöông toån nhu moâ naõo.
3. Ñoäng kinh laàn ñaàu trong 24 giôø sau chaán thöông.
4. Ñieåm Glasgow < 10 ñieåm.
5. Toån thöông naõo xuyeân thaáu.
6. Tieàn söû quan troïng veà laïm duïng röôïu.
7. Coù theå coù ñuïng daäp voû naõo ( xuaát huyeát) treân CT.
Söï giaùn ñoaïn cuûa thuoác khaùng ñoäng kinh:
1. Ngöng daàn thuoác khaùng ñoäng kinh sau moät tuaàn ñieàu trò:
a. Toån thöông naõo xuyeân thaáu.
b. Söï phaùt trieån ñoäng kinh muoän sau chaán thöông ( ñoäng kinh > 7 ngaøy sau
chaán thöông ñaàu).
c. Tieàn söû ñoäng kinh quan troïng.
d. Beänh nhaâ traûi qua cuoäc môû soï.
2. Beänh nhaân khoâng coù tieâu chuaån ñeå giaùn ñoaïn thuoác khaùng ñoäng kinh:
a. Duy trì möùc ñieàu trò thuoác khaùng ñoäng kinh khoaûng 6-12 thaùng.
b. Khuyeân neân laøm ñieän naõo ñoà nhö laø ñieàu taát yeáu ôû beänh ñoäng kinh coù oå
tröôùc khi giaùn ñoaïn thuoác khaùng ñoäng kinh ( coù giaù trò tieân ñoaùn):
- Ñoäng kinh taùi phaùt.
- Söï hieän dieän yeáu toá nguy cô chuaån ñöôïc moâ taû ôû baûng 13-2.
13.2.3 ÑOÄNG KINH NGHIEÄN RÖÔÏU
Cuõng nhö vaäy, xem laø hoäi chöùng nghieän röôïu. Hoäi chöùng nghieän röôïu coù theå baét
ñaàu haøng giôø sau noàng ñoä ñænh röôïu Ethanol. Ñoäng kinh nghieän röôïu laø moät lôùp
treân 33% cuûa ngöôøi uoáng ngöng röôïu trong khoaûng 7-30 giôø hoaëc giaûm bôùt uoáng

10
röôïu. Daïng naøy goàm coù 1-6 ñoâng kinh co cöùng co giaät toaøn theå hoùa khoâng coù oå
trong thôøi gian 6 giôø. Ñoäng kinh thöôøng coù tieàn trieäu xaûy ra tröôùc. Coù theå xaûy ra
cuøng luùc ngoä ñoäc röôïu ( khoâng nghieän).
Yeáu toá nguy cô ñoäng kinh tieáp tuïc trong 48 giôø ( yeáu toá nguy cô cuoàng saûn)
chæ 1 lieàu phenytoin ñeå döï phoøng trong thôøi gian ngaén. Tuy nhieân, vôùi ñoäng kinh
do nghieän röôïu ñôn ñoäc, ngaén, vaø söï haïn cheá baûn thaân, Phenytoin ñöôïc cho laø
khoâng giuùp ích ôû caùc ca khoâng phöùc taïp vaø vì vaäy thöôøng khoâng coù chæ ñònh.
Chlordiazepoxide ( Librium) hoaëc moât Benzodiazepine cuøng caáp seõ khöû giaûi ñoäc
cho yeáu toá nguy cô ñoäng kinh nghieän röôïu.
Söï öôùc löôïng:
Caùc beänh nhaân neân ñöôïc chuïp CT naõo, vaø neân töï öôùc löôïng veà sau ñeå ñaùnh
giaù ñoäng kinh toát hôn hoaëc hoäi chöùng cuoàng saûn sau cai röôïu:
1. Ñoäng kinh ñaàu tieân cuûa nghieän röôïu.
2. Coù oå khu truù.
3. Thôøi gian ñoäng kinh keùo daøi hôn 6 giôø.
4. Hieån nhieân vôùi chaán thöông ñaàu.
Moät soá ca ñoäng kinh caàn xem xeùt nhö beänh nhaân bò soát caàn phaûi choïc doø tuyû
soáng tìm xem coù vieâm maøng naõo.
Ñieàu trò:
Ñoäng kinh ngaén khoâng coù lí do ñieàu trò, chính xaùc chæ ghi nhaän. Ñoäng kinh tieáp
tuïc keùo daøi hôn 3-4 phuùt coù theå ñieàu trò vôùi Diazepam hoaëc Lorazepam, vôùi thôøi
gian laâu hôn nöõa söû duïng nhö ñoäng kinh traïng thaùi neáu ñoäng kinh dai daúng. Duøng
lieàu Phenytoin 18mg/kg vaø chæ ñòng ñieàu trò keùo daøi:
1. Coù tieàn söû ñoäng kinh nghieän röôïu tröôùc ñoù.
2. Ñoäng kih taùi phaùt sau khi ñaõ dung naïp.
3. Öu tieân tieàn söû ñoäng kinh coù roái loaïn khoâng do röôïu.
4. Söï coù maët cuûa yeáu toá nguy cô ñoäng kinh ( nhö maùu tuï döôùi maøng cöùng).
13.2.4 CO GIAÄT NGUYEÂN NHAÂN KHOÂNG PHAÛI ÑOÄNG KINH
Ñöôïc bieát nhö laø ñoäng kinh giaû ñònh ( maëc duø coù moät soá khoâng thích duøng nhö laø
ñoäng kinh do töï yù giaû vôø), vôùi caùc giôùi haïn töø ñoäng kinh taâm lí ñöôïc öu tieân hôn
cho co giaät khoâng do ñoäng kinh vôùi nguyeân nhaân taâm lí ( ñoâng kinh nguoàn goác taâm
lí laø söï vieäc co thaät vaø khoâng coù tieâu chuaån töï yù beân döôùi).
ÔÛ caùc trung taâm y khoa lôùn, 20% beänh nhaân coù söï khoù chòu do co giaït khoâng do
ñoâng kinh. Ñeán 50% cho laø ñoäng kinh chính thoáng thì toát hôn. Caùc cô may ôû beänh
nhaân bò co giaät khoâng phaûi ñoäng kinh coù theå töï khoûi khoâng caàn duøng thuoác khaùng
ñoäng kinh, maø trong moät soá ca co giaät khoâng do ñoâng kinh thaát baïi. Caùc nguyeân
nhaân chính cuûa co giaät khoâng do ñoâng kinh ôû baûng 13-3.
Baûng 13-3 Chaån ñoaùn phaân bieät cuûa co giaät khoâng do ñoäng kinh:
1. Roái loaïn taâm lí ( ñoäng kinh taâm lí)
a. Roái loaïn taâm theå: ñaëc bieät laø söï roái loaïn do söï chuyeån ñoåi.

11
b. Roái loaïn lo laéng: ñaëc bieät hoaûng sôï do taán coâng vaø stress roái loaïn sau chaán
thöông.
c. Roái loaïn daïng phaân ly.
d. Roái loaïn tinh thaàn.
e. Roái loaïn do löïc ñaåy.
f. Roái loaïn do thieáu huït söï chaêm soùc.
g. Roái loaïn giaû taïo: goàm caû hoäi chöùng Munchausen’s.
2. Roái loaïn heä tim maïch
a. Ngaát
b. Loaïn nhòp tim
c. Côn thieáu maùu thoaùng qua
d. Baùo hieäu söï nín thôû ( ngöng thôû )
3. Hoäi chöùng Migrain
a. Migrain phöùc taïp
b. Migrain neàn ( cô baûn)
4. Roái loaïn vaän ñoäng
a. Söï run
b. Roái loaïn vaän ñoäng
c. Tics ( thöôøng gaëp ôû treû em), côn co thaét
d. Khaùc ( goàm söï run ray)
5. Roái loaïn can giaát nguû vaø lieân quan ñeán giaát nguû
a. Sôï boùng toái, côn aùc moäng, söï moäng du
b. Côn nguû kòch phaùt, lieät nhaát thôøi
c. Roái loaïn vaän ñoäng maét nhanh
d. Loaïn tröông löïc kòch phaùt veà ñeâm
6. Roái loaïn veà ñöôøng tieâu hoaù
a. Hoài buoàn noân hoaëc côn ñau buïng
b. Hoäi chöùng noân voït coù chu kyø ( thöôøng gaëp ôû treû em)
7. Khaùc
a. Giaû beänh
b. Roái loaïn nhaän thöùc vôùi phaà ñieäu boä hoaëc gioïng noùi
c. Hieäu quaû söû duïng thuoác hoaëc ñoäc toá
d. Söï mô moäng
Phaân bieät co giaät nguyeân nhaân khoâng phaûi ñoäng king vôùi ñoäng kinh co giaät:
Phaân bieät giöõa ñoäng kinh co giaät vaø co giaät khoâng do ñoäng kinh laø tình traïng
laâm saøng chung khoù. Ñoù laø ñoâng kinh khoâng bình thöôøng maø coù theå bieát chöa roõ
raøng. Ñoäng kinh cuïc boä thuyø traùn vaø thuyø thaùi döông coù theå coù haønh vi kyø dò maø
khoâng phuø hôïp vôùi nhoùm ñoäng kinh co giaät ñaõ bieát vaø khoâng theå bieát roõ nhöõng
baát thöôøng vôùi ñieän cöïc cuûa ñieän cô ( vì vaäy coù theå chaån ñoaùn beänh khoâng ñuùng

12
vôùi video-ñieän naõo ñoà lieân tuïc, mace duø ñieàu ñoù gioáng vôùi ñoâng kinh cuïc boä hôn laø
toaøn theå hoùa). Ñoøi hoûi söï keát hôïp cuûa nhieàu chuyeân khoa vôùi nhau.
Tieàn söû: coá gaén tìm tö lieäu: tieàn trieäu, yeáu toá khôûi phaùt, thôøi gian vaø moâi
tröôøng cuûa ñoäng kinh, kieåu vaø caùch tieán trieån, söï vieäc trong vaø sau côn beänh, taàn
soá vaø söï laëp laïi caùc ñoäng taùc. Xaùc ñònh beänh neáu ñieàu kieän beänh nhaân coù beänh söû
taâm thaàn vaø neáu hoï bieát tröôùc töøng caù nhaân maø hoï coù ñoäng kinh co giaät.
Co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh coù theå gôïi yù: daïng ñoäng kinh ñôn leû
hoaëc ña daïng ( traùi vôùi ñoäng kinh co giaät thöôøng laø nguyeân baûn), möùc ñoä dao ñoäng
cuûa yù thöùc, loaïi boû söï lieân quan ñoäng kinh vôùi stress.
Test taâm lyù hoïc: coù theå giuùp ích. Söï khaùc bieät xaûy ra giöõa ñoäng kinh co giaät vaø
co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh ôû baûng ñieåm toùm taét ña nhaân caùch
Minnesota trong beänh töôûng, traàm caûm vaø taâm thaàn phaân lieät.
Baûng 13-4 söï töông phaûn moät vaøi neùt ñaëc tröng giöõa ñoäng kinh vôùi co giaät
nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh, vaø baûng 13-5 baûng moät vaøi neùt ñaëc bieät lieân
quan vôùi co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh, tuy nhieân, khoâng coù ñieåm ñaëc
tröng naøo roõ raøng ñeå chaån ñoaùn co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh khi moät
soá xuaát hieän cuøng vôùi ñoâng kinh co giaät.
Neáu coù ñöôïc 2 ñeàu thì 96% seõ laø co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh:
1. Ngoaøi pha giaät run ñoaïn goác chi vaän ñoäng.
2. Ngoaøi pha giaät run cô ngoïn chi vaän ñoäng.
3. Khoâng phaùt aâm hoaëc khoâng phaùt aâm luùc baét ñaàu söï kieän.
Neùt chung cuûa caû ñoäng kinh thaät söï vaø co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng
kinh: laõnh ñaïm trong lôøi noùi, hieám coù tính töï ñoäng vaø toaøn thaân meàm nhuõng,
hieám coù tieåu khoâng töï chuû.
Möùc Prolactin sau ñoäng kinh:
Söï xuaát hieän möùc cao Prolactin trong huyeát thanh moät caùch nhaát thôøi trong 80%
vaän ñoäng toaøn theå hoùa, 45% cuïc boä phöùc taïp, vaø chæ 15% ñoäng kinh cuïc boä ñôn
giaûn. Möùc ñænh trong khoaûng 15-20 phuùt, vaø daàn trôû laïi ñöôøng cô baûn hôn moät giôø.
Noù ñöôïc ñeà nghò raèng theo doõi möùc Prolactin huyeát thanh sau nghi ngôø ñoäng kinh
ñieàu naøy giuùp ích trong phaân bieät co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng kinh ( maø
coù theå möùc Cortisol cao nhöng möùc Prolactin/huyeát thanh bình thöôøng).
Ñoäng kinh laëp laïi coù söï keát hôïp Prolactin/huyeát thanh khoâng taêng cao hôn, vaø
tieáp sau khoâng coù ñoäng kinh vaéng yù thöùc hoaëc ñoäng kinh traïng thaùi ( moät trong
hai co giaät hoaëc vaéng yù thöùc). Löôïng Prolactin/huyeát thanh taêng gaáp ñoâi tieáp theo
ñoäng kinh maø keát quaû do thuyø thaùi döông phoùng thích lan toû maïnh; traùi laïi luùc cao
traøo khoâng coù ñoäng kinh khoâng goàm caáu truùc rìa.
Hôn nöõa, ôû ñoù coù möùc Prolactin/huyeát thanh cao hôn ñöôøng cô baûn vôùi moät soá
ca vôùi ñieän naõo ñoà ño giöõa côn phoùng thích ñoái chieáu beân (P) vôùi beân (T) vaø söï coù
maët cuûa beänh taâm thaàn coù theå laøm Prolactin/huyeát thanh taêng cao.

