SlideShare a Scribd company logo
Tembang Macapat
Nama : Zakiy Bagus Setiawan
Absen : 35
Kelas : XI IPS 1
Daftar Isi
Cover
Daftar Isi
Filosofi Tembang Macapat
Ancase Tembang Macapat
Maskumambang
Mijil
Kinanthi
Sinom
Asmaradana
Gambuh
Dhandang Gula
Durma
Pangkur
Megatruh
Pucung
Paugerane Tembang Macapat
Unsur Kebasaan Tembang Macapat
Sandi Asma
i
ii
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
16
18
1
Filosofi Tembang
Macapat
Tembang Macapat diyakini
sebagian besar orang Jawa sebagai
kelompok tembang yang memiliki
makna proses hidup manusia,
proses dimana Tuhan memberikan
ruh-Nya, hingga manusia tersebut
kembali kepada-Nya. Sifat-sifat
manusia sejak lahir hingga
kematiannya digambarkan dengan
runtut dalam sebelas tembang
macapat
Tembang Macapat
Tembang utawa sekar yaiku rumpakan basa
kanthi paugeran tartamtu kang pangucape kudu
nggunakake kagunan swara.
Tembang Macapat (Tembang Cilik) yaiku syair
utawa geguritan tradisional Jawa sing nduweni
makna tartamtu.
Tembang Macapat dilagukake sarta kaiket ing
struktur tartamtu yaiku guru gatra, guru lagu lan
guru wilangan.
Ancase Tembang
Macapat
1. Maskumambang
2. Mijil
3. Kinanthi
4. Sinom
5. Asmaradana
6. Gambuh
7. Dhandhang Gula
8. Durma
9. Pangkur
10. Megatruh
11. Pocung
2
Maskumambang
Maskumambang duweni arti
manifesto bibit insane wong
lanang kang cukul saka jero
rahim hawa (ibu). Ing fase iki,
para leluhur masyarakat Jawa
ngelakoni upacara kang
dijenengi "selametan". Upacara
selametan, yaiku upacara sing
diiringi doa-doa, supaya bayi
kang lagi ana kandungan bisa
sehat lan nggawa pangarepan
apik kanggo wong tuwo lorone
yen mengko wes lair
3
Mijil
Mijil, yaiku rawuhe manungsa ing
ndunyo sing diiringi loro hal sing
nolak mburi, yaiku yen gawe wong
tuwo nduweni ekspresi sing
bungah amarga rawuhe anak ing
ndunyo sebalike, yen gawe bayi e
nduweni ekspresi nangis amarga
rawuhe ing ndunyo sing
mengkone menehi kekuatan
supaya iso ngerangkak,mlaku,lan
mahami urip awal dadi anak-
anak
4
Sinom
Sinom duweni teges
penggambaran masa enom.
Ing masa enom iki masa kang
endah lan akeh angen-angen,
dolanan,lan kumpul bareng
kanca supaya iso ngolah
kemampuan pikiran lan ati
ingkang iso duweni
pangarepan lan gegayuhan.
5
Kinanthi
Kinanthi yaiku bab kang nyeritakake
ngenani masa pembentukan karakter
manungsa, lan nuntun manungsa
menyang dalan pinuju gegayuhan. Ing fase
iki manungsa mbutuhake paling setitik loro
guru kanggo nuntun masa pendewasaan
diri. Sebalike, yen ing omah manungsa kudu
oleh bimbingan nilai agama lan peradaban
sak wong tuwo loro supaya dadi contoh
sing nyata kanggo anake. Ing proses iki
dadi tansah njelimet yen wong tuwo loro e
ora iso bareng-bareng gawe ndidik utowo
wong tuwo loro e ora sanggup lan akhire
nggolek dalan metu saka kerumitan, yaiku
nyerahake pendidikan nilai agama lan
peradaban menyang pesantren.
