2. •DAFTAR ISI•
1.filosofi tembang macapat
2.ancase tembang macapat
3.pangerten guru gatra,guru
wilangan lan guru lagu
4.tabel
5.unsur kebahasaan
tembang macapat
3. 1. Filosofi
MIJIL
Gambarake manungsa ingkang awujud
jabang bayi sing isih ono kandhutane ibune, sing durung kawruhan
lanang utawa wadon, Tembung Mas ateges durung weruh lanang
utawa wadon. Kumambang ateges uripe ngambang ingkang
kandhutane ibune, Watak: nelangsa lan keranta-ranta, susah, sedih,
melas.
MASKUMAMBANG
Ateges wis lair lan jelas priya utawa wanita,
Watak: asih lan tresna, tinarbuka.
SINOM
teka tembung isih enom kang ateges kanoman,
minangka kalodhangan sing paling wigati
kanggone wong anom supaya bisa ngangsu
kawruh sak akeh akehe. Watak: grapyak lan
renyah, sabar.
KINANTHI
Saka tembung kanthi utawa tuntun, kang
ateges dituntun supaya biasa mlaku
ngambang panguripan ing alam ndonya.
Watak: Welas asih, gembira, mesra,
mitutura,nuladhani.
4. Asmaradana
Asmara tegese katresnan, nyritakake
jaman asmara (tresno)
Gambuh
Manungsa kalih ingkang mbudidaya ngatur
egoipun piyambak dipun wastani gambuh
Dhandanggula
Kalih tiyang enggal lajeng tiyang sepuh
kalih ingkang enggal rawuh wonten ing
alam dunya
5. Pangkur
Nalika umure wong tuwa kekuwatane
awak utowo pikiran tambah titik, ing
tahap iki manungsa kudu bisa
ngendhalike hawa nepsu
Durma
Nduweni teges manungsa kang kudu wani
ngadhepi maneka warna pacoban urip
Megatruh
Fase manungsa kang paling endah ing ngendi
manungsa ketemu karo gusti kang maha kuasa
6. Pocung
Sak sampune perpisahan roh, lajeng
manungsa dilebokake ing alam
semesta, roh mbalek menyang
ngarsaning gusti kang maha kuasa lan
raga kabungkus 5 lembar
7. Ancase
Tembung macapat
Tembang Macapat iki mulangake bab urip lan solah
bawa kang nduweni ancas kanggo menehi piwulang
kang isine kawruh lan piwulang bab urip.Macapat
mujudake piwulang urip kang manungsa banget, yen
piwulang kasebut ditrapake ing panguripane
manungsa, mula pawongan kang nduweni gegayutan
bakal nemu katentreman atine kang bakal ndadekake
urip ayem tentrem. amarga kesenian iki kebak pitutur
lan filosofi.
8. Pengerten guru gatra
Guru gatra kuwi cacahe larik (banyaknya
baris) saben pada (tiap bait).
Pengerten guru lagu
Guru lagu kuwi wuni pungkasane saben larik.
Wuni pungkasane saben gatra (a, i, u, e, o) uga
diarani dong dinge swara’.
Pengerten guru
wilangan
Guru wilangan kuwi cacahe wanda
(jumlah suku kata) saben larik (tiap
baris).
9. Sambat mboten kebiasaanku
Laya menehi kepengenanku mbahagiakno
Fajar iki ngelambangake roso rinduku
intine kula selalu ndungokake panjenengan
Njalok marang gusti maharja kanggo kasehatanmu
Atiku trusta yen panjenengan trusta
Dadi driya bisa lara trusta
Cinta kuwi rapuh
Indah ning tapi lara ning ati
Artine :
Mengeluh bukanlah kebiasaanku
saya memenuhi keinginan saya untuk membuat
anda bahagia
Fajar ini melambangkan kerinduanku
Aku selalu mendukungmu
Mintalah kesehatanmu kepada tuhan
Saya senang bahwa anda bahagia
Agar hati bisa bahagia
Cinta itu menyakitkan
Indah tapi menyakitkan di hati
10. Tembung kawi
Tembung kawi yaiku jenise tembung
kang cak-cake winates ana ing basa
endah, umpamane kanggo ing
kesenian kethoprak, wayang lan
acara liane kang gegayutan karo
adat kejawen.
Tuladhane : •Ati (driya)
•Seneng (trusta)
Tembung garba
Tembung garba yaiku tembung loro
utawa luwih sing digandheng dadi siji
sarana nyuda cacahe wanda.
Tuladhane : •Maharja (maha raja)
Tembung
dasanama
yaiku tembung pirang-piang kang
duwe teges siji utawa padha
Tuladhane : •Anggonku (laya)
•Lara(rapuh)
11. Tembung Karsa
Dimen lebdong kawruh Ing pakaryan
mrih trengginas Nalar mulur rinengga
ambeg berbudi Anjrah mring para
siswa Pepinginan kang samya kae
Esthining tyas maujud Naning mulya
Dina dina kepungkur Iku dadi
landhasaneki Dina kang bakal teka Ing
pangangkah tumus Kita bangsa
Indonesia Anemahi jaman Nyrambahi
Nuwsantara