13
Do vaäy, söï xuaát hieän ñænh Prolactin/huyeát thanh noù chaéc chaén hôn cho ñoäng
kinh, nhöng vaéng yù thöùc coù theå ñuùng trong traïng thaùi phöùc taïp. Toaøn theå caùc
nhoùm coù ñoä chính xaùc khoaûng 72%.
Ñaëc tröng Ñoäng kinh co giaät Co giaät nguyeân nhaân
khoâng do ñoäng kinh
Co giaät vaän ñoâng goác chi
Trong côn
Ngoaøi côn
96%
0
20%
56%
% Nam 72% 20%
Co giaät vaän ñoäng ngoïn chi
Trong côn
Ngoaøi côn
88%
0
16%
56%
Phaùt aâm
Khoâng
Baét ñaàu ñoäng kinh
Giöõa côn
Daïng khaùc
16%
24%
60 %‘ñoäng kinh khoùc’
Chæ coù tieáng ñoäng co
cöùng hoaëc co giaät cô hoâ
haáp co keùo.
56%
44%
0
Reân ræ, tieáng theùt, laåm
baåm, khòt muõi, söï söûa
nguoäi, noân oeï, coù theå
hieåu ñöôïc söï baøi toû, thôû
hoån heån.
Xoay ñaàu
Moät beân
Moïi phía
64%
8% ( thaáp, bieân ñoä
thaáp)
16%
36% (döõ doäi, bieân ñoä
cao)
Baûng 13-5 Ñieåm ñaëc tröng thöôøng keát hôïp vôùi co giaät nguyeân nhaân khoâng do ñoäng
kinh:
- Ñoäng kinh xaûy ra thöôøng xuyeân baát keå duøng thuoác khaùng ñoâng kinh.
- Khaùm ña baùc só khaùc nhau.
- Tieàn trieäu keùo daøi hoaëc xaûy ra daàn trong luùc beänh (hôn 1phuùt).
- Thôøi gian keùo daøi (>5 phuùt).
- Söï bieåu loä thay ñoåi do laõng trí.
- Deã aùm chæ hoaëc ñoäng kinh töôûng töôïng.
- Côn loaïn nhòp vaø ngoaøi pha hoaït ñoäng.
- Cöôøng ñoä giao ñoäng vaø côn ñoäng kinh naëng neà hôn.
- Nghieân sang caùc beân, ñaåy maïnh vuøng chaäu, vaän ñoäng lung tung.
- Hoaït ñoäng vaän ñoäng hai beân vôùi baûo toàn yù thöùc.
- Daáu thaàn kinh xaûy ra khoâng sinh lyù.
- Khoù thôû khi vaéng yù thöùc hoaëc chaûy nöôùc daûi trong côn co giaät toaøn theå.

14
- Giaûm ñau ôû neùt maët hoaëc thôø ô.
- Khoùc theùt hoaëc reân ræ.
- Khoâng luù laãn sau côn hoaëc nguû lòm.
- Traïng thaùi taâm thaàn sau côn thay ñoåi khoâng caân ñoái.
- Vaéng yù thöùc cuûa laép ñoäng taùc.
13.2.5 SOÁT ÑOÄNG KINH
Ñònh nghóa:
Soát ñoäng kinh: ñoäng kinh ôû nhuû nhi hoaëc treû em keát hôïp vôùi soát vôùi khoâng
nguyeân nhaân ñöôïc ñònh nghóa vaø khoâng keøm theo ñau yeáu thaàn kinh caáp tính (
goàm ñoäng kinh soát do chuûng ngöøa).
Soát ñoäng kinh phöùc taïp: söï co giaät keùo daøi hôn 15 phuùt, moät oå hoaëc ña oå (nhieàu
hôn moät côn co giaät cho moãi möùc ñoä).
Soát ñoäng kinh ñôn giaûn: khoâng phöùc hôïp.
Soát ñoäng kinh hoài quy: nhieàu hôn möùc trung bình cuûa soát keát hôïp vôùi ñoäng kinh.
Dòch teå hoïc:
Soát co giaät laø moät daïng ñoäng kinh phoå bieán nhaát. Ngaên ngöøa treû em coù daáu
thaàn kinh töø tröôùc hoaëc phaùt trieån daáu baát thöôøng, tæ leä maéc beänh soát ñoäng kinh
laø 2,7% ( bieán thieâng 2-5% ôû Myõ, treû em töø 6 thaùng -6 tuoåi). Yeáu toá nguy cô phaùt
trieån ñoäng kinh sau soát ñoäng kinh cuïc boä laø 1%, vaø cho soát ñoäng kinh phöùc taïp laø
6% ( 9% cho ñoäng kinh keùo daøi, 29% cho oå ñoäng kinh). Döôùi möùc thaàn kinh hoaëc
phaùt trieån baát thöôøng hoaëc tieàn söû gia ñình ñoäng kinh laøm taêng yeáu toá nguy cô
phaùt trieån ñoäng kinh.
Ñieàu trò:
Trong moät nghieân cöùu, chæ soá thoâng minh (IQ) trong moät nhoùm ñieàu trò vôùi
Phenobarbital cho ñieåm thaáp hôn 8,4 ñieåm (khoaûng tin caäy 95%) so vôùi nhoùm
chöùng, noù coûn laïi caùc daáu hieäu quan troïng trong vaøi thaøng sau khi ngöng thuoác.
Hôn nöõa, quan troïng laø trong nhoùm duøng Phenobarbital khoâng giaûm ñoäng kinh.
Vaø coøn, koâng coù moät thuoác khaùc xuaát hieän söï phuø hôïp toát vôùi ñieàu trò thöïc theå:
Carbamazepine vaø Phenytoin xuaát hieän khoâng hieäu quaû, Valproate coù theå khoâng
hieäu quaû nhöng coù yeáu toá nguy cô quan troïng ôû nhoùm <2 tuoåi. Tæ leä maéc beänh thaáp
(1%) cuûa ñoäng kinh khoâng soát (ñoäng kinh) sau soát ñoäng kinh cuïc boä vaø treân thöïc
teá thuoác khaùng ñoäng kinh coù leû khoâng ngaên chaën ñöôïc söï phaùt trieån, moät ít ñöôïc
keâ toa thuoác khaùng ñoäng kinh ôû moät soá ca. Tæ leä taùi phaùt cuûa soát ñoäng kinh ôû treû
em vôùi tieàn söû coù moät hoaëc nhieàu soát ñoäng kinh ngaén coù theå ñöôïc khoáng cheá baèng
Diazepam 3,3mg/kg uoáng moãi 8 giôø qua giöõa côn soát (nhieät ñoä >38,1 ñoä C) vaø tieáp
tuïc ñeán 24 giôø sau soát giaûm.
13.3 TRAÏNG THAÙI ÑOÄNG KINH

15
Ñònh nghóa: ñoäng kinh hoaït ñoäng lieân tuïc hôn 30 phuùt (1), nhieàu côn ñoäng
kinh hoài phuïc khoâng nay ñuû yù thöùc giöõa caùc côn ñoäng kinh.
Caùc daïng traïng thaùi ñoâng kinh:
- Traïng thaùi toång quaùt:
1. Co giaät: co giaät toaøn theå daïng ñoäng kinh co cöùng co giaät traïng thaùi xaûy ra
thöôøng xuyeân. Laø moät caáp cöùu noäi khoa.
2. Côn vaéng yù thöùc.
3. Toaøn theå hoaù thöù hai: chieám khoaûng 75% cuûa traïng thaùi ñoäng kinh toaøn
theå.
4. Muùa giaät cô.
5. Maát söùc tröông (côn drop): ñaëc bieät laø hoäi chöùng Lennox-Gastaut.
- Traïng thaùi cuïc boä (thöôøng lieân quan ñeán baát thöôøng giaûi phaãu)
1. Ñôn giaûn (thöôøng tieáp tuïc sau ñoäng kinh cuïc boä).
2. Phöùc taïp: thoâng thöôøng töø thuyø traùn. Ñoøi hoûi ñieàu trò khaån caáp.
3. Toaøn theå hoaù thöù hai.
Dòch teå hoïc:
Tæ leä maéc beänh laø 100000 ca/naêm ôû Myõ. Haàu heát xaûy ra ôû treû nhoû (goàm treû
em, 75% ca <5 tuoåi), traïng thaùi ñoäng kinh coù ôû beänh nhaân bò ñoäng kinh ñaàu tieân).
Beänh caên:
1. Soát ñoäng kinh: phoå bieán ôû beänh nhaân treû tuoåi. 5-6% soá beänh nhaân hieän
dieän vôùi traïng thaùi ñoäng kinh coù tieàn söû soát ñoäng kinh tröôùc ñoù.
2. Tai bieán maïch maùu naõo: nguyeân nhaân phoå bieán ôû ngöôøi lôùn tuoåi.
3. Nhieãm truøng heä thoáng thaàn kinh trung öông: ôû treû em, haáu heát do vi
khuaån, vi khuaån thöôøng gaëp laø H.influenza vaø S.pneumoniae.
4. Töï phaùt: chieám khoaûng 1/3 ( ôû treû em, thöôøng keát hôïp vôùi soát).
5. Ñoäng kinh: chaån ñoaùn hieän taïi hoaëc sau ñoù trong 50% soá beänh nhaân vôùi
traïng thaùi ñoäng kinh. Khoaûng 10% soá ngöôøi lôùn ñöôïc chaån ñoaùn sau cuøng
coù ñoäng kinh hieän taïi trong traïng thaùi ñoäng kinh.
6. Döôùi trò lieäu khaùng ñoäng kinh ôû beänh nhaân ñöôïc bieát laø roái loaïn ñoäng
kinh.
7. Maát caên baèng ñieän giaûi: haï Natri maùu (hay thaáy ôû treû em, thöôøng gaây ngoä
ñoäc nöôùc), haï ñöôøng huyeát, haï Calci maùu, Ure maùu,…
8. Ngoä ñoäc thuoác (ñaëc bieät cocian).
9. Nghieän röôïu.
10. Chaán thöông soï naõo.
11. Giaûm oxi moâ.
12. U.
Treû em <1 tuoåi, 75% coù nguyeân nhaân caáp tính: 28% thöù phaùt sau nhieãm
truøng heä thoáng thaàn kinh trung öông, 30% do roái loaïn ñieän giaûi, 19% keát hôïp vôùi