6
Asmaradana
Asmaradana yaiku fase kang dinamika
tansaya nyata lan kompleks. Dibutuhake
perjuangan kanggo ngalahake ego awak
dhewe nganti mbangun kesepakatan kang
disebut toleransi padha-padha nampa
kekurangan ing saben-saben individu. Rasa
asmara sing nggebu-nggebu kadang
menehi dilematika kanggo manungsa. Yen
manungsa kasebut ora nyekel puguh ing
ajaran agama lan ajaran pengetahuan.
Manungsa kate terjerumus lan akhire melbu
menyang fase keraguan, kebimbangan, lan
kegundahan nganti pungkasane kajebak
jroning perjalanan urip kang suram. Mulane
ing njero fase iki disebut nggolek ati lan
nduniawi
7
Gambuh
Makna tembang gambuh yaiku gedhe
utawa dadi siji. Ing fase iki nyeritakake
perkara komitmen ing njero perkawinan
kanggo nyawijikake tresna njero biduk
rumah tangga. Perkawinan guduk mung
ngenani nggarwa individu manungsane,
nanging uga padha-padha nggarwa
kaluwargane nganti kawangun
kerukunan, keselarasan, lan padha-
padha ngurmati watara kaping loro
pasangan. Ing fase iki tentune ora
gampang, amarga identitas kesukuan
bangsa utawane cara sosial saben
individu manungsa kadang wes bedo-
bedo saengga dibutuhake sifat legowo
utawa berjiwa gedhe njero.
8
Dhandhang Gula
Dandhang gulo,yaiku kebutuhan kang
cukup dudu ateges sugih utawa
mewah, nanging cukup karo porsine
kaping loro pasangan sing dimulai saka
bekaryo bareng lan ngeliwati proses
regenerasi keturunan. Kabeh fase iku
kegambar ing njero panembangan
dandhang gulo sing duweni teges pait
legine kauripan.
9
Durma
Durma asale saka tembung dharma
ing ngendi saben nungsa sediane
kudu ngelakoni kabecikan tingkal
laku lan berbagi marang sapadha-
padha jroning urip bersosialisasi.
Fase iki nyerminake jiwa padha-
padha tetulung welas asih utawa
tresna asih marang sapadha-
padha manungsa liya. Saka fase iki
diarep-arep kauripan manungsa iku
bisa nduweni manfaat kanggo
kauripan piagungsa kang liya sarta
ngelembutakejiwa manungsa
nganti adoh saka sifat amarah.
10
Pangkur
Pangkur utawa mangkur duweni teges
nyingkirake hawa nafsu lan angkara
murka sarta nafsu negatif kang
nggrogoti jiwane manungsa. Ing fase
iki manungsa ing lemah jawa diajarake
dening para leluhure supaya iso
ngeredam angkara murka, nafsu, lan
cara ngelakoni prentah- prentah
agama lan ajaran kebecikan.
11
Megatruh
Megatruh yaiku fase pisahe nyawa saka
jasad roh menyang alam keabadian
sawetara proses lan dalan pinuju
kematian manungsa seje-seje. Proses
megatruh manungsa asing
kagambarake saka kauripan sadina-dina
dilakoni manungsa kasebut kaya ibadah
lan nyebut jenenge sing kuasa kang
maha esa. Proses megatruh iki
nggambarake ngenani raga ingkang
sampun wacinipun pegat.
12
Pucung
Pucung yaiku fase paseyangan jasade
manungsa lan roh suci kang nerusake
kauripan ing alam kubur. Roh sing kate
dikubur ragane kudu dibungkus karo
kain putih/ kain kafan lima sampe
pitung lembar lan ditaleni ing saben-
saben ruas. Raga sing kasebut kuwi
dijenengi pocong-pocong
13
Paugerane Tembang
Macapat
1. Guru Gatra
Guru gatra, yaiku akehe gatra (baris)
saben sapada (bait) tembang
2. Guru Wilangan
Guru wilangan, yaiku akehe wanda (suku
kata) ing saben gatra (baris) tembang
2. Guru Wilangan
Guru lagu yang dhong-dhinge/tibane
swara ing saben pungkasane gatra
14
Tabel Guru Gatra, Guru
Wilangan, lan Guru Lagu
15
1. Tembung Garba
Tembung garba, yaiku tembung kang
kedadeyan saka gandhenge
tembung loro utawa luwih
Tuladha:
- Araneki padha tegese karo : arane
lan iki
- Sinom padha tegese karo : isih lan
enom
- Dhemenyar padha tegese karo :
dhemen lan anyar
2. Kawi Tembung kawi yaiku
tembung-tembung sing asale saka
Basa Jawa Tengahan/ Jawa kuno.
