ANAYASAL VERGİ POLİTİKASI

1. ANAYASAL
VERGİ POLİTİKASI
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Kamusal Finansman: Vergileme Ankara : Seçkin , Haziran 2017.
Sunumu Hazırlayan: Sabuhi Ganbarzade
PROF.DR.COŞKUNCANAKTAN

2. Anayasal İkt isat Teorisi
Devletin gücü veyetkilerinin nasıl
sınırlandırılabileceğini venasıl sınırlandırılması
gerektiğini inceleyen bir disiplindir.
2

3. Anayasal İkt isat Teorisi
Teorinin felsefi temellerini sosyal sözleşme teorisi
(social contract theory) oluşturur.
Sosyal Sözleşme, toplumda birlikte yaşayan bireylerin,
temel hak ve özgürlükleri ile toplumun içerisinde
uyulması gerekli olan kuralları içeren informel kurallar
üzerinde görüş birliğine varmalarını ifade eder.
3

4. Anayasal Vergi Polit ikası
Vergi,insanların «doğal toplum»ortamından
«siyasal toplum»ortamınageçerek düzen
içerisindeyaşamalarının bir bedelidir.
4

5. Vergilem e Reform u Konusunda
Bazı Tem el Sorular 5
» Vergilerin Sınırı Nedir?
» Vergiler Hangi NoktayaKadar Artırılabilir?
» VergilemeYetkisi AnayasadaNeŞekilde
Sınırlandırılabilir?

6. 6Vergilerin sınırı ve opt im al devlet büyüklüğü
Optimal Vergi Oranı
Optimal Devlet
Büyüklüğü
T1 T2 T3 T4
A
E
C
R1
R2
R3
R4
U1
U2
U3
U4
K
L
M
N
Vergi Oranı
VergiGeliri
KamusalHizmetlerden
sağlanantoplumsal
fayda%
Vergi Rantı
Vergi
Sömürüsü
D

7. 7
Vergilem e Yetkisi Anayasada
Ne Şekilde Sınırlandırılabilir?
» Prosedürel Sınırlamalar
» Nümerik- Kantitatif Sınırlamalar

8. Prosedürel Sınırlam alar 8
» Wicksell Önerisi
Kamu harcamalarındakı ilave artış
talebinin vergilerle karşılanmasını ve
yasama organının onayına tabi
tutulmasını öngörür.
Kaliteli Çoğunluk Kuralı ile oylama
yapılmasını öngörür. Knut Wicksell

9. “"Kamusal harcamaların vebunun finansman araçlarının
aynı anda onaylanması gerekir. Açıktır ki, bu tür bir
düzenlemeanayasada bir değişiklik yapılmaksızın,
bağımsızolarak gerçekleştirilebilir... Konu oldukça
basitdir; nezaman yeni harcamalar onaylanırsa, ozaman
yeni vergiler ilefinanseedilecektir."
9
K nut W icksell:

10. Prosedürel Sınırlam alar 10
» Genellik İlkesi
Vergi ve harcama politikalarının
uygulanmasında herhangi bir kişiye ya
da özel kesime özel ayrıcalıklar
sağlanmaması anlamında gelir.
Vergi muafiyet ve istisnaları, farklı vergi
tarifelerinin uygulanması ilkeyi ihlal eden
uygulamalardır.
Friedrich A. von Hayek

11. “
"Yasama konusunda, vergi yükünün kişiler arasında
dağılımını belirleyen kanunların çıkarılması iletoplam
tutarları artıran kararların verilmesini birbirinden kesin
olarak ayırt edebilmek için Kamu Maliyesi’nin tüm
ilkelerini en baştan yeniden düşünmek gerekecektir."
11
Hayek:

12. Prosedürel Sınırlam alar 12
» Vergi OranlarınınAnayasada Düz
OranlıOlarak Belirlenmesi
Vergi sisteminde ve vergi oranlarında çok
sık yapılan değişiklerin ortaya çıkartdığı
olumsuz sonuçları ortadan kaldırmanın
yolu vergi oranlarını anayasada
belirlemektir.
Jam es M. Buchanan

13. “
"Şahsi indirimlerin dışında hiçbir
indirimemüsaadeedilmeyecek bir düz
oranlı bir vergi- yüzde20’den daha az-
mevcut vergi sistemindesağlanan
gelirden daha fazla gelir sağlar."
13
Milton Fiedm an

14. Prosedürel Sınırlam alar 14
» Vergi KonularınınAnayasada Belirlenmesi
Gerek tarihsel tecrübeler, gerekse günümüzde demokratik ve
anti- demokratik ülkelerin bir çoğunda yaşanan tecrübeler
yönetimlerin vergilerin konularını keyfice belirlediklerini
göstermektedir. Anayasal iktisatçılar bu sorunların çözümünü
vergi konularının anayasa içerisinde belirlenmesinde görüyorlar.

15. Prosedürel Sınırlam alar 15
» Denk BütçeUygulaması
Her mali yıl içerisinde kamu gelir ve giderlerinin denk olacağına
ilişkin bir kuralın anayasa içerisinde yeralması önerisini
içermektedir.

16. Prosedürel Sınırlam alar 16
» İdareler ArasıMali Paylaşımİlkelerinin Anayasada
Belirlenmesi
Merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındakı hizmet ve kaynak
bölüşümünün anayasal düzeyde yapılması, merkezi yönetiminin
güç ve yetkilerinin sınırlandırılması açısından son derece önem
taşımaktadır.

17. Prosedürel Sınırlam alar 17
» Vergi Gelirlerinin KullanımAlanlarınınBelirlenmesi:
VergilemedeFayda YaklaşımıveTahsisilkesi
Tahsis yöntemi, belirli bir verginin ya da kamu gelirinin belirli bir
harcamanın finansmanına bağlanması demektir.

18. Prosedürel Sınırlam alar 18
Vergi yükümlülerininkamusal
mal vehizmetlereterchileri
belirlenebilir.
Vergi sadecehizmetden
yararlananlardanalınacağıiçin,
vergi adaletineuygun olur
Kamu harcamalarının daha
suratlayapılmasınaimkan sağlar.
Finanseedilen harcamaların
devamlılığınınsağlanmasıkolay
olur.
Tahsis İlkesinin
Avantajları

19. Prosedürel Sınırlam alar 19
Bütçenin toplam
büyüklüğünün görülmesini
engelleyebilir.
Vergiler sadeceoişleilgili
hizmetleretahsis
edileceğinden diger hizmetlere
yeterli kaynak sağlamayabilir.
Tahsis İlkesinin
Dezavantajları

20. Kant it at if Sınırlam alar 20
» Toplam Vergi YükününOransal Olarak Belirlenmesi
Örneğin, toplam vergi gelirlerinin GSYİH ya da GSMH’ya oranı açık
olarak ayasada belirlenebilir.

21. Kant it at if Sınırlam alar 21
» MaksimumVergi Oranının Belirlenmesi
Vergi oranlarının maksimum sınırı da anayasada belirlenebilir ve
böylece siyasal iktidarların vergileme yetkisini aşırı kullanma
eğilimi belirli ölçüde engellenebilir.

22. CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net
Prof.Dr. Can Aktan
Faculty of Economics & Management
Dokuz Eylul University
ccan.aktan@deu.edu.tr
Prof.Dr. Can Aktan
Chairman, Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org/
22