16
soát. Ôû ngöôøi lôùn, nguyeân nhaân thöôøng cuûa traïng thaùi ñoäng kinh laø do möùc trò lieäu
thuoác khaùng ñoäng kinh ôû beäng nhaân ñaõ bieát roái loaïn ñoäng kinh.
Ñieåm ñaëc tröng:
Haàu heát caùc nguyeân nhaân ôû beänh nhaân roái loaïn ñoäng kinh ñöôïc bieát tröôùc do
möùc trò lieäu khaùng ñoäng kinh thaáp coù vaøi lyù do (khoâng dung naïp, ngaên ngöøa
nhieãm truøng gian phaùt baèng ñöôøng uoáng). Trong 6 beänh nhaân vôùi ñoäng kinh laàn
ñaàu thì coù 1 beänh nhaân xuaát hieän traïng thaùi ñoäng kinh. Trong moät soá caù bieät,
traïng thaùi ñoäng kinh bieåu loä sau chaán thöông naõo caáp tính.
Haàu heát caùc ca traïng thaùi co giaät ôû ngöôøi lôùn baét ñaàu vôùi ñoäng kinh cuïc boä maø
toaøn theå hoaù.
Tæ leä beänh vaø töû suaát cuûa traïng thaùi ñoäng kinh:
Thôøi giant trung bình ôû beänh nhaân bò traïng thaùi ñoäng kinh khoâng coù di chöùng
thaàn kinh laø 1,5 giôø (vì vaäy, tieáp tuïc laø maát caûm giaùc tröôùc 1 giôø baèng
Phenobarbital cuûa traïng thaùi ñoäng kinh). Gaàn ñaây tæ leä töû vong < 10-12% ( chæ 2%
cheát bò qui tröïc tieáp cho traïng thaùi ñoäng kinh hoaëc noù do di chöùng gaây ra; döôùi söï
nghæ ngôi taïo ra traïng thaùi ñoâng kinh). Tæ leä töû vong thaáp goàm treû em (khoaûng
6%), beänh nhaân vôùi traïg thaùi ñoäng kinh lieân quan ñeán möùc trò lieäu thaáp khaùng
ñoäng kinh, vaø beänh nhaân vôùi traïng thaùi ñoäng kinh voâ caên. Töû xuaát cao nhaát xaûy ra
ôû beänh nhaân cao tuoåi vaø keát quaû laø traïng thaùi ñoäng kinh vôùi thieáu oxi moâ hoaëc tai
bieán maïch maùu naõo. 1% beänh nhaân cheát do chính baûn thaân hoï.
Tæ xuaát vaø beänh xuaát dung goàm:
1. Thöông toån heä thoáng thaàn kinh trung öông do phoùng ñieän laëp laïi: söï
khoâng thay ñoåi baét ñaàu xuaát hieän ôû caùc neuron sau côn co giaät hoaït
ñoäng 20 phuùt. Cheát teá baøo thöôøng sau 60 phuùt.
2. Stress heä thoáng töø ñoäng kinh (tim maïch, hoâ haáp, tieát nieäu, chuyeån
hoaù).
3. Toån thöông heä thoáng thaàn kinh trung öông do chaán thöông caáp tính
kích ñoäng gaây traïng thaùi ñoäng kinh..
13.3.1 TIEÂU CHUAÅN TOÅNG QUAÙT ÑIEÀU TRÒ TRAÏNG THAÙI ÑOÄNG KINH
Ñieàu trò ngay cho beänh nhaân oån ñònh, chaám döùt ñoäng kinh, vaø nhaän bieát caùc
nguyeân nhaân (xaùc ñònh neáu laø chaán thöông naõo caáp tính) vaø neáu coù theå ñöôïc ñieàu
trò caû quaù trình döôùi. Maëc duø traïng thaùi ñoäng kinh ñöôïc ñònh nghóa laø ñoäng kinh
keùo daøi >30phuùt, ñieàu trò taán coâng côn co giaät ñöôïc chæ ñònh cho côn ñoäng kinh
keùo daøi >10 phuùt. Baét ñaàu ñieàu trò tröôùc khi caùc kieåm tra xaùc nhaän chaån ñoaùn coù
hieäu löïc.
- CRP neáu caàn. ( CRP =protein C phaûn öùng)
- Chaêm soùc ñöôøng thôû keøm theo: thôû mieäng neáu tieän lôïi. Oxi qua sond muõi
hoaëc mask coù tuùi döï tröõ. Caàn caân nhaéc ñaët noäi khí quaûn neáu toån thöông
ñöôøng thôû hoaëc neáu ñoäng kinh dai daúng >30 phuùt.

17
- Laäp ñöôøng truyeàn (2 ñöôøng neáu coù theå: 1 cho Phenytoin <Dilantin>, khoâng
caàn thieát neáu Fosphenytoin coù hieäu löïc): baét ñaàu vôùi nöôùc muoái sinh lí.
- Monitor theo doõi: EKG vaø kieåm tra aùp löïc maïch maùu nhanh
- Xeùt nghieäm maùu: ñieän giaûi ñoà ( goàm ñöôøng huyeát), Magne’, Calci, möùc ñoä
Phenytoin, caân baèng kieàm toan. Traïng thaùi ñoäng kinh laøm maát caân baèng
ñieän giaûi gaây phaûn öùng hieäu chænh nhieàu hôn thuoác khaùng ñoäng kinh.
- Neáu nhieãm truøng heä thoáng thaàn kinh trung öông laø vaán ñeà quan taâm chính,
neân choïc doø tuyû soáng ñeå phan tích dòch naõo tuyû ( ñaëc bieät soát ôû treû em) tröø
khi coù choáng chæ ñònh. Taêng baïch caàu ñeán 80000/mm3 coù theå xaûy ra tieáp
sau traïng thaùi ñoäng kinh (taêng baïch caàu sau côn beänh laønh tính), vaø beänh
nhaân neân ñöôïc ñieàu trò khaùng sinh cho tôùi khi heát nhieãm truøng do nuoâi caáy
aâm tính.
Noäi khoa toång quaùt cho beänh nhaân khoâng roõ tieàn caên:
1. Glucose:
a. Vôùi ngöôøi lôùn: Thiamine < vit B1> 50-100mg tónh maïch neân cho tröôùc khi
cho Glucose tónh maïch (moät soá ca thieáu huït Thiamine, laïm duïng röôïu). Ghi
chuù: caàn khaån tröông ôû beänh nhaân coù beänh naõo Werncke’s ôû beänh nhaân
nghieän röôïu.
b. Duøng que thou ñöôøng huyeát thöïc hieän ngay laäp töùc vaø neáu coù haï ñöôøng
huyeát hoaëc neáu khoâng coù que thöû ñöôøng huyeát ñeå laøm, cho 25-50 mg
Dextrose 50% tónh maïch nhanh ch ngöôøi lôùn (2ml/kg Glucose 25% cho
beänh nhi). Caàn laáy maùu laøm xeùt nghieäm ñöôøng huyeát luùc ñaàu.
2. Naloxone (Narcan) 0,4 mg tieâm tónh maïch (cho ca ngoä ñoäc thuoác nguû).
3. Coù theå duøng bicarbonate tieâm maïch cho ca bò toan chuyeån hoùa (1-2 oáng tuyø
thuoäc vaøo ñoäng kinh keùo daøi bao laâu).
- Choáng co giaät ñaëc bieät cho ñoäng kinh keùo daøi treân 10 phuù.
- Theo doõi ñieän naõo ñoà lieân tuïc neáu coù theå ñöôïc.
- Neáu coù lieät thì söû duïng (ñaët oáng ) taùc nhaân hoaït ñoäng ngaén vaø caàn nhaän
bieát söï lieät cô ñôn ñoäc coù theå thaáy ñoäng kinh ngöøng bieåu loä, nhöng khoâng
ngöøng maø ñieän naõo trong ñoäng kinh vaãn hoaït ñoäng, maø coù theå baát lôïi do
chuyeån ñaïo coá ñònh laâu daøi.
13.3.2 SÖÛ DUÏNG THUOÁC CHOÁNG CO GIAÄT TOÅNG QUAÙT CHO TRAÏNG
THAÙI ÑOÄNG KINH.
Baûng 13-6 moâ taû phaùt thaûo toùm taét söû duïng thuoác cho traïng thaùi ñoäng kinh
chi tieát hôn beân döôùi (keá hoaïch quaûn lí cuï theå). Ñieàu khoaûng trong hoäp caàn
caân nhaéc löïa choïn ñieàu trò. Nhi khoa ñöôïc cho laø ≤ 16 tuoåi. Thuoác neân duøng
ñöôøng tónh maïch (khoâng duøng tieâm baép). Neáu khoâng tieâm ñöôïc thì cho nheùt
haäu moan tröïc traøng.
Baûng 13-6 Toùm taét thuoác duøng cho traïng thaùi ñoäng kinh ôû ngöôøi lôùn:
a. Lorazepam (Activan) 4mg tieâm maïch chaäm treân 2 phuùt, coù theå laëp laïi sau 5

18
phuùt.
b.Ñoàng thôøi vôùi Phenytoin
- 1200mg neáu khoâng duøng Phenytoin tröôùc ñoù
- 500mg neáu coù duøng Phenytoin tröôùc ( kieåm tra möùc Phenytoin)
( Lieáu Phenytoin toái ña tieâm maïch laø 50mg/phuùt, cho Fosphenytoin laø
150mgPE/phuùt).
c. Phenobarbital tieâm maïch (< 10mg/phuùt) ñeán khi ngöng ñoäng kinh (ñeán
1400mg), xem BP.
d. Neáu ñoäng kinh tieáp tuïc >30 phuùt, ñaët oáng vaø baét ñaàu Pentobarbital.
Protocol (baûng töôøng trình):
1. Giöõ Benzodiazepam (maët hieäu quaû: suy hoâ haáp trong 12%, caàn ñaët
oáng). Khoâng duøng neáu ñoäng kinh ñaõ ngöøng. Taán coâng nhanh trong 1-
2 phuùt:
Lorazepam (Ativan) 0,1mg/kg (dao ñoäng 0,02-0,12mg/kg  4mg lieàu trung bình ôû
ngöôøi lôùn) tieâm maïch <2mg/phuùt, laëp laïi neáu khoâng hieäu quaû sau 5phuùt vôùi toång
lieàu 9mg. nhi khoa 0.1mg/kg, nhaéc laïi neáu khoâng hieäu quaû trong 2-3 phuùt ñeán toång
lieàu toái ña laø 5-6mg. Neáu khoâng tieâm ñöôïc thì duøng lieàu töông töï qua ñöôøng haäu
moân.
Hoaëc:
- Diazepam (Valium) 0,2mg/kg (lieàu trung bình ôû ngöôøi lôùn 10mg) tieâm maïch
5mg/phuùt, nhaéc laïi neáu khoâng hieäu quaû sau 5phuùt theâm 3 lieàu treân. Beänh
nhi 0,2-0,5 mg/kg/lieàu lieàu toái ña laø 5mg neáu <5tuoåi, toái ña 10mg neáu >5tuoåi.
- Cho tieáp sau Diazepam laø Phenytoin nhaém ngaên ngöøa taùi phaùt.
- Lieàu cho tröïc traøng laø 0,5mg/kg Diazepam dòch ñeán lieàu toái ña laø 20mg,
thuoác haáp thu trong 10 phuùt.
Hoaëc:
ÔÛ beänh nhi vôùi ñoäng kinh thöôøng xuyeân hoaëc döï phoøng soát ñoäng kinh vaø khoâng coù
ñöôøng truyeàn, Valproic acid haáp thu toát qua ñöôøng tröïc traøng, vaø cung caáp
20mg/kg pha theâm nöôùc hoaëc daàu thöïc vaät.
2. Duøng ñoàng thôøi vôùi Phenytoin (Dilantin) (khoâng quaù lo veà quaù lieàu,
ñaùnh giaù tæ leä lieàu, monitor theo doõi maïch, haï huyeát aùp, vaø ECG theo
doõi loaïn nhòp). Thoâng thöôøng thì Phenytoin pha vôùi nöôùc muoái sinh
lyù ñeå traùnh söï keát tuûa. Sau khi cho lieàu ñaàu tieân, baét ñaàu duy lieàu
duy trì.
a. Neáu ñaõ duøng Phenytoin roài: Ngöôøi lôùn lieàu ñaàu 20mg/kg Phenytoin
(1400mg cho 70kg ngöôøi lôùn) (söû duïng 5mg/kg cho beänh nhaân cao tuoåi), lieàu
Phenytoin toâi ña <50mg/phuùt ( toái ña cho Fosphenytoin laø 150mgPE/phuùt).
Nhi khoa: 20mg/kg, tæ leä <1-3mg/kg/phuùt.