Tembung iki biasane digunakake
kanggo omongan saben dino, mula
saiki wes arang keprungu.
Tuladhane
- Tembung langar ateges: angkuh,
sangar, seneng padu
- Tembung sudra ateges: mlarat
- Tembung lawan ateges: mungsuh,
tandhing
Unsur Kebasaan
Tembang
Macapat
16
3. Dasanama
Tembung dasanama iki asale saka
tembung 'dasan' ateges sepuluh,
'nama' ateges jeneng utawa aran.
Tuladhane :
- Sira padha tegese karo: kowe,
sampeyan, panjenengan Rina padha
tegese karo: rinten, siyang, awan
- Sudra padha tegese karo: papa,
mlarat, sengsara, kere.
Unsur Kebasaan
Tembang
Macapat
17
18
๐˜ฝ๐˜ผ๐™‚๐™–๐™จ๐™ ๐™–๐™ง๐™– ing jumantara jaladara
(matahari di langit mendung)
krasa lara kaya ๐™œ๐™ก๐™ช๐™™๐™๐™ช๐™œ ๐™œ๐™š๐™™๐™๐™š
(terasa sakit seperti petir besar meyambar)
๐™ข๐™๐™ฃ๐™œ nalika ๐™™๐™š๐™ฌ๐™–๐™ฃ๐™œ๐™ ๐™–๐™ง๐™– madhangi
(juga saat matahari menyinari)
๐™ช๐™™๐™ง๐™–๐™Ž๐™– banyu mripat jalaran
(tangis air mqta menyebabkan nelangsa)
๐‘บ๐’†๐’๐’†๐’๐’ˆ lan lara ati ngerasa saben wektu
(bahagia dan sakit hati terasa setiap saat)
๐‘ป๐’Š๐’๐’Š๐’Œ mripat abang tangis amargi lara ati
(menengok tangisan air mata merah
karena sakit hati)
njaluk tulunf ๐˜ด๐˜ถ๐˜ฎ๐˜ฃ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ด๐˜ช๐˜ฉ kaya AWAN keterak
angin
(minta tolong bantuan seperti perginya
awan riuh)
Tembung kawi : ๐™—๐™–๐™œ๐™–๐™จ๐™ ๐™–๐™ง๐™–, ๐™œ๐™ก๐™ช๐™™๐™๐™ช๐™œ ๐™œ๐™š๐™™๐™๐™š,
๐™ข๐™ช๐™ฃ๐™œ, ๐™™๐™š๐™ฌ๐™–๐™ฃ๐™œ๐™ ๐™–๐™ง๐™–
Dasanama : ๐‘บ๐’†๐’๐’†๐’๐’ˆ, ๐‘ป๐’Š๐’๐’Š๐’Œ
Tembung garba : ๐˜ด๐˜ถ๐˜ฎ๐˜ฃ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ด๐˜ช๐˜ฉ
Sandi Asma
+62 580 6796 566 @zakiybagus_21

More Related Content

Similar to Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf

Tembung macapat
Tembung macapatTembung macapat
Tembung macapat
32SuryaSaputra
ย 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI
31RegitaAuliaI
ย 
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
aisyah253517
ย 
pdf_20230311_124100_0000.pdf
pdf_20230311_124100_0000.pdfpdf_20230311_124100_0000.pdf
pdf_20230311_124100_0000.pdf
06DurrotunNafisah
ย 
Materi Tembang Macapat
Materi Tembang MacapatMateri Tembang Macapat
Materi Tembang Macapat
06DurrotunNafisah
ย 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
vendahBm
ย 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
21SyahrulRhomadhon
ย 
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
AchmadFauzi530349
ย 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
22MaulidaAzzahra
ย 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
06AmeylinGhaniaTsani
ย 
Macapat
MacapatMacapat
Macapat
fskd jatim
ย 
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdfTembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
30RiskiameliaMubarok
ย 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
09Ayesha
ย 
tembang macapat
tembang macapattembang macapat
tembang macapat
09DevindaAnjelika
ย 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
31NazmaNazila
ย 
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdfTembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
34VandradwiAgustina
ย 
tembang macapat
tembang macapattembang macapat
tembang macapat
nurulnisa35
ย 
Tembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafiTembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafi
17MuhammadkhoirulKha
ย 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat
23RenshaFadhila
ย 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
NazlaSalsabila3
ย 

Similar to Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf (20)

Tembung macapat
Tembung macapatTembung macapat
Tembung macapat
ย 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI
ย 
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
ย 
pdf_20230311_124100_0000.pdf
pdf_20230311_124100_0000.pdfpdf_20230311_124100_0000.pdf
pdf_20230311_124100_0000.pdf
ย 
Materi Tembang Macapat
Materi Tembang MacapatMateri Tembang Macapat
Materi Tembang Macapat
ย 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
ย 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
ย 
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ย 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
ย 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
ย 
Macapat
MacapatMacapat
Macapat
ย 
