DENEYSEL KAMU TERCİHİ

1. DENEYSEL KAMU TERCİHİ
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan hazırlanarak hazırlanmıştır.
C.C. Aktan ve S. Yay, Deneysel İktisat, Divan Kitabevi, 2019.
Sunumu Hazırlayan: Alişan Gönen
Prof.Dr. Coşkun Can Aktan

2. GİRİŞ
■ Deneysel araştırmalar; iktisadi aktörlerin (üretici, tüketici, tedarikçi,
finansal aracılar vb.) davranışlarının, karar ve tercihlerinin laboratuvar
ortamında kontrollü bir şekilde incelenmesine olanak sağlamıştır.

3. Bu araştırmalar Vernon L. Smith ve
Daniel Kahneman'ın 2002 yılında
Nobel Ekonomi Ödülü’nü
kazanmasının ardından artış
göstermiştir.

4. DENEYSEL KAMU TERCİHİNİN
DOĞUŞU
• Kamu tercihi alanında birçok araştırma yapan, 1988-1990 yılları arasında
Kamu Tercihi Topluluğu dönem başkanlığını yürüten Amerikalı iktisatçı
Vernon L. Smith “deneysel iktisat” ile birlikte esasen “deneysel kamu
tercihi” adı verilen araştırma alanın da öncüsüdür.

5. Günümüzde deneysel kamu tercihi araştırmaları özellikle Smith ve
Plott'un öncü çalışmaları üzerinden ilerlemektedir.
Plott da Kamu Tercihi Topluluğu dönem başkanlığını (1976-1978)
yapanlar iktisatçılardan biridir.

6.  Laboratory for Experimental Economics and Political
Science (EEPS)’ı kurarak siyaset bilimi ve kamu
tercihi alanlarında pek çok çalışma gerçekleştirmiştir.
 Aynı zamanda kamusal mallar, oylama, regülasyon
vs. konularında birçok deneysel araştırmalara imza
atmıştır.

7. z
Tullock “kamu tercihi disiplini” çerçevesinde
“deneysel araştırmalar”ın uygulanmasına
destek olmuştur.
Deneysel çalışmalar kapsamında Tullock’un rant
kollama ilgili teorileri yararlı olmuştur.
Tullock'un deneysel çalışmalara ilgisi 1999
yılında bir deney kullandığı, “mahkum ikilemi”
konusundaki makalesi ile başlamış ancak
bununla sınırlı kalmamıştır, devam etmiştir.

8. • “Kamu tercihi” genel olarak teoride kalmaktadır. “Deneysel kamu tercihi” ise
bu teoriyi ispatlama amacı gütmektedir.
• Kamu tercihi iktisadında deneysel çalışmalar iki alanda gerçekleşir.
• İlk olarak deneyler ile bireysel davranış ve motivasyonlar analiz edilmekte,
ikinci olarak deneylerde geleneksel kamu tercihinin konuları analiz
edilmektedir.

9. Deneysel kamu tercihi, laboratuvara dayalı deneylerin N (N>1)
sayıdaki bireyden oluşan kolektif bir grubun her bir üyesi için
ortak sonuçlara ulaşılmasını sağlayacak şekilde, grup karar
alma mekanizmalarına uygulanmasını içermektedir.
■ Her grup mekanizması ise üç temel bileşenden
oluşmaktadır :

10. ■ Çevre. Bir iktisadi konunun yapısal özelliklerini (birimlerin sayısı, enformasyon
sayısı, tercihler, yetenekler, maliyet yapıları vb.) ifade etmektedir.
■ Kurum. İktisadi birimlerin birbirleriyle etkileşimlerini yönlendiren kuralları
(piyasa kuralları, satış kuralları, siyasal karar alma kuralları vb.) ifade etmektedir.
■ Bireylerin Davranışları. Kurumların bireylerin davranışlarını nasıl etkilediğini ve
meydana gelen değişimi incelemektedir.

11. Bugüne kadar deneysel kamu tercihi alanında genel olarak bedavacılık sorunu,
kamusal mallara ilişkin karar alma mekanizmaları, oylama modelleri, oy ticareti,
ortanca seçmen modeli, rant kollama, seçimlerde hileli ve stratejik davranışlar,
seçmen katılımı, aday profilleri vs. konularında deneysel araştırmalar yürütülmüştür.

12. “KamuTercihiTeorisi, esas olarak ekonomi teorisinde
oldukça ayrıntılı analizler için geliştirilmiş araç ve
metotları almakta ve bunları politik sürece ve kamu
sektörüne uygulanmaktadır.
Kamu tercihi, siyasi karar alma sürecinde rol alan
kimselerin, örneğin seçmelerin, politikacıların ve
bürokratların davranışlarını gözlemlediğimiz veya
gözlemleyeceğimiz sonuçların bileşimi ile ilişkilendirmeye
çalışmaktadır.”