19
b. Neáu duøng vaø ñaõ bieát möùc Phenytoin: duøng quy taét ngoùn caùi giöû lieàu
0,74mg/kg ôû ngöôøi lôùn taêng lean möùc 0,1µg/ml.
c. Neáu duøng vaø khoâng bieát roõ möùc Phenytoin: ngöôøi lôùn cho 500mg tieâm
<50mg/phuùt.
3. Tieáp tuïc caùc böôùc treân neáu ñoäng kinh tieáp tuïc:
A. Theâm lieàu Phenytoin vaøo 5mg/kg tieâm <50mg/phuùt ñeán lieàu toái ña 30mg/kg.
B. Caû hai.
-Phenobarbital: ñeán 20mg/kg tieâm maïch (1400mg cho 70kg) ( baét ñaàu tieâm vôùi
lieàu <100mg/phuùt ñeán khi ngöøng ñoäng kinh), giöõ trong 15-20phuùt, xem maïch (yeáu
toá laøm suy yeáu cô tim).
-Beänh nhi: 5-10mg/kg/lieàu trong 20-30 phuùt ñeán toång lieàu toái ña laø 30mg/kg.
Phenobarbital thích duøng hôn phenytoin vôùi Phenytoin deã bò maãn caûm, baát
thöôøng daãn truyeàn tim maïch, vaø treû sô sinh vaø treû nhoû. Söï duy trì ñieàu trò
Phenobarbital neân laøm trong 24 giôø ñaàu.
Hoaëc:
- Diazepam (vadium)truyeàn nhoû gioït: 100mg Diazepam pha trong 500ml
Dextrose truyeàn tónh maïch 40ml/phuùt ( möùc 0,2-0,8 µg/ml). Söû duïng ñaëc
bieät, kieåm tra möùc ñoä khoù khaê.
C. Chuaån bò luùc ñaàu laøm maát caûm giaùc toaøn boä, Lidocain coù theå cho moät caùch
trì hoaõn ( thöôøng bò boû soùt).
- Lidocain 2-3mg/kg tieâm tónh maïch toác ñoä 25-50mg/phuùt, neáu coù hieäu quaû
cho truyeàn nhoû gioït 50-100mg pha trong 250 ml Dextrose 5% truyeàn 1-
2mg/phuùt.
D. Neáu ñoäng kinh tieáp tuïc >30phuùt, ñaët oáng vaø gaây meâ toång quaùt vôùi:
Pantobarbital: vôùi lieàu 15mg/kg (khoaûng bieán thieâng: 5-20mg/kg) tieâm maïch tæ leä
25mg/phuùt, keá ñeán neân baét ñaàu duy trì 2,5mg/kg/giôø, theo doõi ñieän naõo vaø chaån ñoä
khi duy trì söï taùi phaùt. (Thænh thoaûng ñeán 3mg/kg/giôø). Monitor theo doõi maïch,
neáu gæam huyeát aùp cho dòch truyeàn vaø dopamin vaän maïch theâm vaøo xöû trí ñaët
ñöôøng truyeàn trung öông). Khi ñoäng kinh bò phaù vôõ, cho theâm vaøo 50mg
Pantobarbital vaø taêng lieàu ñeå duy trì laø 0,5mg/kg/giôø.
Hoaëc:
Benzodiazepine:
- Tieâm tónh maïch lieàu cao Lorazepam
- Hoaëc Midazolam (Versed): ngöôøi lôùn 5-10mg tieâm nhanh <4mg/phuùt,
truyeàn tónh maïch 0,05-0,4 mg/kg/giôø. Giôùi haïn döõ lieäu, vaø neân söû duïng haïn
cheá choáng traïng thaùi ñoäng kinh.
Hoaëc:

20
Goïi baùc syõ gaây meâ gíup:
- Cho hít thuoác meâ toång hôïp: Isoflurane (Forane) taùc nhaân ñöôïc öa thích
hôn (traùnh Enflurane <Ethrane>), ñoøi hoûi gaây meâ cô hoïc vaø thay ñoåi
thöôøng hoaëc vaø khoâng theå duy trì voâ haïn ñònh. Yeâu caàu ñaëc bieät laø phong
beá taùc nhaân noái thaàn kinh cô (gaây lieät beänh nhaân vaø vì vaäy coù söï do döï
hoaït d0oäng vaän ñoäng vôùi ngöøng côn ñoäng kinh hoaït ñoäng thieåu naêng tieáp
tuïc gaây trôû ngaïi cho chính beänh ñoäng kinh.
Hoaëc:
- Gaây meâ baèng Fropofol: giôùi haïn taøi lieäu vaø söû duïng giôùi haïn trong choáng
laïi traïng thaùi ñoäng kinh. Coù theå laøm suy yeáu caùc tính chaát noäi taïi gaây côn
ñoäng kinh.
Hieäu löïc:
Diazepam laøm ngöng côn ñoäng kinh trong 3phuùt trong 33%, trong 5phuùt laø
80%. Phenytoin gaây ngöøng côn ñoäng kinh trong 30% sau khi cho 400mg. 63%
traïng thaùi ñoäng kinh daïng co cöùng co giaät toaøn theå coù ñaùp öùng vôùi
Benzodiazepine + Phenytoin. Phenytoin taùc duïng chaäm haïn cheá hôn
Diazepam, nhöng keùo daøi hôn.
Lorazepam:
Khoâng coù söï ñoàng yù cuûa FDA cho ñoäng kinh (coù theå vaãn coøn chæ ñònh söû duïng
beân ngoaøi). Giöõa benzodiazepine, lorazepam ñöôïc öu tieân (diazepam) phaân
phoái nhanh qua moâ môõ vaø ñoäng kinh coù theå taùi phaùt trong 10-20phuùt, nhöng
laøm dòu nguyeân nhaân keùo daøi hôn. Lorazepam gaây xaûy thai ôû traïng thaùi ñoäng
kinh trong 97% caùc ca, vôùi 68% cho diazepam. Maát trì treä hoâ haáp hôn laø
diazepam. Taát caû vôùi benzodiazepine:
1. Trì treä hoâ haáp vaø haï huyeát aùp laøm beänh naëng hôn khi söû duïng vôùi
thuoác giaûm ñau (goàm caû Barbiturate).
2. Söï coù hieäu löïc trong traïng thaùi ñoäng kinh vaø öu tieân duy trì vôùi
benzodiazepine (clonazepam), nhöng noù khoâng coù taùc duïng khi coù
maët cuûa thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc.
3. Mieãn dòch nhanh coù theå phaùt trieån tieáp theo lieàu khoâng hieäu quaû.
Lieàu cao tieâm maïch Lorazepam:
Lorazepam coù theå ñöôïc löïa choïn laøm maát ñoäc toá cuûa pentobarbital ngaên
chaën söï hoân meâ bôûi vì giöõa caùc thöù khaùc, lorazepam khoâng taùc duïng ñeán heä
thoáng huyeát aùp ( coù theå gaây giaû töôïng trong moät soá nghieân cöùu, khoâng gaây aùp löïc
maïnh ñoái vôùi ñieåm cuoái vôùi lorazepam thöôøng ñöôïc moâ taû trong moät soá baûng ghi
chuù. Noù coù theå cho truyeàn tieáp tuïc hoaëc tieâm maïch nhanh khoâng lieân tuïc. Tieáp
tuïc truyeàn theo protocol bôûi Labar ( trong baûng 13-7):
Baûng 13-6 Protocol söû duïng lieàu cao tieâm maïch lorazepam cho traïng thaùi ñoäng
kinh:
1. Söû duïng laøm giaûm chöùc naêng chung traïng thaùi ñoäng kinh vôùi Phenytoin lieàu >

21
20µg/ml vaø Phenobarbital lieàu > µg/ml.
2. Baét ñaàu truyeàn tónh maïch lorazepam lieàu 1mg/giôø döôùi theo doõi ñieän naõo lieân
tuïc.
3. Chænh lieàu taêng daàn trong lieàu 1mg/giôø trong 15phuùt tröôùc khi côn beänh ngöøng
laïi (tæ leä cuûa lorazepam caàn cho ñoäng kinh ña daïng töø 0,3-9mg/giôø)
4. Duy trì khoâng ñoäng kinh trong 24 giôø vôùi lorazepam, giöõ möùc ñieàu trò
Phenytoin vaø Phenobarbital.
5. Keá ñeán, chænh lieàu lorazepam thaáp 1mg/giôø trong 1 giôø keùo daøi thôøi gian khoâng
ñoäng kinh treân ñieän naõo ñoà.
6. Neáu traïng thaùi ñoäng kinh taùi phaùt, chon gay lieàu cao lorazepam nhö treân.
Thuoác ñieàu trò traùnh traïng thaùi ñoäng kinh:
1. Narcotics
2. Phenothiazines: goàm promethazine (phenergan).
3. Taùc nhaân öùc cheá thaàn kinh cô trong vaéng yù thöùc cuûa ñieàu trò khaùng
ñoäng kinh: ñoäng kinh coù theå tieáp tuïc vaø laø nguyeân nhaân toån thöông
thaàn kinh nhöng khoâng coù bieåu hieän laâm saøng.
13.3.3 TRAÏNG THAÙI ÑOÄNG KINH PHÖÙC TAÏP
Traïng thaùi muùa giaät:
Ñieàu trò: Valproic acid (thuoác löïa choïn). Lieàu 20mg/kg lieàu ñaàu, duy trì :
40mg/kg/ngaøy chia lieàu.
Coù theå duøng lorazepam (Ativan) hoaëc clonazepam <Klonopin> trong côn
caáp tính.
Vaéng yù thöùc trong traïng thaùi ñoäng kinh:
Haàu nhö luoân ñaùp öùng vôùi diazepam.
13.3 THUOÁC KHAÙNG ÑOÄNG KINH
Muïc tieâu cuûa thuoác khaùng ñoäng kinh cho ñieàu trò ñoäng kinh (coøn tranh caûi laâu
daøi, thöôøng ñieàu trò taàn soá ñoäng kinh vaø söï khoù khaên cho pheùp beänh nhaân soáng
bình thöôøng vôùi söï giôùi haïn lieân heä ñoäng kinh) vôùi nhoû nhaát hoaëc khoâng ngoä ñoäc
thuoác. Khoaûng 75% beänh nhaân ñoäng kinh coù theå hoaøn toaøn vöøa yù vôùi trò lieäu ñoäng
kinh.
13.4.1 CAÙC LOAÏI THUOÁC KHAÙNG ÑOÄNG KINH
Thuoác khaùng ñoäng kinh coù theå xem caùc nhoùm ôû baûng 13-8.
Baûng 13-8 phaân loaïi thuoác khaùng ñoäng kinh:
Thuoác Chæ ñònh Trang
- Barbiturates
Pentobarbital (Nembutal) Traïng thaùi ñoäng kinh 275
Primidone (mysoline) 275
- Benzodiazepine
Clonazepine (Klonopin) Lennox-Gastaut, maát vaän ñoäng, muùa giaät 277

22
Clorazepate (Tranxene-
SD)
Daïng ñoäng kinh cuïc boä
Diazepam (vadium) Traïng thaùi ñoäng kinh 266
Lorazepam (Ativan) Traïng thaùi ñoäng kinh 266
-Ñoàng ñaúng GABA
Gabapentine (neurotine) Daïng ñoäng kinh cuïc boä 278
Tiagabine (Gabitril) Daïng ñoäng kinh cuïc boä 280
-Hydantoin
Fosphenytoin (Cerebyx) Traïng thaùi, ñoäng kinh sau phaãu thuaät,
phenytoin thay theá daïng uoáng taùc duïng ngaén
272
Phenytoin (Dilantin) Co cöùng co giaät toaøn theå, ñoäng kinh tröôùc vaø
sau phaãu thuaät, cuïc boä phöùc taïp.
271
- Phenyltriazenes
Lamotrigine (lamictral) Daïng ñoäng kinh cuïc boä, Lennox-Gastaut 278
- Succinimide
Ethosuximide (Zarontin) Traïng thaùi ñoäng kinh 275
Methsuximide (Celontin) Traïng thaùi ñoäng kinh dai daúng ñeán caùc thuoác
khaùc
276
- Miacellanous
Acetazolamide (diamox) Ñoäng kinh trung taâm naõo boä 277
Carbarmazepine
(Tegretol, Carbatrol)
Ñoäng kinh cuïc boä keát hôïp trieäu chöùng, co
cöùng co giaät toaøn theå, khoâng coù vaéng yù thöùc,
ñoäng kinh hoån hôïp,
273
Felbamate (Felbatol) Chæ söû duïng cho nguyeân nhaân naëng 276
Levetiracetam (Keppral) Daïng ñoäng kinh cuïc boä 277
Oxcarbazepine (Trileptal) Ñôn hoaëc caùc daïng ñoäng kinh cuïc boä 274
Topiramate (Topamax) Ñoäng kinh cuïc boä, co cöùng co giaät toaøn theå
chíng yeáu
279
Valproate (Depakine) Cuïc boä phöùc taïp (ñôn ñoäc hoaëc keát hôïp caùc
daïng khaùc), vaéng yù thöùc, ña daïng ñoäng kinh
274
Zonisamide (zonegran) Ñoäng kinh cuïc boä
13.4.2 CHOÏN LÖÏA THUOÁC CHOÁNG ÑOÄNG KINH
Thuoác khaùng ñoâng kinh cho caùc daïng ñoäng kinh khaùc nhau:
Thuoác ñöôïc in ñaäm laø thuoác ñöôïc löïa choïn
1. Nguoàn goác chuû yeáu:
A. Côn co cöùng co giaät toaøn theå:
1. Valproic acid: neáu khoâng coù baèng chöùng quan troïng ôû moät vaøi nghieân
cöùu maø moâ taû ít taùc duïng phuï vaø toát hôn Phenytoin.