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdfTembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_29_Risky Amalia M_XI MIPA 2.pdf
ย 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
ย 
tembang macapat
tembang macapattembang macapat
tembang macapat
ย 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
ย 
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdfTembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
Tembung Macapat_33_Vandra Dwi Agustina_XIMIPA2.pdf
ย 
tembang macapat
tembang macapattembang macapat
tembang macapat
ย 
Tembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafiTembang macapat Khoirul khafi
Tembang macapat Khoirul khafi
ย 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat
ย 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
ย 

Recently uploaded

INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docxINSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
lindaagina84
ย 
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdfTabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
ppgpriyosetiawan43
ย 
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptxAKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
adelsimanjuntak
ย 
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdfPPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
safitriana935
ย 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
Kanaidi ken
ย 
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdfLK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
UditGheozi2
ย 
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagjaPi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
agusmulyadi08
ย 
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdfLaporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
UmyHasna1
ย 
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdfNUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
DataSupriatna
ย 
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdfPaparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
SEMUELSAMBOKARAENG
ย 
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaanPermainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
DEVI390643
ย 
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.pptKOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
Dedi Dwitagama
ย 
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrinPatofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
rohman85
ย 
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SDKisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
denunugraha
ย 
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdfppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
setiatinambunan
ย 
Modul Projek - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
Modul Projek  - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...Modul Projek  - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
Modul Projek - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
MirnasariMutmainna1
ย 
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docxKisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
irawan1978
ย 
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
agusmulyadi08
ย 
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdfTugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
muhammadRifai732845
ย 
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkdpenjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
jaya35ml2
ย 

Recently uploaded (20)

INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docxINSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
INSTRUMEN PENILAIAN PRAKTIK KINERJA KS Dok Rating Observasi (1).docx
ย 
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdfTabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
Tabel 1. 7 Ruang Lingkup Terintegrasi dalam Mata Pelajaran dalam CASEL PSE.pdf
ย 
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptxAKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
AKSI NYATA TAHAP PERKEMBANGAN PESERTA DIDIK JENJANG SD USIA 6-12 TAHUN.pptx
ย 
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdfPPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
ย 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan_ PENGAWASAN P3DN & TKDN_ pd PENGADAAN Ba...
ย 
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdfLK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
LK 1 - 5T Keputusan Berdampak PERMATA BUNDA.pdf
ย 
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagjaPi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
ย 
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdfLaporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
Laporan Kegiatan Pramuka Tugas Tambahan PMM.pdf
ย 
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdfNUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
ย 
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdfPaparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
Paparan Kurikulum Satuan Pendidikan_LOKAKARYA TPK 2024.pptx.pdf
ย 
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaanPermainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
ย 
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.pptKOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
KOMITMEN MENULIS DI BLOG KBMN PB PGRI.ppt
ย 
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrinPatofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
Patofisiologi Sistem Endokrin hormon pada sistem endokrin
ย 
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SDKisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
Kisi-kisi Soal PAT Matematika Kelas 3 SD
ย 
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdfppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
ppt landasan pendidikan pai 9 revisi.pdf
ย 
Modul Projek - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
Modul Projek  - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...Modul Projek  - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
Modul Projek - Modul P5 Kearifan Lokal _Menampilkan Tarian Daerah Nusantara_...
ย 
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docxKisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
Kisi-kisi soal pai kelas 7 genap 2024.docx
ย 
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
ย 
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdfTugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
Tugas Mandiri 1.4.a.4.3 Keyakinan Kelas.pdf
ย 
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkdpenjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
penjelasan tentang tugas dan wewenang pkd
ย 

Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf

  • 1. Tembang Macapat Nama : Zakiy Bagus Setiawan Absen : 35 Kelas : XI IPS 1
  • 2. Daftar Isi Cover Daftar Isi Filosofi Tembang Macapat Ancase Tembang Macapat Maskumambang Mijil Kinanthi Sinom Asmaradana Gambuh Dhandang Gula Durma Pangkur Megatruh Pucung Paugerane Tembang Macapat Unsur Kebasaan Tembang Macapat Sandi Asma i ii 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 18
  • 3. 1 Filosofi Tembang Macapat Tembang Macapat diyakini sebagian besar orang Jawa sebagai kelompok tembang yang memiliki makna proses hidup manusia, proses dimana Tuhan memberikan ruh-Nya, hingga manusia tersebut kembali kepada-Nya. Sifat-sifat manusia sejak lahir hingga kematiannya digambarkan dengan runtut dalam sebelas tembang macapat Tembang Macapat Tembang utawa sekar yaiku rumpakan basa kanthi paugeran tartamtu kang pangucape kudu nggunakake kagunan swara. Tembang Macapat (Tembang Cilik) yaiku syair utawa geguritan tradisional Jawa sing nduweni makna tartamtu. Tembang Macapat dilagukake sarta kaiket ing struktur tartamtu yaiku guru gatra, guru lagu lan guru wilangan.