23
2. Carbamazepine.
3. Phenytoin.
4. Phenobarbital.
5. Primidone.
B. Côn vaéng yù thöùc:
1. Ethosuximide.
2. Valproic acid.
3. Clonazepam.
4. Methosuximide.
C. Muùa giaät  Benzodiazepine.
D. Co cöùng hoaëc maát tröông löïc:
1. Benzodiazepine.
2. Felbamate.
3. Vigabatrine.
2. Ñoäng kinh cuïc boä (ñôn giaûn hoaëc pöùc taïp, vôùi hoaëc khoâng toaøn theå thöù hai) :
Valproic acid coù theå so saùnh thuaän lôïi hôn vôùi carbamazepine cho côn co cöùng co
giaät toaøn theå thöù hai, nhöng khoâng coù hieäu quaû ôû ñoäng kinh cuïc boä phöùc taïp:
1. Carbamarzepine.
2. phenytoin.
3. Phenobarbital.
4. primidone.
3. Söû duïng thuoác thöù hai cho ñoäng kinh ôû treân:
1. Valproate
2. Lamotrigine
3. Topiramate
13.4.3 DÖÔÏC LYÙ THUOÁC CHOÁNG CO GIAÄT
Nguyeân taéc chung toång quaùt:
Ñôn trò lieäu khaùc ña trò lieäu:
1. Giöõ taêng lieàu trò lieäu ñeán khi ñoäng kinh ñaït chuaån so saùnh hoaëc coù
taùc duïng phuï maø trôû neân khoâng chòu ñöïng noåi (khoâng coù möùc trò
lieäu tin caäy duy nhaát, maø coù moät khoaûng bieán thieâng ôû beänh nhaân coù
ñoäng kinh khoâng coù taùc duïng phuï).
2. Duy trì ñôn trò lieäu vôùi thuoác khaùc tröôùc khi duøng phoái hôïp hai
thuoác. 80% beänh nhaân ñoäng kinh coù theå ñaùp öùng vôùi ñôn trò kieäu,
tuy nhieân, chæ ñònh ñôn trò lieäu suy giaûm laøm thay ñoåi 80% ñoäng kinh
seõ khoâng theå kieåm tra döôïc lyù hoïc. Chæ 10% coù lôïi ích ñaùng keå töø söï
keát hôïp thuoác thöù hai. Khi duøng treân hai loaïi khaùng ñoäng kinh, caàn
caân nhaéc co giaät khoâng do ñoäng kinh.
3. Khi ñaùnh giaù moat beänh nhaân duøng ña thuoác ñaàu tieân, huyû boû, söû
duïng an thaàn ñaàu tieân (thöôøng duøng Barbiturate hoaëc Clonazepam).

24
Toång quaùt, khoaûng lieàu neân khoâng hôn thôøi gian baùn huyû. Duøng lieàu ñaàu tieân, noù
khoaûng 5laàn thôøi gian taùc duïng khoâng ñoåi.
Kieåm tra nhieàu thuoác khaùng ñoäng kinh taùc duïng chöùc naêng gan, tuy nhieân, ít
khi thuoác laøm nguyeân nhaân duû gaây giaùn ñoaïn chöùc naêng gan. Treân guideline:
khoâng neân tieáp tuïc duøng htuoác khaùng ñoäng kinh neáu GGT vöôït quaù hai laàn bình
thöôøng.
Thuoác choáng co giaät ñaëc bieät:
PHENYTOIN ( Dilantin) Thoâng tin thuoác
- Chæ ñònh:
Côn co cöùng co giaät toaøn theå, ñoäng kinh cuïc boä hoaëc phöùc taïp, thænh thoaûng côn
vaéng yù thöùc.
- Taùc duïng lyù hoaù cuûa thuoác ñoái vôùi cô theå:
Taùc duïng lyù hoùa cuûa thuoác ñoái vôùi cô theå thì phöùc taïp: söï taäp trung thaáp, ñoäng löïc
thöù nhaát, trính töï (loaïi ra söï taäp trung khoâng caân xöùng), söï chuyeån hoaù baõo hoaø
gaàn möùc trò lieäu, möùc keát quaû trình töï zero-khoâng ñoäng löïc (loaïi ra caùc yeáu toá
khoâng ñoåi). Khoaûng 90% toång löôïng thuoác keát hôïp vôùi protein. Sinh khaû duïng
ñöôøng uoáng laø 90%, trong khi sinh khaû duïng ñöôøng truyeàn laø 95%, coù phaàn nhoû
khaùc coù theå quan troïng cho beänh nhaân gaàn khoaûng bieán thieâng ñieàu trò (zero-möùc
khoâng ñoäng löïc).
T1/2 (thôùi gian
baùn huyû)
Tpeak( möùc
ñænh /maùu)
Tss ( t/g ñaït
traïng thaùi caân
baèng ñoäng)
Td/c ( thôøi
gian ngöøng)
Möùc ñieàu trò
Khoaûng 24 giôø
( bieán thieâng
trong 9-34 giôø)
Uoáng huyeàn
dòch: 1,5-3giôø
Daïng con
nhoäng :1,5-3h.
Daïng nhoäng
phoùng thích
chaäm: 4-12h
7-21ngaøy 4 tuaàn 10-20µg/ml
- Taùc duïng khoâng mong muoán:
Ñieàu chænh lieàu khoâng caàn thieát. Tuy nhieân, söï keát noái protein huyeát thanh coù
theå thay ñoåi ureâ maùu maø coù theå giaûi thích hoang mang möùc Phenytoin huyeát
thanh.
Coâng thöùc 13-1 coù theå söû duïng bieán ñoåi Phenytoi huyeát thanh taäp trung ôû nöôùc
tieåu beänh nhaân C (ñoái töôïng quan saùt- Ob), möùc Phenytoin ñöôïc mong ñôïi
khoâng coù trong nöôùc tieåu beänh nhaân C (nonuremic)
C (nonuremic) = C(Ob)
0,1.albumin + 0,1

25
Lieàu uoáng:
Ngöôøi lôùn: söû duïng lieàu duy trì 300-600mg/ngaøy chia nhoû lieàu (hoaëc moät laàn
ngaøy, caû hai Phenytoin-Na daïng con nhoäng hoaëc daïng keùo daøi ñeàu coù daïng söû
duïng nhö theá). Daïng ñöôøng uoáng vôùi lieàu: 300mg uoáng moãi 4giôø cho ñeán khi ñaït
lieàu 17mg/kg. Ñoái vôùi nhi khoa: duy trì ñöôøng uoáng 4-7mg/kg/ngaøy. Trình baøy:
vieân neùn 100mg Phenytoin-Na, 30 vaø 100mg Kapseals (daïng keùo daøi); 50mg
Infatabs vieân nhai (phenytoin-acid); uoáng huyeàn dòch 125mg/5ml cho chay 240ml
hoaëc rieâng bieät moãi ñôn vò ñænh 5ml; huyeàn dòch chon hi khoa 30mg/5ml. Phenytek
daïng con nhoäng 200 vaø 300mg.
Thay ñoåi lieàu:
Do möùc ñoäng hoïc 0-ñænh khaùc, coù theå thay ñoåi lieàu nhoû khi ñeán gaàn ñænh ñieàu trò
laø möùc nguyeân nhaân thay ñoåi lôùn. Trong maùy vi tính caàn thieát phaûi chính xaùc,
thay ñoåi lieàu theo chæ daãn ôû baûng 13-10 hoaëc ôû hình 13-1 duøng nhanh hôn.
GI söï haáp thu Phenytoin huyeàn dòch hoaëc con nhoäng coù theå giaûm ñeán 70% khi
duøng ñöôøng muõi-daï daøy Osmolyte hoaëc Isocal, vaø huyeàn dòch ñaõ coù baùo caùo veà söï
haáp thu. Nhòn 2giôø tröôùc vaø 1giôø sau lieàu Phenytoin.
Ngoaøi ñöôøng tieâu hoaù:
Phenytoin gaây phaûn öùng aâm tính vaø coù theå laø nguyeân nhaân gaây haï huyeát aùp.
Thoâng thöôøng coù theå duøng truyeàn tónh maïch chaäm hoaëc truyeàn nhoû gioït. Khoâng
duøng tieâm baép (söï haáp thu khoâng ñaùng tin caäy, coù theå keát tinh vaø gaây aùp-xe).
Tieâm maïch chaäm coù theå gaây nguy cô loaïn nhòp vaø haï huyeát aùp. Ngöôøi lôùn:
<50mg/phuùt, nhi khoa: < 1-3 mg/kg/phuùt. Chæ coù normal saline laø thích hôïp, khi
tieâm truyeàn traùnh gaây ra söï keât tuûa.
Lieàu duøng: ngöôøi lôùn: 18mg/kg tieâm maïch chaäm. Nhi khoa: 20mg/kg tónh maïch
chaäm.
Daïng huyeàn dòch: ngöôøi lôùn: 200-500 mg/ngaøy, haàu heát möùc ñieàu trò cho ngöôøi
lôùn laø 100mg uoáng. Nhi khoa: 4-7mg/kg/ngaøy.
Truyeàn nhoû gioït:
Ñoøi hoûi coù theo doõi tim maïch lieân tuïc, vaø kieåm tra maïch moãi 5 phuùt.
Daïng duøng: cho theâm 500mg Phenytoin vaøo Normal saline ñeå daït 10mg/ml,
cho chaïy 2ml/phuùt (20mg/phuùt) giöõ laâu ñaït 18mg/kg (cho beänh nhaân 70kg: 1200mg
truyeàn hôn 60phuùt). Cho nhanh coù kieåm soaùt, coù theå ñeán 40mg/phuùt hoaëc söû duïng
Fosphenytoin. Coù theå giaûm bôùt neáu coù haï huyeát aùp.
Hình 13-1: Lieàu Phenytoin ñieàu chænh toaùn hoïc
Söû duïng tröïc tieáp toaùn ñoà:
a. Keùo tröïc tieáp ñöôøng noái töø möùc huyeát thanh ôû ñöôøng A vôùi doøng ôû
ñöôøng chæ lieàu ñöôøng B.
b. Ñaùnh daáu moät ñieåm treân ñöôøng C.
c. Noái ñieåm treân ñöôøng C ñeán möùc huyeát thanh mong muoán treân
ñöôøng A.

26
d. Ñoïc lieàu môùi treân ñöøông B.
Fosphenytoin-Na daïng tieâm:
Fosphenytoin-Na daïng tieâm (Cerebyx) laø ñoàng phaân cuûa Phenytoin chích, vaø söø
duïng thôøi gian ngaén (≤ 5ngaøy) khi ñöôøng tieâu hoaù khoâng hieäu quaû. Noù ñöôïc
nghieân cöùu cuøng vôùi Phenytoin qua cô quan vaø phosphatase maùu vôùi söï chuyeån
hoaù thôøi gian baùn huyû laø 10phuùt. Thöông hieäu Phenytoin ñöôïc giöõ vôùi thôøi gian
töông ñöông. Söï an toaøn cho beänh nhi laø khoâng chaéc chaén. Trình baøy: 50mg/ml
ñoàng ñaúng Phenytoin cho chay 2ml vaø 10ml (100mg vaø 500mg ñoàng ñaúng
Phenytoin rieâng bieät).
Söï thuaän lôïi cuûa Fosphenytoin (bieán ñoåi hôn Phenytoin tieâm maïch):
1. Khoâng coù kích thích tónh maïch (giöõ pH thaáp 8,6-9 so saùnh vôùi 12 cho
Phenytoin) keât quaû laø khoâng ñau vaø phaûi tieâm maïch.
2. Fosphenytoin trong dung dòch nöôùc vaø vì theá coù theå pha vôùi
Dextrose 5% hoaëc Normal saline.
3. Coù theå duøng tieâm baép, (ñöôøng tieâm baép khoâng neân duøng cho traïng
thaùi ñoäng kinh).
4. Khoâng neân keát hôïp vôùi Propylen glycol (maø coù theå gaây ra loaïn nhòp
tim vaø/hoaëc haï huyeát aùp do chính thuoác gaây ra).
5. Lieàu oáng toái ña laø 3laàn ngaøy (150mg ñoàng ñaúng Phenytoin).
Taùc duïng phuï cuûa Phenytoin:
Coù theå coù trôû ngaïi ôû chöùc naêng. Coù theå gaây ra gioáng hoäi chöùng lupus ban ñoû, u
haït ôû gan, thieáu maùu nguyeân hoàng caàu khoång loà, thoaùi hoaù tieåu naõo (lieàu dung
maïn tính), chuùng raäm loâng ôû nöõ, phì ñaïi raêng lôïi, chaûy maùu sô sinh neáu meï duøng
Söû duïng bieåu ñoà tröïc tieáp (traïng
thaùi vöõng chaéc)
a. Keùo ñöôøng thaúng noái möùc
huyeát thanh ôû ñöôøng A
vôùi doøng lieàu thuoác ôû
ñöôøng B.
b. Ñaùnh daáu treân ñöôøng caét
nhau taïi ñöôøng C
c. Noái ñieåm ôû ñöôøng C ñeán
möùc huyeát thanh mong
muoán ôø ñöôøng A.
d. Doïc lieàu môùi ôû ñöôøng B.
A: möùc huyeát thanh mcg/ml
B: lieàu thuoác mg/ngaøy.

27
Phenytoin, ngoä ñoäc bieåu bì ñaõ ñöôïc thoáng keâ (bieán theå cuûa Steven-Jonson).
Phenytoin trung hoaø vitamin D  gaây beänh nhuyeãn xöông vaø coøi xöông. Coù theå
xaûy ra phaûn öùng quaù maãn sau 2 thaùng lieân quan ñieàu trò. Gaây saån phaùt ban ñoû ôû
moät soá ca, ngöng thuoác vaø ñoù laø moät thaùch thöùc vôùi beänh nhaân; thöôøng thì ban ñoû
khoâng taùi phaùt neáu duøng laïi. Sinh quaùi töôïng (hoäi chöùng thai nhi do Hydantoin).
Daáu hieäu ngoä ñoäc Phenytoin coù theå xaûy ra khi noàng ñoä treân 20µg/ml (ngoä ñoäc
thöôøng treân möùc >30µg/ml) vaø goàm daáu rung giaät nhaõn caàu (coù theå xaûy ra do möùc
ñieàu trò), song thò, maát ñieàu hoaø cô-vaän, noùi nhaûm, asterixis, luù laãn, vaø suy giaûm heä
thoáng thaàn kinh trung öông.
Söï töông taùc thuoác-thuoác: fluoxetine (Prozac)taïo möùc coa Phenytoin (treân
161% ñöôøng chuaån). Phenytoin coù theå laøm suy yeáu: corticoid, warfarin, digoxin,
doxycycline, estrogens, furosemide, vieân uoáng ngöøa thai, quinidine, rifampin,
theophyline, vitamin D.
Carbamazepine (CBZ) Tegretol. Thoâng tin thuoác.
Chæ ñònh:
Ñoäng kinh cuïc boä vôùi hoaëc khoâng vôùi toaøn theå hoaù thöù hai. Ñau day thaàn kinh
sinh ba. Söû duïng daïng tieâm maïch trong phaùt trieån traïng thaùi ñoäng kinh.
Lieàu duøng:
Duøng cho ñöôøng uoáng, ngöôøi lôùn: 600-2000mg/ngaøy. Nhi khoa: 20-30mg/kg/ngaøy.
Tröôùc khi duøng neân kieåm tra baïch caàu vaø ñieám tieåu caàu (caân nhaéc ñieám hoàng
caàu löôùi) vaø saét huyeát thanh. Kieåm tra keát hôïp khoaûng caùch, haøng tuaàn trong 3
thaùng, keá ñeán haøng thaùng trong 3 naêm.
Khoâng baét ñaàu CBZ (hoaëc giaùn ñoaïn neáu beänh nhaân ñaõ duøng CBZ roài) neáu:
Baïch caàu < 4000, Hoàng caàu <3trieäu, Hct< 32%, Tieåu caàu <100.000, Hoàng caàu löôùi
<0,3%, Fe > 150 µg%.
Baét ñaàu lieàu thaáp vaø taêng daàn chaäm: 200mg uoáng/ngaøy trong 1tuaàn, BID×1tuaàn,
TID×1tuaàn. Beänh nhaân noäi truù, coù theå thay ñoåi lieàu moãi 3 ngaøy, theo doõi lieân tuïc
caùc daáu hieäu taùc duïng phuï thuoác. Ñoái vôùi beänh ngoaïi truù, chæ neân thay ñoåi lieàu
moãi tuaàn, vôùi möùc thay ñoåi sau khi kieåm chöùng.
Trình baøy: daïng uoáng. Vieân neùn 200mg. Vieân neùn nhai 100mg. daïng huyeàn dòch
100mg/5ml. Daïng tieâm : khoâng duøng ôû Myõ. Daïng phoùng thích chaäm: 200-300mg
vieân neùn.
Ñieàu kieän cho ñöôøng uoáng: di chuyeång trong luùc haáp thu, vaø duøng lieàu duøng lieàu
nhoû hôn. Uoáng huyeàn dòch: söï haáp thu deã daøng hôn, khoâng neân duøng chung vôùi
chaát loûng y khoa maø noù coù theå gaây keát tuûa nhö cau su, khoái nhö traùi cam. Coù theå
giaûm Natri maùu traàm troïng bôûi taùc duïng gioáng nhö SIADH (taêng ADH khoâng
thích hôïp).
Taùc duïng lyù hoaù cuûa thuoác ñoái vôùi cô theå:
t½ (thôøi gian baùn huyû) t/g ñænh t/g khoâng ñoåi t/g ngöng thuoác möùc trò lieäu

28
moät lieàu: 20-55giôø 4-24h ñeán 10ngaøy 4tuaàn 6-12µg/ml
lieàu trò lieäu duy trì:
ngöôøi lôùn 10-30h
nhi khoa 8-20h
CBZ gaây ra men gan maø keát quaû laøm taêmg phaûn öùng chuyeån hoaùcho chính men
ñoù (caûm öùng töï ñoäng) coù theå duøng thuoác trong thôøi haïn 3-4 tuaàn.
Taùc duïng phuï:
Töông taùc thuoác-thuoác: thaän troïng, propoxyphene (Darvon), cimetidine,
erythromycine vaø isoniazide coù theå laø nguyeân nhaân gaây taêng kích thích cuûa CBZ
öùc cheá men saéc toá teá baøo gan maø laøm thoaùi hoaù CBZ. Caùc taùc duïng phuï goàm:
1. Nguû gaø vaø roái loaïn tieâu hoaù: nhoû nhaát do lieàu thaáp nhaát taêng daàn.
2. Lieân quan töông ñoái ñeán thieáu baïch caàu: thöôøng do söû duïng thuoác
khoâng lieân tuïc.
3. Song thò nhaát thôøi.
4. Maát ñieàu hoaø.
5. Ít hieäu öùng hôn so chöùc naêng nhaän thöùc cuûa Phenytoin.
6. Ngoä ñoäc maùu: hieám coù. Coù theå quan troïng maát baïch caàu haït vaø thieáu
maùu khoâng taùi taïo.
7. Hoäi chöùng Stevens-Jonson.
8. Hoäi chöùng taêng ADH khoâng tích hôïp.
9. Vieâm gan (thænh thoaûng gaây cheát) giaùn tieáp.
Oxcarbazepine (Trileptal): Thoâng tin thuoác.
Hieäu quaû raát gioáng vôùi Carbamazepine vôùi moät vaøi söï khaùc bieät:
1. Khoâng coù töï caûm öùng (C-P450 thì söï chuyeån hoaù khoâng phöùc taïp) vaø
tuy nhieân coù söï töông taùc thuoác-thuoác nhoû nhaát.
2. Khoâng coù yeâu caàu kieåm tra maùu:
a. Noù khoâng ngoä ñoäc gan.
b. Noù khoâng ngoä ñoäc maùu.
c. Noù khoâng caàn phaûi kieåm tra möùc thuoác.
3. Lieàu laø BID.
4. Ñöôøng vaän ñoäng
5. Ñaét hôn.
Lieàu duøng: baét ñaàu lieàu troïng taâm 150mg uoáng BID, cho ñoäng kinh laø
300mg uoáng BID. Toång lieàu toái ña laø 2400mg/ngaøy. Trình baøy: 150, 300 vaø
600mg vieân neùn. 300mg/5ml huyeàn dòch uoáng.
Valproate Thoâng tin thuoác
Tính hieäu löïc cuûa Valproic acid (Depakine) vaø Divalproex-Na (Depakote).
Chæ ñònh:

29
Hieäu quaû chung cho côn co cöùng co giaät toaøn theå hoaù. Söû duïng cho côn vaéng yù
thöùc trong co cöùng co giaät toaøn theå hoaù, ñoäng kinh daïng muùa giaät ôû thanh thieáu
nieân vaø ñoâng kinh cuïc boä (khoâng ñöôïc FDA ñoàng yù veà sau). FDA chæ ñoàng yù cho
döï phoøng Migrain. Ghi chuù: söï noân oùi döõ doäi vaø thôøi gian baùn huyû ngaén laøm cho
valproic acid ít söû duïng hôn Divalproex-Na (Depakote).
Lieàu duøng:
- Ngöôøi lôùn: 600-3000mg/ngaøy. Nhi khoa: 15-60mg/kg/ngaøy. MDF=q.d
- Ñöôøng. Baét ñaàu lieàu 15mg/kg/ngaøy, taêng lean sau moãi tuaàn khoaûng 5-
10mg/kg/ngaøy. Lieàu toái ña ñöôïc khuyeân ôû ngöôøi lôùn laø 60mg/kg/ngaøy. Neáu
lieàu haøng ngaøy >250mg so yeâu caàu, noù neân ñöôïc taùch ra.
- Trình baøy: daïng uoáng: vieân co nhoäng 250mg. Daïng syrop 250mg/5ml.
Depakote (bao boäc bôûi maøng moûng) vieân neùn: 125, 250 vaø 500mg; daïng
bao con nhoäng 250mg. Daïng tieâm: Depacon cho tieâm maïch 500mg/5ml/oáng.
t/g baùn huyû t/g ñænh huyeát töông t/g khoâng ñoåi t/g giaùn ñoaïn möùc ñieàu trò
8-20h (khoâng bao) 1-4h 2-4ngaøy 4tuaàn 50-100µg/ml
Taùc duïng phuï cuûa thuoác:
Hieám coù caùc taùc duïng phuï. Vieâm tuïy ñaõ ñöôïc moâ taû. Töû vong do suy gan xaûy ra
ñaëc bieät neáu <2tuoåi vaø keát hôïp vôùi moät khaùng ñoäng kinh khaùc. Sinh quaùi töôïng.
Buoàn nguû (taïm thôøi), daáu ñònh vò nhaän thöùc nhoû, buoàn noân-noân (phaàn nhoû ôû
Depakote), loaïn chöùc naêng gan, taêng ureâ maùu ( khoâng keøm vôùi loaïn chöùc naêng
gan), taêng caân, maát toùc nheï, run (lieàu thuaät laïi: gioáng run gia ñình; neáu döõ doäi vaø
valproic acid laø caàn thieát tuyeät ñoái thì run coù theå ñieàu trò baèng öùc cheá beta). Coù
theå gaây trôû ngaïi ñeán chöùc naêng tieåu caàu, thaän troïng vôùi beänh nhaân phaãu thuaät.
Choáng chæ ñònh:
- Thai kyø: coù theå gaây khuyeát taät oáng thaàn kinh trong 1-2% soá beänh nhaân.
Khi coù söï töông phaûn giöõa möùc ñænh valproic acid vaø yeáu toá nguy cô khuyeát
taät oáng thaàn kinh phoâi thai ñaõ ñöôïc chöùng minh, neáu valproic acid ñöôïc
duøng thì caàn giaùm saùt söï thay ñoåi töø BID ñeán lieàu TID.
- Beânh nhi ≤2 tuoåi ( nguy cô ñoäc tính ôû gan cao).
Phenobarbital Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh: Söû duïng coù choïn löïa trong côn co cöùng co giaät toaøn theå hoùa vaø
cuïc boä (khoâng choïn löïa thuoác). Choïn löïa thuoác trong soát ñoäng kinh, lôïi ích mô hoà.
Coù hieäu quaû gaàn nhö Phenyoin, nhöng raát bình thaûn (an thaàn). Söû duïng nhieàu
trong traïng thaùi ñoäng kinh
Lieàu duøng:
- Lieàu uoáng, tieâm maïch hay tieâm baép gioáng nhau. MDF= qd. Baét ñaàu lieàu
thaáp an thaàn.