  • 4. Ancase Tembang Macapat 1. Maskumambang 2. Mijil 3. Kinanthi 4. Sinom 5. Asmaradana 6. Gambuh 7. Dhandhang Gula 8. Durma 9. Pangkur 10. Megatruh 11. Pocung 2
  • 5. Maskumambang Maskumambang duweni arti manifesto bibit insane wong lanang kang cukul saka jero rahim hawa (ibu). Ing fase iki, para leluhur masyarakat Jawa ngelakoni upacara kang dijenengi "selametan". Upacara selametan, yaiku upacara sing diiringi doa-doa, supaya bayi kang lagi ana kandungan bisa sehat lan nggawa pangarepan apik kanggo wong tuwo lorone yen mengko wes lair 3
  • 6. Mijil Mijil, yaiku rawuhe manungsa ing ndunyo sing diiringi loro hal sing nolak mburi, yaiku yen gawe wong tuwo nduweni ekspresi sing bungah amarga rawuhe anak ing ndunyo sebalike, yen gawe bayi e nduweni ekspresi nangis amarga rawuhe ing ndunyo sing mengkone menehi kekuatan supaya iso ngerangkak,mlaku,lan mahami urip awal dadi anak- anak 4
  • 7. Sinom Sinom duweni teges penggambaran masa enom. Ing masa enom iki masa kang endah lan akeh angen-angen, dolanan,lan kumpul bareng kanca supaya iso ngolah kemampuan pikiran lan ati ingkang iso duweni pangarepan lan gegayuhan. 5
  • 8. Kinanthi Kinanthi yaiku bab kang nyeritakake ngenani masa pembentukan karakter manungsa, lan nuntun manungsa menyang dalan pinuju gegayuhan. Ing fase iki manungsa mbutuhake paling setitik loro guru kanggo nuntun masa pendewasaan diri. Sebalike, yen ing omah manungsa kudu oleh bimbingan nilai agama lan peradaban sak wong tuwo loro supaya dadi contoh sing nyata kanggo anake. Ing proses iki dadi tansah njelimet yen wong tuwo loro e ora iso bareng-bareng gawe ndidik utowo wong tuwo loro e ora sanggup lan akhire nggolek dalan metu saka kerumitan, yaiku nyerahake pendidikan nilai agama lan peradaban menyang pesantren. 6
  • 9. Asmaradana Asmaradana yaiku fase kang dinamika tansaya nyata lan kompleks. Dibutuhake perjuangan kanggo ngalahake ego awak dhewe nganti mbangun kesepakatan kang disebut toleransi padha-padha nampa kekurangan ing saben-saben individu. Rasa asmara sing nggebu-nggebu kadang menehi dilematika kanggo manungsa. Yen manungsa kasebut ora nyekel puguh ing ajaran agama lan ajaran pengetahuan. Manungsa kate terjerumus lan akhire melbu menyang fase keraguan, kebimbangan, lan kegundahan nganti pungkasane kajebak jroning perjalanan urip kang suram. Mulane ing njero fase iki disebut nggolek ati lan nduniawi 7
  • 10. Gambuh Makna tembang gambuh yaiku gedhe utawa dadi siji. Ing fase iki nyeritakake perkara komitmen ing njero perkawinan kanggo nyawijikake tresna njero biduk rumah tangga. Perkawinan guduk mung ngenani nggarwa individu manungsane, nanging uga padha-padha nggarwa kaluwargane nganti kawangun kerukunan, keselarasan, lan padha- padha ngurmati watara kaping loro pasangan. Ing fase iki tentune ora gampang, amarga identitas kesukuan bangsa utawane cara sosial saben individu manungsa kadang wes bedo- bedo saengga dibutuhake sifat legowo utawa berjiwa gedhe njero. 8
  • 11. Dhandhang Gula Dandhang gulo,yaiku kebutuhan kang cukup dudu ateges sugih utawa mewah, nanging cukup karo porsine kaping loro pasangan sing dimulai saka bekaryo bareng lan ngeliwati proses regenerasi keturunan. Kabeh fase iku kegambar ing njero panembangan dandhang gulo sing duweni teges pait legine kauripan. 9
  • 12. Durma Durma asale saka tembung dharma ing ngendi saben nungsa sediane kudu ngelakoni kabecikan tingkal laku lan berbagi marang sapadha- padha jroning urip bersosialisasi. Fase iki nyerminake jiwa padha- padha tetulung welas asih utawa tresna asih marang sapadha- padha manungsa liya. Saka fase iki diarep-arep kauripan manungsa iku bisa nduweni manfaat kanggo kauripan piagungsa kang liya sarta ngelembutakejiwa manungsa nganti adoh saka sifat amarah. 10