30
- Ñöôøng uoáng: ngöôøi lôùn: 20mg/kg thaáp tieâm maïch (toác ñoä tieâm
<100mg/phuùt). Duy trì: 30-250mg/ngaøy (thöôøng chia nhoû lieàu BID-TID).
Nhi khoa: 15-20mg/kg. duy trì: 2-6mg/kg/ngaøy (thöôøng chia nhoû lieàu BID).
- Trình baøy: vieân nhoäng 15g, 30mg, 60mg, 100mg; coàn ngoït 20mg/5ml.
Taùc duïng lyù hoùa cuûa thuoác ñoái vôùi cô theå:
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi t/g giaùn ñoaïn möùc trò lieäu
NL 5ngaøy (50-160h) uoáng vaø 16-21ngay khoaûng 6-8tuaàn 15-30µg/ml
Nhi 30-70h Tieâm 1-6h ( ñeán 30ngaøy) khoaûng 25%/tuaàn
Phenobarbital coù hieäu löïc vôùi taùc nhaân gaây phaûn öùng cuûa men gan maø gaây
chuyeån hoaù caùc thuoác choáng ñoäng kinh khaùc.
Laøm suy yeáu nhaän thöùc (coù theå thoaûng qua vaø toàn tòa laâu hôn do söï quaûn lyù
thuoác keùm sau vaøi thaùng), vì vaäy neân traùnh xa treû em; an thaàn taêng hoaït ñoäng
(ñaëc bieät laø ñoái vôùi beänh nhi); coù theå gaây xuaát huyeát ôû treû môùi sinh neáu meï duøng
Phenobarbital.
Primidone (Mysoline) Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh: gioáng nhö Phenobarbital (khoâng coù choïn löïa thuoác). Ghi chuù: khi
duøng keát hôïp trò lieäu, duøng lieàu thaáp (50-125mg/ngaøy) coù theå theâm vaøo trong ñoäng
kinh naëng vôùi thuoác khaùng ñoäng kinh nguyeân thuyû vôùi vaøi taùc duïng phuï.
Lieàu duøng:
- Ngöôøi lôùn: 250-1500mg/ngaøy. Nhi khoa 15-30mg/kg/ngaøy, MDF=BID.
- Baét ñaàu 125mg/ngaøy × 1tuaàn, vaø lieàu thaáp khoâng gaây an thaàn.
- Daïng trình baøy (chæ coù daïng uoáng): vieân neùn 50mg, 250mg; huyeàn dòch
250mg/5ml.
Söï chuyeån hoaù goàm phenylethylmalonamide (PEMA) vaø Phenobarbital. Tuy vaäy
luoân luoân kieåm tra möùc Phenobarbital gioáng möùc thôøi gian cuûa Primidone.
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi t/g ngöng thuoác möùc trò lieäu µg/ml
primidone: 4-12h 2-5h ñeán 30ngaøy # Phenobarbital primidone 1-15
daãn xuaát Phenobarbital:50-160h daãn xuaát Phenobarbital: 10-30
Taùc duïng phuï thuoác:
Gioáng nhö Phenobarbital, theâm vaøo: giaûm khaû naêng tình duïc, hieám khi coù thieáu
maùu hoàng caàu to.
Ethosuximide (Zarontin) Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh:
Choïn löïa thuoác trong côn vaéng yù thöùc.
Lieàu duøng:
- Ngöôøi lôùn: 500-1500mg/ngaøy. Nhi khoa: 10-40mg/kg/ngaøy; MDF=qd.

31
- Trình baøy: chæ coù daïng uoáng; vieân nhoäng 250mg, syrop 250mg/5ml.
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi möùc trò lieäu
NL 40-70h 1-4h NL: ñeán 14 ngaøy 40-100 µg/ml
Nhi khoa 20-40h Nhi khoa: ñeán 7 ngaøy.
Buoàn noân vaø noân; nguû lieäm, naác cuïc; ñau ñaàu, ñaëc bieät: taêng baïch caàu öa acid,
thieáu baïch caàu, ban ñoû ña daïng, hoäi chöùng Steven-jonson, hoäi chöùng gioáng nhö
lupus ban ñoû, möùc ngoä ñoäc loaïn taâm thaàn veà haønh vi.
Methsuximide (Celontin) Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh:
Chæ ñònh cho ñoäng kinh vaéng yù thöùc khaùng caùc thuoác choáng ñoäng kinh khaùc.
Lieàu duøng:
Lieàu duøng toát nhaát ñöôïc xaùc ñònh nhôø thöû thuoác. Baét ñaàu vôùi lieàu 300mg uoáng qd,
taêng lieàu khoaûng 300mg cho moät tuaàn caàn thieát ñeán toái ña 1200mg/ngaøy. Trình
baøy: vieân nhoäng 150mg vaø 300mg.
Felbamate ( Felbatol ) Thoâng tin thuoác
Thaän troïng: thaät söï khoâng theå chaáp nhaän do tæ leä cao thieáu maùu khoâng taùi
taïo vaø suy naêng gan, Felbamate khoâng neân söû duïng tröø khi trong caùc tröôøng hôïp
maø coù ích lôïi roõ raøng hôn yeáu toá nguy cô; keá ñoù, hoäi chaån baùc syõ huyeát hoïc ñeå cho
lôøi khuyeân cho nhaø saûn xuaát. Xem taùc duïng phuï beân döôùi ( söï töông taùc thuoác-
thuoác).
Felbamate hieåm nhieân laø thuoác duøng ñôn trò lieäu vaø theâm vaøo ñieàu trò ñoäng
kinh cuïc boä (phöùc taïp vaø toaøn theå hoaù thöù hai), vaø khöû taàn soá cuûa söï maát söùc
tröông vaø ñoäng kinh co cöùng co giaät toaøn theå hoaù trong hoäi chöùng Lennox-
Gatault.
Taùc duïng lyù hoaù cuûa thuoác vôùi cô theå:
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g ngöng thuoác möùc trò lieäu
20-23h 1-3h 5-7 ngaøy khoâng thaønh laäp
Lieàu duøng:
- Thaän troïng: xem treân Felbamate khoâng laø thuoác söû duïng ñaàu tay. Beänh
nhaân hoaëc ngöôøi theo doõi neân ñöa ra caùc baèng chöùng cuï theå. Baét ñaàu vôùi
1200mg/ngaøy chia nhoû lieàu BID, TID, hoaëc QID, vaø giaûm bôùt moät thuoác
khaùng ñoäng kinh. Taêng theâm Felbamate giöõa 2 tuaàn 600mg taêng leân ñeán
lieàu thöôøng duøng 1600-3600mg/ngaøy (toái ña 45mg/kg/ngaøy). Töø thaáp döôùi
taêng leân vaø/hoaëc giaûm bôùt thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc hôn nöõa neáu taùc
duïng phuï trôû neân traàm troïng hôn. Phaïm vi giaùm saùt ñaõ keát thuùc khi söû
duïng ñôn trò lieäu.

32
- Trình baøy (chæ daïng uoáng): vieân neùn 400mg vaø 600mg; huyeàn dòch
600mg/5ml.
Felbamate keát hôïp vôùi thieáu maùu khoâng taùi taïo (thöôøng phaùt hieän sau 5-30 tuaàn
trò lieäu) trong 2-5% ca/trieäu ngöôøi/naêm, vaø suy naêng gan (moät soá töû vong, caàn
phaûi coù ñöôøng cô baûn vaø caàn kieåm tra chöùc naêng gan moãi 1-2tuaàn). Taùc duïng phuï
khaùc: maát nguû, chaùn aên, buoàn noân-noân, ñau ñaàu. Felbamate coù hieäu löïc öùc cheá
chuyeån hoùa, vì vaäy noù caàn thieát cho khöû lieàu cuûa Phenytoin, valproate hoaëc
carbamazepine khi söû duïng chung vôùi Felbamate (xem baûng 13-11) (qui taéc chung:
cho lieàu nhoû gioït baèng 1/3 lieàu.
Baûng 13-11. Hieäu quaû Felbamate trong möùc thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc:
Thuoác khaùng ñoäng kinh Möùc thay ñoåi Lieàu khuyeân thay ñoåi
Phenytoin Taêng 30-50% Giaûm 20-33%
Carbamazapine Giaûm 30% toång coäng
Taêng 50-60% epoxide
Giaûm 20-30%
Valproic acid Taêng 25-100% Giaûm 33%
Levetiracetam (Keppra) Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh:
Phuï thuoäc vaøo ñieàu trò ñoäng kinh cuïc boä bò taán coâng ôû ngöôøi lôùn.
Lieàu duøng:
-Baét ñaàu uoáng 500mg BID. Taêng theâm 1000mg/ngaøy q 2 tuaàn ñeán lieàu toái ña laø
3000mg/ngaøy.
-Trình baøy: vieân neùn bao phim 250mg, 500mg vaø 750mg.
Nguû gaø vaø meät moûi trong 15%. Choùng maët trong 9%.
Clonazepam (Klonopin) Thoâng tin thuoác
Moät daãn xuaát cuûa Benzodiazepine.
Chæ ñònh:
- khoâng ñöôïc khuyeân duøng cho ñoäng kinh
- Duøng cho muùa giaät, maát söùc tröông, vaø ñoäng kinh vaéng yù thöùc (trong vaéng
yù thöùc, ít hieäu quaû hôn so vôùi valproate hoaëc Ethosuximide, vaø Tolerance
coù theå phaùt trieån).
- Ghi chuù: clorazepam thöôøng duøng toát trong vaøi thaùng, vaø sau ñoù trôû neân
keùm taùc duïng, chæ duøng thuoác daïng an thaàn. Cuõng vaäy, nhieàu ca beänh nhaân
ñöôïc moâ taû coù söï ruùt lui cuûa ñoäng kinh, bao goàm traïng thaùi ñoäng kinh
(beänh nhaân khoâng coù tieàn caên traïng thaùi). Vì theá, coù theå giaûm daàn roài
ngöng thuoác treân 3-6 thaùng.

33
Lieàu duøng:
Ngöôøi lôùn: baét ñaàu lieàu 1,5mg/ngaøy DIV TID, taêng leân moãi 0,5-1mg q 3d, phaïm vi
lieàu thoâng thöôøng laø 1-12mg/ngaøy (toái ña 20mg/ngaøy); MDF = qd.
Nhi khoa: baét ñaàu lieàu 0,01 – 0,03 mg/kg/ngaøy DIV BID hoaëc TID, taêng leân 0,25-
0,5 mg/kg/ngaøy q 3d; khoaûng bieán thieâng lieàu duøng thöôøng laø 0,01-
0,02mg/kg/ngaøy; MDF = qd.
Trình baøy: chæ daïng uoáng, vieân neùn 0,5mg, 1mg, 2mg.
Taùc duïng lyù hoaù cuûa thuoác vôùi cô theå:
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi t/g ngöng thuoác möùc trò lieäu
20-60h 1-3h leân ñeán 14ngaøy khoaûng 3-6 thaùng 0,013-0,072µg/ml.
Thaän troïng: ñoäng kinh treû trôû neân bieán maát, xem kieåm tra ôû treân.
Maát ñieàu hoaø cô vaän, buoàn nguû, thay ñoåi tính tình.
Zonisamide (Zonegran) Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh:
Theâm vaøo trong ñieàu trò ñoäng kinh cuïc boä ôû ngöôøi lôùn.
Acetazolamide (Diamox) Thoâng tin thuoác
Taùc duïng cuûa thuoác khaùng ñoäng kinh coù theå öùc cheá tröïc tieáp men anhydrase
carbonic heä thoáng thaàn kinh trung öông (taát caû do dòch naõo tuyû sinh ra) hoaëc gaây
ra toan chuyeån hoaù thaàn kinh trung öông.
Chæ ñònh:
Ñoïng kinh trung taâm ñaàu (vaéng yù thöùc, ñoäng kinh khoâng oå). Keát quaû nhaát cho côn
vaéng yù thöùc ñoäng kinh; tuy nhieân, lôïi ích laïi ôû caùc ñoái töôïng quan saùt trong côn co
cöùng co giaät toaøn theå hoaù, caùi giaät run trong côn muùa giaät.
Khoâng duøng trong 3 thaùng ñaàu cuûa thai kyø (coù theå sinh quaùi töôïng). Taùc duïng lôïi
tieåu laø nguyeân nhaân gaây maát Bicarbonate daãn ñeán toan chuyeån hoaù do keùo daøi
thôøi gian ñieàu trò. Moät sulfonamide. Vì vaäy chæ moät daïng phaûn öùng ôû caùc nhoùm coù
theå xaûy ra (phaûn veä, soát, phaùt ban, hoäi chöùng Steven-Jonson, ngoä ñoäc chaát töø söï ly
giaûi bieåu bì,…). Dò caûm: do ñieàu trò giaùn ñoaïn.
Lieàu duøng:
-Ngöôøi lôùn: 8-30mg/kg/ngaøy chia nhoû lieàu (toái ña 1g/ngaøy, lieàu cao khoâng caûi thieän
trieäu chöùng). Khi phoái hôïp vôùi thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc, lieàu ñöôïc ñeà nghò neân
baét ñaàu laø 250mg/ngaøy, vaø taêng daàn daàn leân.
-Trình baøy: vieân neùn 125mg, 250mg. vieân nhoäng phoùng thích chaäm 500mg Diamox
sequels. Thuoác daïng boät voâ khuaån chöùa tong chai nhoû duøng ngoaøi ñöôøng tieâu hoaù
500mg (tieâm maïch).

34
Gabapentine (Neurontine) Thoâng tin thuoác
Maëc duø coù söï phaùt trieån maïnh veà GABA chuû vaän, noù khoâng aûnh höôûng ñeán söï
hieåu bieát veà thuï theå GABA. Hieäu quaû nhaát cho ñoäng kinh toaøn theå vaø ñoäng kinh
cuïc boä (vôùi hoaëc khoâng keøm côn toaøn theå hoùa thöù hai). Khoâng hieäu quaû ôû côn
ñoäng kinh vaéng yù thöùc. Taùc duïng phuï xaûy ra raát thaáp. Khoâng roõ aûnh höôûng cuûa
thuoác vôùi nhau (coù leû noù ñöôïc baøi tieát qua thaän).
Lieàu duøng:
-Ngöôøi lôùn: uoáng 300mg/ngaøy 1; 300mg BID/ngaøy 2; 300mg TID/ngaøy 3; keá ñeán
taêng nhanh ñeán lieàu thöôøng duøng 800-1800mg/ngaøy. Lieàu 1800-3600mg/ngaøy coù
theå caàn cho beänh nhaân khoù trò. Lieàu phaûi ñöôïc giaûm ôû beänh nhaân coù thieåu naêng
thaän hoaëc coù söï thaåm taùch.
-Trình baøy: vieân nhoäng 100mg, 300mg, 400mg.
Taùc duïng lyù hoùa cuûa thuoác vôùi cô theå:
-Gabapentine khoâng chuyeån hoùa vaø 93% baøi tieát qua thaän döôùi daïng khoâng ñoåi
vôùi söï thanh thaûi huyeát töông tæ leä tröïc tieáp ñoä thanh thaûi Creatinine. Khoâng aûnh
höôûng ñeán men ôû tieåu theå gan, vaø khoâng aûnh höôûng ñeán chuyeån hoùa cuûa thuoác
khaùng ñoäng kinh khaùc. Giaûm acid daï daøy laøm giaûm sinh khaû duïng thuoác khoaûng
20%, vì vaäy neân uoáng Gabapentine 2 giôø tröôùc khi duøng giaûm acid daï daøy
(Antacid).
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi möùc trò lieäu
5-7h 2-3h 1-2 ngaøy khoâng xaùc ñònh
(vôùi chöùc naêng thaän bình thöôøng)
-Nguû gaø, choùng maët, maát ñieàu hoøa cô-vaän, meät moûi, run giaät nhaõn caàu; taát caû xaûy
ra sau 2-3 tuaàn ñieàu trò thuoác. Taêng tính ngon mieäng. Khoâng roõ tính aûnh höôûng
laãn nhau.
Lamotrigine (Lamictal) Thoâng tin thuoác
Taùc duïng choáng co giaät coù theå ôû tieàn synap öùc cheá phoùng thích glutamate.
Hieäu quaû theâm trong ñieàu trò ñoäng kinh cuïc boä (vôùi hoaëc khoâng coù toaøn theå hoaù
thöù hai) vaø hoäi chöùng Lennox-Gatault. Döõ lieäu gôïi yù sô boä coù theå coù ích cho ñieàu
trò choáng ñoäng kinh toaøn theå hoùa, hoaëc ñôn trò lieäu trog chaån ñoaùn ñoäng cuïc boä
môùi hoaëc ñoäng kinh toaøn theå hoùa. FDA taùn thaønh roái loaïn löôõng cöïc.
Taùc duïng phuï:
Nguû gaø, choùng maët, song thò. Quan troïng laø söï phaùt ban ñoøi hoûi caà ñieàu trò taïi
beänh vieän vaø ñieàu trò caùch quaõng ñaõ ñöôïc moâ taû (phaùt ban thöôøng baét ñaàu 2 tuaàn
sau ñieàu trò vaø coù theå naëng neà vaø khaû naêng ñe doaï tính maïng beänh nhaân, goàm hoäi
chöùng Stevens-Jonson <nhieàu lieân quan ñoàng thôøi vôùi söû duïng Valproate>, vaø
hieám coù ngoä ñoäc do ly giaûi bieåu bì). Tæ leä maéc beänh quan troïng phaûn öùng bieåu bì
maø coù theå laøm giaûm thaáp lieàu ñieàu trò. Coù theå taêng taàn soá ñoäng kinh döõ doäi caùc

35
côn muùa giaät ñoäng kinh treû vò thaønh nieân. Söï chuyeån hoaù Lamotrigine giaû taïo hôn
so thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc.
Lieàu duøng:
-Ngöôøi lôùn: ôû ngöôøi lôùn thu nhaän men keát hôïp thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc
(phenytoin, carbamazepine, hoaëc Phenobarbital), baét ñaàu vôùi uoáng 50mg qd ×
2tuaàn, keá ñeán 50mg BID × 2tuaàn, keá ñeán taêng 100mg/ngaøy q tuaàn cho ñeán khi duy
trì lieàu thoâng thöôøng 200-700mg/ngaøy (chia 2 laàn) coù khoaûng roäng. Cho beänh nhaân
chæ duøng Valproic acid, duy trì lieàu 100-200mg/ngaøy (chia 2 laàn), vaø möùc Valproic
acid giaûm 25% trong voøng vaøi tuaàn sau baét ñaàu Lamotrigine. Cho beänh nhaân coù
caû men keát hôïp caùc thuoác khaùng ñoäng kinh khaùc vaø Valpraic acid, baét ñaàu uoáng
25mg qd ×2tuaàn, keá ñeán 25mg qd ×2tuaàn, keá ñeán taêng leân 25-50mg/ngaøy q 1-2
tuaàn cho ñeán lieàu duy trì 100-150mg/ngaøy (chia laøm hai laàn). Höôùng daãn beänh
nhaân coù phaùt ban, soát hoaëc b65nh baïch huyeát maø coù theå baùo tröôùc caùc phaûn öùng
traàm troïng neân gaëp tröïc tieáp baùc syõ.
-Nhi khoa: khoâng coù chæ ñònh cho beänh < 16 tuoåi coù tæ leä beänh cao hôn khaû naêng ñe
doaï tính maïng cao do phaùt ban phoå bieán ôû beänh nhi.
-Trình baøy: vieân neùn 25mg, 100mg, 150mg vaø 200mg. Vieân neùn duøng nhai 2,5mg
vaø 5mg.
t/g baùn huyû t/g ñænh t/g khoâng ñoåi möùc ñieàu trò
24h 1,5-5h 4-7ngaøy khoâng ghi nhaän
t/g baùn huûy ngaén laïi coøn 15h vôùi Phenytoin vaø Carbamazepine, nhöng seõ taêng leân
vôùi Valproic acid ñeán 59h.
Vagibatrin Thoâng tin thuoác
Chæ ñònh:
Coù hieäu quaû trong ñoäng kinh cuïc boä. Ít hieäu quaû hôn cho ñoäng kinh toaøn theå hoùa.
Lieàu duøng:
Ngöôøi lôùn: 1500-3000mg/ngaøy.
Topiramate (Topamax) Thoâng tin thuoác
Coù theå cheïn keânh caûm öùng ñieän theá Natri vaø laøm taêng GABA hoaït ñoäng taïi thuï
theå GABAa vaø laøm yeáu ñi thuï theå Glutamate.
Chæ ñònh:
Chæ duøng ñöôøng uoáng phuï theâm cho thuoác khaùc trong ñieàu trò choáng ñoäng kinh
cuïc boä.
Lieàu duøng:
Ngöôøi lôùn: baét ñaàu vôùi 50mg/ngaøy vaø taêng chaäm chaïp ñeán 200-400mg/ngaøy, vôùi
lieàu >600mg/ngaøy khoâng coù ích lôïi quan troïng.
Trình baøy: vieân neùn 25mg, 100mg, 200mg.

36
Taùc duïng lyù hoùa cuûa thuoác vôùi cô theå:
T/g baùn huûy T/g khoâng ñoåi Möùc trò lieäu
19-25h 5-7 ngaøy khoâng ghi nhaän
-Coù theå laøm taêng noàng ñoä Phenytoin leân 25%. Möùc topiramate gaây giaûm so thuoác
khaùng ñoäng kinh khaùc (phenytoin, carbamazepine, valproic acid, vaø theâm vaøi thöù
khaùc nöõa).
-Söï suy giaûm nhaän thöùc (ñoïc chöõ khoù khaên, lieân quan ñeán noàng ñoä thuoác…), giaûm
caân, choùng maët, maát ñieàu hoaø cô vaän, song thò, dò caûm, tình traïng kích ñoäng vaø luù
laãnlaøm khoù chòu. Khoaûng 1,5% tæ leä beänh soûi thaän maø thöôøng do töï phaùt.
-Giaûm tieát moà hoâi (giaûm bôùt moà hoâi) vaø soát cao, chuû yeáu ôû treû em thöôøng phoái
hôïp vôùi nhieät ñoä moâi tröôøng cao vaø/hoaëc hoaït ñoäng cô theå quaù möùc.
Tiagabine (Gabitril) Thoâng tin thuoác
GABA ñöôïc hieåu nhö laø chaát öùc cheá, ñöôïc bieát moät soá vaán ñeà lieân quan nhaän thöùc
gioáng vôùi topiramate.
Ngöôøi lôùn: baét ñaàu vôùi 4mg/ngaøy, taêng leân haøng tuaàn khoaûng 4-8mg ñeán lieàu toái
ña laø 32-56mg (phaân chia BID ñeán QID). Trình baøy: vieân neùn 4mg, 12mg, 16mg vaø
20mg.
13.4.3.1 NGÖNG THUOÁC KHAÙNG ÑOÄNG KINH
Haàu heát caùc ñoäng kinh phaùt trieån laïi trong thôøi gian 6 thaùng ñaàu sau khi ngöng
thuoác khaùng ñoäng kinh.
Chæ ñònh ngöng thuoác khaùng ñoäng kinh:
Khoâng bieát roõ coù bao nhieâu beänh nhaân khoûi beänh ñoäng kinh tröôùc khi ngöng
thuoác khaùng ñoäng kinh, khoâng coù söï baèng loøng veà tieân löôïng caùc trò soá ñieän naõo
ñoà vaø coù thôøi kyø soáng toát nhaát duø ngöøng thuoác khaùng ñoäng kinh.
Moät nghieân cöùu 92 beänh nhaân vôùi ñoäng kinh coù caên nguyeân aån, maø khoûi ñoäng
kinh sau 2 naêm. Toaøn theå hoùa, nhö laø ñoäng kinh sau chaán thöông, coù theå khoâng
thích hôïp. Giaûm daàn roài ngöng sau 1”ñôn vò” q 2tuaàn (moät ñôn vò ñöôïc ñònh nghóa
laø 200mg Carbamazepine hoaëc Valproic acid, hoaëc 100mg Phenytoin). Trình töï:
trung bình 26 thaùng (bieán thieâng 6-62).
31 beänh nhaân (34%) taùi phaùt, vôùi thôøi giant rung bình taùi phaùt laø 8 thaùng (bieán
thieâng laø 1-36).
Söû duïng caùc phöông phaùp thoáng keâ, yeáu toá nguy cô taùi phaùt laø 5,9%/thaùng cho
3 thaùng, keá ñeán laø 2,7%/thaùng cho 3 thaùng keá, tieáp theo laø 0,5%/thaùng cho 3
thaùng tieáp. Yeáu toá tìm thaáy coù aûnh höôûng ñeán taùi phaùt bao goàm:
1. Daïng ñoäng kinh: chieám 37% taùi phaùt cho ñoäng kinh toaøn theå
hoùa; 16% cho ñoäng kinh cuïc boä ñôn giaûn hay phöùc taïp; 57% cho
ñoäng kinh cuïc boä phöùc taïp keát hôïp vôùi toaøn theå hoùa thöù hai.

ĐỘNG KINH

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to ĐỘNG KINH

Similar to ĐỘNG KINH (20)

More from SoM

More from SoM (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

ĐỘNG KINH