  • 13. Pangkur Pangkur utawa mangkur duweni teges nyingkirake hawa nafsu lan angkara murka sarta nafsu negatif kang nggrogoti jiwane manungsa. Ing fase iki manungsa ing lemah jawa diajarake dening para leluhure supaya iso ngeredam angkara murka, nafsu, lan cara ngelakoni prentah- prentah agama lan ajaran kebecikan. 11
  • 14. Megatruh Megatruh yaiku fase pisahe nyawa saka jasad roh menyang alam keabadian sawetara proses lan dalan pinuju kematian manungsa seje-seje. Proses megatruh manungsa asing kagambarake saka kauripan sadina-dina dilakoni manungsa kasebut kaya ibadah lan nyebut jenenge sing kuasa kang maha esa. Proses megatruh iki nggambarake ngenani raga ingkang sampun wacinipun pegat. 12
  • 15. Pucung Pucung yaiku fase paseyangan jasade manungsa lan roh suci kang nerusake kauripan ing alam kubur. Roh sing kate dikubur ragane kudu dibungkus karo kain putih/ kain kafan lima sampe pitung lembar lan ditaleni ing saben- saben ruas. Raga sing kasebut kuwi dijenengi pocong-pocong 13
  • 16. Paugerane Tembang Macapat 1. Guru Gatra Guru gatra, yaiku akehe gatra (baris) saben sapada (bait) tembang 2. Guru Wilangan Guru wilangan, yaiku akehe wanda (suku kata) ing saben gatra (baris) tembang 2. Guru Wilangan Guru lagu yang dhong-dhinge/tibane swara ing saben pungkasane gatra 14
  • 17. Tabel Guru Gatra, Guru Wilangan, lan Guru Lagu 15
  • 18. 1. Tembung Garba Tembung garba, yaiku tembung kang kedadeyan saka gandhenge tembung loro utawa luwih Tuladha: - Araneki padha tegese karo : arane lan iki - Sinom padha tegese karo : isih lan enom - Dhemenyar padha tegese karo : dhemen lan anyar 2. Kawi Tembung kawi yaiku tembung-tembung sing asale saka Basa Jawa Tengahan/ Jawa kuno. Tembung iki biasane digunakake kanggo omongan saben dino, mula saiki wes arang keprungu. Tuladhane - Tembung langar ateges: angkuh, sangar, seneng padu - Tembung sudra ateges: mlarat - Tembung lawan ateges: mungsuh, tandhing Unsur Kebasaan Tembang Macapat 16
  • 19. 3. Dasanama Tembung dasanama iki asale saka tembung 'dasan' ateges sepuluh, 'nama' ateges jeneng utawa aran. Tuladhane : - Sira padha tegese karo: kowe, sampeyan, panjenengan Rina padha tegese karo: rinten, siyang, awan - Sudra padha tegese karo: papa, mlarat, sengsara, kere. Unsur Kebasaan Tembang Macapat 17
  • 20. 18 ๐˜ฝ๐˜ผ๐™‚๐™–๐™จ๐™ ๐™–๐™ง๐™– ing jumantara jaladara (matahari di langit mendung) krasa lara kaya ๐™œ๐™ก๐™ช๐™™๐™๐™ช๐™œ ๐™œ๐™š๐™™๐™๐™š (terasa sakit seperti petir besar meyambar) ๐™ข๐™๐™ฃ๐™œ nalika ๐™™๐™š๐™ฌ๐™–๐™ฃ๐™œ๐™ ๐™–๐™ง๐™– madhangi (juga saat matahari menyinari) ๐™ช๐™™๐™ง๐™–๐™Ž๐™– banyu mripat jalaran (tangis air mqta menyebabkan nelangsa) ๐‘บ๐’†๐’๐’†๐’๐’ˆ lan lara ati ngerasa saben wektu (bahagia dan sakit hati terasa setiap saat) ๐‘ป๐’Š๐’๐’Š๐’Œ mripat abang tangis amargi lara ati (menengok tangisan air mata merah karena sakit hati) njaluk tulunf ๐˜ด๐˜ถ๐˜ฎ๐˜ฃ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ด๐˜ช๐˜ฉ kaya AWAN keterak angin (minta tolong bantuan seperti perginya awan riuh) Tembung kawi : ๐™—๐™–๐™œ๐™–๐™จ๐™ ๐™–๐™ง๐™–, ๐™œ๐™ก๐™ช๐™™๐™๐™ช๐™œ ๐™œ๐™š๐™™๐™๐™š, ๐™ข๐™ช๐™ฃ๐™œ, ๐™™๐™š๐™ฌ๐™–๐™ฃ๐™œ๐™ ๐™–๐™ง๐™– Dasanama : ๐‘บ๐’†๐’๐’†๐’๐’ˆ, ๐‘ป๐’Š๐’๐’Š๐’Œ Tembung garba : ๐˜ด๐˜ถ๐˜ฎ๐˜ฃ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ด๐˜ช๐˜ฉ Sandi Asma +62 580 6796 566 @zakiybagus_21